π of the Sky - Centrum Fizyki Teoretycznej PAN

Zespół „π
π of the Sky”
Największy wybuch we
Wszechświecie widziany
polskimi oczami
Zespołem kierują:
dr hab. Grzegorz Wrochna – IPJ
“π of the Sky”
dr hab. Lech Mankiewicz – CFT PAN
prof. Aleksander Filip śarnecki – IFD UW
http://grb.fuw.edu.pl
Trzon zespołu stanowią studenci i doktoranci
z warszawskich instytutów naukowych:
Instytut Problemów Jądrowych
im. Andrzeja Sołtana
Centrum Fizyki Teoretycznej PAN
Instytut Fizyki Doświadczalnej UW
Instytut Systemów Elektronicznych PW
Instytut Fizyki PW
Wydział Nauk Przyrodniczych UKSW
„π
π of the Sky” i co dalej?
Obecny detektor to prototyp większego
urządzenia,
nad
którym
aktualnie
pracujemy. Aby zwiększyć szansę
zaobserwowania błysków budowane są
obecnie 32 nowe kamery. W sposób
ciągły pokryją one 1/3 widzialnego nieba.
APARATURĘ „π
π OF THE SKY”
ZBUDOWANO I ZAINSTALOWONO
W OBSERWATORIUM
LAS CAMPANAS W CHILE
DZIĘKI
GRANTOWI MINISTERSTWA NAUKI
Kamery “π of the Sky” w Chile
Cennej pomocy udzielili:
Prof. B.Paczyński (Princeton University)
Dr hab. G.Pojmański (Obserwatorium
Astronomiczne UW)
GRB080319B
Zdjęcie w sztucznych barwach
wykonane przez detektor “π of the Sky”
Czym są „błyski gamma”?
Jak działa „π
π of the Sky”?
Rozbłyski gamma (ang. Gamma Ray
Bursts, GRB) to tajemnicze eksplozje
kosmiczne widoczne w promieniowaniu
gamma, a takŜe widzialnym, roentgenowskim i radiowym. Trwają krótko, od kilku
do kilkudziesięciu sekund, ale ich energia
przewyŜsza energię wyemitowaną przez
Słońce w ciągu całego Ŝycia gwiazdy !
Podejrzewa się, Ŝe są śladem narodzin
czarnych dziur
powstałych z zapaści
masywnych gwiazd, które wyczerpały
jądrowe paliwo lub z połączenia dwóch
gwiazd neutronowych
“π of the Sky” to w automatyczny teleskoprobot.
Sam
decyduje,
co
będzie
obserwował na podstawie astronomicznego
kalendarza i harmonogramu poszukujących
błysków gamma satelitów. Sam odbiera
przez Internet sygnały o wykrytych GRB i
podejmuje decyzję czy skierować się w ich
stronę. Sam potrafi zdecydować, Ŝe ma
problemy, i poprosić obsługę w Warszawie
o pomoc za pośrednictwem e-mail’a i
sms’a.
.Jego
wysokość najjaśniejszy
19 marca 2008 polski teleskop "π of the
Sky" zarejestrował najjaśniejszy widziany
przez człowieka błysk optyczny pochodzący
z odległego wszechświata. Zjawisko zaobserwował jednocześnie w widmie gamma
satelita "Swift", dzięki czemu został został
zidentyfikowany jako tzw. rozbłysk gamma
(ang. Gamma Ray Burst - GRB) i
oznaczony jako GRB 080319B.
Czym jest “π of the Sky” ?
„π of the Sky” to teleskop - robot, słuŜący do
poszukiwania na niebie śladów GRB i
innych kosmicznych kataklizmów. “π of the
Sky” stoi w obserwatorium w Las
Campanas w Chile, tuŜ obok polskich
teleskopów OGLE i ASAS. Aparatura “π of
the Sky” została zaprojektowana i
wykonana w Polsce przez zespół
naukowców i studentów z IPJ, CFT PAN,
WF UW, UKSW i ISE PW we współpracy z
polskimi firmami „Polspace” , „Visomatic”,
„Creotech”. Elementy elektroniczne i
mechaniczne
o parametrach odpowiedających najlepszym i najdroŜszym rozwiązaniom dostępnym na rynku zostały
zbudowane w oparciu o „know-how”
polskich naukowców i inŜynierów. „Dusza”
robota, czyli oprogramowanie, zostało takŜe
stworzone całkowicie własnymi siłami.
GRB080319B – zdjęcie tuŜ przed (po lewej) i
w trakcie wybuchu (po prawej)
OGLE, ASAS i „π of the Sky” – polskie
eksperymenty w Chile.
“π
π of the Sky” jest dowodem na to, Ŝe
w Polsce moŜe powstawać aparatura
naukowa dostarczająca wyników
najwyŜszej światowej klasy.
Błysk ten był:
• najjaśniejszym dotychczas optycznie
i w promieniach X
• widoczny gołym okiem przez 40 s
• ponad milion razy jaśniejszy, niŜ
poprzedni rekordzista (SuperNova
2005ap)
Dzięki „π of the Sky”:
• stwierdzono, Ŝe promieniowanie
optyczne i gamma jest emitowane
niemal równocześnie
•
opracowano nowy model
powstawania promieniowania