DOWODY W POSTĘPOWANIU PODATKOWYM

DOWODY W POSTĘPOWANIU
PODATKOWYM
Katalog środków dowodowych jakie mogą być wykorzystane w postępowaniu
podatkowym jest niezwykle szeroki. Niemałą rolę odgrywa przy tym inicjatywa oraz chęć
kooperacji jaką przejawiają strony postępowania.
Konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego pojawia się jeśli pomiędzy
stroną a organem podatkowym pojawiają się spory co do pewnych faktów. W innych
przypadkach jest ono zbędne, jako że nie można prowadzić dowodów na okoliczność
bezsporną.
Dowodu nie wymagają również fakty powszechnie znane oraz fakty znane organowi
podatkowemu z urzędu. Fakty znane organowi podatkowemu z urzędu należy przy tym
zakomunikować stronie.
Zgodnie z Ordynacją podatkową jako dowód należy dopuścić wszystko, co może
przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem.
Dowodami w postępowaniu podatkowym mogą być między innymi:
1. księgi podatkowe;
2. deklaracje złożone przez stronę;
3. zeznania świadków;
4. opinie biegłych;
5. materiały i informacje zebrane w wyniku oględzin;
6. informacje podatkowe oraz inne dokumenty zgromadzone w toku czynności
sprawdzających lub kontroli podatkowej;
7. materiały zgromadzone w toku postępowania karnego albo postępowania w
sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe.
Informacje podatkowe oraz inne dokumenty zgromadzone w toku czynności
sprawdzających lub kontroli podatkowej nie mogą stanowić dowodu w postępowaniu
podatkowym jeśli zostały zgromadzone w trakcie kontroli podatkowej dokonanej z
naruszeniem obowiązku dostarczenia kontrolowanemu upoważnienia do jej przeprowadzenia,
przeprowadzonej po terminie oraz w wypadku niezatwierdzenia przez prokuratora protokołu z
oględzin dokonanych w jej trakcie.
Organ podatkowy jest obowiązany zebrać i w sposób wyczerpujący rozpatrzyć cały
materiał dowodowy. Może on również w każdym stadium postępowania zmienić, uzupełnić
lub uchylić swoje postanowienie dotyczące przeprowadzenia dowodu.
Strona może zgłaszać żądania dotyczące przeprowadzenia, które dowodu należy
uwzględnić, jeżeli przedmiotem dowodu są okoliczności mające znaczenie dla sprawy, chyba
że okoliczności te stwierdzone są wystarczająco innym dowodem.
Strona jest przy tym jedynie uprawniona, a nie zobowiązana do wskazania niezbędnych
dowodów, gdyż ciężar udowodnienia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy spoczywa
na organie podatkowym.
Organ podatkowy może wyznaczyć stronie termin do przedstawienia dowodu będącego
w jej posiadaniu. Termin ten ustala się uwzględniając charakter dowodu i stan postępowania,
przy czym nie może on być krótszy niż 3 dni.
Organ podatkowy ocenia na podstawie całego zebranego materiału dowodowego, czy
dana okoliczność została udowodniona.
Okoliczność faktyczna może być uznana za udowodnioną, jeżeli strona miała
możliwość wypowiedzenia się co do przeprowadzonych dowodów.
Księgi podatkowe prowadzone rzetelnie i w sposób niewadliwy stanowią dowód tego,
co wynika z zawartych w nich zapisów. Przez księgi podatkowe należy rozumieć księgi
rachunkowe, podatkową księgę przychodów i rozchodów oraz ewidencje oraz rejestry, do
których prowadzenia obowiązani są podatnicy, płatnicy i inkasenci.
W wypadku ksiąg dowodowych niezwykle istotne jest ich rzetelne i niewadliwe
prowadzenie.
Księgi podatkowe uważa się za rzetelne, jeżeli dokonywane w nich zapisy
odzwierciedlają stan rzeczywisty.
Za niewadliwe uważa się księgi podatkowe prowadzone zgodnie z zasadami
wynikającymi z odrębnych przepisów, czyli przede wszystkim zgodnie z przepisami o
rachunkowości.
Organ podatkowy nie może uznać za dowód ksiąg podatkowych, które są prowadzone
nierzetelnie lub w sposób wadliwy, chyba, że istniejące w nich wady nie mają istotnego
znaczenia dla sprawy.
Jeżeli organ podatkowy stwierdzi, że księgi podatkowe są prowadzone nierzetelnie lub
w sposób wadliwy, to w protokole badania ksiąg określa, za jaki okres i w jakiej części nie
uznaje ksiąg za dowód tego, co wynika z zawartych w nich zapisów.
Odpis tego protokołu organ podatkowy doręcza stronie.
Strona, w terminie 14 dni od dnia doręczenia protokołu, może wnieść zastrzeżenia do
zawartych w nim ustaleń, przedstawiając jednocześnie dowody, które umożliwią organowi
podatkowemu prawidłowe określenie podstawy opodatkowania.
Dokumenty urzędowe sporządzone w formie określonej przepisami prawa przez
powołane do tego organy władzy publicznej stanowią dowód tego, co zostało w nich
urzędowo stwierdzone.
Tę sama zasadę stosuje się odpowiednio do dokumentów urzędowych sporządzonych
przez inne jednostki, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów uprawnione są do ich
wydawania.
Nie wyłącza to bynajmniej możliwości przeprowadzenia dowodu przeciwko
dokumentom wymienionym w tych przepisach.
W przypadku gdy w sprawie wymagane są wiadomości specjalne, organ podatkowy
może powołać na biegłego osobę dysponującą takimi wiadomościami, w celu wydania opinii.
Powołanie na biegłego następuje z urzędu, jeżeli opinii biegłego wymagają przepisy
prawa podatkowego.
W konkretnych przypadkach biegli mogą podlegać wyłączeniu na zasadach
analogicznych do tych jakie stosuje się w wypadku pracowników organów podatkowych. W
pozostałym zakresie do biegłych stosuje się przepisy dotyczące przesłuchania świadków.
Choć biegli z natury rzeczy powinni dysponować fachową wiedzą, która może mieć
kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, to jednak ich opinie są jedynie środkami
dowodowymi i tym samym organ podatkowy jest nimi związany. Strony natomiast mogą je
zwalczać wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi, włączając w to możliwość żądania
powołania innego biegłego.
Organ podatkowy może w razie potrzeby przeprowadzić także oględziny.
Jeżeli przedmiot oględzin znajduje się u osób trzecich, osoby te są obowiązane, na
wezwanie organu podatkowego, do okazania tego przedmiotu.
Nadzwyczajnym środkiem dowodowym jest możliwość żądania przez naczelnika
urzędu skarbowego, naczelnika izby skarbowej lub naczelnika urzędu celnego uchylenia
tajemnicy bankowej. Może on znaleźć zastosowanie jeżeli z dowodów zgromadzonych w
toku postępowania podatkowego wynika potrzeba uzupełnienia tych dowodów lub ich
porównania z informacjami pochodzącymi z banku.
Bank jest wówczas zobowiązany do sporządzenia i przekazania informacji dotyczących
strony postępowania w zakresie:
1) posiadanych rachunków bankowych lub rachunków oszczędnościowych, liczby tych
rachunków, a także obrotów i stanów tych rachunków;
2) posiadanych rachunków pieniężnych lub rachunków papierów wartościowych, liczby
tych rachunków, a także obrotów i stanów tych rachunków;
3) zawartych umów kredytowych lub umów pożyczek pieniężnych, a także umów
depozytowych;
4) nabytych za pośrednictwem banków akcji Skarbu Państwa lub obligacji Skarbu
Państwa, a także obrotu tymi papierami wartościowymi;
5) obrotu wydawanymi przez banki certyfikatami depozytowymi lub innymi papierami
wartościowymi.
Przepisy te stosuje się odpowiednio do zakładów ubezpieczeń, funduszy
inwestycyjnych i banków prowadzących działalność maklerską, w zakresie prowadzonych
indywidualnych kont emerytalnych, a także do domów maklerskich oraz spółdzielczych kas
oszczędnościowo-kredytowych.
Towarzystwa funduszy inwestycyjnych na pisemne żądanie naczelnika urzędu
skarbowego lub naczelnika urzędu celnego są obowiązane do sporządzania informacji o
umorzonych jednostkach uczestnictwa.
Żądanie udzielenia informacji, które organ podatkowy kieruje do powyższych
instytucji, następuje w drodze postanowienia.
Ten rodzaj środka dowodowego powinien być stosowany przez organy podatkowe
jedynie w sytuacjach wyjątkowych, np. wtedy gdy pomimo wykorzystania wszystkich innych
dostępnych środków nadal pozostają istotne wątpliwości.
Ponadto, organ podatkowy powinien najpierw starać się pozyskać niezbędne informacje
bez naruszania tajemnicy bankowej dzięki kooperacji ze strona.
Dlatego też, wystąpienie z żądaniem sporządzenia i przekazania informacji, możliwe
jest dopiero po uprzednim wezwaniu do udzielenia informacji z tego zakresu albo do
upoważnienia odpowiednio naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celnego do
wystąpienia do instytucji finansowych o przekazanie niezbędnych informacji, a strona w
wyznaczonym terminie:
1) nie udzieliła informacji;
2) nie upoważniła odpowiednio naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu
celnego do wystąpienia do instytucji finansowych o przekazanie informacji;
3) udzieliła informacji, które wymagają uzupełnienia lub porównania z informacjami
pochodzącymi z instytucji finansowej.
Wymienione wcześniej instytucje finansowe nie mogą udzielić żądanych informacji,
jeżeli żądanie naczelnika urzędu celnego lub naczelnika urzędu skarbowego nie spełnia
wymogów formalnych.
Organ podatkowy dokonując ustalenia treści czynności prawnej, uwzględnia zgodny
zamiar stron i cel czynności, a nie tylko dosłowne brzmienie oświadczeń woli złożonych
przez strony czynności.
Jeżeli pod pozorem dokonania czynności prawnej dokonano innej czynności prawnej,
skutki podatkowe wywodzi się z tej ukrytej czynności prawnej.
Jeżeli z dowodów zgromadzonych w toku postępowania, w szczególności zeznań
strony, chyba że strona odmawia składania zeznań, wynikają wątpliwości co do istnienia lub
nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, z którym związane są skutki podatkowe, organ
podatkowy występuje do sądu powszechnego o ustalenie istnienia lub nieistnienia tego
stosunku prawnego lub prawa.
Przed wydaniem decyzji organ podatkowy musi wyznaczyć stronie siedmiodniowy
termin do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego. Uprawnienie
to przysługuje stronie zarówno w postępowaniu przed organem pierwszej instancji jak i w
postępowaniu odwoławczym o ile organ drugiej instancji zgromadził nowe dowody.
Prawo do nie przysługuje stronie:
1) jeżeli w danym postępowaniu odstąpiono od zasady czynnego udziału strony w
postępowaniu, z uwagi na uwzględnienie w całości jej wniosku oraz w przypadkach
określonych w art. 165 § 5 Ordynacji podatkowej
2) w sprawach zabezpieczenia i zastawu skarbowego;
3) w przypadku złożenia zeznania podatkowego przez podatników podatku od spadków
i darowizn, jeżeli decyzja ma zostać wydana wyłącznie na podstawie danych zawartych w
złożonym zeznaniu.
Autor: Piotr Śliwiński
Artykuł z dnia: 2009-09-01
Aktualizacja: 2011-10-31 10:47
http://urzad-skarbowy.wieszjak.pl/postepowanie-podatkowe/208654,6,Dowody-w-postepowaniu-podatkowym.html