Rozdział 1 - Wiadomości24.pl

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Wydział Nauk Społecznych
Instytut Socjologii
Joanna Magdalena Reszka
Media obywatelskie alternatywą wobec mediów publicznych i
komercyjnych.
Na przykładzie portalu internetowego Wiadomości24.pl.
Praca magisterska napisana na
seminarium Socjologii Kultury
pod kierunkiem
ks. prof. zw. dr hab. Leona Tadeusza Dyczewskiego
Wstęp
Niniejsze praca składa się z pięciu rozdziałów. Pierwszy skupia się na
charakterystyce i funkcjonowaniu systemu medialnego w Polsce. W drugim rozdziale
dokonano charakterystyki portalu W24, a w kolejnym porównano go z innymi
wydawnictwami Polskapresse oraz ze stronami internetowymi najpopularniejszych
dzienników opiniotwórczych. Ostatni rozdział poświęcony jest analizie treści portalu
oraz Gazety Wyborczej.
Niniejsza praca skierowana jest do wszystkich zainteresowanych tematem
mediów obywatelskich i mediów w ogóle.
1.4 Media obywatelskie
Dziennikarze świadomi władzy, jaką daje im medium,, często stają się
publicznymi sędziami, zgodnie z zasadą „show must go on”, w taki sposób kształtują
przekaz, aby odbiorca nie tylko nie przełączył kanału, czy nie odłożył gazety, ale także
aby następnym razem sięgnął właśnie po nasz produkt. „Medialny spektakl domaga się
dramaturgii. Media bardziej niż na treściach skupiają się na samej „grze”, na jej
wynikach. W tej grze zaś gracze nie są ważni. Istotna jest bowiem sama gra, a gracze
tylko dlatego, iż dzięki nim gra może toczyć się dalej”1. Oznacza to, że media mają
1
M. Kocur, Media: pierwsza czy czwarta władza?, http://odra.okis.pl/article.php/133, dn. 23.02.2008.
możliwość kreowania nie tylko tego, co widzimy i co czytamy, ale także tego, co
chcemy oglądać i przeczytać. Kreują ludzkie potrzeby.
W mediach panuje obecnie niechlubna praktyka zauważona przez Wiesława Godzica
polegająca na podporządkowywaniu sobie przez właścicieli mediów dziennikarzy
i wydawców w imię własnych korzyści materialnych. Stąd wniosek, że trudno
o obiektywizm w mediach, skoro trzeba pisać i przygotowywać materiały pod czyjeś
dyktando. Często dziennikarze niezależni, politycznie nieposłuszni i bezkompromisowi
mają utrudniony dostęp do zamieszczania swoich materiałów. Są na tak zwanym
cenzurowanym, mimo że cenzura oficjalnie nie istnieje.
„Dziennikarstwo należy do tych zawodów, które przeszły w ciągu wieków,
a zwłaszcza w ostatnich dziesięcioleciach, głęboką ewolucję. Jego zręby, tak jak i samej
prasy, kształtowały w świecie wydarzenia społeczne i polityczne, rodzące się prądy
kulturalne: oświecenie, Rewolucja Francuska, narodziny kapitalizmu i rozwój
mieszczaństwa”2. Ale niewątpliwie, rozwój dziennikarstwa należy łączyć z postępem
technologicznym, który umożliwił natychmiastowe przesyłanie informacji za pomocą
nowoczesnych narzędzi takich jak telefony komórkowe, sieci bezprzewodowe, internet.
W Polsce brak jest definicji dziennikarza. Ani w ustawie o KRRT ani w żadnym innym
dokumencie nie ma sprecyzowania kim jest dziennikarz, jaki powinien być i czym
powinien się zajmować. Ostatecznie można by przyjąć definicję podaną przez
Załubskiego,
że
dziennikarzem
jest
opracowywaniem,
sprawdzaniem
i
„osoba
zajmująca
przygotowywaniem
do
się
gromadzeniem,
rozpowszechniania
wiadomości bądź komentowaniem aktualnych wydarzeń. Również wówczas, gdy nie
jest to regulowane umową o pracę”3. Dzięki takiej otwartości zawodu dziennikarza,
praktycznie każdy, kto czuje potrzebę, może dzięki nowoczesnym narzędziom
komunikacji publikować informacje. Tym trudniej zdefiniować rzetelnego dziennikarza.
Można się przychylić do definicji cytowanej przez Załubskiego, że dziennikarz rzetelny
to taki, którego teksty odzwierciedlają własne społeczeństwo4. W tej definicji
poszłabym nieco dalej. Rzetelny dziennikarz to taki, który jest blisko nie tylko całego
społeczeństwa, ale społeczności w której żyje, najbliższej wspólnocie. Dziennikarstwo
obywatelskie ma być antidotum na coraz niższą jakość produktów medialnych
2
Jan Załubski, Media i medioznawstwo. Studia i szkice, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2006,
s.63.
3
Tamże, s. 71.
4
Tamże, s. 64.
3
nadawanych w radiu, telewizji i publikowanych w prasie. To dziennikarstwo „ma być
synonimem rzetelności, obiektywizmu, poszanowania interesów odbiorców”5.
Media obywatelskie są etapem rozwoju mediów społecznych. Pojawienie się
internetu dało możliwość wszystkim mediom na zaistnienie w wersji wirtualnej (m. in.
dziennik.pl, tvn24.pl, polityka.pl). Internet jako pierwsze medium stał się interaktywny.
„Po raz pierwszy w dziejach komunikacji odbiorca informacji nie jest obiektem,
któremu przekazuje się takie lub inne wiadomości, ale stał się działającym podmiotem”6
. Nowe media dokonują jakościowej zmiany nadawcy i odbiorcy. „Można ją opisać za
pomocą cybernetycznego mechanizmu sprzężenia zwrotnego, który pokazuje jak w
przypadku układu nadawca-odbiorca odebrany przez tego drugiego komunikat (…)
staje się podstawą dalszego zmodyfikowanego komunikowania”7. Internet stał się także
narzędziem coraz częściej wykorzystywanym do tego, aby społeczność wirtualna mogła
brać udział w debacie publicznej, uzupełniać wiadomości pojawiające się w mediach
standardowych, oraz tworzyć alternatywny sposób przekazywania informacji,
interpretacji tego, co się dzieje w kraju i na świecie. Jednym słowem internet uczynił
każdego dziennikarzem. Na takiej idei bazują media obywatelskie, które są czymś
więcej niż media społeczne. Najważniejszą cechą jest to, że media obywatelskie są
tworzone przez odbiorców, bez nich w zasadzie nie istnieją. Media społeczne mają
ściśle określoną grupę odbiorców i tematykę, podczas gdy media obywatelskie są dla
tych
wszystkich,
którzy
chcą
uczestniczyć
w
tworzeniu
informacji
o dowolnej tematyce. Tradycyjne media charakteryzują się jednym centrum
nadawczym, które kieruje swoje treści do wielu odbiorców, podczas gdy media
obywatelskie mają wielu nadawców i wielu odbiorców. Zmianą jakościową, która
pozwala odróżnić te media jest także samo medium. Media społeczne bazują na
tradycyjnych mediach (prasa, radio, telewizja), media obywatelskie zaś na
nowoczesnych mediach (multimedia, telewizja internetowa, radio internetowe),
a przede wszystkim na możliwościach, jakie dał internet.
Dziennikarstwo obywatelskie jest zjawiskiem nowym, stąd brak jest precyzyjnej
definicji. Bardzo często badacze i publicyści utożsamiają media obywatelskie
i społeczne. Wikipedia podaje następującą definicję dziennikarstwa obywatelskiego:
„Dziennikarstwo obywatelskie (ang. citizen journalism) to rodzaj dziennikarstwa
uprawianego przez nieprofesjonalnych dziennikarzy w interesie społecznym. Jego
5
Tamże, s. 74.
6
R. Tadeusiewicz, Społeczność internetu, Akademicka Oficyna Wydawnicza EXIT, Warszawa 2002,s.8.
M. Hetmański, Internet jako środek tworzenia i komunikowania wiedzy, [w]: Internet. Fenomen
społeczeństwa informacyjnego, pod red., T. Zasępy, Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 2001, s. 80.
7
4
powstanie i rozwój wiąże się z internetem, bo to medium – w przeciwieństwie do prasy,
radia czy telewizji – umożliwia każdemu interaktywne współtworzenie swojej
zawartości i jej masowy kolportaż. Internet pozwala na tworzenie i publikację
artykułów w czasie rzeczywistym oraz wspólną pracę w sposób wirtualny dziennikarzy
z całego świata”8. Idąc za tą definicją, można pokusić się o sformułowane własnej
definicji mediów obywatelskich. Są to media, które są tworzone przez odbiorców.
Odbiorca jest równocześnie nadawcą, który, przygotowuje i publikuje produkty
dziennikarskie, decyduje o tym, co się ukaże w mediach, o ich kształcie
i funkcjonowaniu. Z dziennikarstwem obywatelskim wiążą się szczególnie portale
internetowe, które pozwalają na współtworzenie swojej zawartości. Początków tego
rodzaju dziennikarstwa można upatrywać w serwisie Independent Media Center,
zwanym Indymedia, który powstał w 1999 roku przed szczytem Światowej Organizacji
Handlu w Seattle. Jego celem było dostarczanie informacji antyglobalistom
i utworzenie przekazu medialnego alternatywnego do nurtu mediów komercyjnych.
Indymedia stały się na tyle popularne na całym świecie, że obecnie funkcjonują
w internecie, nadają w radiostacjach offowych, wydają gazetki, tworzą lokalne redakcje,
mają programy telewizyjne w kablówkach. Każdy może załączyć tekst, zdjęcie lub plik
multimedialny, nie ma żadnego ograniczenia, wszystkie materiały są automatycznie
publikowane (zasada „open publishing”). Jedyna ingerencja ze strony wydawcy polega
na graficznym wyeksponowaniu co ciekawszych tekstów. Jest to medium najbardziej
zbliżone w swojej formie do medium obywatelskiego, gdyż nie ma tu żadnej cenzury.
Nawet materiały wulgarne czy rasistowskie nie są usuwane z serwisu, a jedynie
umieszczane w „wiadomościach ukrytych”. Jedynym zarzutem jest tematyczne
ograniczenie Indymediów, gdyż większość użytkowników jest zaangażowana
politycznie, reprezentuje nurty lewicowe, lewackie czy też ruchy ekologiczne
i zielonych9.
Serwisem, który dał impuls do tworzenia mediów obywatelskich był
południowokoreański Ohmynews, który rozpoczął swoje działanie w 2000r. Tam też po
raz pierwszy użyto terminu dziennikarz-obywatel (ang. Citizen reporter). Działa on na
zasadzie ogólnej dostępności, ale w przeciwieństwie do Indymediów istnieje tu nadzór
redaktorski oraz społeczny, tzn. użytkownicy potwierdzają wiarygodność tekstów i
prostują informacje nieprawdziwe. W Polsce pierwszym portalem obywatelskim był
Dziennikarstwo obywatelskie, Wikipedia, http://pl.wikipedia.org/wiki/Dziennikarstwo_obywatelskie,
dn. 23.07.2007.
8
9
Por. L. Olszański, s.56-58.
5
rozpoczynający działalność w kwietniu 2006r. iThink.pl, a następnie serwis
Wiadomości24.pl.
W Europie media obywatelskie, oprócz internetu, funkcjonują także jako kanały
otwarte (ang. open chennels), bazujące na amerykańskich kanałach „public access”,
które rozpoczęły swoją działalność w 1971 roku na Manhattanie. To dało możliwość
pokazywania w tych kanałach prywatnych produkcji medialnych. Wyświetlanie ich
odbywało się według kolejności zgłoszeń, a reklama i honoraria były niedozwolone.
Cechą charakterystyczną Kanałów Otwartych jest wolny i równy dostęp wszystkich
oraz anonimowość. W Niemczech funkcjonuje obecnie ok. 70 kanałów, a największy
z nich, obejmujący ok. 1.5 miliona gospodarstw domowych działa w Berlinie.
Media obywatelskie spełniają w społeczeństwie wiele funkcji. Przede wszystkim
są traktowane przez swoich twórców jako media alternatywne do głównego nurtu
mediów. Alternatywne ze względu na sposób zorganizowania, na treść w nich
przekazywaną, na uczestników. Dziennikarze obywatelscy śmiało wchodzą
w kompetencje zarezerwowane do tej pory tylko dla osób po szkole dziennikarskiej, lub
długoletnich praktyków zawodu. Komentują, opiniują, uczestniczą w dyskusji,
uzupełniają informacje znane już z nurtu głównego. Media te sprzyjają rozwojowi
społeczeństwa obywatelskiego10, poprzez szeroką partycypację obywateli w tworzeniu
mediów i kształtowaniu treści oraz społeczeństwa informacyjnego. Do cech
społeczeństwa informacyjnego Barbara Łukasik-Makowska i Elżbieta Niedzielska
zaliczają:
- i-państwo
- i-infrastrukturę
- i-człowieka11.
Autorki czynnik i-człowiek dzielą na trzy podstawowe aspekty ważne z punktu
widzenia samych mediów obywatelskich. Pierwszą z nich jest chłonność informacyjna,
Społeczeństwo obywatelskie – według Wikipedii jest to społeczeństwo charakteryzujące się
aktywnością i zdolnością do samoorganizacji oraz określenia i osiągania wyznaczonych celów bez
impulsu ze strony władzy państwowej. Społeczeństwo obywatelskie potrafi działać niezależnie od
instytucji państwowych. Niezależność nie musi oznaczać rywalizacji społeczeństwa z władzą, która
występuje zazwyczaj w państwach, w których ustrój polityczny jest sprzeczny z wolą większości
obywateli. Podstawową cechą społeczeństwa obywatelskiego jest świadomość jego członków
o potrzebach wspólnoty oraz dążenie do ich zaspokajania, czyli zainteresowanie sprawami społeczeństwa
oraz poczucie odpowiedzialności za jego dobro. Koncepcja społeczeństwa obywatelskiego po raz
pierwszy pojawiła się u Arystotelesa, a rozwinięta została przez J. J. Rosseau, który wprowadził pojęcie
samostanowienia i umowy społecznej, a następnie przez Locke’a. Często społeczeństwo obywatelskie
utożsamia się z dobrze zorganizowaną i działającą sfera trzeciego sektora.
10
Por., B. Łukasik-Makowska, E. Niedzielska, Społeczeństwo informacyjne- już teraźniejszość czy
dopiero perspektywa, [w]: Informacja w społeczeństwie XXI wieku, pod red., Anny Łapińskiej,
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn 2003, s. 38.
11
6
polegająca na skłonności do jak najaktywniejszego pozyskiwania i poszukiwania
informacji ważnych dla danych grup, wspólnot, poszczególnych osób. Drugą cechą jest
otwartość komunikacyjna jako skutek chłonności, ale także jako rodzaj konieczności
dzielenia się posiadanymi informacjami. Ostatnią cechą jest uzależnienie techniczne.
Wszystkie te cechy wpływają pośrednio na kształtowanie się mediów obywatelskich,
a także samego społeczeństwa obywatelskiego, które już nie tylko aktywnie szuka
potrzebnych informacji, ale także staje się autorem i twórcą. Media obywatelskie stają
się reperkusją ciągłego informacyjnego apetytu człowieka i chęci dzielenia się swoją
wiedzą z innymi. Internet i nowe wynalazki ułatwiają tę komunikację. Nie pozostawiają
one odbiorcy biernym, lecz to właśnie on tworzy media, a dzięki temu uczy się jak
używać nowoczesnych technologii. To pociąga za sobą koleją ważną funkcję, jaką jest
aktywizowanie obywatela. Bierze on udział w szerokim dialogu społecznym, wyraża
swoje opinie polityczne i kulturalne, podnosi swoje kompetencje medialne. Dzięki temu
uczy się, jak owocnie korzystać z mediów i nie dać się zmanipulować. Rodzi to także
aktywność w poszukiwaniu źródeł informacji. Wreszcie media obywatelskie sprzyjają
pluralizmowi. Nie ma w nich podziału na lepszych i gorszych. Każde zagadnienie jest
traktowane z taką samą powagą. Media obywatelskie dają także poczucie niezależności
od władzy, koneksji politycznych, poglądów, przekonań czy stereotypów. I wreszcie,
jak zauważył Peter Dahlgren, media społeczne, a obecnie także media obywatelskie,
oprócz tego, że stają się mediami konkurencyjnymi dla mediów dominujących,
stanowią także źródło informacji dla tych mediów12. Można wskazać role jakie pełnią
media obywatelskie. Jako czynnik integrujący, dzięki wykorzystaniu internetu, zawarte
treści mają zasięg w zasadzie nieograniczony, mają możliwość oddziaływania na
ogromną rzeszę odbiorców i przekazywanie im tych samych treści. Dokonuje się
unifikacja, ale jednocześnie także integracja, polegająca na tym, że różnorodni odbiorcy
z różnorodnych kultur dokonują wymiany znaczeń, co ułatwia dyfuzję kulturową. Jako
czynnik demokratyzujący, media obywatelskie sprzyjają swobodnej wymianie
poglądów, a oprócz tego wymianie informacji często pomijanych prze główny nurt
mediów, a rzetelna informacja jest podstawą dobrze funkcjonującej demokracji.
Z dziennikarstwem obywatelskim wiąże się niestety niebezpieczeństwo
popadania w nadmierne zaangażowanie. Wielu autorów tekstów na stronach, zwłaszcza
poświęconych konkretnej tematyce, czy to ekologii, czy to obronie praw człowieka, czy
to wiadomości lokalnych, jest zaangażowana w działalność na rzecz danych wartości
Por., P. Dahlgren, C. Sparks, Komunikowanie i obywatelskość. Mass media w społeczeństwie, czyli atak
na system nadawców publicznych. Plotki, sensacje, doniesienia., Wydawnictwo Astrum, Wrocław 2007,
s. 26.
12
7
lub danej społeczności. Stąd istnieje obawa stronniczości, nieobiektywizmu, a nawet
fanatyzmu. A najważniejszą powinnością dziennikarza jest bezstronność.
Media obywatelskie, czy też dziennikarstwo obywatelskie, to stosunkowo nowe
zjawiska, znane bardziej z publicystyki niż z opracowań naukowych. Stąd też brakuje
zarówno precyzyjnej definicji, jak i charakterystyki tych zjawisk. Niewątpliwie media
obywatelskie są mediami przyszłości. Jednakże to, w jakim kierunku będą ewoluowały,
okaże się być może już w niedalekiej przyszłości, gdyż rośnie zainteresowanie zarówno
ze strony samych mediów tym rodzajem dziennikarstwa, jak i ze strony obywateli.
Przybywa uczestników blogów, autorów komentarzy internetowych, twórców stron
WWW, przybywa także autorów tekstów dziennikarskich na takich chociażby portalach
internetowych, jak Wiadomości24.pl czy iThink.pl. Społeczność internetowa żywo
włącza się w tworzenie informacji, zwłaszcza takich, których próżno szukać w mediach
głównego nurtu. Oby stało się to zaczątkiem tworzenia szerszej sieci mediów
obywatelskich,
a
wraz
z
nimi
społeczeństwa
obywatelskiego.
(...)
Na tym tle wyróżnia się portal internetowy Wiadomości24, którego cechy
i język znacznie odbiegają i od portali komercyjnych i od vortali. Przede wszystkim tu
celem głównym jest jak najbardziej rzetelne informowanie, stąd hierarchia newsów jest
zupełnie inna niż w serwisach komercyjnych. Po drugie, brak tu bezosobowego tonu
charakterystycznego dla innych portali, gdyż uczestnicy chętnie piszą własne
komentarze i opinie często pełne emocji i zaangażowania, a teksty te są bez problemu
zamieszczane na stronach głównych serwisu.
2.2 Charakterystyka materiału badawczego
Portal internetowy www.wiadomosci24.pl powstał 14 czerwca 2006 roku.
Twórcy inspirowali się międzynarodowymi portalami dziennikarstwa obywatelskiego
m.in. OhmyNews, AgoraVox, iTalkNews, Newsvine.com, Blufton Today i jak piszą,
był on pierwszą polską gazetą internetową tworzoną na podstawie materiałów
przesyłanych przez społeczność internautów. Właścicielem serwisu jest Polskapresse
Sp. z o. o., cześć Verlagsgruppe Passau- niemieckiego koncernu medialnego
z udziałami międzynarodowymi. Ma on siedzibę w Warszawie, ul. Lewartowskiego 6,
zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym pod numerem KRS 0000002408. Jest
to największy w Polsce wydawca codziennej prasy regionalnej i lokalnej. Wydaje
Gazetę Krakowską, Gazetę Poznańską, Głos Wielkopolski, Dziennik Bałtycki, a także
8
portal internetowy: gratka.pl, naszemiasto.pl, motofakty.pl. Nadzór nad całym portalem
ma kolegium redaktorskie składające się z 6 osób zatrudnianych i wynagradzanych
przez Polskapresse. Są oni odpowiedzialni za całość funkcjonowania serwisu, dokonują
moderacji materiałów. Redaktorem naczelnym jest Paweł Nowacki, szefem działu
informacji Tomasz Kowalski, a pozostali członkowie kolegium to: Przemysław
Trubalski, Agnieszka Gierczak, Kamil Jakubczak oraz Mateusz Aleksandrowicz.
Wszyscy wymienieni, oprócz naczelnego, mają obowiązek dyżurowania w serwisie od
7 rano do północy i wtedy pełnią funkcję wydawcy.
Funkcjonowanie portalu jest uregulowane przez regulamin serwisu. Portal
składa się z trzech głównych działów: Obywatelskiej Gazety Internetowej, Komentarzy i
części Moje Trzy Grosze.
Obywatelska Gazeta Internetowa stanowi większość przestrzeni portalu i spełnia
kryteria prasy wskazane przez „Prawo prasowe” z dnia 26 stycznia 1984r.
Komentarz jest każdym rodzajem materiału dodanym według specjalnej
procedury elektronicznej poza Gazetą, odnoszącym się do danego materiału
i umieszczonym pod nim.
Moje Trzy Grosze to część specjalnie wydzielona na wszelkie materiały, które
dodawane są według specjalnej procedury elektronicznej poza Gazetą i umieszczane są
automatycznie w tej rubryce.
Z portalu może korzystać (czyli czytać, oglądać) każda osoba, która nazywana
jest użytkownikiem, natomiast aby brać czynny udział w kształtowaniu portalu
i
umieszczaniu
materiałów
trzeba
być
zarejestrowanym.
Użytkownikiem
zarejestrowanym może być także osoba niepełnoletnia, po przesłaniu zgody rodziców
lub opiekunów. Wszystkich zarejestrowanych jest obecnie około 8 tysięcy, a spośród
nich prawie 2 tysiące zamieściło do tej pory jakiś materiał. Wśród nich są lekarze,
psychologowie, nauczyciele, studenci, emeryci, nowo zatrudnieni, a nawet bezdomny.
Rejestracja
jest
równoważna
z
akceptacją
regulaminu,
upoważnieniem
do
zamieszczania materiałów oraz korzystaniem z zamieszczonych materiałów. Osoby
biorące czynny udział w kształtowaniu portalu nie mogą czerpać z tego korzyści
materialnych ani umieszczać materiałów promocyjnych i reklamowych. Są one także
zobowiązane do przekazywania takich informacji, które nie naruszają praw osób
trzecich i są zgodne z prawem.
Operatorem serwisu jest spółka Polskapresse Sp. z o.o. Z tą funkcją związane są
pewne decyzje, które operator może podjąć bez wcześniejszego konsultowania
z użytkownikami. Do kompetencji operatora należy przede wszystkim udostępnianie
9
przestrzeni do publikowania materiałów przez użytkowników portalu. W związku z tym
operator musi czuwać nad tym, aby treść zamieszczanych materiałów spełniała
standardy dobrych obyczajów, była zgodna z prawem, a zwłaszcza z prawem autorskim
i prawami pokrewnymi oraz nie naruszała dóbr osobistych osób trzecich.
W związku z tym operator może usuwać teksty nie spełniające wymienionych
standardów, cofnąć pozwolenie na publikację, bądź jej odmówić bez podania
przyczyny. Może także zablokować możliwość publikacji materiałów, które nie
spełniają standardów i co do których jest podejrzenie, że mogą łamać prawo lub
naruszać dobra osób trzecich. Operator ma możliwość pozbawiania możliwości
przekazywania materiałów i komentarzy osobie, która podała nieprawdziwe dane przy
rejestracji. W materiałach operator lub osoba przez niego upoważniona może
dokonywać zmian, skrótów bądź poprawek. Nie ponosi on natomiast odpowiedzialności
za prawdziwość umieszczanych tekstów, a zwłaszcza komentarzy oraz za skutki awarii
serwisu. Operator może dokonywać zmian regulaminu oraz może uprzywilejowywać
niektórych użytkowników poprzez przyznanie legitymacji prasowej, zwiększenie
swobody w umieszczaniu materiałów. Relacje między operatorem a użytkownikiem są
regulowane przez prawo polskie, a spory rozstrzygane są wyłącznie przez sądy krajowe.
W praktyce funkcje operatora pełni kolegium redaktorskie.
Wszystkie napisane do publikacji materiały są najpierw poddawane moderacji,
czyli sprawdzeniu przez dyżurującego redaktora. Sprawdza on nie tylko zgodność
z zasadami portalu i regulaminem, ale także poprawia błędy ortograficzne, stylistyczne
i ewentualnie redaguje w taki sposób, aby materiał był ciekawszy. W przypadku zbyt
dużej ilości błędów materiał jest odsyłany do autora, by ten sam poprawił swój tekst.
Redaktor naczelny sprawdza także źródło pochodzenia materiału oraz pochodzenie
zdjęć. Decyzję o publikacji podejmuje redaktor dyżurny odpowiedzialny danego dnia za
wydanie wiadomości. Statystycznie ukazuje się między 50 a 60 procentami nadsyłanych
materiałów.
Wszystkie osoby publikujące materiały w serwisie są poddawane ocenie.
Najlepsi dziennikarze, czyli tacy którzy opublikowali już określoną liczbę tekstów,
otrzymują pióra. Na podstawie posiadanej liczby piór kształtuje się konkretna hierarchia
wśród użytkowników portalu. Na dole hierarchii są osoby początkujące, nie mające
żadnego pióra. Po opublikowaniu pięciu tekstów redakcja decyduje o nadaniu
pierwszego pióra. Dwa pióra oznaczają status reportera, który może samodzielnie
publikować materiały. Muszą być one jednak zaakceptowane przez redaktora seniora
(pięć piór). Status dziennikarza ma osoba, która otrzymała trzy pióra. Jego materiały są
1
wyrywkowo sprawdzane przez osobę posiadającą cztery pióra. Może on także usuwać
z serwisu treści niezgodne z regulaminem. Cztery pióra oznaczają redaktora, który
może bez żadnej kontroli publikować materiały z dziedziny, w której jest specjalistą,
w innych dziedzinach jest poddawany kontroli redakcji. Najwyżej w hierarchii jest
redaktor-senior, posiadający pięć piór i mogący bez żadnej kontroli publikować
materiały. Decyduje on o nadawaniu piór innym osobom oraz szkoli innych autorów.
Redaktorem-seniorem może być pracownik redakcji, ale także osoba zarejestrowana.
Dodatkowo w serwisie są osoby nazwane ekspertami, które specjalizują się
w określonej dziedzinie, i których opinii można zasięgnąć pisząc określony tekst.
Redakcja prowadzi akcję nagradzania autorów najlepszych tekstów. Oprócz
nagród rzeczowych, można dostać również wynagrodzenie pieniężne w wysokości 150
zł. Nagrody przyznawane są w trzech kategoriach: najlepszy tekst, najlepszy autor oraz
materiał najczęściej komentowany. Każdy zarejestrowany uczestnik portalu ma
możliwość oddania głosu na tekst według niego najciekawszy. W ten sposób redakcja
chce zachęcić użytkowników do ciągłego podnoszenia kwalifikacji oraz do szukania
unikalnych informacji.
Po pół roku funkcjonowania serwis odniósł kilka sukcesów. Pierwszy to nagroda
przyznana przez Polską Akademię Internetu w dziedzinie Strona Roku 2006:
Wiadomości i Informacje. Drugi sukces to 13 miejsce w rankingu Top 20 internetowych
stron informacyjnych przygotowanym przez Megapanel PBI/Gemius za styczeń 2008.
W24 jako jedyne w rankingu reprezentowały portal dziennikarzy obywatelskich13. Warto
zwrócić uwagę, że portal w rankingu wyprzedził stronę Polskiego Radia i stronę TVN.
Zestawienie 2. Ranking witryn według zasięgu miesięcznego.
13
http://cmo.cxo.pl/news/125084.html. dn. 3.11.2007.
1
Źródło: http://media2.pl/internet/34796-styczniowe-wyniki-megapanelu-kategorie-tematyczne.html, dn.
7.03.2008.
O szybkim wzroście popularności portalu obywatelskiego świadczy fakt, że
w
podobnym
badaniu
z
lipca
2007
roku
W24
były
na
miejscy
18.
3. Rozdział: Wskaźniki różnicujące media obywatelskie od mediów
głównego nurtu
(...) Największą grupę osób korzystających z gazety alternatywnej stanowią
osoby między 15 a 24 rokiem życia (61%), następnie jest ich coraz mniej w kolejnych
grupach wiekowych, a osoby 60-letnie i starsze są nieliczne (3%).
Wykres 6. Struktura uczestników portalu pod względem wykształcenia.
Wykształcenie
Student
194
Wyższe
122
34
Średnie
Podstaw ow e
21
1
0
50
100
150
200
250
Źródło: Opracowanie własne.
Ponad połowę wśród uczestników portalu stanowią studenci (52.2%), a co trzeci
ma wykształcenie wyższe.
Z
niniejszych
danych
można
zauważyć,
że
większość
uczestników,
zarejestrowanych i udzielających się medialnie na łamach Wiadomości24 stanowią
mężczyźni, mieszkańcy miast powyżej 500 tys. mieszkańców, osoby studiujące lub
z wykształceniem wyższym, w wieku od 15 do 40 lat.
Oto charakterystyka 12 losowo wybranych, zarejestrowanych na portalu osób na
dzień 12 lutego 2008r.:
Łukasz Solski jest studentem drugiego roku wychowania fizycznego
w Przemyślu, interesuje się przede wszystkim tematyką sportową i jest ekspertem
działu koszykówka. Opublikował 407 artykułów i zdobył 3 pióra. Udziela się także jako
autor artykułów w innych portalach.
Jadwiga Kowalczyk, lat 68, jest emerytką z Buska Zdrój, pracowała w służbie
zdrowia, wykształcenie pomaturalne, publikuje głównie felietony i artykuły o tematyce
społecznej i obyczajowej, często humorystyczne, zamieściła 189 artykułów i zdobyła 4
pióra.
Marek Ciesielczyk, dr politologii Uniwersytet w Monachium, prof. politologii
University of Illinois w Chicago, radny w Tarnowie, pisze artykuły o tematyce
zróżnicowanej, publikuje także fotoreportaże, zamieścił 323 materiały i zdobył 3 pióra.
Marcin Nowak, z zawodu menedżer, pochodzi z Zabrza, pracuje nad powieścią o
Śląsku, zawodowo zajmuje się nowymi mediami. Opublikował 144 materiały- artykuły
i fotoreportaże, zdobył 4 pióra.
Piotr Panfil pochodzi z Kutna, jest uczniem III klasy technikum hotelarskiego,
pisze głównie informacje o tym, co dzieje się w Kutnie i jego okolicach, jest ekspertem
działu Wydarzenia Lokalne, opublikował 96 artykułów i zdobył 3 pióra.
Damian Kazak, 17 lat z Płocka, wciąż się uczy, jeden z młodszych dziennikarzy
obywatelskich Wiadomości24. Dwukrotnie opisywany w regionalnych dziennikach
Polskapresse. Pracuje w gazecie „Nasze Miasto” oraz „Podkarpackiej Agencji
Prasowej” www.idmedia.pl, opublikował 84 artykuły, zdobył 3 pióra.
Urszula Marczewska, studentka polonistyki, mieszka w Krakowie, pisze
o wszystkim, od kultury po politykę, publikuje także fotoreportaże, w sumie zamieściła
74 artykuły i zdobyła 4 pióra.
1
Łukasz Zawadzki z Warszawy, 21 lat, wykształcenie średnie, jest absolwentem
szkoły fotograficznej, na portalu zamieszcza głównie fotoreportaże, fotofelietony,
materiały dotyczące tematyki fotograficznej, opublikował 72 materiały i zdobył 2 pióra.
Maciej Lewandowski, lat 44, mieszka w Dundee w Szkocji skąd nadsyła
informacje i artykuły dotyczące problematyki Polaków żyjących na Wyspach
Brytyjskich oraz teksty o tematyce podróżniczej. Opublikował 41 artykułów i zdobył 4
pióra.
Małgorzata Michnowicz, z wykształcenia technik poligraf, pochodzi z Gdańska
i pisze głównie o nim oraz okolicach, a także o obyczajach i kulturze, opublikowała 33
materiał i zdobyła 3 pióra.
Aliaksei Shota, pochodzi z Grodna, studiuje politologię na Uniwersytecie
Jagiellońskim, pisze na różne tematy, zamieścił 28 artykułów i zdobył 2 pióra.
Anna Jadachowska z Radomska, była praktykantką portalu, ukończyła stosunki
międzynarodowe oraz podyplomowe studia z zakresu PR, opublikowała 26 artykułów
i zdobyła 1 pióro.
(...)
Jak wynika z powyższych zestawień, w tworzeniu portalu internetowego
Wiadomości24 biorą udział przedstawiciele wszystkich warstw społecznych, w różnym
wieku, z różnym wykształceniem, pochodzą z całej Polski. Dodatkowo tym, co różni
portal obywatelski od pozostałych mediów jest to, że udział wszystkich tych osób jest
oparty jedynie na wolontariacie. Jakiekolwiek nagrody rzeczowe i pieniężne są
przyznawane za najlepsze materiały i nie stanowią pensji uczestnika.
Media obywatelskie są alternatywne w stosunku do pozostałych mediów także
ze względu na status demograficzny swoich dziennikarzy. W portalu W24 dziennikarz
jest młodym mężczyzną z wykształceniem wyższym, bądź studentem. W redakcjach
innych dzienników, również przeważają dobrze wykształceni mężczyźni, ale ich wiek
jest nieco wyższy. W Gazecie Wyborczej średnia wieku członków kolegium
redaktorskiego wynosi ponad 58 lat (Adam Michnik 62, Jarosław Kurski 45, Helena
Łuczywo 62, Piotr Pacewicz 55, Juliusz Rawicz 72, Piotr Stasiński 55),
w Rzeczpospolitej kolegium jest trochę młodsze, średnia wieku to 42 lata: Paweł Lisicki
42, Tomasz Sobiecki 41, Marek Magierowski 37, Paweł Jabłoński 46, Piotr Gabryel 47.
3.2 Kryterium dostępu
Internet jako narzędzie ponadnarodowe udostępnia swoje zasoby ludziom na
całym świecie. Stał się medium sprzyjającym dyfuzji międzykulturowej. Z tych
właściwości internetu korzystają media obywatelskie, które swoje idee i wartości mogą
1
promować zarówno w kraju jak i za granicą. Telewizja publiczna i komercyjna,
radiofonia, czy też narodowa prasa są ograniczone swoim zasięgiem. Media publiczne
ze względu na społeczny mandat i swój charakter są dostępne na terenie całego kraju.
Kanał Polonia jest skierowany do Polonii na całym świecie i może być odbierany także
za granicą kraju, ale wymaga to posiadania telewizji kablowej lub cyfrowej. Telewizja
komercyjna, ze względu na konieczność starania się o koncesję i przydział pasm często
nie obejmuje swoim zasięgiem całej Polski, chyba że ma swoje platformy cyfrowe.
W przypadku prasy w Polsce istnieje kilka tytułów ogólnopolskich, ale zdecydowana
większość to gazety regionalne i lokalne, których zasięg jest ograniczony jedynie do
terytorium, na którym są wydawane, i którego dotyczą. Pod tym względem internetowa
gazeta obywatelska wyraźnie różni się od mediów publicznych i komercyjnych. Jej
zasięg jest nieograniczony przestrzennie. Medium może być odbierane w dowolnym
kraju. O tej ponadnarodowości świadczy także to, że wśród zarejestrowanych
uczestników, piszczących regularnie, są osoby mieszkające za granicą kraju.
W większości są to Polacy, ale jest także Rosjanka pisząca z Moskwy i o Moskwie. Pod
tym względem media obywatelskie są alternatywą wobec mediów głównego nurtu.
3.3 Kryterium wolności
Wiele razy podnoszona była, jest i będzie dyskusja na temat wolności
i niezależności dziennikarza. Media publiczne, których krytykę przytoczono powyżej,
ze względu na sposób powoływania ich rad nadzorczych i kierownictwa, uważane są za
najmniej obiektywne, a dziennikarze w nich pracujący za ograniczonych niewidoczną
cenzurą. Nie lepiej jest w przypadku mediów komercyjnych, które mimo
uniezależnienia od partii rządzących, stają się poddane sponsorom, którzy w istotny
sposób wpływają na ramówkę programu. Raport przygotowany przez Zgromadzenie
Parlamentarne Rady Europy ocenia, że w Polsce wolność mediów jest łamana14. Raport
stwierdza także, że w dobie globalizacji mediów i ich ekspansji, coraz mniejszą wagę
media przykładają do informacji jako źródła kulturowego, a zaczynają traktować ją jako
czysto komercyjny produkt. Lansowane wzory dziennikarstwa „z wolnej stopy”
wpływają na zmniejszone poczucie odpowiedzialności przez dziennikarzy, którzy nie
czują się związani z żadną redakcją, a kierują się zazwyczaj chęcią zysku. Z drugiej
strony przytaczany raport wskazuje na ograniczenia i cenzurowanie dziennikarzy
zatrudnianych przez redakcje, którzy próbują ujawnić powiązania mediów zarówno
z polityką, jak i z wielkimi koncernami sponsorującymi funkcjonowanie mediów. Pod
Por. Report of Committee on Culture, Science and Education, Freedom of expression in the media in
Europe, http://assembly.coe.int/Main.asp?link=/Documents/AdoptedText/ta01/EREC1506.htm, dn.
25.03.2008.
14
1
tym względem wydaje się, że media obywatelskie, ze względu na uczestnictwo
wolontariuszy, są bardziej obiektywne i wolne niż inne media. Brak honorariów za
materiały likwiduje problem konkurowania o najbardziej nośny temat, problem pisania
„pod publiczkę” lub pisania tylko tego, co jest modne. Jak wspomniano powyżej portal
internetowy Wiadomości24 należy do koncernu medialnego, którego właścicielem jest
niemiecka firma medialna. Wydawać by się mogło, że może ona wpływać na ukazujące
się na portalu materiały. Z praktyki wynika jednak, że wszelkie uprawnienia operatora
zostały scedowane na kolegium redaktorskie, które oceniając tekst jedynie według
czynników obiektywnych, decyduje o tym, czy dany materiał zostanie opublikowany,
czy nie. Jeśli materiał nie pojawi się w newsach zawsze można go opublikować bez
żadnych ograniczeń w kategorii Moje Trzy Grosze. Czytając teksty pojawiające się na
łamach portalu, można dostrzec wiele materiałów polemicznych w stosunku do siebie,
prowadzone są debaty nie tylko w komentarzach, ale właśnie w artykułach.
Wolność można także interpretować jako prawo użytkownika do wolnego
komentowania tego, co się w mediach ukazuje, oceny oferowanych mu treści i decyzji,
co chce obejrzeć, wysłuchać, czy przeczytać. W przypadku mediów tradycyjnych brak
jest jakiejkolwiek debaty z odbiorcą, nie ma feed backu lub jest on spowolniony
i w gruncie rzeczy nieskuteczny. Jedynym wyznacznikiem popularności medium może
być oglądalność, słuchalność lub ilość kupionych egzemplarzy prasy. W przypadku
mediów elektronicznych feed back jest szybszy i przejawia się przede wszystkim
w komentarzach dołączanych pod tekstem. Komentarze zazwyczaj dotyczą nie samej
formy materiału, kunsztu dziennikarskiego, nie są oceną umiejętności dziennikarskich,
lecz komentują dany temat, często niewybrednym słownictwem, bez żadnego szacunku
dla innych odbiorców. Nie wpływają również na zamieszczane przez kolegium
redaktorskie treści. Obecnie obserwuje się coraz większe dopuszczenie odbiorców do
udziału w tworzeniu mediów, np. zachęcanie do kręcenie filmików z wydarzeń w ich
okolicy i przesyłanie ich na stronę internetową. Sami redaktorzy nie biorą udziału
w debatach, polemikach czy dialogu z użytkownikiem. Inaczej jest w przypadku W24,
na łamach których w większości autorzy tekstów czy zdjęć chętnie komentują i oceniają
inne materiały. Tematyka zamieszczanych materiałów zależy jedynie od samych
piszących, a jeśli odbiorca chce przeczytać coś, co go interesuje zawsze może podrzucić
temat redakcji, lub sam napisać i opublikować tekst. W taki sposób zaciera się granica
między odbiorcą i nadawcą. Pod tym względem W24 zdecydowanie różnią się od
pozostałych mediów.
1
4. Rozdział: Porównanie portalu internetowego Wiadomości24.pl z
wybranymi mediami
(...) Walery Pisarek dziennik określa jako „ogólnoinformacyjny druk periodyczny, lub
przekaz za pomocą dźwięku oraz dźwięku i obrazu, ukazujący się częściej niż raz
w tygodniu”15. Zgodnie z tą definicją dziennikiem jest zarówno prasa drukowana jak
i audycje radiowe lub telewizyjne, a także przekazy w formie elektronicznej o ile
posiadają
charakter
ogólnoinformacyjny
i
ukazują
się
częściej
niż
raz
16
w tygodniu .Główne cechy dziennika to:
periodyczność,
ukazuje się kilka razy w tygodniu, najczęściej 6 razy,
stała, urozmaicona szata graficzna,
tematyka przede wszystkim polityczna, ale także ekonomiczna,
kulturalna, społeczna,
charakterystyczny format, zazwyczaj A3.
Biorąc
pod
uwagę
powyższe
cechy
można
dokonać
charakterystyki
Wiadomości24 pod kątem spełniania tych kryteriów. Wiadomości wychodzą codziennie,
a dodatkowo w ciągu dnia są systematycznie aktualizowane i wzbogacane
o nowe informacje. W porównaniu do prasy drukowanej ukazują się 7 razy w tygodniu,
ale mają jedynie wydanie elektroniczne. Brak jest dominującej tematyki, gdyż
wszystkim dziedzinom życia społecznego poświęca się tyle samo miejsca.
Do porównania szaty graficznej posłużą pierwsze strony internetowe czterech
najpopularniejszych dzienników opiniotwórczych w Polsce. Ponieważ matryca tych
stron nie zmienia się w ciągu tygodnia, analizy dokonano na materiale z dnia 19 marca
2008 r.
5. Wiadomości24, www.wiadomosci24.pl- pierwsza strona.
B. Fisher, S. Dziki, Dziennik, [w]: Słownik terminologii medialnej, pod red. W. Pisarka, Universitas,
Kraków 2006.
16
Tamże.
15
1
1
Strona Wiadomości24.pl podzielona jest na trzy główne kolumny. Środkowa
kolumna zajmuje około połowy całej przestrzeni i w niej publikowane są informacje.
Podzielona jest tematycznie, z każdego działu wyświetlanych jest kilka najnowszych,
najważniejszych lub najciekawszych informacji. Każdy materiał na stronie głównej jest
podpisany nazwiskiem autora w kolorze czerwonym i opatrzony niebieskim tytułem.
Do najważniejszych informacji dołączone są zdjęcia. Główna kolumna poświęcona jest
tylko wiadomościom. Dwie pozostałe zawierają inne elementy portalu i różnią się od
głównej kolumny wielkością i kolorem czcionki. Krój czcionki na całej stronie jest
jednakowy. Fotoreportaże i fotofelietony są dodatkowo oznaczone ikoną aparatu
fotograficznego koło nazwiska autora. Strona W24 różni się od stron pozostałych
dzienników przede wszystkim tym, że przy każdym materiale oprócz tytułu
najważniejsze jest nazwisko autora, a po kliknięciu na artykuł można zobaczyć także
zdjęcie autora i przejść do jego podstrony z danymi osobowymi. Tylko informacje
z działu Wiadomości24, które są umieszczane na samej górze kolumny głównej, oprócz
tytułu mają także lead. Na stronie nie ma tylu reklam stałych jak w przypadku innych
dzienników. Jedyna stała reklama widnieje na samej górze strony.
Drugą ważną cechą dziennika jest tematyka publikowanych w nim wiadomości.
W tym celu dokonano zestawienia i analizy kategorii i podkategorii, w których każdy
z pięciu najpopularniejszych dzienników umieszcza informacje. Podział na kategorie
i podkategorie został zaczerpnięty ze stron internetowych Dziennika, Gazety Wyborczej,
1
Rzeczpospolitej, Naszego Dziennika oraz Wiadomości24.pl i jest on stały dla każdego
dziennika.
1. Tematyka i treść publikacji na stronie internetowej Dziennik.pl.
Kategoria główna
Podkategoria
Polityka
Brak
Wydarzenia
Brak
Gospodarka
Dziennik Finansowy, Debaty Dziennik Finansowy, Porady,
Kompendia, Praca, Masz szanse, Notowania giełdowe,
Kalkulator płac
Świat
Brak
Kultura
Film, Telewizja, Muzyka, Książki, Teatr, Repertuar kin
Opinie
Brak
Nauka
Brak
Hi-Tech
Brak
Sport
Piłka nożna, Siatkówka, Koszykówka, Skoki narciarskie,
Formuła 1, Sporty walki, Żużel, Lekkoatletyka, Tenis, Piłka
ręczna, Euro 2012 w Polsce
Życie na luzie
Brak
Auto
Porady, Mapa fotoradarów, Taryfikator mandatów, Wirtualny
alkomat
Kobieta
Moda, Uroda, Seks i emocje, Dziecko, Fitness, Zdrowie,
Babskie sprawy, Przepisy, Prace konkursowe
Najnowsze
Brak
Multimedia
Brak
Foto
Brak
Horoskop
Brak
Pogoda
Brak
Program tv
Brak
Forum
Brak
Dziś w Dzienniku
Brak
Europa
Brak
Archiwum
Brak
RSS
Brak
Redakcja Dziennika.pl Brak
2. Tematyka i treść publikacji na stronie internetowej Gazeta.pl.
2
Kategoria główna
Wiadomości
Sport
Gospodarka
Rozrywka
Program TV
Auto
Dom
Turystyka
Deser
Kobieta
Edukacja
Forum
Blog
Praca
Podkategoria
Polityka, Polska, Świat, Gospodarka, Internet i media, Kultura,
Nauka, Sport, Ciekawostki, Warszawa, Prasa
Piłka nożna, Siatkówka, Koszykówka, Formuła1, Sporty
zimowe, Inne dyscypliny
Wiadomości, Opinie i analizy, Raporty, Wideo, Audio,
Najpopularniejsze, Newsletter, News In English, Gra strateg,
Firma, Giełda, Kursy walut, Pieniądze, IT, Centrum finansowe,
Komunikaty, Pierwszy milion
Muzyka, Film, Gry, Popkultura, Plotki, Filmiki, Życie i styl,
Czas wolny
Brak
Brak
Brak
Brak
Brak
Moda, Uroda, Groszki, Miłość i seks, Ugotuj to, Zdrowie,
Diety, Psychologia, Rodzice, Ślub, Forum, Kuchnia, Wnętrze,
Horoskopy
Podstawówka, Gimnazjum, Matura, Studia, Kursy i szkolenia,
Nauka języków, Serwisy, Forum, Ogłoszenia, Dla szkół
Brak
Brak
Brak
3. Tematyka i treść publikacji na stronie internetowej Rzeczpospolita.pl.
Kategoria główna
Wiadomości
Prawo
Ekonomia
Podkategoria
Kraj (Wiadomości, Polityka, Społeczeństwo, Wojsko, Edukacja,
Kościół, Kronika kryminalna, Ochrona zdrowia, Dyplomacja,
Służby
specjalne,
Wymiar
sprawiedliwości),
Świat
(Wiadomości, Polityka, Społeczeństwo, Obyczaje, Kościoły i
religie, Niemcy, Wielka Brytania, Rosja, USA, Francja,
Włochy, Chiny, Japonia, Czechy, Słowacja, Litwa, Białoruś,
Ukraina, Bliski Wschód, Watykan), Opinie (Komentarze,
Publicystyka, Plus Minus, Wywiady, Ludzie, Debaty Rz), Sport
(Wiadomości, Piłka nożna, Siatkówka, Skoki narciarskie,
Formuła1,
Pływanie,
Sporty
zimowe,
Koszykówka,
Lekkoatletyka, Tenis, Boks, Piłka ręczna, Doping,
Komentarze), Nauka (Internet i komputery, Kosmos, Technika,
Gadżety, Motoryzacja, Nauka, Medycyna i zdrowie,
Psychologia, Archeologia, Ekologia, Rozmaitości), Kultura
(Film, Muzyka, Teatr, Sztuki piękne, Literatura, Fotografia,
Taniec, telewizja, Historia, WIR, Plan dnia), Styl życia (Moda,
Design, Architektura, Kuchnia, Obyczaje, Z życia gwiazd,
Hobby, Zdrowie, Akcja Rz, Rozmaitości, Piąta Aleja), Raporty,
Podróże, Życie Warszawy
Nowe prawo, Przepisy, Orzecznictwo, Poradniki, Wzory,
Wskaźniki, Kalkulatory, Wyjaśnienia urzędów
Wiadomości, Rynki i firmy, Finanse, Media i Internet, Ludzie i
2
Firma
Pieniądze
Praca
Nieruchomości
Blogi
Archiwum
gospodarka, Giełda, Analizy i opinie, Kariera, Notowania
Brak
Brak
Brak
Brak
Brak
Brak
4. Tematyka i treść publikacji na stronie internetowej Naszdziennik.pl.
Kategorie: Pierwsza strona, Polska, Świat, Kultura, Wiara Ojców, Myśl jest bronią,
Sport, Moda dla Ciebie, Polska wieś, Ostatnia strona.
5. Tematyka i treść publikacji na stronie internetowej Wiadomosci24.pl.
Kategoria główna
Wydarzenia
Kultura
Cywilizacja
Styl życia
Sport
Portfel
Moje Trzy Grosze
MMS
Forum
Lista użytkowników
Podkategoria
Lokalne, Polityka, Ludzie, Media, Przegląd prasy;
Muzyka, Kino i TV, Książki, Komiksy, Teatr, Wystawy,
Fotografia, Imprezy
Komputery, Internet, Gry, Komórki, Nauka, Społeczeństwo,
Historia, Motoryzacja, Ekologia, Zwierzęta, Religia;
Zdrowie, Podróże, Moda i uroda, Kobieta i mężczyzna, Seks,
Dzieci, Młodzież, Studia, Gotowanie, Hobby
Piłka nożna, Koszykówka, Siatkówka, Tenis, Pływanie,
Lekkoatletyka, Hokej, Sporty motorowe, Sezonowe, Amatorzy,
Inne;
Gospodarka, Pieniądze, Biznes, Ubezpieczenia, Kariera, Praca,
Edukacja, Nieruchomości, Transport;
Hyde Park, wiadomości niepotwierdzone, na luzie;
Brak
Brak
Najwięcej
artykułów,
najwięcej
punktów,
najwięcej
komentarzy, największa liczba piór;
Analizując kategorie i podkategorie najpopularniejszych opiniotwórczych
dzienników oraz portalu Wiadomości24 można zwrócić uwagę na segmentację
poszczególnych wydawnictw. Typowymi dziennikami informacyjnymi nastawionymi na
odbiorcę szukającego informacji, a dodatkowo otwartego na komentarz i polemikę jest
strona Dziennika i Rzeczpospolitej. Obie strony zawierają rozbudowane kategorie, w
których mieści się większość możliwych tematów. Rzeczpospolita dodatkowo oferuje
informacje ściśle specjalistyczne z dziedziny ekonomii i prawa, czego brak jest na
innych podobnych stronach. Głównym mankamentem strony jest zebranie wszystkich
kategorii w jedną, co trochę utrudnia szukanie wiadomości z różnych dziedzin. Gazeta
Wyborcza zorientowała swoją stronę internetową nie tylko na przekazywanie informacji,
ale także rozrywkę. Na portalu umieściła Randki, Pocztę, Blog użytkowników, czego
2
brak jest na stronach innych gazet opiniotwórczych. To świadczy o chęci zaspokajania
wszystkich
potrzeb
internauty
w
dziedzinie
korzystania
z internetu. Nasz Dziennik ma ubogą stronę internetową, co może świadczyć o tym, że
jest on nastawiony przede wszystkim na odbiorców przyzwyczajonych do tradycyjnej
drukowanej postaci gazety. Tym, co wyróżnia portal W24 jest to, że wyraźnie
zaznaczona jest zakładka z wiadomościami lokalnymi. W innych gazetach
opiniotwórczych brak jest tego rozgraniczenia i wiadomości lokalne zostają dołączone
do wiadomości ogólnych. Na W24 akcent położony jest przede wszystkim na
informacje z regionu. Nowością jest także podkategoria wiadomości niepotwierdzone,
oraz podstrona zawierająca informacje na temat wszystkich dziennikarzy obywatelskich
zarejestrowanych w portalu. Dodatkową zaletą jest możliwość umieszczania
fotoreportaży i fotofelietonów, czego nie ma na innych podobnych stronach.
Tym, co jest wspólne dla wszystkich portali, jest ogromna różnorodność
oferowanych treści. Strony internetowe dzienników opiniotwórczych starają się
dostarczyć w miarę możliwości jak najwięcej jak najpełniejszych wiadomości z wielu
dziedzin. Jak widać na powyższych zestawieniach kategorie i podkategorie na stronach
czterech dzienników (oprócz Naszego Dziennika) są podobne. Na wszystkich stronach
można znaleźć przegląd prasy,
Strony internetowe wszystkich dzienników opiniotwórczych w podobny sposób
akcentują informacje ważne- jest to umieszczenie w głównej kolumnie, wyróżnienie
innym
krojem
lub
wielkością
czcionki,
lub
zdjęciem.
5. Rozdział: Analiza treści portalu internetowego Wiadomości24.pl i
Gazety Wyborczej
Do analizy treści portalu wybrano materiały, które ukazały się w ciągu dwóch
tygodni: jednego świątecznego od Niedzieli Palmowej do Niedzieli Wielkanocnej, oraz
drugiego tygodnia miesiąca kwietnia jako tygodnia zwykłego. Analiza ma pokazać
alternatywność mediów obywatelskich pod kątem ukazujących się w nich informacji.
Przeanalizowano na portalu wszystkie kategorie i materiały, które ukazały się w dniach
od 15 do 24 marca 2008r. w dziale Gazeta Obywatelska. Nie analizowano materiałów
i opinii publikowanych w dziale Moje Trzy Grosze oraz zakładki Przegląd prasy.
W sumie opublikowanych zostało 216 różnych materiałów, przede wszystkim
artykułów i materiałów fotograficznych. Podział na kategorie i podkategorie został
zaczerpnięty ze strony Wiadomości24.
2
Zestawienie 3. Kategorie i podkategorie treściowe portalu Wiadomości24.pl w dniach
15-24 marca 2008r.
Kategoria
Wszystkie
Wydarzenia:
Kultura:
Cywilizacja:
Styl życia:
Sport
Portfel:
Podkategoria
Liczba
artykułów
216
54
Lokalne
49
Ludzie
3
Polityka
2
52
Muzyka
17
Kino i TV
8
Książki
4
Komiksy
2
Teatr
4
Wystawy
4
Fotografia
7
Imprezy
6
24
Komputery
2
Internet
2
Gry
6
Społeczeństwo
3
Motoryzacja
3
Ekologia
1
Religia
6
Nauka
1
11
Podróże
6
Kobieta i mężczyzna
2
Seks
1
Gotowanie
1
Hobby
1
62
Piłka nożna
22
Siatkówka
10
Koszykówka
2
Tenis
5
Sporty motorowe
8
Sezonowe
3
Hokej
1
Inne (Fitness, Piłka 11
ręczna, Jeździectwo)
13
Pieniądze
3
Biznes
4
Edukacja
3
Transport
3
2
zamieszczonych
Źródło: Opracowanie własne.
Oprócz materiałów własnych internautów na portalu w badanym okresie
pojawiło się około 600 depesz agencyjnych oraz przedruków z prasy lub informacji
zaczerpniętych z innych mediów, a także przegląd prasy. Wiadomości te dotyczyły
najważniejszych wydarzeń komentowanych także przez inne media. W badanym
okresie były to informacje dotyczące przede wszystkim: szczytu NATO, Traktatu
Lizbońskiego i wydarzeń z nim związanych, spotkania rządu z przedstawicielami
służby zdrowia, orędzia prezydenta Lecha Kaczyńskiego, raportu Antoniego
Macierewicza, sukcesów sportowych Roberta Kubicy.
Najwięcej artykułów opublikowano w kategorii wydarzenia lokalne. Było ich
49. Świadczyć to może o dużej aktywności internautów na gruncie lokalnym oraz
o braku takich informacji w mediach publicznych i komercyjnych, o potrzebie ich
publikowania. Okazuje się, że dla społeczności W24 ważne są wydarzenia, które dzieją
się tuż obok, za ścianą czy na sąsiedniej ulicy, wydarzenia bliskie ludziom
i społeczności, w której żyją, a niekoniecznie serwowane przez media głównego nurtu
informacje polityczne, skandale i zbrodnie. Wśród artykułów o tematyce lokalnej
połowa to fotoreportaże lub fotofelietony. Jeden materiał zawiera plik multimedialnyfilm nagrany telefonem komórkowym z Misterium Męki Pańskiej.
Warte uwagi jest to, że wśród wszystkich wiadomości lokalnych informacje ze
stolicy stanowią zaledwie 16% (8 materiałów). Oprócz nich opublikowane zostały
materiały z Poznania, Wrocławia, Łodzi, Krakowa, Sieradza, Radomia, Lublina,
Przemyśla, Kalisza, Mińska Mazowieckiego, Krotoszyna, Trójmiasta, Zduńskiej Woli,
Częstochowy, Inowrocławia i okolic, Bieszczad, okolic Piotrkowa, Sokołowa
Małopolskiego, Prudnika, Dębołęki, a także z zagranicy: Irlandii i Moskwy.
Wśród wszystkich materiałów we wszystkich kategoriach, tych o tematyce
wielkanocnej było 20, w tym relacja ze święcenia pokarmów na Ukrainie, instrukcja
zdobienia pisanek oraz szukanie lanego poniedziałku w Warszawie.
Oprócz tematyki świątecznej w badanym okresie bardzo popularnym tematem była
masakra w Tybecie szeroko komentowana i opisywana przez użytkowników portalu
(4 artykuły) oraz z informacji „lżejszego kalibru”- wiosna w aurze zimowej,
pokazywana często w materiałach fotograficznych (6 artykułów). Pojawiły się także
materiały o charakterze śledczym m.in. Horror w domu starców pod Piotrkowem.
Tematyka artykułów w dziale Wydarzenia jest bardzo różnorodna. Internauci
piszą o tym, że w Mińsku Mazowieckim runął kościelny mur na zaparkowane
2
samochody, relacjonują wręczenie nagród „SuperDwójka” dla najlepszego nauczyciela
i ucznia. Wśród wszystkich wydarzeń negatywnych było 14, czyli niewiele.
W wydarzeniach kulturalnych często pojawiają się wywiady ze znanymi ludźmi,
w badanym tygodniu: z Krystyną Prońko o spędzaniu Świąt, z kwartetem Lutosławski
Quartet, z Wojciechem Kępczyńskim. Wywiady są przeprowadzane przez dziennikarzy
W24. Nie brakuje także zaproszeń czy zapowiedzi zbliżających się wydarzeń
kulturalnych w różnych miastach Polski. W dziale muzyka można znaleźć wszystkie
gatunki muzyczne: od heavy metalu, przez rock, pop, aż po muzykę poważną.
Internauci polecają książki (w badanym tygodniu „Chłopiec z latawcem”, „Skafander
i motyl” „Ograbiony naród”), piszą o nowo otwartych wystawach (np. zdjęcia ciszy w
Łódzkim Towarzystwie Fotograficznym) i galeriach (Galeria Sztuki BrodzkaPracownia Renowacji Mebli w Łodzi). Chętnie udzielają wskazówek osobom
wybierającym się w podróż („Paryż Północy, czyli Sankt Petersburg”, Roztocze, Pekin).
Analizując tytuły i treść poszczególnych artykułów można zauważyć, że ich tematyka
jest o wiele bogatsza niż podkategorie podkreślone w portalu. Między innymi
wiadomości ze świata są umieszczane w zakładce lokalne, brak jest oddzielnej
podkategorii dla tych informacji. Podobnie jest z wiadomościami typu: Światowy Dzień
Wody, Narodowy Dzień Życia. Umieszczane są one w podkategorii wydarzenia lokalne
bądź ludzie. Fotofelieton o smakołykach wielkanocnych na stołach ukraińskich został
zakwalifikowany do zakładki Religia, choć tematycznie wiąże się z nią tylko pośrednio.
Tak samo jest w przypadku artykułu dotyczącego ustanowienia 2 czerwca Dniem
Szkoły bez Przemocy. Został on umieszczony w podkategorii Edukacja, choć
przekracza on tematycznie tę kategorię. Taka kategoryzacja świadczyć może
o ogromnej różnorodności tematycznej zamieszczanych na portalu materiałów.
Pomysłowość jest tak duża, że zwyczajnie nie da się wszystkich artykułów
zakwalifikować do odpowiednich zakładek. W badanym okresie poświęcono część
artykułów znanym ludziom m.in. śmierci Janusza Kosińskiego „Kosy”, Arthura
C. Clarke’a, pośmiertnego odznaczenia dla senatora Andrzeja Mazurkiewicza.
Aby wykazać alternatywność treści umieszczanych na portalu internetowym
Wiadomości24.pl dokonano analizy materiałów zamieszczonych w Gazecie Wyborczej
w analogicznym okresie. Wybrano właśnie ten dziennik, gdyż w opinii społecznej, jest
on najpopularniejszy, a liczba sprzedawanych egzemplarzy jest najwyższa. Istnieje
jednak pogląd, że władze Wyborczej zawyżają te dane. Do analizy posłużyły, ze
względu na wydania weekendowe, egzemplarze od soboty przed Niedzielą Palmową do
Wielkiego Poniedziałku (15-24 marca), tylko wydanie ogólnopolskie, czyli ta część,
2
która jest dostępna na terenie całego kraju wszystkim obywatelom, bez uwzględniania
lokalnych wkładek, których zawartość jest uzależniona od regionu i dostępna jedynie na
określonym terenie. Przeanalizowano także dodatki ogólnopolskie. Podział na kategorie
został zaczerpnięty z gazety, zaś podział na podkategorie został dokonany na podstawie
artykułów opublikowanych w tym okresie przez autorkę niniejszego opracowania w
celu analitycznym.
Zestawienie 4. Kategorie i podkategorie treściowe Gazety Wyborczej w dniach 15- 24
marca 2008r.
Kategoria
Podkategoria
Wszystkie
Wydarzenia
Lokalne
Polityka
Świat
Ludzie
Religia
Edukacja
Historia
Społeczeństwo
Zdrowie
Nauka
Kultura
Film
Wystawy
Teatr
Media
Książka
Muzyka
Inne
Gospodarka
Sport
Piłka nożna
Formuła 1
Siatkówka
Koszykówka
Sporty sezonowe
Tenis
Pływanie
Liczba
opublikowanych
artykułów
400
207
17
72
86
4
13
3
6
5
1
10
30
6
3
3
3
9
5
1
97
56
32
4
3
4
5
4
4
Źródło: Opracowanie własne.
W badanym okresie w Gazecie Wyborczej ukazało się prawie dwukrotnie więcej
artykułów niż na portalu Wiadomości24, ale warto zauważyć, że w przypadku W24
analizie nie zostały poddane depesze agencyjne. Ich pobieżna analiza wskazuje, że
2
wiadomości w obu mediach były podobne. Można przypuszczać, że różnica leży przede
wszystkim w tym, że w gazecie opis wydarzeń był pełniejszy niż w przypadku depesz
agencyjnych na portalu. Można odnieść wrażenie, że dla W24 wydarzenia polityczne
i te najczęściej komentowane przez inne media nie są najważniejsze, choć również
można je znaleźć w przestrzeni portalu. Punkt ciężkości położony jest na informacje
lokalne, których liczba znacznie przewyższa wiadomości lokalne zawarte w Wyborczej.
Dziennik komentuje i opisuje wydarzenia ważne z punktu widzenia polityki, podczas
gdy pomija wiadomości, z punktu widzenia sponsorów gazety nieważne. Stąd ta
rozbieżność między liczbą informacji politycznych w obu mediach. Warto zauważyć
także, że wiadomości ze świata jest więcej niż krajowych, choć nie wydaje się, aby
w kraju nie działo się nic ciekawego. Badany okres charakteryzował się dużą ilością
ciekawych
wydarzeń,
zwłaszcza
lokalnych
i
powiązanych
z
tematyką
wielkotygodniową i wielkanocną, jednakże w Wyborczej zamieszczono ich zaledwie 7,
z czego 2 z nich podnosiły niestosowność obrzędu topienia Judosza w Skoczowie.
Tematyka religijna i artykuły dotyczące Kościoła Katolickiego, mają w większości
wydźwięk negatywny ( była to sprawa pedofilii wśród księży, krytyka papieża
Benedykta XVI i przytaczanie badań, że jego popularność słabnie). Pozytywne artykuły
dotyczące Kościoła są powiązane z walką z antysemityzmem. Wśród wszystkich
wydarzeń opisanych przez GW tych pozytywnych było zaledwie 10. Dużo miejsca
poświęca się gospodarce. Artykuły są szczegółowe i pisane przez specjalistów. Dotyczą
wielu dziedzin gospodarki i jest tu zdecydowana przewaga nad portalem. Wynika to
przede wszystkim z tego, że użytkownicy portalu nie są specjalistami w dziedzinie
gospodarczej ani dziennikarzami z wieloletnią praktyką. Podobnie jest jeśli chodzi
o wiadomości polityczne i wiadomości ze świata. Dziennikarska praktyka,
korespondenci, wykorzystywanie wielu źródeł, w tym własnych, przewyższa
możliwości dziennikarzy amatorów. Wiadome jest, że nie mogą oni konkurować
z ludźmi mediów ze względu na brak dostępu do wielu osób (zwłaszcza polityków)
i miejsc (politycznych kuluarów). Jednak, jeśli chodzi o wydarzenia lokalne, jak wynika
z powyższych zestawień, dziennikarze obywatelscy mogą śmiało stanowić doskonałe
źródło informacji. Ze względu na mniejszą objętość, gazeta nie może pozwolić sobie na
tak szczegółowe kategoryzowanie artykułów jak portal. Stąd konieczne było
wprowadzenie do celów analizy dodatkowych podziałów wewnątrz ogólnych kategorii.
Jak wynika z badań, Wyborcza w pełni wpisuje się w definicję dziennika, gdyż
dominującą tematyką jest polityka, czy to krajowa, czy to międzynarodowa. Tematyka
społeczno-obyczajowa zawarta jest przede wszystkim w dodatkach, w treści części
2
głównej gazety takich artykułów jest 9 podczas gdy na portalu jest ich 26. W Gazecie
Wyborczej dużo miejsca poświęca się wydarzeniom z Marca ’68. Biorąc pod uwagę
zaangażowanie Wyborczej w akcje przeciwko antysemityzmowi, gazeta staje się
rzecznikiem Żydów w Polsce. Wydarzeń kulturalnych w dzienniku jest prawie
dwukrotnie mniej, a do tego ich jakość i wartość jest mniejsza. Ograniczają się jedynie
do najbardziej znanych propozycji i wydarzeń kulturalnych, są tendencyjne i w zasadzie
powielają to, co pokazują inne media. Wyborcza nie pisze także o ludziach, o których
pisze portal. Być może pośmiertne odznaczenie dla senatora, czy też śmierć guru
radiowców nie jest z punktu widzenia gazety ważną kwestią. W związku z tym nasuwa
się pytanie, czy ważne są jedynie te informacje, które gazeta uznaje za ważne? Taka
selekcja zdaje się potwierdzać tezę postawioną przez Gabriela Tarde’a, że czytelnicy
tylko jednej gazety są niebezpieczni.
Analizując ukazujące się wiadomości, można zwrócić uwagę na to, że pewne
wydarzenia są opisywane przez oba media. W badanym tygodniu były nimi: masakra
w Tybecie, ewakuacja szpitala w Radomiu, wypadek z udziałem kolarzy w Koninie,
występy Roberta Kubicy w Formule 1, musical „Upiór w operze”. Świadczy to o tym,
że wydarzenia te są uważane przez oba media za ważne dla odbiorców.
W badanym tygodniu w Gazecie Wyborczej ukazały się dodatki specjalne.
W wydaniu sobotnio-niedzielnym (15-16 marca) dodatek Turystyka oraz Wyścigowa.
Ten pierwszy zawiera 5 artykułów mniej lub bardziej związanych z turystyką, m.in.
„Ukrzyżowanie w San Fernando”, „W Dolinie Rajcanki”. Drugi dodatek w całości
poświęcony jest tematyce Formuły 1 i zawiera 6 artykułów na ten temat. W wydaniu
poniedziałkowym (17 marca) ukazał się dodatek Sport, zawierający obszerne artykuły,
tabele i wyniki meczów, statystyki, w sumie 40 artykułów i notatek, dodatek Duży
Format z siedmioma artykułami o tematyce społecznej m.in. o fałszowaniu wyborów
w Rosji, wydarzeniach z Marca ’68, historii żydowskiego chłopca. Ostatnim
poniedziałkowym dodatkiem jest Praca, z informacjami i ogłoszeniami o pracy.
W wydaniu wtorkowym ukazał się dodatek Fundusze udzielający porad dotyczących
inwestowania pieniędzy. Dodatkiem dołączonym do wydania świątecznego (2224marca) była Turystyka (5 artykułów w tym jeden o tematyce wielkanocnej) oraz
Gazeta na Wielkanoc. Sądząc po tytule, spodziewać by się mogło, że wydanie będzie
poświęcone w całości Świętom Zmartwychwstania. Nic bardziej mylnego. Wśród 16
artykułów, tych o tematyce świątecznej jest zaledwie jeden, dość luźno powiązany ze
Zmartwychwstaniem, natomiast o tematyce żydowskiej 4. Są materiały dotyczące wiary
i religii, ale podejmujące raczej problem ubioru do kościoła. W dodatku pojawił się
2
wywiad z Krystyną Jandą oraz matką premiera Donalda Tuska- Ewą Tusk. Są także
wywiady z księżmi dotyczące i wiary i samego kościoła, ale jak zauważono już
w przypadku artykułów w Gazecie są one bardziej krytyczne i wytykające błędy oraz
dyskutujące z dogmatami wiary katolickiej. Cały problem polega na tym, że wywiady
są przeprowadzane z osobą duchowną, ale ich przebieg przede wszystkim dąży do
ukazania, że Kościół przechodzi kryzys.
Zestawienie 5. Kategorie i podkategorie treściowe portalu Wiadomości24.pl w dniach
7-13 kwietnia 2008r.
Kategoria
Podkategoria
Wszystkie
Wydarzenia
Lokalne
Ludzie
Media
Polityka
Kultura
Muzyka
Kino i TV
Książki
Teatr
Wystawy
Fotografia
Imprezy
Cywilizacja
Komputery
Internet
Gry
Komórki
Nauka
Społeczeństwo
Historia
Motoryzacja
Ekologia
Religia
Styl życia
Zdrowie
Podróże
Moda i uroda
Seks
Kobieta i mężczyzna
Dzieci
Hobby
3
Liczba
opublikowanych
artykułów
185
50
41
3
4
2
46
17
7
6
3
4
3
6
22
4
5
3
2
1
2
2
1
1
1
19
1
10
2
1
2
2
1
Sport
Piłka nożna
Koszykówka
Siatkówka
Lekkoatletyka
Hokej
Sporty motorowe
Inne
Portfel
Gospodarka
Biznes
Edukacja
Transport
42
19
1
3
1
9
7
2
6
2
2
1
1
Źródło: Opracowanie własne.
W analizie nie wzięto pod uwagę depesz agencyjnych oraz przeglądu prasy.
W badanym tygodniu (7-13 kwietnia) ukazało się 185 materiałów autorskich. Podobnie
jak w badanym tygodniu świątecznym, tak i teraz, najwięcej wiadomości opublikowano
w kategorii Wydarzenia lokalne- 41. Wśród nich można znaleźć informacje
z Warszawy, Poznania, Wrocławia, Łodzi, Sieradza, Konina, Krakowa, Tarnowa,
Szczecina, Cieszyna, Gliwic, Lublina, Katowic, Kłodzka, Pszczyny, Kropela, Warci,
Strzebielina. Część z nich to fotofelietony i fotorelacje, jak na przykład z parady straży
wielkanocnych w Turkach, występu Chóru Narzekań we Wrocławiu, czy manifestacji
osób niepełnosprawnych w Warszawie. W badanym tygodniu 3 artykuły poświęcono
akcji ewangelizacyjnej Pro Christ. Wśród wszystkich wiadomości, tych negatywnych
było 10. Pozostałe były pozytywne: akcja oddawania krwi przez cieszyńskich
maturzystów, Targi Zakonne w KUL, akcja przeciwko zamurowywaniu ptaków podczas
ocieplania budynków czy sadzenie drzew w Poznaniu, Solidarni z Tybetem, Szczecin
wychodzi z ciemności. Wydarzenia komentowane na łamach portalu W24 oraz w innych
mediach to: Szczecin i okolice w ciemności, Traktat Lizboński, uniemożliwienie
kontrabandy w Krakowie, manifestacje we Wrocławiu, awaryjne lądowanie Boeinga na
Okęciu.
Wśród
wszystkich
materiałów
był
jeden
film:
z występu Chóru Narzekań. W badanym tygodniu znów pojawiły się wywiady ze
znanymi ludźmi: Agnieszką Perepeczko, Hanią Stach, Olgą Bończyk. Wspominano
Ryszarda Riedla, Marka Grechutę, Jacka Kaczmarskiego. Internauci zachęcali do
czytania kolejnych pozycji książkowych: „Heban” Ryszarda Kapuścińskiego, „Eroica”
Andrzeja Kuśniewicza, „Paragraf 22”. Na stronach znalazła się także wiadomość
o nowo wydanej Ewangelii dla dzieci, a także „Poradnika dla leni”. Jak widać
różnorodność jest ogromna. Podobnie jest w kategorii Muzyka, gdzie jak zwykle są
informacje dotyczące i muzyki poważnej, filharmonii, popu, rocku i heavy metalu,
3
a nawet piosenki żeglarskiej. Jest wiele zapowiedzi zbliżających się imprez
kulturalnych oraz zaproszeń na imprezy trwające m.in. „100 kultur i 1 miasto” w Pałacu
Kultury i Nauki, zderzenie poezji w Sosnowcu. W badanym okresie opublikowano aż
10 materiałów w dziale Podróże, z czego 3 dotyczyły pięknych miejsc w Polsce.
Zestawienie 6. Kategorie i podkategorie treściowe Gazety Wyborczej w dniach 7-13
kwietnia 2008r.
Kategoria
Podkategoria
Wszystkie
Wydarzenia
Lokalne
Polityka
Świat
Ludzie
Religia
Edukacja
Społeczeństwo
Zdrowie
Nauka
Kultura
Film
Wystawy
Teatr
Media
Książka
Muzyka
Inne
Gospodarka
Sport
Piłka nożna
Formuła 1
Siatkówka
Koszykówka
Tenis
Pływanie
Inne
Liczba
opublikowanych
artykułów
363
173
13
57
79
3
3
4
12
2
10
29
5
1
2
2
6
5
8
100
51
27
5
5
2
4
3
5
Źródło: Opracowanie własne.
Wszystkich wiadomości zamieszczonych w badanym tygodniu w Gazecie
Wyborczej było dwa razy więcej niż wiadomości zamieszczonych na portalu W24. Jak w
poprzednim badanym tygodniu dominują wiadomości polityczne i ze świata.
W przypadku GW łatwiej było policzyć wiadomości pozytywne niż negatywne. Wśród
3
173 wydarzeń, tych pozytywnych było zaledwie 7: Powstanie nowego portalu Polska
XXI, Kielce bez wyrobów z Chin, Ukraina dziękuje Polsce za pomoc w dążeniu do
NATO, Targi zakonne w KUL, Nowy tulipan w Holandii- Tulipan Maria Kaczyńska,
Londyn pobiegnie po datki na cele charytatywne. Badany tydzień potwierdza, że GW
chce dotrzeć do czytelników oferując bogate i rozbudowane informacje gospodarcze,
wśród których są wiadomości o ulgach podatkowych, podatkach, inwestycjach,
notowaniach giełdowych. W tym przypadku widać zdecydowaną przewagę GW nad
portalem W24.
Portal W24 dominuje nad GW pod względem oferowanych wiadomości
kulturalnych oraz wiadomości w takich kategoriach jak styl życia czy cywilizacja,
których nie da się wyodrębnić w przypadku Wyborczej. Wśród wiadomości religijnych
w
GW
znów
dominują
skandale:
m.
in.
dotyczący
księdza
negatywnie
wypowiadającego się o homoseksualistach, awans abp Głódzia traktowany jako
uwstecznianianie Kościoła.
Analizując dwa tygodnie można stwierdzić, że w GW dominują wiadomości
dotyczące afer, kataklizmów, śmierci, matactw politycznych, zbrodni, komisji
śledczych, konfrontacji byłych i obecnych władz, wojen, terrorystów, porwań, głodu,
łamania praw człowieka, korupcji. To tylko kilka haseł, do których można
zakwalifikować większość wiadomości opublikowanych przez Gazetę Wyborczą. Tak
jak w tygodniu świątecznym, tak i w tym, powtarzały się pewne wiadomości m.in.
propozycja nowej listy lektur, tulipan Maria Kaczyńska, Targi Zakonne w KUL,
rozpoczęcie funkcjonowanie portalu Polska XXI, Tybet i olimpiada, wydarzenia
w Szczecinie i okolicach, Greek Town of Jazz w Zielonej Górze, raport z badania szkół.
Można przypuszczać, że wydarzenia te zostały przez oba media uznane za interesujące
i społecznie ważne.
W badanym tygodniu do GW dołączone były następujące dodatki:
w poniedziałek (7 kwietnia) dodatek Duży Format z sześcioma artykułami o tematyce
społeczno-kulturalnej m.in. Pilotem rządzi ojciec, Pożegnanie Karola Szymanowskiego,
dodatek Praca- 7 artykułów dotyczących pracy oraz Sport z 34 artykułami. W wydaniu
wtorkowym (8 kwietnia) ukazał się dodatek Edukacja z dwoma artykułami oraz Tu
Warto Być zawierający 4 teksty na temat inwestycji. W wydaniu czwartkowym (10
kwietnia) dołączony był dodatek Pieniądze z 12 artykułami dotyczącymi biznesu
i gospodarki oraz Autosalon- Gazeta na Targi Motoryzacyjne. W Wydaniu
weekendowym ukazał się dodatek Turystyka z dziesięcioma artykułami dotyczącymi
podróży oraz Wysokie Obcasy- dodatek skierowany do pań.
3
Wszystkie dodatki załączane przez GW nie zostały dokładnie przeanalizowane,
gdyż założono, że nie wszyscy czytelnicy są zainteresowani wszystkimi dodatkami.
Duża ilość dodatków ma zrekompensować Wyborczej zbyt małą uwagę poświęcaną
tematyce innej niż polityczna. Ich ułomnością jest to, o czym już wspomniano, że nie
każdy sięga do dodatków i je czyta. Poza tym ukazują się w konkretne dni, stąd
konieczność czekania na poszczególne informacje. Pozytywną stroną portalu jest to, że
wiadomości można umieszczać na bieżąco, bez konieczności czekania na konkretny
dzień.
Przeprowadzona analiza dwóch wybranych tygodni pokazuje alternatywność
treści umieszczanych na portalu Wiadomości24. Portal publikuje depesze PAP, które
informują na bieżąco o wydarzeniach z kraju i ze świata, jednak większość z nich nie
ma swojej kontynuacji, tak jak w przypadku Gazety Wyborczej. Portal skupia się na tym,
co interesuje jego użytkowników, bo to właśnie oni go tworzą. Jak wykazała analiza,
wiadomości
pozytywnych
na
stronach
W24
jest
o
wiele
więcej
niż
w Gazecie Wyborczej. Można by zatem zadać pytanie, dlaczego media tradycyjne
skupiają się jedynie na informacjach negatywnych? Teza, że to odbiorcy są mało
ambitni i zainteresowani jedynie przemocą i erotyzmem zdaje się nie mieć
potwierdzenia w materiałach publikowanych na portalu. A zatem może to media chcą
przekonać odbiorców, że nie dzieje się nic pozytywnego.
Dokonana analiza pozwala na wyodrębnienie kilku elementów alternatywności
portalu Wiadomości24 wobec Gazety Wyborczej, a być może wobec innych
tradycyjnych mediów masowych:
1. alternatywność ze względu na publikowane wiadomości;
2. skupianie się na wiadomościach lokalnych,
3. promowanie wiadomości pozytywnych,
4. zachęcanie odbiorców do brania udziału w kulturze i sztuce, zwłaszcza tej
wysokiej,
5. promowanie pozytywnych wartości: chrześcijańskich i humanistycznych.
Zakończenie
W pierwszym rozdziale został ukazany proces komercjalizacji mediów.
Ważniejsi stali się reklamodawcy i sponsorzy niż odbiorcy, którzy konsumują treści im
serwowane. Media komercyjne, a także i publiczne nadają programy mało rozwijające,
o niskim poziomie intelektualnym i kiczowate. Argumentują to tym, że to odbiorca chce
właśnie takich treści. Krytykują odbiorców jako biernych, liczących na rozrywkę
niskiego lotu, niewymagających. Krzysztof Mroziewicz stwierdza, że odbiorcy
3
najbardziej zainteresowani są newsem o podtekście seksualnym, dotyczącym wyższych
sfer, pierwiastka boskiego lub tajemniczego, a najlepiej gdyby te wszystkie elementy
spotkały się w jednej informacji17.
Okazuje się jednak, że nie do końca jest to prawda. W przypadku mediów
obywatelskich, odbiorca, który jest w tym przypadku nadawcą, starannie wybiera treści
które przekazuje i odbiera. Przeprowadzone analizy pokazały, że media obywatelskie
mogą spełniać misję społeczną do tej pory zarezerwowaną dla mediów publicznych.
Media obywatelskie oparte na wolontariuszach przestają być polem walki o wpływy
polityczne czy biznesowe. Stały się miejscem otwartych dyskusji, dzielenia się wiedzą
i informacjami. Z analiz wyraźnie widać, że media głównego nurtu nastawione na zysk
formatują odbiorców w określony sposób. Pokazuj taki obraz świata, w którym nie ma
miejsca na wartości religijne, humanistyczne czy społeczne. Media obywatelskie
oferują inny rodzaj rozrywki niż pozostałe media, inny rodzaj informacji- nie
sensacyjną, lecz pozytywną, nie zmanipulowaną lecz o wysokiej jakości merytorycznej,
inne dziennikarstwo- mniej skupione na poklasku, zdobywaniu przychylności
sponsorów czy publiczności, a eksponujące to co wartościowe, ciekawe, bliskie i
nadawcy i odbiorcy. Przeprowadzone analizy w pełni potwierdziły postawioną przez
autorkę pracy hipotezę, że media obywatelskie stanowią alternatywę wobec
tradycyjnych mediów masowych. Od strony formalnej dochodzi do upodabniania się
wielu mediów. Wszystkie muszą iść z duchem czasu i oferować odbiorcy taki produkt,
który będzie chętnie oglądany, słuchany i czytany. Jeśli chodzi o stronę merytoryczną,
treści publikowane na łamach W24 w niewielkim stopniu pokrywają się z treściami w
GW, a prawdopodobnie i w innych mediach. Jest więcej informacji pozytywnych,
lokalnych, niszowych.
Media głównego nurtu boją się mediów obywatelskich. I wydaje się, że ich
strach jest słuszny. Chodzi przede wszystkim o potencjał, który drzemie w tych
mediach. Rosnąc w siłę zabierają pozostałym mediom odbiorców, uczą jak umiejętnie
korzystać z mediów, co jest warte uwagi, wartościowe i dobre. Tak edukowany odbiorca
nie będzie chciał korzystać z treści oferowanych przez media głównego nurtu, bo będzie
szukał czegoś więcej. Rzetelnej informacji, inteligentnej rozrywki, wiarygodnych
mediów. Media obywatelskie będą podnosiły poprzeczkę pozostałym mediom, bo one
są najbliżej odbiorcy, wiedzą czego on oczekuje i właśnie to mu oferują. Wychodzą
Por. K. Mroziewicz, Dziennikarz w globalnej wiosce, Oficyna Wydawnicza Branta, BydgoszczWarszawa 2006, s. 46.
17
3
naprzeciw wszystkim, którzy chcą czegoś więcej niż tendencyjne i tradycyjne media.
Media obywatelskie będą mediami przyszłości.
3