Konspekt katechezy nr 4.5 Prymat i nieomylność papieża

4.5. Prymat i nieomylność papieża
1. Cele katechezy:
–
–
–
–
wyjaśnienie, w czym wyraża się nieomylność papieża,
przybliżenie, w jakich sprawach papież może wypowiadać się ex cathedra;
ukazanie, czym jest Urząd Nauczycielski Kościoła;
zachęcenie do modlitwy w intencjach papieskich.
2. Słowa klucze:
Papież, dogmat, nieomylność, ex cathedra, Urząd Nauczycielski Kościoła.
3. Uwagi metodyczne:
a. pomoce dydaktyczne:
fragment Mt 16,13-20 (materiały pomocnicze A), fragmenty do ćwiczenia Ilustracja (materiały
pomocnicze B), 6 kartek formatu A4, kolorowe pisaki, małe karteczki (po dwie na jedną osobę),
magnesy, test z lukami (materiały pomocnicze C); pieśń Abba Ojcze (materiały pomocnicze D)
b. metody:
rozmowa kierowana, ćwiczenie plastyczne, wykład, burza mózgów;
c. literatura i środki audiowizualne:
• Pismo Święte,
• http://www.opoka.org.pl/varia/poradnik/kosciol25.html,
• http://www.opoka.org.pl/slownik.
4. Plan katechezy:
A. Wstęp – ok. 5 min.
Ćwiczenie Papież.
B. Rozwinięcie – ok. 30 min.
Ćwiczenie Ilustracja.
Wykład Nieomylność.
Ćwiczenie Przykłady.
C. Zakończenie – ok. 10 min.
Ćwiczenie Dogmat
5. Przebieg katechezy:
A. Wstęp
Katechezę rozpoczyna ćwiczenie Papież, oparte na rozmowie kierowanej, w której można wykorzystać następujące pytania:
• Kto to jest papież?
• Jak miał na imię pierwszy papież?
• Jakie są zadania papieża?
• Jakimi cechami powinien odznaczać się dobry papież?
• Imiona których papieży potraficie wymienić?
Na zakończenie prowadzący krótko podsumowuje wypowiedzi uczniów.
B. Rozwinięcie
Tę część katechezy rozpoczynamy ćwiczeniem Ilustracja. Na początku katecheta uroczyście odczytuje fragment Mt 16,13-18 (aż do momentu „Otóż i ja Tobie powiadam”). Następnie tłumaczy, że aby
120
się dowiedzieć, jak brzmi dalsza część tekstu, uczniowie muszą wykonać pewne zadanie. W tym celu
dzieli klasę na sześć grup. Każdej z nich wręcza kartkę papieru, kolorowe pisaki i fragment tekstu (materiały pomocnicze B). Zadaniem uczniów jest zilustrowanie otrzymanego fragmentu.
Czas na wykonanie zadania – 10 minut.
Po upływie wyznaczonego czasu katecheta zbiera wszystkie kartki i zaczyna po kolei je prezentować odczytując fragment, którego one dotyczą. Jednocześnie dokonuje krótkiej analizy omawianego
tekstu.
Następnie przechodzimy do krótkiego wykładu Nieomylność, w którym warto zwrócić uwagę na:
• nieomylność papieża;
• różnicę pomiędzy wypowiedziami ex cathedra a zwykłymi wypowiedziami;
• definicję dogmatu;
• wyjaśnienie funkcji Urzędu Nauczycielskiego Kościoła;
Kolejnym zadaniem w tej części jest ćwiczenie Przykłady. Katecheta dzieli tablicę na dwie części:
• po lewej jej stronie zapisuje: „sprawy dotyczące wiary i moralności”,
• po prawej „sprawy dotyczące życia codziennego”.
Następnie rozdaje klasie małe karteczki i prosi uczniów, aby zapisywali na nich przykłady dowolnych spraw. Czas na wykonanie zadania – 5 minut.
Po upływie wyznaczonego czasu katecheta zbiera wszystkie karteczki i wspólnie z uczniami zastanawia się, po której stronie tablicy umieścić daną sprawę, po czym za pomocą magnesów przymocowuje
karteczki w odpowiednim miejscu. Krótko podsumowuje ćwiczenie, zwracając uwagę na fakt, iż sprawy
dotyczące życia codziennego często przenikają się ze sprawami dotyczącymi wiary i moralności.
C. Zakończenie
Ćwiczenie Dogmat stanowi podsumowanie katechezy. Prowadzący prosi, by uczniowie w zeszytach uzupełnili test z lukami (materiały pomocnicze C). Po wykonaniu ćwiczenia wybrane osoby odczytują swoje prace. Katechezę kończymy wspólną modlitwą w intencjach papieskich, np. pieśnią Abba
Ojcze (materiały pomocnicze D).
6. Materiały pomocnicze:
A. Fragment Mt 16,13-18
Gdy Jezus przyszedł w okolice Cezarei Filipowej, pytał swych uczniów: „Za kogo ludzie uważają Syna Człowieczego?”. A oni odpowiedzieli: „Jedni za Jana Chrzciciela, inni za Eliasza, jeszcze inni
za Jeremiasza albo za jednego z proroków”. Jezus zapytał ich: „A wy za kogo Mnie uważacie?”. Odpowiedział Szymon Piotr: „Ty jesteś Mesjasz, Syn Boga żywego”. Na to Jezus mu rzekł: „Błogosławiony
jesteś, Szymonie, synu Jony. Albowiem nie objawiły ci tego ciało i krew, lecz Ojciec mój, który jest
w niebie. Otóż i Ja tobie powiadam [...].
– fragment Mt 16,18-20 do opracowania graficznego:
„Ty jesteś Piotr [czyli Skała] i na tej Skale zbuduję Kościół mój, a bramy piekielne go nie przemogą. I tobie dam klucze królestwa niebieskiego; cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie, a co rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w niebie”. Wtedy surowo zabronił uczniom, aby nikomu nie mówili, że On jest Mesjaszem.
121
B. Fragmenty do ćwiczenia Ilustracja
Grupa I
Ty jesteś Piotr [czyli Skała]
Grupa II
i na tej Skale zbuduję Kościół mój,
Grupa III
a bramy piekielne go [Kościoła] nie przemogą.
Grupa IV
I tobie dam klucze królestwa niebieskiego;
Grupa V
cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie,
Grupa VI
a co rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w niebie.
C. Ćwiczenie Dogmat – test z lukami
– wersja dla ucznia:
Dogmat o nieomylności .................... – ogłoszony w roku 1870 na ....................... Watykańskim I
w................................... Dogmatycznej Pastor aeternus (O Kościele Chrystusowym). ...........................
ten odnosi się do tzw. nauczania ex ......................... Nieomylność ............................... należy rozumieć
jako bezbłędność w sprawach ....................... i obyczajów, nie zaś w sprawach codziennych.
– wersja dla katechety:
Dogmat o nieomylności papieża – ogłoszony w roku 1870 na Soborze Watykańskim I w Konstytucji Dogmatycznej Pastor aeternus (Konstytucja o Kościele Chrystusowym). Dogmat ten odnosi się do
tzw. nauczania ex cathedra. Nieomylność papieża należy rozumieć jako bezbłędność w sprawach wiary
i obyczajów, nie zaś w sprawach codziennych.
D. Pieśń Abba Ojcze
Bo Kościół jak drzewo życia
W wieczności zapuszcza korzenie
Przenika naszą codzienność
I pokazuje nam Ciebie
Abba Ojcze! (x 4)
E. Prymat Papieża i jego nieomylność
C S
WA A
II
W
A
A
A
A A A
K
?
Oczywiście, potwierdził oba dogmaty i włączył je też w szerszy kontekst odpowiedzialności i nieomylności całego Kościoła (zob. Konst. dogm. o Kościele, nr 18, 23, 25 i 12). Nie tylko papież ma
„pełną, najwyższą i powszechną władzę nad Kościołem”; kolegium biskupów „stanowi również razem
z głową swoją, biskupem rzymskim, a nigdy bez niego, podmiot najwyższej i pełnej władzy nad całym
Kościołem. [...] Najwyższa władza nad całym Kościołem, w jaką wyposażone jest to kolegium, w sposób
uroczysty sprawowana jest na soborze powszechnym. [...]. Ta sama władza kolegialna może być sprawowana wespół z papieżem przez rozproszonych po świecie biskupów, byle tylko głowa kolegium wezwała ich do kolegialnego działania albo przynajmniej zatwierdziła jednakową działalność przebywających w rozproszeniu biskupów lub dobrowolnie ją przyjęła, tak żeby stała się ona prawdziwym aktem
kolegialnym” (Konstytucja dogmatyczna o Kościele, nr 22).
(http://www.opoka.org.pl/varia/poradnik/kosciol25.html)
122
F. Urząd Nauczycielski Kościoła
Jest to obdarzony autorytetem urząd nauczania Ewangelii w imię Jezusa Chrystusa, który jednakże „nie jest ponad słowem Bożym, lecz jemu służy” (DV 10). W czasie chrztu świętego wszyscy wierzący zostali namaszczeni przez Ducha Świętego i są przez Niego prowadzeni (J 14,26; 16,13; Rz 8,14;
1 J 2,27) oraz do pewnego stopnia zaciągnęli profetyczną odpowiedzialność za głoszenie dobrej nowiny
o Chrystusie. Ci, którzy mają władzę oficjalnego przepowiadania i nauczania, uczestniczą w Urzędzie
Nauczycielskim Kościoła. Katolicy są przekonani, że ta władza nauczania jest przede wszystkim właściwością całego kolegium biskupów (jako następców kolegium apostolskiego) i poszczególnych biskupów zachowujących łączność z biskupem Rzymu (LG 20–25, DV 10). Biskupi najczęściej pełnią tę
funkcję nauczycielską stale (są to różne rodzaje tzw. nauczania „zwyczajnego”). Zebrani na soborze
powszechnym albo reprezentowani przez papieża, mogą się wypowiadać o prawdach objawionych, które trzeba wyznawać bez zastrzeżeń i na podstawie definicji (jest to tzw. nauczanie „nadzwyczajne”).
Pełniąc szczególną służbę na korzyść całej społeczności, Urząd Nauczycielski przywołuje głoszoną przez
Chrystusa zbawczą prawdę, żeby ją wyjaśnić i dostosować do zmian zachodzących w każdym czasie
i w każdej sytuacji. Urząd Nauczycielski wywodzi się od samego Chrystusa, jest kierowany przez Ducha
Świętego (ale Go nie zastępuje), urzeczywistnia się wśród całej wspólnoty wierzących, którzy byli
i pozostają pierwszymi odbiorcami Bożego objawienia. Międzyosobowy charakter prawdy sprawia, że
istnienie takiego urzędu nauczycielskiego jest wiarygodne. Prawdę – także prawdę objawioną – przeżywają i podtrzymują ludzie we wspólnocie. Stąd właśnie czerpiemy poważniejszy argument na to, że
Kościół powinien być wyposażony w instytucję (urząd nauczycielski) działającą w ten sposób, że udziela pomocy ludziom w przeżywaniu prawd objawionych i trwaniu przy nich. W średniowieczu teologom
i wydziałom teologicznym wielkich uniwersytetów powierzano prawo wykonywania zadań pewnego
rodzaju urzędu nauczycielskiego. Taka sama powaga, oparta na wartości ich osobistych obdarowań, była
podobnie „charyzmatyczną” podstawą działalności „nauczycieli” w Kościele Nowego Testamentu
(1 Kor 12,28; Dz 13,1).
(http://www.opoka.org.pl/slownik)
123