Pomniki Pomniki

Pomniki
Pomniki
1.Bobolicki Panteon Narodów
Bobolice- cmentarz komunalny
Projekt i wykonanie:
Art. rzeźbiarz Zygmunt Wujek, Koszalin.
Pomnik plenerowy usytuowany na cmentarzu komunalnym (ok.1km od
rynku) od strony ul. Goździańskiej ,dawnej Jedności Narodowej.
Został wzniesiony w 1990r. staraniem ówczesnego burmistrza
Bobolic, Zbigniewa Bieleckiego, z okazji obchodów 650 rocznicy
nadania miastu praw lubeckich. Upamiętnia ofiary cywilne
drugiej wojny światowej bezpośrednio lub pośrednio związane z
Bobolicami, mianowicie poległych żołnierzy alianckich
walczących z hitleryzmem, żołnierzy polskich ugrupowań
partyzanckich, wybitne postaci ruchu oporu na Pomorzu ,
niewolników więzionych w jenieckich obozach niemieckich na
Pomorzu oraz robotników przymusowych
pracujących w rolnictwie i przemyśle na ziemi bobolickiej na
rzecz hitlerowskich Niemiec w latach 1939-1945.
Architektura panteonu składa się z czterech elementów:
obelisku, 35 tablic epitafijnych oddzielonych granitowymi
głazami z przytwierdzonymi metalowymi tabliczkami ze znakami
wyznań religijnych i ugrupowań wojskowych. Kwaterę przed
pomnikiem przecina alejka w kształcie litery V. Obelisk i
tablice epitafijne są wykonane z płyt i bloków białego
piaskowca ofiarowanych naszemu miastu przez władze Kołobrzegu.
Stanowiły one pozostałość budulca pomnika Zaślubin Polski z
Morzem, wzniesionego na promenadzie nadbrzeżnej w 1965 roku ,w
XX rocznicę zdobycia przez Wojsko Polskie Kołobrzegu. Już po
wybudowaniu panteonu dodano piąty element- Grób Nieznanego
Żołnierza, w którym w 1992 roku złożono szczątki dwóch
żołnierzy Armii Czerwonej, poległych w okolicach Bobolic na
przełomie lutego i marca 1945 roku. Napisy na tablicach są
wykonane pismem blokowym wypukłym.
Głównym motywem umieszczonym na obelisku Panteonu jest Krzyż
Walecznych, symbolizujący najwyższe wyróżnienie dla poległych
za wolność i zmarłych w kaźniach hitlerowskich. Tablice
epitafijne są rozstawione w dwóch szeregach również w
kształcie litery V
2. Głaz upamiętniający niemieckich boboliczan
Wybór tekstu inskrypcji
– Horst Wendt, Krefeld, RFN
Wykonanie napisu
-Józef Wypych, Bobolice.
Głaz granitowy poświęcony bobolickim Niemcom pochowanym na
cmentarzu komunalnym w Bobolicach. Jest usytuowany tuż po
prawej stronie głównej alei cmentarza od strony ulicy
Koszalińskiej. Został postawiony wiosną 1990 roku staraniem
ówczesnego prezesa Towarzystwa Ekologiczno- Kulturalnego w
Bobolicach, Bronisława Malinowskiego, z okazji 650 rocznicy
nadania Bobolicom lubeckich praw miejskich. Głównym elementem
obelisku jest wyryty napis „Den Toten Bublitzern” (zmarłym
boboliczanom). Przyjezdni boboliccy Niemcy składają pod nim
kwiaty ku czci swoich zmarłych. Obelisk pielęgnuje Zakład
Usług Komunalnych i Oświatowych w Bobolicach.
3. Obelisk ku czci żołnierzy Armii Czerwonej
ul. Koszalińska
Projektanci i wykonawcy
Armia Czerwona
Obelisk nagrobny wzniesiony w 1945 roku na skwerku po lewej
stronie ul. Koszalińskiej (ok. 500m od rynku), przed
rozwidleniem dróg w kierunku Koszalina i Gozdu. Pierwotnie
znajdowało się wokół niego 6 mogił żołnierzy 19 Armii 3
Samodzielnego Korpusu Pancernego 2 Frontu Białoruskiego Armii
Czerwonej, poległych w okolicach Bobolic, w dniach 26 II – 1
III 1945 r. Szczątki tych żołnierzy zostały w 1952 roku
ekshumowane i pogrzebane w zbiorowych mogiłach na cmentarzu
wojskowym w Koszalinie przy ul. Racławickiej, później
przeniesione na koszaliński cmentarz komunalny. Obelisk ma
kształt ostrosłupa, jest prawdopodobnie wykonany z cegły i
otynkowany. Na przedniej ścianie jest wyryty cyrylicą napis w
języku rosyjskim: Wiecznaja sława gierojam pawszim w bojach za
swobodu i niezawisimost sowietskoj rodiny.
4. Pomnik papieski
ul. Ratuszowa
Projekt i wykonanie
– art. rzeźb. Zygmunt Wujek
Koszalin.
Usytuowany obok kościoła parafialnego od strony ul.
Ratuszowej. Ufundowany w 2005 roku wysiłkiem finansowym
ofiarodawców z miasta i gminy Bobolice. Upamiętnia papieża
Jana Pawła II. Bryłę pomnika stanowi okazały granitowy głaz
narzutowy. Na główne elementy wystroju składają się: metalowy
krzyż papieski, płaskorzeźba wyobrażająca głowę Jana Pawła II
oraz tablica w formie otwartej książki z sentencją: „Musicie
być mocni mocą swej miłości’’, 1920- 2005,, Papieżowi Janowi
Pawłowi II, mieszkańcy miasta i gminy Bobolice”. Pomnik został
odsłonięty i poświęcony 11 listopada 2005 roku przez biskupa
diecezji Koszalińsko- Kołobrzeskiej, ks. Tadeusza Werno.
5. „Bubulczyk” – dąb 650- lecia
Rynek- plac przed kościołem parafialnym
Jedyny na terenie gminy Bobolice żywy pomnik bezpośrednio
związany z dziejami naszego miasta. Został posadzony na placu
przed kościołem parafialnym 17 kwietnia 1990 roku, w 650
rocznicę nadania Bobolicom lubeckich praw miejskich. Wybrano
mu imię słowiańskie „Bubulczyk”, jakie do początku XIV wieku,
tj. do lokacji na prawie niemieckim, nosiło miasto Bobolice.
Sadzenie dębu miało bardzo uroczysty charakter i było jedną z
wielu imprez w mieście, jakie odbyły się w roku jubileuszowym
. Uroczystości przewodniczył burmistrz Bobolic Roman Bielecki.
Honorowym gościem uroczystości sadzenia „Bubulczyka” była pani
Bronisława Zielińska, długoletnia kierowniczka apteki w
Bobolicach, wielce zasłużona dla miasta. Sadzonkę dębu
podarowało Nadleśnictwo Bobolice. Posadziła go Pani Bronisława
Zielińska, umieszczając pod jego korzeniami specjalną metalową
puszkę z Aktem erekcyjnym- dokumentem zawierającym opis miasta
według stanu z 17 kwietnia 1990 roku (zawiera wykaz władz,
liczbę ludności, główne zajęcia mieszkańców i inne) oraz
adnotację, że jest to pamiątka, którą przyszły znalazca
powinien przekazać aktualnie urzędującej władzy. Następnie ks.
proboszcz Jan Domin odmówił stosowny psalm i pomnik poświęcił.
Na zakończenie uroczystości chór Szkoły Podstawowej w
Bobolicach, pod dyrekcją Wojciecha Koniecznego, odśpiewał
Gaude Mater Polonia i kilka pieśni patriotycznych. Dębem
„Bubulczykiem” opiekuje się leśniczy Piotr Długołęcki z
Nowosiółek.
6. Dąb papieski
Rynek
Fundator – Nadleśnictwo Bobolice
Dąb pamięci ku czci papieża Jana Pawła II, ufundowany przez
pracowników Nadleśnictwa Bobolice. Znajduje się na bobolickim
rynku obok fontanny. Składa się z trzech elementów: drzewka
dębu szypułkowego, pamiątkowego głazu oraz umieszczonej na nim
kamiennej tablicy o następującej treści: „Dąb Papieski. Dąbsymbol siły i trwałości jest żywym pomnikiem pamięci wielkiego
Polaka Papieża Jana Pawła II. 3.05.2006. Nadleśnictwo
Bobolice”. Uroczystość posadzenia dębu odbyła się 3 maja 2006
r. w obecności licznie zgromadzonych mieszkańców Bobolic,
pracowników Nadleśnictwa Bobolice, przedstawicieli władz
samorządowych i duchowieństwa. Uroczystości przewodniczył
ówczesny nadleśniczy Marek Zalewski. On też dokonał aktu
posadzenia drzewka. Pod jego korzeniami umieszczono metalową
tubę z Aktem erekcyjnym. Po posadzeniu dębu i odsłonięciu
tablicy, krótką homilię wygłosił ks. proboszcz Ryszard Baran,
po czym pomnik poświęcił. Na zakończenie uroczystości
przemówił burmistrz Bobolic Sylwester Sobański, wspominając
czyny i słowa Wielkiego Papieża oraz owoce jego nauki. „Dąb
papieski” ma swoją krótka historię. Jest ona zawarta w treści
certyfikatu wystawionego przez Dyrekcję Generalną Lasów
Państwowych: „Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe.
Certyfikat. Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych zaświadcza,
że sadzonka Dębu szypułkowego( Quercus i robur L. ) oznaczona
numerem 328 wyhodowana została z żołędzi zebranych w 2003 r. z
najstarszego w Polsce Dębu Chrobrego poświęconych w dniu 28
kwietnia 2004 r. przez Ojca Świętego Jana Pawła II. Warszawa,
kwiecień 2006’’. Podpisał Detektor. Generalny Lasów
Państwowych ( podpis nieczytelny). Pod treścią Certyfikatu
zawieszono odcisk lakowej pieczęci.
7. Tablica pamięci Paula Ruthke- Robiena
ul. Spółdzielcza 1
Projekt graficzny i wykonanie
Paul Ruthke (ps. Robien) był wybitnym pomorskim ekologiem i
miłośnikiem ptaków. Urodził się w 1882 roku w Bobolicach, ale
całe swoje życie spędził w Szczecinie gdzie, poświęcił się
ratowaniu i ochronie przyrody. W 1926 roku założył na jednej z
wysp jeziora Dąbie stację ornitologiczną, w której prowadził
prace badawcze w zakresie przelotów ptaków oraz śledził
zanikanie poszczególnych gatunków. Domagał się ochrony ptactwa
poprzez tworzenie na Pomorzu rezerwatów w ich naturalnych
siedliskach. Zginął tragicznie jesienią 1945 roku, zastrzelony
obok swej stacji przez żołnierzy Armii Czerwonej. W 2002 roku,
z okazji 120 rocznicy jego urodzin członkowie Towarzystwa
EkologicznoKulturalnego
w
Boboliach
ufundowali
okolicznościową tablicę i umieścili na ścianie kamienicy przy
ul. Spółdzielczej nr.1 w Bobolicach. O to fragment jego
manifestu: „Ochrona przyrody to krzyk szlachetnych istot,
które chcą odepchnąć zimną rękę człowieka od tej jeszcze
ciągle zielonej planety”. A poniżej: „Pamięci boboliczanina
Paula Ruthke- Robiena (1882-1945), wybitnego ornitologa,
prekursora ekologii i ochrony przyrody na Pomorzu w 120
rocznicę jego urodzin. Członkowie Towarzystwa EkologicznoKulturalnego. Bobolice, 2 września 2002 r.”.
8.Bobolicki Krzyż Pamięci
Wzgórze , ul. Robotnicza
Projekt art.- Jan Wagin, Bobolice
Projekt techniczny- Teresa Tałaj, Koszalin
Wykonanie- Firma Contema, Bobolice
(budowniczy Tadeusz Kustrzycki)
Monument został wzniesiony w 1995 roku, w 50 rocznicę
zakończenia drugiej wojny światowej, wysiłkiem finansowym
społeczności miasta i gminy Bobolice. Zbiórkę pieniędzy oraz
prace przygotowawcze, projektowe i budowlane koordynował
Obywatelski Zespół Budowy Krzyża powołany przez Zarząd
Towarzystwa Ekologiczno- Kulturalnego w Bobolicach. Pomnik
upamiętnia naszych dziadów i ojców poległych na wszystkich
frontach drugiej wojny światowej, zamęczonych w niemieckich
obozach jenieckich i koncentracyjnych, w łagrach sowieckich
oraz zmarłych na zesłaniu w ZSRR. Generalnie konstrukcję
monumentu tworzą dwa dwuteowniki (po 30 cm wysokości)
zespawane na całej długości i dodatkowo wzmocnione oraz
usztywnione czterema kątownikami, ukrytymi pod dwoma
ceownikami. Taka konstrukcja nadaje pomnikowi lekkości i
wzbogaca jego ornamentykę przez co nadaje mu przestrzennej
wyrazistości. Główny trzon krzyża jest osadzony w betonowym
fundamencie wzmocnionym kratownicą z prętów zbrojeniowych.
Interesujący jest wystrój plastyczny monumentu. Pierwszym
elementem tego wystroju i przesłaniem dla wszystkich jest
łacińska sentencja ,,In hoc signo vinces’’ (tzn. pod tym
znakiem zwyciężysz) , umieszczona na poziomej belce. Oprócz
wymowy religijnej wskazuje ona, że ludzie muszą kierować się
dobrem względem innych , a nie nienawiścią. Drugim elementem
są trzy roczne daty- 1939-1945 i 1995, umieszczone na belce
pionowej. Pierwsze dwie przypominają początek i koniec drugiej
wojny światowej, a trzecia- datę wzniesienia pomnika. Tuż nad
cokołem, na tylnej płaszczyźnie belki pionowej są nałożone
spawem trzy pamiątkowe monogramy: TK- Tadeusz Kustrzycki (
główny budowniczy krzyża), TEK- Towarzystwo Ekologiczno –
Kulturalne (fundator), JW- Jan Wagin (autor projektu
artystycznego). Krzyż imponuje swoją wielkością, ma 12m
wysokości i 5,6 m rozpiętości ramion. Zużyto 4,5t stali i 22m3
betonu na bryłę fundamentu.
14 maja 2005 r., w 60 rocznicę zakończenia drugiej wojny
światowej i w 10 rocznicę wzniesienia Bobolickiego Krzyża
Pamięci, Zarząd Towarzystwa wzbogacił monument o nowe
elementy: 10 urn z ziemią przewiezioną z cmentarzy starych
ojczyzn boboliczan, mianowicie: Wilna, Lwowa, Chełma, Sanoka,
Siedlec, Warszawy, Kielc, Gniezna, Poznania i Chojnic.
Informację o tym fakcie wyryto na kamiennej tablicy i
umieszczono ją na przedniej ścianie cokołu. Tablice i urny
zostały poświęcone przez ks. Ryszarda Barana- proboszcza
Parafii Rzymskokatolickiej w Bobolicach, ks. Piotra Baranaproboszcza Parafii Greckokatolickiej w Białym Borze i ks.
Leona Karpiuka- proboszcza Parafii Prawosławnej w Szczecinku.
Urny wraz z sporządzonym na tę okazję Aktem Elekcyjnym,
zamknięto w metalowej kasecie i umieszczono w niszy
fundamentu. Jest to informacja dla przyszłych pokoleń.
Bobolicki krzyż pamięci utrwalił się w świadomości boboliczan.
Od 1995 roku odbywają się do niego dwa razy do roku (3 Maja i
14 września) procesje wiernych pod przewodnictwem księży
bobolickiej parafii, podczas których wznoszone są modły za
dusze naszych przodków.
9. Obelisk ku czci żołnierzy Armii Czerwonej.
Projektant i wykonawcy
Armia Czerwona
Obelisk jest usytuowany po prawej stronie szosy krajowej
Bobolice-Porost przy wylocie bocznej drogi do Opatówka . Obok
niego znajdowała się mogiła 7 żołnierzy Batalionu Pancernego
Armii Czerwonej, którzy zginęli tu 26 lutego 1945 r. w
potyczce z niemieckim pociągiem pancernym broniącym Bobolic .
Z niemieckich obiegowych informacji wynika , iż oprócz nich
miał zginąć jeden oficer od strzału niemieckiego cywila
ukrytego na przeciwległym wzgórzu . Prochy tych żołnierzy
zostały w 1951 r. lub 1952 r. ekshumowane i pogrzebane na
cmentarzu wojskowym w Koszalinie. Na obelisku zachował się
następujący napis: „Wiecznaja sława gerojam pawszim w bojach
za swobodu i niezawisimost Sowietskoj Rodiny”.
10. Obelisk upamiętniający Henryka Gardułę
Leśnictwo Łanki
Obelisk z różowego granitu i tablica informacyjna, upamiętnia
wybitnego leśnika, patriotę, nadleśniczego Nadleśnictwa
Bobolice w latach 1950- 1970. Został postawiony w 2000 roku
przy leśnej drodze Porost- Buszynko w pięknej scenerii lasu
bukowego, obok wejścia do Rezerwatu leśnego „Buczyna’’,
położonego nad Małym Jeziorem Trzebieńskim. Tablica kamienna w
kolorze czarnym zawiera następującą treść : „Pamięci inż.
Henryka Garduły ( 1919- 1998) wielkiego patrioty i
długoletniego nadleśniczego Nadleśnictwa Bobolice. Bobolice,
15 września 2000 r.”.
Obelisk został wzniesiony staraniem nadleśniczego Marka
Zalewskiego i Zarządu Towarzystwa Ekologiczno- Kulturalnego w
Bobolicach. Głaz ofiarowali Włodzimierz i Robert Durałowie z
Boboliczek, natomiast tablicę wykonano w Zakładzie
Kamieniarskim Adama Czarnoty w Bobolicach. Uroczyste
odsłonięcie obelisku odbyło się 15 września 2000 r. w
obecności licznie zgromadzonych leśników, przedstawicieli
władz samorządowych i członków Towarzystwa EkologicznoKulturalnego. Obeliskiem opiekuje się leśniczy Leśnictwa
Łanki, u którego można uzyskać więc informacji. Przy okazji
warto zapoznać się z informacją o rezerwacie ,,Buczyna’’,
umieszczoną na tablicy informacyjnej. Ochronie prawnej
podlegają porosty bytujące na dorodnych bukach. Opanowały one
sąsiednie drzewa aż do koron. Jest ich ponoć ponad 80
gatunków.
11. Pomnik belgijskich jeńców wojennych
Projekt: Bronisław Malinowski
Wykonanie: Spółka „Contema” w Bobolicach
(Budowniczy Ludwik Hirowicz, Bobolice).
Pomnik usytuowany w Starym Bornem przy kamiennym parkanie obok
szosy Drzewiany- Mostowo. Składa się ze stalowego
żołnierskiego krzyża, kamiennej tablicy umieszczonej na
pionowej kratownicy i stopnia na kwiaty. Na tablicy wyryto
tekst w języku polskim i flamandzkim, a w dolnej części cokołu
daty roczne 1902-1945. Pomnik jest utrzymany w tonacji
czarnej, natomiast teksty w kolorze złotym. Upamiętnia on
pobyt w majątku Stare Borne (niem. Hohenborn) belgijskich
jeńców wojennych więzionych w latach 1941-1945 w budynku
usytuowanym za kamiennym parkanem. Jeńcy belgijscy wykonywali
tu wszystkie prace polowe i przy obsłudze inwentarza.
Najstarszym stopniem, w randze starszego sierżanta, był August
Vangenechten. Belgowie ci, w liczbie 25- 30 podlegali
komendzie Stalagu Hammerstein (ob. Czarne). Pracowali tu do 26
lutego 1945 roku, tj. do zajęcia majątku Hohenborn przez
oddział pancerny Armii Czerwonej. Przebieg spotkania Belgów z
żołnierzami radzieckimi był następujący: po zajęciu majątku i
przeszukaniu ich kwatery, polecono im wycofać się w kierunku
Drzewian i udać się pieszo do Stalagu Hammerstein po
dokumenty. Po wyjściu grupy na drogę, dowodzący oddziałem
ppłk. polecił Augustowi Vangenechtenowi pozostać, natomiast
pozostałym Belgom, pod groźbą użycia broni, nakazał się
oddalić. Po odejściu jego kolegów został przez Rosjan
zastrzelony i ograbiony z munduru, butów oraz walizki. Jego
ciało znaleźli cywile niemieccy w przydrożnym rowie i
pogrzebali w zbiorowej mogile(z dwoma Niemcami) w przydworskim
parku. Pomnik został wzniesiony staraniem Zarządu Towarzystwa
Ekologiczno- Kulturalnego w Bobolicach przy finansowym
wsparciu rodziny zmarłego i z honorami wojskowymi odsłonięty
10 maja 2000 roku, w 60 rocznicę napaści Niemiec na Belgię.
Daty roczne-1902-1945 oznaczają urodziny i śmierć Augusta
Vangenechtena. Pomnikiem opiekuje się Szkoła Podstawowa w
Drzewianach.
12.Obelisk
upamiętniający
robotników
przymusowych
i
przesiedlonych
Kurowo- obok szkoły i kościoła
Składa się z głazu granitowego oraz tablicy pamiątkowej o
następującej treści, wyjętej z wiersza K.K. Baczyńskiego:
„ Których nam nikt nie wynagrodzi
i których nam nic nie zastąpi
lata wy straszne lata wąskie
jak dłonie śmierci w dniu narodzin”.
A poniżej: „W hołdzie ofiarom pracy niewolniczej w Kurowie i
okolicach w latach 1939- 1945 i przesiedlonych ze swych
ojczyzn. Szkolne Koło Historyków. Kurowo 2003 r.”.
Obelisk postawiono staraniem dyrektora miejscowej szkoły
Grażyny Sikorskiej, opiekunki Koła Młodych Historyków przy
poparciu Zarządu Towarzystwa Ekologiczno Kulturalnego oraz
wsparciu finansowym burmistrza Bobolic. Głaz ofiarował Robert
Durał z Boboliczek. Obelisk został odsłonięty i poświęcony 12
listopada 2003 roku.
Opracowanie Bronisław Malinowski