docCo zawiera grudniowy numer RI? Zobacz w
download 
Reklamacja Transkrypt
Co zawiera grudniowy numer RI? Zobacz w
typowe budynki niskoenergetyczne klimatyzacja ze słońca kurtyny powietrzne – co nowego? projektowanie pompowni przeciwpożarowych 12/2013 rok XXI Cena 15,50 zł (5% VAT) ISSN 1230-9540 SKANUJ KOD APLIKACJĄ Indeks 344079 I ZOBACZ WIĘCEJ! Nakład 10 tys. egz. GRUPA WWW.RYNEKINSTALACYJNY.PL REKLAMA MIESIĘCZNIK INFORMACYJNO-TECHNICZNY ISSN 1230-9540, nakład 10 000 GRUPA Wydawca Grupa MEDIUM www.medium.media.pl Adres redakcji 04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18 tel./faks 22 512 60 75 do 77 e-mail: [email protected] www.rynekinstalacyjny.pl Redaktor naczelny Waldemar Joniec, tel. 502 042 518 [email protected] Sekretarz redakcji Agnieszka Orysiak, tel. 600 050 378 [email protected] Redakcja Jerzy Kosieradzki (red. tematyczny), Aleksandra Cybulska (red. portalu internetowego), Joanna Korpysz-Drzazga (red. językowy), Janina Myckan-Cegłowska (red. statystyczny), Katarzyna Rybka (red. tematyczny), Jacek Sawicki (red. tematyczny), Bogusława Wiewiórowska-Paradowska (red. tematyczny) Reklama i marketing tel./faks 22 810 28 14, 512 60 70 Dyrektor biura reklamy i marketingu Joanna Grabek, [email protected] Dyrektor ds. marketingu i sprzedaży Michał Grodzki, [email protected] Kolportaż i prenumerata tel./faks 22 512 60 74, 810 21 24 Specjalista ds. prenumeraty Jerzy Lachowski, [email protected] Prenumerata realizowana przez RUCH S.A. Zamówienia na prenumeratę w wersji papierowej i na e-wydania można składać bezpośrednio na stronie www.prenumerata.ruch.com.pl. Ewentualne pytania prosimy kierować na adres e-mail: [email protected] lub kontaktując się z Telefonicznym Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 801 800 803 lub 22 717 59 59 – czynne w godzinach 7.00 – 18.00. Koszt połączenia wg taryfy operatora. Administracja Danuta Ciecierska (HR), Barbara Piórczyńska (gł. księgowa) Skład, łamanie [email protected] Druk Zakłady Graficzne TAURUS Redakcja zastrzega sobie prawo do adiustacji tekstów i nie zwraca materiałów niezamówionych. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń, ma też prawo odmówić publikacji bez podania przyczyn. Wszelkie prawa zastrzeżone © by Grupa MEDIUM. Rozpowszechnianie opublikowanych materiałów bez zgody wydawcy jest zabronione. Wersja pierwotna czasopisma – papierowa. Za publikację w „Rynku Instalacyjnym” MNiSW przyznaje jednostkom naukowym 5 punktów Wskazówki dla autorów i procedura recenzowania artykułów na rynekinstalacyjny.pl/redakcja Grupa MEDIUM jest członkiem Izby Wydawców Prasy Od Redaktora Koniec roku to czas podsumowań. Początek roku nie był najlepszy, ale potem gospodarka ruszyła do przodu. Jednak budownictwo nie wystartowało w takim tempie, jak byśmy chcieli. Wpływ na to miał m.in. fakt, że w sferze infrastrukturalnej mamy końcówkę poprzedniego rozdania dużych środków publicznych i czekamy na nowe. Im bliżej końca roku, tym bardziej widoczne było ożywienie w branży instalacyjnej – zarówno ze strony klientów indywidualnych, jak i firm instalacyjnych. Na poprawę wyników budownictwa mieszkaniowego w końcu roku wpłynęły m.in. planowane od nowego roku zmiany zasad udzielania kredytów hipotecznych – nie będzie już pożyczek na 100% wartości mieszkania. Nie był to zły okres pod względem liczby oddanych i sprzedanych mieszkań, ale trochę gorzej było z liczbą uzyskanych nowych pozwoleń i rozpoczętych budów. A to nie rokuje dobrze na 2014. Coraz więcej jest tych, którzy za źródło problemów uważają nie tylko kondycję gospodarki, ale też prawo, złe i niestabilne. Każdy ruch w sferze regulacji dla budownictwa i związanych z nim podatków, ulg, zasad udzielania kredytów itp. powoduje duże wahania na rynku – a to świadczy o tym, że społeczeństwo traci zaufanie do działań rządu niezależnie od jego intencji. Na przykład akcje „wspomagania” mniej zasobnych i młodych w nabyciu mieszkania spowodowały, że paradoksalnie coraz więcej mieszkań kupowanych jest za gotówkę. Podwykonawcy budujący drogi protestują. Kłopoty mają też duzi, generalni wykonawcy. Przedstawiciele władz kilku państw UE wyrażają zaniepokojenie praktyką polskich zamówień publicznych na duże roboty budowlane i sposobami ich rozliczania. Na rynku zamówień dominuje kryterium najniższej ceny, zwyciężają ryzykanci dyktujący zaniżone wartości inwestycji. Czym sobie to potem rekompensują? Jakością prac i „współpracą” z podwykonawcami. A to destabilizuje cały sektor budowlany, rwie się łańcuch zaufania i przepływu środków. Z tworzeniem prawa i dostosowaniem go do aktualnych potrzeb jest od kilku lat problem. Wprawdzie upraszczany jest proces budowlany, ale w tempie budowy średniowiecznych katedr, a nie na miarę XXI wieku. Coraz bardziej wpływa na budownictwo także brak ustaw dotyczących energii odnawialnej, charakterystyki energetycznej budynków oraz aktów wykonawczych. To powoduje niepewność i wyczekiwanie. A są to akty prawne, bez których nie skorzystamy w pełni z unijnych środków w najbliższych latach. Za parę lat będziemy zobligowani do stawiania budynków o nieomal zerowym zużyciu energii. Jakie one będą i co właściwie oznacza prawie zerowe zużycie? UE dała poszczególnym państwom wiele swobody w kwestii ustalenia tych zasad. Miały one opracować krajowe plany działań zwiększenia liczby budynków o niemal zerowym zużyciu energii. Czy taki plan stworzyliśmy? Oby się nie okazało, że winą będziemy znów obarczać urzędników w Brukseli. W stanowieniu prawa odważny krok wykonał Kraków − wprowadził zakaz instalowania urządzeń do ogrzewania na paliwa stałe. Program zastąpienia istniejących pieców i kotłów potrwa 10 lat. To samo czeka wiele innych polskich miast. To dobra perspektywa dla naszego zdrowia, ale też dla branży instalacyjnej. I tak trzeba patrzeć na przyszłość, z optymizmem − łączę życzenia wesołych świąt Bożego Narodzenia i pomyślności w nowym roku. SPIS TREŚCI AKTUALNOŚCI Rynek pomp ciepła w UE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Ochrona przeciwpożarowa – polisa ubezpieczeniowa na życie i bezpieczeństwo . . . . . . . . . . . . . 10 Jakość powietrza wewnętrznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Kotły o wielkiej mocy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 BUD-ECO 2013 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Trox-Info-Expo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Fachowcy na Teneryfie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 EuroPOWER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 GEBERIT ON TOUR – podsumowanie edycji 2013 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Zapraszamy na targi i konferencje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Nowości w technice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 ENERGIA Projekty typowe budynków a energooszczędność Piotr Michalski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Niezbędnik instalatora słonecznych systemów grzewczych. Cz. 7. Charakterystyka techniczna kolektorów słonecznych Jerzy Chodura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Ocena technologii spalania odpadów komunalnych. Wykorzystanie koncepcji najlepszej dostępnej technologii BATNEEC Agnieszka Generowicz, Zygmunt Kowalski, Agnieszka Makara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Program do obliczeń parametrów izolacji technicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 POWIETRZE Wykorzystanie energii słonecznej do produkcji chłodu na potrzeby systemów klimatyzacyjnych Anna Bryszewska-Mazurek, Wojciech Mazurek, Grzegorz Napolski, Tymoteusz Świeboda . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Efektywność pracy obrotowego osuszacza powietrza – badania doświadczalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Sergey Anisimov, Piotr Kowalski Praktyczne zastosowanie podwójnej fasady w systemie wentylacji budynku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 Andrzej Bugaj Obrotowa nasada wentylacyjna – naturalnie największa Bartosz Pijawski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Co nowego w kurtynach powietrznych? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Kurtyny powietrzne – zestawienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Nowa odsłona systemu CONLIT PLUS Andrzej Taradyś . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 WODA Pompownie przeciwpożarowe – zasady projektowania Małgorzata Sawczuk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 Pompowanie ścieków – uciążliwości eksploatacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 Wojciech Dąbrowski INFORMATOR Katalog firm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 Gdzie nas znaleźć . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 Indeks firm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 6 grudzień 2013 rynekinstalacyjny.pl okazji świąt Bożego Narodzenia życzymy dużo zdrowia, pogody ducha i odpoczynku w rodzinnym gronie oraz wielu sukcesów w nowym 2014 roku AKTUALNOŚCI Rynek pomp ciepła w UE W edług danych opublikowanych przez konsorcjum EurObserv’ER i Instytut Energetyki Odnawialnej europejski rynek pomp ciepła przeszedł serię wzlotów i upadków, po kilku latach bardzo dynamicznego wzrostu. Wahania rocznej sprzedaży miały miejsce i w całej UE, i na rynkach jej poszczególnych członków. Na spadek popytu wpłynęło spowolnienie gospodarcze, brak stabilności dla mechanizmów finansowania oraz załamanie się koniunktury w budownictwie. W 2012 r. obserwowany był nadal trend spadkowy z powodu coraz bardziej ograniczonych możliwości dalszego wzrostu na kluczowych rynkach. Jak informuje EurObserv’ER na unijnym rynku powietrznych i gruntowych pomp ciepła dla domowego ogrzewnictwa i chłodnictwa sprzedaż spadła o 7,9%. W 2005 r. na rynku pomp ciepła przeznaczonych do ogrzewania budynków odnotowano najlepsze wyniki. Wzrost sprzedaży trwał do 2008 r., a następnie, po okresie kryzysu finansowego w 2009 r. utrzymał się na zadowalającym poziomie do końca 2011 r. W 2012 r. średnia sprzedaż pomp ciepła w UE wyniosła 1,653 mln szt., co w porównaniu do 2011 r. oznacza spadek o 7,9%, tj. o 140 tys. sztuk. Wśród powietrznych pomp ciepła odnotowano spadek o 7,8% – w 2012 r. sprzedano w UE 1,554 mln szt. w stosunku do 1,686 mln w 2011 r. W segmencie gruntowych pomp ciepła spadek sięgnął 8,9% – 108 tys. szt. w 2011 r. w stosunku do 98 tys. w 2012 r. Pompy powietrzne stanowiły w 2012 r. aż 94% całego obrotu na rynku pomp ciepła. W tym roku spodziewana jest poprawa sytuacji na europejskim rynku pomp ciepła. EHPA przewiduje sprzedaż na poziomie 2011 r., tj. wzrost o ok. 8%. W perspektywie długoterminowej prognozy są jeszcze bardziej optymistyczne. Wpływają na nie m.in. prace nad europejskimi aktami prawnymi w sprawie oszczędności energii oraz promocji energetyki odnawialnej. Rzeczywista skuteczność tych przepisów zależeć będzie jednak od ich przełożenia na przepisy krajowe. Wpływ na rynek będzie też miała sytuacja w budownictwie. Sprzedaż pomp ciepła rosła od kilkunastu lat wraz ze wzrostem świadomości społeczeństw na temat ochrony środowiska. Obecnie wszyscy producenci urządzeń grzewczych i klimatyzacji włączają te urządzenia do swojej oferty pompy. Liderami są m.in. Nibe, Stiebel Eltron i Danfoss, natomiast największe grupy w przemyśle grzewczym to Viessmann, Bosch Termotechnik i Vaillant. Aktywne są też azjatyckie firmy specjalizujące się w klimatyzacji i ogrzewaniu, np. japońskie Daikin, Mitsubishi, Panasonic i Hitachi, oraz koreańskie LG i Samsung, które oferują już pompy ciepła drugiej i trzeciej generacji. * * * Pełny raport dostępny jest na stronie http:// www.eurobserv-er.org/pdf/baro218_pl.asp oraz www.ieo.pl. mat. IEO 2011 Kraj Włochy Gruntowe pompy ciepła Powietrzne pompy ciepła 2012 W tym pompy ciepła typu powietrze/woda Ogółem Gruntowe pompy ciepła Powietrzne pompy ciepła W tym pompy ciepła typu powietrze/woda Ogółem 1 050 1 071 600 14 600 1 072 650 1 050 1 135 800 15 800 1 136 850 Francja 10 365 152 200 55 300 162 565 8 230 134 150 52 800 142 380 Szwecja 31 384 75 391 8 958 106 775 24 520 70 587 6 384 95 107 Finlandia 13 941 58 326 992 72 267 13 000 47 900 1 000 60 900 Niemcy 20 200 27 500 27 500 47 700 20 800 33 300 33 300 54 100 387 74 748 2 090 75 135 511 49 625 1 374 50 136 Holandia 5 858 32 403 32 403 38 261 5 786 30 849 30 849 36 365 Dania 4 172 20 462 2 421 24 634 3 191 27 191 2 350 30 382 Bułgaria 1 071 47 576 6 898 48 647 604 26 849 3 893 27 453 Wielka Brytania 2 255 16 245 12 765 18 500 2 294 15 505 14 455 17 799 Austria 6 699 5 560 5 393 12 259 6 412 7 198 7 083 13 610 Estonia 1 020 10 786 710 11 806 1 200 12 295 790 13 495 Hiszpania Portugalia 24 14 072 430 14 096 39 8 035 521 8 074 Czechy 2 361 4 631 4 631 6 992 2 529 5 128 5 128 7 657 Polska 4 765 1 505 1 240 6 270 5 121 1 995 1 680 7 116 Belgia 1 300 4 631 4 631 5 931 1 418 5 135 5 135 6 553 Słowenia 246 2 100 2 100 2 346 475 4 950 4 950 5 425 Irlandia 548 678 646 1 226 479 905 886 1 384 Słowacja 180 357 277 537 245 511 395 756 Węgry 236 608 97 844 293 402 177 695 Litwa 404 193 193 597 450 195 195 645 0 0 0 0 160 0 0 160 11 0 0 11 0 0 0 0 108 477 1 685 772 185 475 1 794 249 98 807 1 554 305 187 945 1 653 112 Rumunia Luksemburg Unia Europejska Tabela. Rynek gruntowych i powietrznych pomp ciepła w 2011 i 2012 roku1) (łączna liczba sprzedanych urządzeń) 1) 8 Źródło: EurObserv’ER 2013 zaprojektowanych do ogrzewania niezależnie od funkcji chłodzenia grudzień 2013 rynekinstalacyjny.pl AKTUALNOŚCI Ochrona przeciwpożarowa – polisa ubezpieczeniowa na życie i bezpieczeństwo 7 listopada br. w Szkole Głównej Służby Pożarniczej w Warszawie odbyła się konferencja pt. Sterowanie urządzeniami ppoż. w obiektach budowlanych. Instalacje elektryczne, wentylacyjne i gaśnicze – projektowanie, montaż, eksploatacja. W jej ramach toczyły się dwie równoległe sesje – sanitarnoinstalacyjna i elektryczna. K onferencja zorganizowana przez redakcje „Rynku Instalacyjnego” i „elektro.info” przy współpracy władz SGSP poświęcona była szeroko pojętej ochronie przeciwpożarowej. Patronat merytoryczny sprawowały nad nią: PZITS, MOIB, CNBOP-PIB, SPE, SEP, SITP i KG PSP. W spotkaniu uczestniczyło ponad 300 fachowców z branży instalacyjnej i elektrycznej – projektantów, specjalistów służb eksploatacyjnych, wykonawców i inwestorów. Wagę zagadnień ppoż. dobrze oddają słowa jednego z prelegentów: Ochrona przeciwpożarowa to swoista polisa ubezpieczeniowa – ponosi się koszty jej realizacji, licząc na to, że prawdopodobieństwo jej wykorzystania będzie niewielkie. Komfort bezpieczeństwa, choć podyktowany rozsądkiem, nie jest jednak dobrowolny – wynika z obowiązujących przepisów prawa. I właśnie o praktycznych aspektach wdrożenia tych przepisów i wytycznych dyskutowano. W części dotyczącej instalacji sanitarnych prezentowane były m.in. zagadnienia wentylacji, oddymiania, biernej ochrony ppoż., przeciwpożarowych instalacji wodociągowych, stałych instalacji gaśniczych oraz integracji systemów bezpieczeństwa w budynkach. Dr inż. Grzegorz Kubicki (Politechnika Warszawska) omówił projektowanie systemów wentylacji pożarowej w nowych i modernizowanych bu- 10 grudzień 2013 dynkach, przedstawił też przykłady ich realizacji. Wskazywał, że funkcjonowanie wentylacji pożarowej reguluje zaledwie kilka przepisów i nawet tak skąpe regulacje umożliwiają stosowanie tych systemów w budynkach, ale z drugiej strony ogólność przepisów nie zawsze sprzyja stosowaniu rozwiązań najwłaściwszych z technicznego punktu widzenia. W wielu przypadkach nadal dominującym kryterium wyboru jest niestety cena, a nie skuteczność systemu. Od strony formalnej system wygląda na kompletny, ale w działaniu często zawodzi i nie spełnia swojej funkcji, tj. ochrony zdrowia i życia jego użytkowników. Dr Kubicki radził ponadto, jak unikać błędów i pułapek w procesie projektowania i wykonywania instalacji wentylacji pożarowej w budynkach. Dr inż. Jolanta Dębowska-Danielewicz (Gazex) omówiła zasady stosowania stacjonarnych systemów detekcji gazów, a także najczęściej popełnianie przez projektantów i instalatorów błędy, m.in. w kotłowniach i garażach. Na czym polega system wentylacji strumieniowej i jak działa w praktyce, pokazała mgr inż. Beata Graniczna (Fläkt Bovent) na przykładzie kilku realizacji, w tym w budynkach wielorodzinnych i obiektach publicznych. O formie i zakresie projektu wentylacji pożarowej oraz najczęściej popełnianych błędach mówił bryg. dr Paweł Janik (Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej). Podkreślał, że obecnie nie stawia się wymogów formalnych w zakresie potwierdzenia posiadanych kwalifikacji dotyczących projektowania urządzeń przeciwpożarowych, nie zwalnia to jednak projektanta z posiadania odpowiednich kwalifikacji rzeczywistych i wiedzy. W razie nieprawidłowego zaprojektowania urządzenia ponosi on bowiem odpowiedzialność cywilną i karną. Współczesne budownictwo, zwłaszcza budynki użyteczności publicznej, produkcyjnomagazynowe, ale też mieszkalne, nie może się obejść bez instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych. Kanały te muszą być odpowiednio chronione, by zapewnić ich sprawną pracę oraz bezpieczeństwo pożarowe budynku. O tym, jak zaprojektować i wykonać bierne zabezpieczenie ogniochronne wielkogabarytowych kanałów wentylacyjnych, klimatyzacyjnych i oddymiających, mówił mgr inż. Andrzej Taradyś (Rockwool Polska). Natomiast mgr inż. Maria Witkowska (Armacell Poland) przedstawiła nowoczesne rozwiązanie do uszczelniania przejść instalacyjnych. Praktyczne znaczenie scenariuszy pożarowych omówił mgr inż. Paweł Szlachta (Protect). Wskazywał, jak tworzyć takie scenariusze, są one bowiem częścią projektu budowlanego i podstawą do programowania systemów automatyki pożarowej w obiekcie. W trakcie czynności odbiorowych mogą służyć do kontroli poprawności działania automatyki pożarowej. O możliwościach nowoczesnych central w trójfazowych instalacjach zasilających urządzenia przeciwpożarowe mówił mgr inż. Dawid Ćwikliński (Mercor). Umożliwiają one m.in. sterowanie klapami i wentylatorami, zasilanie wszystkich typów klap i wentylatorów, monitorowanie stanu pracy urządzeń, kontrolę obwodów sterujących i zasilających podłączonych urządzeń, pracę w sieci oraz realizację zaprogramowanego scenariusza rozwoju zdarzeń na wypadek pożaru. Dr inż. Grzegorz Ścieranka (Politechnika Śląska) omówił projektowanie, wykonywanie i odbiór przeciwpożarowych instalacji wodociągowych. Instalacja hydrantowa stanowi podstawowe i powszechnie stosowane zabez- rynekinstalacyjny.pl Organizatorzy dziękują za udział w konferencji Sterowanie urządzeniami przeciwpożarowymi w obiektach budowlanych Zapraszamy za rok! Patronat merytoryczny: Sponsor główny: Sponsorzy: Instalacje elektryczne, wentylacyjne i gaśnicze – projektowanie, montaż, eksploatacja 7 listopada 2013, Warszawa Szkoła Główna Służby Pożarniczej AKTUALNOŚCI pieczenie przeciwpożarowe budynków. Jej budowa wymaga sporządzenia projektu budowlanego, jego zatwierdzenia oraz wydania decyzji pozwolenia na budowę, a także obligatoryjnego odbioru i dopuszczenia do użytkowania. Dr Ścieranka wskazywał, jak poprawnie zaprojektować taką instalację i poradzić sobie z kwestiami formalnymi. 12 grudzień 2013 Zasady projektowania pompowni przeciwpożarowych, zarówno tych przeznaczonych do zasilania tryskaczy, jak i hydrantów wewnętrznych i zewnętrznych, omówiła mgr inż. Małgorzata Sawczuk (T.R. Inżynier). Projektowanie instalacji gaśniczych to zagadnienie, które wbrew powszechnie jeszcze utrzymującemu się przekonaniu nie powinno być marginalizowane. Od projektanta należy wymagać szczegółowego doboru poszczególnych urządzeń, wynikającego z rzeczywistych parametrów pracy instalacji. Jego rolą jest nie tylko odpowiedni dobór pomp, ale też armatury i osprzętu, a także takie rozmieszczenie poszczególnych urządzeń w pomieszczeniu, by można było je wygodnie eksploatować i serwisować. Przy projektowaniu pompowni warto sięgać po informacje zawarte w normie dotyczącej projektowania instalacji tryskaczowej. Zagadnienie projektowania i wykonania stałych urządzeń gaśniczych w budynkach użyteczności publicznej i specjalnego przeznaczenia przybliżyła dr inż. Agnieszka Malesińska (Politechnika Warszawska). Za pomocą stałych urządzeń coraz częściej chroni się obiekty, w których stosowanie takich instalacji nie jest obowiązkowe, ale wymagane są one przez firmy ubezpieczeniowe. Firmy te często decydują o wytycznych, według których stałe urządzenia gaśnicze powinny być zaprojektowane, wykonane i eksploatowane. Obecnie stosuje się nie tylko instalacje wodne, ale też mgłowe i gazowe. Mgr inż. Paweł Czubaszewski (Ela-compil) mówił o systemach wykrywania i sygnalizacji pożaru, wskazywał też, jak integrować systemy bezpieczeństwa w budynkach mieszkalnych i użyteczności publicznej. Współcześnie wznoszone obiekty coraz częściej pełnią jednocześnie kilka różnych funkcji. Do tego dochodzą coraz śmielsze rozwiązania architektoniczne i funkcjonalne, przez co konieczne jest występowanie o udzielenie zgody na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych. Niektóre wymagania prawne stanowią ponadto istotną barierę dla innowacyjnych rozwiązań technicznych. Prelegent wskazywał, jak projektanci mogą osiągnąć cel, czyli zapewnić bezpieczeństwo pożarowe w dużych obiektach, i z jakich rozwiązań mogą skorzystać. W ramach sesji elektrycznej dyskutowano m.in. o przepisach techniczno-prawnych oraz normalizacji dotyczących instalacji elektrycznych, o zasilaniu pompowni pożarowych i sterowaniu nimi, zasadach stosowania stacjonarnych systemów detekcji gazów, zagrożeniach pożarowych stwarzanych przez instalacje elektryczne, projektowaniu układów sterowania instalacji do odprowadzania dymu i ciepła, wymaganiach w zakresie prowadzenia tras przewodowych instalacji ppoż. w budynkach oraz zasadach ochrony przeciwporażeniowej w instalacjach elektrycznych zasilających urządzenia ppoż. Redakcja „elektro.info” nagrodziła honorową statuetką Verba Docent dr. inż. Piotra Szymczaka, dr. hab. inż. prof. PWr Antoniego Klajna, dr. inż. Marka Jaworskiego oraz Szkołę Główną Służby Pożarniczej, a także bryg. dr inż. Waldemara Wnęka (SGSP) – jego zaangażowanie w kształcenie specjalistów ochrony ppoż. oraz w przygotowanie merytoryczne i organizacyjne konferencji wymaga szczególnego uznania i podziękowania. Z kolei 20-letni wkład mgr inż. Bogusławy WiewiórowskiejParadowskej w kształcenie specjalistów, na łamach „Rynku Instalacyjnego”, a następnie innych czasopism branżowych, został doceniony przez Mazowiecką Izbę Inżynierów Budownictwa – jej przewodniczący Mieczysław Grodzki uhonorował prezes Grupy Medium Medalem 10-lecia Izby. Następna konferencja w przyszłym roku. O jej zakresie i terminie poinformujemy Red. wkrótce. rynekinstalacyjny.pl AKTUALNOŚCI Jakość powietrza wewnętrznego XII z wykorzystaniem manekina termicznego (mgr inż. Barbara Koelblen – Politechnika Warszawska), kończąc na pomiarach w istniejących budynkach użyteczności publicznej (dr inż. Maciej Mijakowski). W kolejnej sesji wzięto pod lupę sale operacyjne. Opisano wymagania, jakie są im stawiane (dr inż. Anna Charkowska – Politechnika Warszawska), a następnie zwrócono uwagę na problematyczną kwestię recyrkulacji powietrza (Andrzej Różycki – SAR PW Sp. z o.o.). Trzeci wykład dotyczył zastosowań filtrów Hepa oraz wymagań, jakim podlegają (Zbigniew Wirski – Eufilter SC). Ostatnim elementem wpisującym się w tematykę szpitalną była statystyczna ocena ryzyka przenoszenia chorób między pacjentami drogą kropelkową (dr inż. Piotr Grzybowski – Politechnika Warszawska). Wnioski nasuwają się jasne – w Polsce tematyka jakości powietrza jest marginalizowana, a źle wykonana wentylacja w budynku może być przyczyną rozwoju groźnych chorób. Dr inż. Aleksander Panek (Politechnika Warszawska, NAPE) przypomniał, że za kilka lat wymagane będzie projektowanie budynków prawie zeroenergetycznych. Do tego nieodzowne jest stosowanie metody projektowania zintegrowanego. Tradycyjny proces projektowania jest liniowy i najpierw architekt, a później inżynierowie dodają poszczególne elementy. Możliwość optymalizacji jest ograniczona, gdyż na późniejszych etapach trudne lub wręcz niemożliwe są zmiany wcześniejszych ustaleń. Zintegrowane projektowanie to odmienny proces i wymaga specjalnego podejścia od samego początku oraz wiedzy i dobrej komunikacji w zespole. Zespół integruje systemy i ich współdziałanie, korzysta też m.in. z nowoczesnych narzędzi symulacyjnych. Ten sposób projektowania będzie standardem w przyszłości i zmiany prawa będą wymuszać stosowanie, jeżeli nie pełnych procedur projektowania zintegrowanego, Fot. WJ Ogólnopolska Konferencja „Problemy jakości powietrza wewnętrznego w Polsce” odbyła się 21–22 listopada 2013 r. w Warszawie. Zgromadziła wielu specjalistów – inżynierów budowlanych, inżynierów środowiska i architektów, mikrobiologów oraz lekarzy, którzy prezentowali swoje badania i wymieniali się wiedzą. Blisko 30 wystąpień wygłoszono w ramach kilku sesji tematycznych, dotyczących m.in. jakości powietrza w budynkach, na stanowiskach pracy, a nawet w środkach komunikacji. Konferencję zorganizował zespół pracowników z Instytutu Ogrzewnictwa i Wentylacji na Wydziale Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej pod kierunkiem dr. inż. Jerzego Sowy i dr. inż. Macieja Mijakowskiego. W problematykę jakości powietrza wprowadził uczestników konferencji dr inż. Paweł Wargocki (Duński Uniwersytet Techniczny, wiceprezes ISIAQ), zachęcając równocześnie organizatorów do przeprowadzenia następnej, tym razem z większym rozmachem, na międzynarodowym gruncie. Kolejni prelegenci zajęli się tematyką chorób oraz alergii wywoływanych przez mikroorganizmy rozwijające się w budynkach, w których zbagatelizowano konieczność odpowiedniej wentylacji (dr hab. n. med. Irena Szadkowska-Stańczyk, dr Anna Kozajda, mgr inż. Karolina Jeżak, mgr inż. Małgorzata Sowiak – Instytut Medycyny Pracy w Łodzi). Prof. dr hab. n med. Joanna Domagała-Kulawik (Warszawski Uniwersytet Medyczny) przedstawiła problem mało znanej w Polsce choroby układu odpornościowego – sarkoidozy. Następna sesja upłynęła pod hasłem badań doświadczalnych – poczynając od wzorców jakości powietrza wewnętrznego obliczonych metodami statystycznymi (dr hab. Andrzej Szczurek, Monika Maciejewska – Politechnika Wrocławska), przez badania eksperymentalne 14 grudzień 2013 to przynajmniej poszczególnych analiz budynku. Z dotychczasowych prac wynika, że w projektach budowlanych, w których zastosowano zintegrowane projektowanie energetyczne budynków, koszt inwestycyjny może być wyższy o 5%, ale pozwala to obniżyć koszty eksploatacyjne o 40–70%. Dr inż. Jerzy Sowa (PW), dr inż. Aleksander Panek (PW, NAPE) Jaki system wentylacji jest najlepszy? Jest wielu, którzy mają na to pytanie gotową odpowiedź. Ale czy jest ona wiarygodna? Dr inż. Jerzy Kwiatkowski (Politechnika Warszawska) poddał analizie LCC cztery systemy wentylacji w domu jednorodzinnym: naturalną, mechaniczną z odzyskiem ciepła zgodną z wymaganiami obecnych warunków technicznych, mechaniczną z odzyskiem ciepła wg wymagań NFOŚiGW zawartych w NF40 oraz wentylację hybrydową (DCV). Porównał te systemy pod względem zużycia energii użytkowej, zużycia energii pierwotnej, czasu zwrotu inwestycji oraz kosztu w cyklu życia. Okazało się, że wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła nie zawsze jest najlepszym systemem w budynku, a w wyborze należy brać pod uwagę zarówno zapotrzebowanie na energię cieplną, jak i dodatkową energię elektryczną (wentylatory, systemy antyzamrożeniowe). W niektórych przypadkach zapotrzebowanie na dodatkową energię elektryczną może powodować wyższe zapotrzebowanie na energię pierwotną budynku. Podwójne fasady miały zwiększać komfort cieplny w budynkach bez używania systemów aktywnego chłodzenia. Dr inż. Dariusz Heim, Dominika Knera i Anna Machniewicz (Politechnika Łódzka) zaprezentowali badania, z których wynika, że w praktyce zapewnienie odpowiednich warunków komfortu cieplnego w pomieszczeniu obudowanym silnie przeszkloną fasadą dwupowłokową może generować duże rynekinstalacyjny.pl AKTUALNOŚCI zapotrzebowanie na energię do chłodzenia, a co za tym idzie, wysokie koszty utrzymania. Problem przegrzewania dotyczy też średnich i małych budynków. Jerzy Żurawski (DAEiŚ) zaprezentował przygotowany z dr inż. Anną Dudzińską (Politechnika Krakowska) referat na temat badania środowiska termicznego obiektów pasywnych. Problemy z komfortem pojawiają się latem, zwłaszcza w obiektach użyteczności publicznej (np. sala sportowa, szkoła). Są one przegrzewane i wymagają aktywnego chłodzenia, co stoi w sprzeczności z ideą domów pasywnych. Przykładem jest m.in. projekt pasywnego budynku szkoły na Dolnym Śląsku. Pomimo iż zgłaszano uwagi, że przyjęte do charakterystyki energetycznej założenia są niewłaściwe i przyjęto za niskie wartości wewnętrznych zysków ciepła, zespół projektowy odrzucił sugestie, że budynek będzie wymagał dużej ilości energii na chłodzenie. Wyniki badań w funkcjonującym budynku wskazują, że komfort zapewniony jest w okresie przejściowym, ale wraz ze wzrostem temperatury zewnętrznej oraz przy silnym nasłonecznieniu warunki termiczne wewnątrz stają się niekorzystne. Temperatura i wilgotność są zbyt wysokie i nie można temu zapobiec, stosując zasłony i intensywne wietrzenie. Płyną z te- go wnioski, że projektowanie przegród przezroczystych w takich budynkach jest zadaniem złożonym i niezbędne jest opracowanie metody pozwalającej na ich prawidłowy dobór. Na konferencji poświęcono bardzo dużo uwagi także jakości powietrza w komunikacji i na stanowiskach pracy, w tym mikroklimatowi w trakcie lotów pasażerskich samolotami (mgr inż. Anna Szypiorek, dr inż. Jerzy Sowa – Politechnika Warszawska), jakości powietrza w samochodach (dr inż. Anna Janicka, dr inż. Maciej Zawiślak – Politechnika Wrocławska) i środkach transportu publicznego (prof. dr inż. Marzenna R. Dudzińska, mgr inż. Sławomira Dumała, mgr inż. Amelia Staszowska – Politechnika Lubelska), mikroklimatowi pomieszczeń sportowo-rekreacyjnych (mgr inż. Zuzanna Babicz, mgr inż. Ewa Żołnierska, dr inż. Jerzy Sowa – Politechnika Warszawska), wpływowi cywilizacyjnych zanieczyszczeń powietrza na występowanie chorób układu oddechowego (dr n. biol. Bogumiła Szponar – PAN) oraz jakości i zanieczyszczeniom powietrza na stanowiskach pracy, a także zanieczyszczeniom związanym z produkcją materiałów budowlanych. Następna konferencja za dwa lata. Katarzyna Rybka, Waldemar Joniec Kotły o wielkiej mocy B Fot. JK uderus jest nie tylko jednym z prekursorów techniki grzewczej – podchodzi też indywidualnie do każdego projektu, nawet bardzo złożonego, wymagającego zastosowania kotłów wielkiej mocy. Każda instalacja, także duża, musi być bezpieczna, energooszczędna i łatwa w obsłudze. Ponadto przemysłowe kotły i ich palniki muszą mieć długą żywotność i niezawodność. Najważniejsze jest jednak opracowanie niesztampowego rozwiązania dopasowanego do konkretnych potrzeb i oczeki- rynekinstalacyjny.pl wań inwestora. Przykłady takich realizacji w trzech obiektach w Warszawie firma Buderus zaprezentowała 21 listopada br. Kotły dużej mocy to m.in. potencjalne źródło hałasu i istotne jest wygłuszenie kotłowni. Ciekawe rozwiązanie zastosowano w kotłowni na osiedlu mieszkaniowym EBJOT w Ursusie. Kaskada kotłów wiszących zamontowanych na podkładkach antywibracyjnych emituje niewielki hałas i zajmuje mało miejsca – na 1 m2 podłogi przypada do 400 kW mocy. Z kolei w budynkach biurowych nie zawsze zapobieganie hałasowi jest priorytetem, a np. zapewnienie maksymalnego komfortu cieplnego. W biurowcu Miasteczko Orange zastosowano kompaktowe gazowe stojące kotły kondensacyjne Buderus GB402 i SB725, które zapewniają, przy zachowaniu energooszczędności, w krótkim czasie bardzo duże ilości ciepłej wody dla ponad 3,3 tys. osób. Instalacja współpracuje z BMS. W małych biurowcach priorytetem może być efektywność energetyczna i tam sprawdzają się inne instalacje. Np. w obiekcie BSH Sprzęt Gospodarstwa Domowego zainstalowano w kaskadzie kotły Buderus GB162 – kotłownia ma duży zakres modulacji, co jest ważne zwłaszcza w okresach przejściowych. Jerzy Kosieradzki Elektra w nowej siedzibie Firma zakończyła prace przy budowie nowego budynku biurowego oraz rozbudowie kompleksu produkcyjno-magazynowego i od nowego roku przenosi się do Ożarowa Mazowieckiego na ul. Kamińskiego 4, z dogodnym dojazdem z autostrady A2. Nowa siedziba to budynek zaprojektowany zgodnie z najnowszymi trendami, przystosowany także dla osób niepełnosprawnych. Firma zwiększyła również możliwości produkcyjne dzięki nowoczesnemu magazynowi wysokiego składowania. Elektra Vesbo w programach Sankom i InstalSoft Produkty Vesbo są już dostępne w programach Instal-therm HCR, Instal-san oraz Audytor C.O. 3.8 i Audytor H2O 1.5. W programach wspierających projektowanie instalacji sanitarnych biblioteka Vesbo zawiera m.in. zgrzewane instalacje sanitarne z PP-R, rury wielowarstwowe Al/PEX, Al/PERT i OxyPEX, a także kształtki skręcane oraz kanalizację niskoszumową z PP INCOLA. Vesbo Wyniki Mercor Grupa wypracowała zysk ze sprzedaży o ok. 13% wyższy niż w zeszłym roku, a także obniżyła swoje zadłużenie o 33%. Mercor utrzymuje wskaźniki rentowności na stabilnym, dobrym poziomie. Firma sfinalizowała proces sprzedaży Grupie ASSA ABLOY działalności w zakresie oddzieleń przeciwpożarowych. Mercor Duńskie podatki Od 1 stycznia 2014 r. Dania wprowadzi nowy podatek od wszystkich systemów grzewczych. Jego celem jest m.in. zaprzestanie do 2035 r. wykorzystania paliw kopalnych do produkcji energii. W kraju tym obowiązuje już zakaz stosowania kotłów gazowych i olejowych w nowych budynkach. Podatek nie obejmuje energii elektrycznej, co będzie mieć pozytywny wpływ na duński rynek pomp ciepła. PORT PC BIM w UK Od końca 2015 r. we wszystkich projektach finansowanych z budżetu będzie obowiązywał standard projektowania i zarządzania obiektem Collaborative BIM 3D (wszelkie dane, aktywa i cała dokumentacja w formie elektronicznej). To element rządowego programu redukcji kosztów inwestycyjnych oraz eksploatacyjnych, a zwłaszcza emisji zanieczyszczeń w budownictwie. Plan ten wymaga m.in. zaadaptowania technologii BIM (Building Information Modelling), wprowadzenia nowoczesnych technologii, procesów i metod współpracy, które umożliwią nowe, bardziej wydajne sposoby działania na wszystkich etapach istnienia projektu (project life-cycle). Londyn zapowiedział, że będzie się dzielił swoim doświadczeniem w tej dziedzinie z innymi krajami członkowskimi UE. Przegląd Techniczny grudzień 2013 15 Fot. WJ AKTUALNOŚCI BUD-ECO 2013 W e Wrocławiu 8 i 9 listopada odbywały się Targi Budownictwa Energooszczędnego i Ekologicznego. Komisja Targowa wyróżniła m.in. firmy: Izodom za wannę ocieplenia dla płyty fundamentowej, Tech Piec za najlepszą ekspozycję produktów i Energetica Group za kompleksowe promowanie wykorzystania energii odnawialnej. Targom towarzyszyła również dwudniowa konferencja Dolnośląski Dom Energooszczędny i Odnawialne Źródła Energii zorganizowana przez Politechnikę Wrocławską i Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu. Wśród prelegentów i słuchaczy byli pracownicy m.in. Politechniki Częstochowskiej, Krakowskiej, Poznań- skiej, Śląskiej i Wrocławskiej, Wrocławskiego Uniwersytetu Ekonomicznego i Przyrodniczego, Uniwersytetu Warszawskiego i Zielonogórskiego, Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego oraz Wyższej Szkoły Ekologii i Zarządzania w Warszawie. Zaprezentowano blisko 40 ciekawych referatów dotyczących budynków niskoenergetycznych, pasywnych i o prawie zerowym zużyciu energii. Wiele uwagi poświęcono architekturze ekologicznej i budownictwu zrównoważonemu, a także odnawialnym źródłom energii, systemom wytwarzania ciepła i energii, systemom sterowania i automatyki oraz finansowaniu inwestycji. Niektóre z zasygnalizowanych na Wytyczne projektowania, wykonania i odbioru instalacji z pompami ciepła. Cz. 1. Dolne źródła ciepła Opracowanie: Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła Już dostępne w Księgarni Technicznej Grupy Medium ksiegarniatechniczna.com.pl promocja tel. 22 512 60 60 16 [email protected] grudzień 2013 konferencji tematów zaprezentujemy w kolejnych numerach RI. Wśród wielu interesujących wystąpień należy odnotować m.in. referaty: efektywność pracy instalacji słonecznej dla okresu 2002–2012 w rzeczywistych warunkach eksploatacyjnych (Jarosław Dąbrowski i Edward Hutnik); pojęcie energii wbudowanej w pieniądz (Krzysztof Cebrat); stanowisko badawcze dla koncepcji domu energooszczędnego z całorocznym akumulatorem energii cieplnej (Jacek Kasperski i Magdalena Nemś); nanopłyny i spodziewane zmiany w energetyce słonecznej oraz postęp technologiczny w płaskich kolektorach słonecznych i hybrydowe kolektory słoneczne (Paweł Pacyga); wzorce, z których należy czerpać w procesie poszukiwania rozwiązań niskoenergetycznej zabudowy szeregowej (Cezary Czemplik); wpływ strategii pasywnych na formę architektoniczną na przykładzie wybranych budynków jednorodzinnych z Wielkiej Brytanii (Mateusz Sikorski); zagadnienia architektury niskoenergetycznej w projektach typowych (Piotr Michalski); wybrane problemy wprowadzania pasywnych rozwiązań energooszczędnych w miejskich budynkach wielorodzinnych (Janusz Marchwiński); wpływ orientacji i lokalizacji budynku niskoenergetycznego na zmianę zapotrzebowania energii (Monika Najder, Karolina Kurtz-Orecka). W czasie sesji posterowej zaprezentowano też wiele ciekawych prac studentów Politechniki Wrocławskiej. Żywą dyskusję wywołało m.in. wystąpienie Jerzego Żurawskiego (DAEiŚ), w którym postawił on pytanie, czy budownictwo zeroenergetyczne to dobry kierunek. Czy należy dążyć do tego, by budynki miały tak niskie parametry, jaki jest tego koszt inwestycyjny i eksploatacyjny i czy rzeczywiście dzięki temu redukujemy emisję CO2? Odpowiedź na te pytania nie jest prosta, warto wziąć pod uwagę różne metodologie, w tym te z obszaru budownictwa zrównoważonego i analiz cyklu życia budynków. Może się bowiem okazać, że osiąganie parametrów zeroenergetycznych czy pasywnych jest zbyt kosztowne i nie przynosi spodziewanego efektu ekologicznego i energetycznego w stosunku do technologii energooszczędnych, tylko niewiele różniących się pod względem zapotrzebowania na energię. Była to druga konferencja Dolnośląski Dom Energooszczędny i Odnawialne Źródła Energii i widać było, że ma ona duży potencjał. Podejmowano na niej nowe zagadnienia, które czekają budownictwo w następnych dekadach, a większość prelegentów to nowe pokolenie badaczy, projektantów i wykonawców. Waldemar Joniec rynekinstalacyjny.pl ul. Annopol 4A, 03-236 Warszawa, tel. +48 22 675 78 19, +48 22 676 95 87, e-mail: [email protected], www.ebmpapst.pl AKTUALNOŚCI Trox-Info-Expo 5 listopada br. w Warszawie projektanci i wykonawcy wzięli udział w corocznym spotkaniu Trox-Info-Expo. W czasie spotkania prezentowano nowe rozwiązania i produkty firmy oraz dyskutowano nad aktualnymi wyzwaniami stojącymi przed projektantami w dziedzinie wentylacji i klimatyzacji budynków. Zebranych przywitał dyr. Dariusz Strzelecki, a prelekcje prowadzili m.in. Rajmund Kmiołek, Maciej Cierpikowski, Wojciech Kroworz i Andrzej Romanowski. W czasie spotkania sporo uwagi poświęcono m.in. systemom oceny i certyfikacji budynków oraz wpływowi systemów wentylacyjno-klimatyzacyjnych na te oceny. Omówiono m.in. systemy wielokryterialnej certyfikacji – amerykański LEED, brytyjski BREEAM i niemiecki DGNB – oraz wskazywano na ofertę Trox dla inwestorów, których obiekty ubiegają się o takie certyfikaty. Zaprezentowano wiele nowości, m.in. kratki X-Grille, nawiewniki wirowe Xarto-R, nawiewniki z filtrem absolutnym TFC i filtr kanałowy KSFSSP oraz regulatory przepływu powietrza. Kolejna nowość to dysze dalekiego zasięgu TJN przeznaczone do pomieszczeń, w których znaczna jest odległość pomiędzy punktem nawiewu powietrza a strefą przebywania ludzi. Są one bardziej efektywne energetycznie, charakteryzują się też lepszymi parametrami akustycznymi. Zastosowano w nich m.in. dwustopniową redukcję zasięgu strumienia powietrza. Omówiono także system FSL-Schoolair do zdecentralizowanej i energooszczędnej wentylacji i klimatyzacji, a także zasady wyboru i montażu belek chłodząco-grzewczych. Bardzo szczegółowo potraktowano kwestie akustyki w instalacjach wentylacyjnych, w tym dobór tłumików i parametry decydujące o jego skuteczności. Wiele uwagi poświęcono praktycznym aspektom projektowania i montażu Fot. WJ systemów wentylacji dla pomieszczeń o wysokich wymaganiach kontroli przepływu. Zaprezentowano również nową wersję programu Easy Product Finder oraz centrale wentylacyjne X-Cube, które niedługo wejdą na rynek. Katarzyna Masna Fachowcy na Teneryfie W listopadzie br. grupa najaktywniejszych uczestników programu Klub Dobrego Fachowca+ firmy Herz szkoliła się na Teneryfie. Podczas tygodniowego pobytu instalatorzy mogli uzyskać informacje o najnowszych rozwiązaniach firmy Herz przeznaczonych dla systemów sanitarnych i grzewczych, a także urządzeń z zakresu odnawialnych źródeł energii. Po szkoleniach mieli dużo czasu, by poznać uroki wyspy, wspiąć się na jej wulkan i pływać katamaranem po Atlantyku. KDF+ to program partnerski firmy Herz dla najlepszych fachowców posiadających autoryzację firmy. Ideą programu jest budowa elitarnej grupy profesjonalmat. Herz nych instalatorów. EuroPOWER P odczas XVIII Konferencji EuroPOWER, 20–21 listopada br. w Warszawie, kadra kierownicza koncernów i firm energetycznych i paliwowych, elektrowni i elektrociepłowni oraz firm świadczących dla nich usługi, a także przedstawiciele administracji centralnej debatowali o najistotniejszych zmianach zachodzących na rynku energetycznym i paliwowym. W części poświęconej społecznej gospodarce rynkowej w Polsce dyskutowano m.in. o tym, jaka jest i powinna być rola państwa, jak powinien wyglądać rynek i czy możemy być konkurencyjni na arenie międzynarodowej. Wskazywano m.in. na to, że wyczerpu- 18 grudzień 2013 ją się proste rezerwy wzrostu, a motorem napędowym konkurencyjności powinna być innowacyjność. W dyskusji panował generalnie optymizm co do przyszłości sektora energetycznego w Polsce. Wprowadzanie nowych regulacji wpływa na zmniejszanie energochłonności przemysłu i budownictwa oraz pozwala na stabilizację rezerw energetycznych. Jednak w debacie poświęconej rozwojowi polskiej energetyki zwracano uwagę, że wiele zależy od polityki państwa, w tym od zakresu wsparcia kluczowych inwestycji energetycznych. Takie wsparcie jest konieczne dla osiągnięcia konkurencyjności naszych produktów Fot. EuroPOWER i usług. Wiele uwagi poświęcono też rynkowi gazu i potencjalnym scenariuszom jego rozwoju – gdyż głównie to paliwo ma zastępować węgiel w elektrowniach i elektrociepłowwj niach w najbliższych dekadach. rynekinstalacyjny.pl 8-11 kwietnia Poznań 2014 Największe wydarzenie dla branży instalacyjnej! Zainstaluj się w Poznaniu! Sprawdź na: www.instalacje.mtp.pl AKTUALNOŚCI GEBERIT ON TOUR – podsumowanie edycji 2013 Firma Geberit zakończyła tegoroczną edycję akcji Geberit On Tour skierowanej do instalatorów w całej Polsce. Od wiosny do jesieni Geberit On Tour odwiedził 20 miast, przejeżdżając niemal 10 000 km po polskich drogach. 20 n Tour ruszył podczas Targów SBS w Strykowie 24–25 kwietnia, a ostatnim gospodarzem tegorocznej edycji był BIMs Plus, który gościł instalatorów w białostockim oddziale firmy od 23 do 25 września. Tegoroczni gospodarze imprez to hurtownie instalacyjne posiadające magazyny produktów rurowych Geberit Mapress i/lub Geberit Mepla. W sumie przeszkolono niemal 600 instalatorów. kanalizacyjnych Silent-PP; budowania ścianki instalacyjnej z systemu Geberit GIS; montażu i demontażu zaworów w spłuczkach podtynkowych Geberit. 40 instalatorów, którzy byli najaktywniejsi podczas trwania akcji On Tour w swojej lokalizacji, zostało zaproszonych na spotkania finałowe, które znacznie podniosły poziom adrenaliny we krwi. Nic tak nie ekscy- sprawdzić całą świeżo nabytą wiedzę. Wszystkie próby były oceniane, a na koniec instruktorzy ogłosili zwycięzców, którym wręczono pamiątkowe puchary. Każdy z uczestników miał również okazję poprowadzić w rajdowym tempie samochody Subaru i Porsche z silnikami o mocy ponad 300 KM. Jednak największą atrakcją okazał się przejazd codrive z kierowcą rajdowym Wojtkiem W trakcie spotkań prezentowane były nie tylko dobrze znane systemy instalacyjne i rurowe, ale także nowości z roku 2012 i 2013. Dzięki temu instalatorzy mogli uaktualnić swoją wiedzę i przeszkolić się ze sposobu montażu i zastosowań nowych produktów. Żeby przekonać instalatorów do swoich rozwiązań, Geberit przygotował specjalne prezentacje, które pokazały, że: ciśnienie 100 atmosfer nie jest w stanie uszkodzić połączeń wykonanych w systemie wielowarstwowym Geberit Mepla oraz że wytrzymają one holowanie dwutonowego samochodu. Okazało się także, że w ciągu 5 minut można złożyć ściankę instalacyjną, która wytrzyma obciążenie 400 kg. Chętni mogli zaprezentować swoje umiejętności podczas: wykonywania poprawnego połączenia zaciskowego Geberit Mepla/Geberit Mapress; budowania dowolnego kształtu z rur tuje prawdziwego faceta jak prędkość i możliwość sprawdzenia własnych umiejętności. Jeśli jeszcze podniesiemy temperaturę smakiem rywalizacji, to powodzenie imprezy jest murowane. Finałowe imprezy Geberit On Tour organizowane wspólnie z głównym partnerem – Platinum Subaru Rally Team – to szkolenia pt. „Doskonalenie techniki jazdy”, które odbyły się w październiku na torach wyścigowych w Kielcach i Poznaniu. Impreza została przygotowana przez profesjonalistów – firmę SJS S.A. specjalizującą się w realizacji imprez motoryzacyjnych. Najpierw instalatorzy przeszli podstawowe szkolenie z techniki jazdy samochodem, który jest przecież ich codziennym narzędziem pracy i poprawa umiejętności może w przyszłości wpłynąć na ich bezpieczeństwo. W drugiej części dnia można było empirycznie Chuchałą, II wicemistrzem RSMP 2013. Jego rajdowe Subaru Impreza STI kilkadziesiąt razy przejechało tor wyścigowy z instalatorami na pokładzie. Już wiadomo, że Geberit planuje kontynuację akcji On Tour w 2014 roku i zapewne przygotuje nie mniej ciekawe prezentacje, szkolenia i atrakcje dla współpracujących z firmą instalatorów. grudzień 2013 reklama O Geberit Sp. z o.o. 02-676 Warszawa, ul. Postępu 1 tel. 22 376 01 00, faks 22 843 47 65 e-mail: [email protected] www.geberit.pl rynekinstalacyjny.pl AKTUALNOŚCI TARGI, KONFERENCJE Zapraszamy na targi i konferencje LUTY SIBEX Targi Budowlane SILTERM-INSTAL Salon Techniki Grzewczej i Instalacyjnej 21–23 lutego 2014 r., Sosnowiec MARZEC Forum Wentylacja – Salon Klimatyzacja 5–6 marca 2014 r., Warszawa BUDMA Międzynarodowe Targi Budownictwa i Architektury 11–14 marca 2014 r., Poznań ENEX Międzynarodowe Targi Energetyki i Elektrotechniki 18–20 marca 2014 r., Kielce KWIECIEÑ INSTALACJE Międzynarodowe Targi Instalacyjne 8–11 kwietnia 2014 r., Poznań MAJ GREENPOWER Międzynarodowe Targi Energii 13–15 maja 2014 r., Poznań Konferencja „Woda, ścieki, osady – problemy i propozycje rozwiązań”, 15–16 stycznia 2014 r., Warszawa – Izba Gospodarcza Wodociągi Polskie, faks 52 376 89 29, e-mail: [email protected], www.igwp.org.pl LUTY X Konferencja Naukowo-Techniczna „Nowe technologie w sieciach i instalacjach wodociągowych i kanalizacyjnych”, 26–28 lutego 2014 r., Ustroń – Zakład Wodociągów i Kanalizacji Instytutu Inżynierii Wody i Ścieków Politechniki Śląskiej w Gliwicach, tel. 32 237 22 43, tel. kom. 605 686 142 lub 504 429 457, faks 237 21 73, e-mail: [email protected] KWIECIEÑ VI Konferencja Naukowa „Interdyscyplinarne zagadnienia w inżynierii i ochronie środowiska EKO-DOK”, 23–26 kwietnia 2014 r., Szklarska Poręba – Instytut Inżynierii Ochrony Środowiska Politechniki Wrocławskiej, tel. 71 320 25 87, faks 71 320 25 87, e-mail: [email protected], www.eko-dok.pl CZERWIEC XXIII Konferencja „Zaopatrzenie w wodę, jakość i ochrona wód” WODA 2014, 22–25 czerwca 2014 r., Toruń – Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych Oddział Wielkopolski, tel. 61 853 72 96, faks 61 853 72 52, e-mail: [email protected], www.pzits-cedeko.com.pl XIV Międzynarodowa Konferencja AIR, HEAT & ENERGY 2014, 26–29 czerwca 2014 r., Wrocław – Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa Wydziału Inżynierii Środowiska Politechniki Wrocławskiej, tel. 71 320 35 32, 71 320 37 07 lub 71 320 43 86, e-mail: [email protected], www.airandheat.pwr.wroc.pl patronat medialny reklama WOD-KAN Międzynarodowe Targi Maszyn i Urządzeń dla Wodociągów i Kanalizacji 20–22 maja 2014 r., Bydgoszcz STYCZEÑ rynekinstalacyjny.pl grudzień 2013 21 AKTUALNOŚCI N O W O Ś C I Żeliwny Pompa DHP-R Eco grzejnik elektryczny Nowej generacji gruntowa pompa ciepła Danfoss DHP-R Eco przeznaczona jest do zastosowania w budynkach komercyjnych i użyteczności publicznej. Zwiększono w niej roczny współczynnik efektywności o 24% w porównaniu do poprzedniego modelu DHP-R. Zmodernizowano układ chłodniczy i zamontowano nową sprężarkę spiralną Danfoss Performer serii SH. Nowej generacji są też czynnik chłodniczy, asymetryczny wymiennik ciepła oraz elektroniczny zawór rozprężny. Do produkcji c.w.u. zastosowano specjalny dodatkowy Alcove firmy Atlantic to naścienny radiacyjny grzejnik z żeliwnym elementem grzejnym, termostatem i cyfrowym wyświetlaczem w obudowie ze stali z białym lakierem epoxy-polyester. Oferowany jest w mocach 1, 1,5 i 2 kW. Wyposażono go m.in. w funkcję wietrzenia, czyli czasowego obniżania temperatury, i system zapobiegający cyrkulacji kurzu w pomieszczeniu. Temperaturę można ustawiać w trzech trybach: komfort, antyzamarzanie i eko. Grzejniki Alcove są kompatybilne z systemem sterowania Pass Program i można je podłączyć do sieci sterowania lub użyć tygodniowego programatora Chronopass do sterowania indywidualnego. mat. Atlantic Rewersyjna pompa ciepła Dimplex LA60TUR+ to nowa pompa ciepła typu powietrze/woda. Dzięki zastosowaniu dwóch sprężarek, sterowanego automatycznie zaworu czterodrogowego oraz dużych przepływów po stronie skraplacza może pracować w zakresie temperatury zewnętrznej od –20 do 40ºC, osiągając COP na poziomie 3,8. Dodatkowy wymiennik ciepła zapewnia wyższą temperaturę c.w.u. w trybie grzania i wykorzystuje ciepło odpadowe w trybie chłodzenia. Przy załączonych dwóch sprężarkach urządzenie osiąga 47,6 kW mocy grzewczej. Niski poziom hałasu zapewnia puszkowa komora sprężarki. W komplecie uchwyty dźwigowe zapewniające wygodny montaż. Pompa wyróżniona RENERGY AWARD w kategorii Innowacyjna Technologia na targach RENEXPO Poland 2013. mat. Dimplex Grzejnik z głośnikiem wymiennik TGG (Technologia Gorącego Gazu). Hałas podczas pracy zredukowano o 5 dB(A). Pompę wyposażono w sterownik umożliwiający regulację dziewięciu obiegów grzewczych/chłodniczych oraz zaawansowaną kontrolę przygotowania c.w.u. Może ona współpracować z istniejącymi systemami grzewczymi. W ofercie znalazły się modele o mocy: 22, 26, 33 i 42 kW, przystosowane do pracy w kaskadzie o łącznej mocy 336 kW. Można je zintegrować także z systemami kontroli i BMS. mat. Danfoss Enix wprowadza na rynek w ramach kolekcji Design grzejnik Libra, który wyposażono w kolumnę głośnikową. Elegancki grzejnik ma proporcjonalny, harmonijny kształt i w standardzie oferowany jest w kolorze graphite strukturalny. Złożony jest z jednego, dwóch lub trzech połączonych ze sobą kwadratów utworzonych z potrójnej linii kolektorów, z których każdy tworzy spójną całość, przypominającą ścienny obraz lub płaskorzeźbę. Przeznaczony jest przede wszystkim do wnętrz o nowoczesnym wystroju. mat. Enix Sterowanie IPSUM System zoptymalizowanego sterowania IPSUM Fläkt Woods przeznaczony jest do wentylacji „na żądanie” – reguluje ilość powietrza świeżego w pomieszczeniach w zależności od rzeczywistych potrzeb. Oprócz elementów niezbędnych dla systemów VAV składa się on z trzech składników: IPSUM™ System Optimizer optymalizuje dane operacyjne dla centrali wentylacyjnej, IPSUM™ System Router łączy pomieszczenia, kondygnacje i strefy o podobnych wymaganiach wentylacji, a IPSUM™ Connection Unit służy do podłączenia elementów do systemu, np. regulatorów pomieszczeniowych i siłowników. IPSUM optymalizuje ciśnienie i nastawy temperatury w centrali wentylacyjnej w celu ekonomicznego doprowadzenia powietrza do pomieszczeń. System Router i Connection Unit stosowane są do łączenia wodnych i powietrznych systemów VAV. Otwarta komunikacja i sterowanie sygnałem 0–10 VDC pozwalają na podłączenie różnych central wentylacyjnych. mat. Fläkt Woods 22 grudzień 2013 IPSUM System Optimizer IPSUM System Router IPSUM Connection Unit rynekinstalacyjny.pl AKTUALNOŚCI N O W O Ś C I Nowe zawory kulowe Grupy Armatura oferuje wzmacniane zawory kulowe Quadro High Pressure przeznaczone do instalacji wodnych i glikolowych. Mogą one być stosowane do temperatury 180°C i ciśnienia 4 MPa (40 barów), a minimalna temp. robocza dla 50-proc. roztworu wody z glikolem wynosi –20°C. Uzyskano to m.in. dzięki połączeniu wyprasek mosiężnych o pogrubionych ściankach i wielozwojowych gwintów korpusu z teflonowy- Promiennik gazowy Infra+ mi uszczelnieniami. Zawory te można stosować także w najbardziej wymagających instalacjach solarnych. Zastosowano w nich kompensację luzów za pomocą dławika, a jednolity nacisk kuli na uszczelnienia przenoszony jest na zewnętrzny korpus zaworu, co zapobiega naprężeniom przy montażu lub w wyniku zmian temperatury. W ofercie zawory nakrętno-nakrętne i wkrętnonakrętne z 25-letnią gwarancją. mat. Grupa Armatura dodatkowo ograniczającą straty konwekcyjne. Oferowany jest w pięciu przedziałach mocy grzewczej, od 10 do 50 kW, i długościach od 6 do 12 m. mat. Mark Nowy promiennik gazowy ma 75-proc. sprawność radiacyjną i tym samym wysoką wydajność energetyczną. Wysoka sprawność promiennika pozwala zaoszczędzić zużywane paliwo, nawet do 40% w porównaniu z tradycyjnymi rozwiązaniami. Dzięki zastosowaniu palnika nadciśnieniowego o długim i stałym płomieniu oraz turbulatorów możliwe jest równomierne rozprowadzenie ciepła. Promiennik ma skutecznie odbłyskujący aluminiowy reflektor oraz podwójną izolację powietrzną Klimatyzatory dla serwerowni Nowa linia inwerterowych naściennych jednostek klimatyzacyjnych Panasonic PKEA o mocy od 2,8 do 5 kW przeznaczona jest do pomieszczeń wymagających ciągłego chłodzenia – serwerowni. Współczynnik SEER tych urządzeń wynosi 7,1, a SCOP sięga 4,4. Mogą Nowa linia grzejników one pracować bez przerw, nawet przy temperaturze zewnętrznej poniżej –15ºC. Klimatyzatory wyposażone są w system automatycznej zmiany trybu pracy i tym samym utrzymują temperaturę wewnętrzną na stałym poziomie. Mogą współpracować z BMS i za jego pomocą możliwe jest zintegrowane zarządzanie pracą dwóch jednostek wewnętrznych i np. automatyczne przełączanie w przypadku awarii jednej z nich oraz wyrównywanie ich pracy. Można też sterować pracą jednostek za pomocą urządzeń mobilnych poprzez aplikację IntesisHome i interfejs PA-AC-WiFi-1 współpracujący z lokalną siecią bezprzewodową. mat. Panasonic Stojące i naścienne grzejniki konwektorowe Purmo Aura (Comfort, Basic i Slim) to linia do ogrzewania przede wszystkim pomieszczeń przeszklonych – biur, salonów, witryn sklepowych, a także ogrodów zimowych. Mają one wysoką moc i wydajność przy niewielkich rozmiarach. Grzejnik Basic stawia się na podłodze i montuje za pomocą konsol montażowych. Comfort przeznaczony jest do pomieszczeń reprezentacyjnych i ma ozdobne kratki, natomiast Slim jest naścienny. mat. Purmo Ruchoma miska Systemy podtynkowe Eco Plus firmy Viega do montażu wiszących elementów ceramiki łazienkowej (WC, bidet, pisuar, umywalka) wzbogaciły się o ofertę pierwszego na rynku stelażu z ręczną regulacją wysokości położenia miski ustępowej. Rozwiązanie bez elektroniki powstało z myślą o użytkownikach w domach wielopokoleniowych, domach seniora i szpitalach. Miskę WC można przesuwać w pionie w zakresie 8 cm. Po naciśnięciu przycisku miska unosi się powoli do góry, a opuszcza się płynnie pod wpływem ciężaru ciała – jak fotele biurowe. W skład systemu wchodzą także ekonomiczne, dwuobjętościowe spłuczki podtynkowe uruchamiane bezdotykowo lub za pomocą przycisków. mat. Viega rynekinstalacyjny.pl grudzień 2013 23 ENERGIA arch. Piotr Michalski Wydział Architektury i Urbanistyki Politechniki Wrocławskiej, Domy Czystej Energii Projekty typowe budynków a energooszczędność Standard projects and energy-efficient architecture Tworzenie projektów typowych, powtarzalnych jednorodzinnych domów niskoenergetycznych wymaga określenia lokalizacji tych budynków w celu przeprowadzenia analiz energetycznych. Każda zmiana lokalizacji wiąże się z koniecznością wykonania nowej analizy i obliczeń. W osiągnięciu celu – energooszczędności – niezbędny jest zintegrowany proces projektowy, który wymaga stałego kontaktu projektantów architektury, konstrukcji i instalacji sanitarnych oraz osób odpowiedzialnych za optymalizację energetyczną. Liczba analiz podstawowych i ewentualnych wariantów projektu jest znaczna, a potencjalne nieprzewidziane zmiany mogą w bardzo negatywny sposób wpłynąć na energooszczędność budynku. To z kolei grozi nie tylko pozbawieniem użytkowników komfortu, ale także narażeniem inwestora na duże straty, związane zarówno z wysokimi kosztami eksploatacji lub koniecznością wprowadzenia zmian, jak i uniemożliwieniem mu uzyskania wsparcia dla inwestycji, np. w ramach programu NFOŚiGW. W ostatnich latach w polskim budownictwie można zaobserwować nowy trend – architekturę energooszczędną. Jej coraz większa popularność to wynik dużych akcji społecznych, edukacji, a także wzrastającej świadomości ekologicznej zarówno użytkowników, jak i inwestorów. Ta świadomość może być również w dużym stopniu kształtowana przez rosnące koszty utrzymania obiektów budowlanych, co w dobie kryzysu finansowego staje się ważnym kryterium przy doborze mieszkań czy domów. Również zarówno obec- Streszczenie Typowy projekt jednorodzinnego budynku mieszkalnego musi być uniwersalny, dostosowany do wielu potencjalnych lokalizacji i wymagań klienta. Takie podejście do projektowania jest sprzeczne z zasadami projektowania budynków niskoenergetycznych, które w przeważającej większości powstają na indywidualne zlecenia. W artykule przedstawiono proces tworzenia projektów typowych domów jednorodzinnych na podstawie doświadczeń zdobytych przy opracowywaniu katalogu takich projektów. Abstract A standard single-family house project must be universal, suitable for many potential locations and requirements. This approach to design is in opposition to the principles of low-energy building design. The article will attempt to explain the problems of this field of architecture. 24 grudzień 2013 ne, jak i wkrótce obowiązujące przepisy zachęcają, a już niedługo będą wymagać stosowania rozwiązań proekologicznych i obniżających konsumpcję energii w budownictwie. Budynkami energooszczędnymi przyjęło się nazywać obiekty, których roczny bilans energetyczny jest niższy niż budynków tradycyjnych i według różnych źródeł kształtuje się na poziomie ok. 80 kWh/(m2 · rok). W ramach budownictwa energooszczędnego można wyróżnić jeszcze dwa typy: budynki niskoenergetyczne – z zapotrzebowaniem na energię na poziomie ok. 40 kWh/(m2 · rok) lub niższym oraz budynki pasywne – roczne zużycie energii na poziomie ok. 15 kWh/(m2 · rok) i niższym. W praktyce energooszczędność takiego budynku powinna obejmować również ograniczenie zużycia energii już na etapie wytwarzania materiałów budowlanych oraz podczas budowy, a także pozyskiwanie jej ze źródeł odnawialnych w sposób aktywny i pasywny. Zgodnie z zapisami dyrektywy 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej od początku 2021 r. wszystkie nowopowstające budynki powinny być obiektami „o niemal zerowym zużyciu energii” [7]. W tym celu za pośrednictwem Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej uruchomiony został na lata 2013–18 program dopłat do budynków niskoenergetycznych, skierowany „do osób fizycznych budujących dom jednorodzinny lub kupujących dom/mieszkanie od dewelopera (…)” [4]. Ma on być zachętą i impulsem dla polskiego budownictwa do wdrażania rozwiązań niskoenergetycznych jeszcze przed zmianą obowiązujących prze- pisów. Częściowe spłaty kapitału kredytu będą wypłacane po zakończeniu procesu budowy lub po zakupie gotowego domu bądź mieszkania i zweryfikowaniu, czy obiekt odpowiada stawianym mu przez NFOŚiGW wymaganiom. Fundusz w Załączniku nr 3 do Programu Priorytetowego [6] ściśle określa wytyczne, które są „niezbędne do osiągnięcia oczekiwanych standardów energetycznych dla budynków mieszkalnych oraz sposób weryfikacji projektów i sprawdzenia wykonanych domów energooszczędnych” [5]. Wymagania te znacząco się różnią od stawianych obecnie [8] i są zapowiedzią zmian, które nastąpią w niedalekiej przyszłości. Wprowadzenie tak ostrych kryteriów w programie dopłat ma na celu stopniowe przygotowanie rynku budowlanego na nadchodzące zmiany. Przypomnijmy, że NFOŚiGW podzielił energooszczędne budownictwo jednorodzinne na dwie kategorie: standard NF15 oraz NF40. Wymagania, a co za tym idzie również wysokość dopłat, zostały podzielone według tych dwóch standardów, które odpowiadają uzyskanym wskaźnikom rocznego jednostkowego zapotrzebowania na energię użytkową do celów ogrzewania i wentylacji (EUco). Standard NF15 zakłada wskaźnik EUco na poziomie mniejszym lub równym 15 kWh/(m2 · rok) i dopłatę w wysokości 50 tys. zł brutto. W przypadku standardu NF40 jest to EUco na poziomie mniejszym lub równym 40 kWh/(m2 · rok) i dopłata w wysokości 30 tys. zł brutto [7]. Żeby można było sprostać założonemu zapotrzebowaniu, NFOŚiGW precyzyjnie wyznaczył rynekinstalacyjny.pl ENERGIA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata rynekinstalacyjny.pl grudzień 2013 25 ENERGIA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata 26 grudzień 2013 rynekinstalacyjny.pl ENERGIA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata rynekinstalacyjny.pl grudzień 2013 27 ENERGIA NIEZBĘDNIK INSTALATORA SŁONECZNYCH SYSTEMÓW GRZEWCZYCH dr inż. Jerzy Chodura Charakterystyka techniczna CZ. VII Sun Engineering kolektorów słonecznych Charakterystyka techniczna pozwala porównywać dostępne na rynku kolektory. Celem może być np. ustalenie kryteriów wyboru kolektora słonecznego w przetargach publicznych lub umożliwienie osobie zainteresowanej zakupem dokonania właściwego wyboru. W sytuacji, gdy jedynym kryterium jest „najkorzystniejsza” cena, charakterystyka techniczna kolektora słonecznego odgrywa drugorzędną rolę. Moc/wydajność kolektora słonecznego Wydajność kolektora słonecznego określić można, analizując jego uzysk energetyczny oraz straty. Te ostatnie występują w postaci strat optycznych oraz cieplnych, natomiast zyski – w postaci energii cieplnej pozyskanej z promieniowania słonecznego. Zagadnienie to zostanie przeanalizowane na przykładzie płaskiego kolektora słonecznego. Transmisja i absorpcja promieniowania Dla określenia uzysku w postaci energii promieniowania słonecznego konieczna jest znajomość strumieni energetycznych w obrębie korpusu kolektora słonecznego oraz zjawisk zachodzących w jego wnętrzu (rys. 1 i 2). Do środka kolektora przedostaje się określona ilość promieniowania słonecznego. Promieniowanie widzialne przedostaje się do wnętrza urządzenia praktycznie bez przeszkód, gdyż szyba solarna ma dużą przepuszczalność, znacznie przekraczającą 90%. Pochłonięta może być jedynie ta wartość promieniowania, która przedostaje się do absorbera przez szybę. Sprawność przepuszczalności promieniowania słonecznego określa się współczynnikiem transmisji τ. Promieniowanie to, przedostając się do powłoki absorbera kolektora, prowadzi do jego nagrzania (zjawisko absorpcji). Każdy nagrzany materiał wysyła promieniowanie proporcjonalne do jego temperatury, powstają więc straty ciepła (zjawisko emisji). Straty te przyjmują postać promieniowania podczerwonego a promieniowanie to nie jest w stanie wydostać się z kolektora słonecznego w wyniku małej przepuszczalności szyby solarnej (efekt cieplarniany we wnętrzu kolektora). W zależności od właściwości powierzchni pokrywającej absorber dochodzi do zróżnicowania wartości wchłoniętego promieniowania cieplnego. Zjawisko polegające na przemianie promieniowania w ciepło jest porównywalne dla różnych powłok absorbera i określane mianem współczynnika absorpcji ε. Sprawność kolektora słonecznego Sprawność kolektora obliczyć można za pomocą wzoru: η = Q k / E s = τ ⋅ ε − k ef ⋅ (Ta − To ) / E s Absorber standardowy charakteryzuje się praktycznie stałą wartością współczynnika emisji, niezależnie od długości fali promieniowania. Absorber selektywny zachowuje się odmiennie i jego współczynnik emisji w obszarze promieniowania podczerwonego jest o 10% niższy od wartości absorbera standardowego. Powoduje to, że absorber selektywny wysyła mniej promieniowania cieplnego w kierunku szyby solarnej, a efektem są mniejsze straty ciepła wynikające z kontaktu szyby z otoczeniem. Straty ciepła w kolektorze słonecznym (opis uproszczony) Straty optyczne kolektora słonecznego związane są z tą częścią energii promieniowania słonecznego, która nie może być pochłonięta przez absorber. Do ich określenia niezbędna jest znajomość współczynnika transmisji τ oraz absorpcji ε. Jeżeli natężenie promieniowania słonecznego docierającego do kolektora słonecznego wynosi Es [W/m2], ilość energii, którą wchłonie absorber kolektora, wyniesie: Es · τ · ε (rys. 1), a straty optyczne wyniosą Es (1 – τ · ε). Straty termiczne w kolektorze zależne są w uproszczeniu od różnicy temperatur pomiędzy absorberem a otoczeniem oraz od konstrukcji kolektora słonecznego. Dla opisania wpływu konstrukcji kolektora na straty termiczne, straty występujące w różnych postaciach (przewodzenie, konwekcja, emisja itd. – rys. 2) nasłonecznienie (bezpośrednie i rozproszone) Es transmisja promieniowania przez szybę solarną straty spowodowane konwekcją i promieniowaniem cieplnym odbicie od szyby solarnej Es · t · e Es · t Ta absorpcja Qc grudzień 2013 konwekcja emisja To Rys. 1. Schemat transmisji promieniowania w kolektorze; Es [W/m2]– natężenie (moc) promieniowania słonecznego, Es · τ · ε [W/m2] – wchłonięte promieniowanie słoneczne, kef · (Ta – To) [W/m2] – straty ciepła, Qk = Es · τ · ε – kef · (Ta – To) [W/m2] – wydajność kolektora = uzysk – straty Rys. www.isfh.de 28 odbicie od absorbera straty wydajności Rys. 2. Schemat transmisji, absorpcji i strat promieniowania w kolektorze energia użytkowa Rys. www.isfh.de, spolszczenie autora rynekinstalacyjny.pl ENERGIA NIEZBĘDNIK INSTALATORA SŁONECZNYCH SYSTEMÓW GRZEWCZYCH Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata rynekinstalacyjny.pl grudzień 2013 29 ENERGIA na rok 2014 TYLKO DO 31 STYCZNIA CENA PRENUMERATY BEZ ZMIAN: • • • • półroczna – 80 zł roczna studencka – 80 zł roczna – 122 zł dwuletnia – 220 zł Dostęp do archiwum RI z lat 2008-13 w internecie Kontakt: Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej + Jerzy Lachowski tel. 22 810 21 24, faks 22 810 27 42 e-mail: [email protected] www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata Kupon prenumeraty ZAMAWIAM PRENUMERATĘ ROCZNĄ OD NUMERU NAZWA FIRMY www.rynekinstalacyjny.pl/ prenumerata ZAMAWIAM PRENUMERATĘ PÓŁROCZNĄ/ /STUDENCKĄ/DWULETNIĄ OD NUMERU ULICA I NUMER KOD POCZTOWY I MIEJSCOWOŚĆ OSOBA ZAMAWIAJĄCA RODZAJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ E-MAIL TELEFON KONTAKTOWY Informujemy, że składając zamówienie, wyrażacie Państwo zgodę na przetwarzanie wyżej wpisanych danych osobowych w systemie zamówień Grupy MEDIUM Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A. w zakresie niezbędnym do realizacji powyższego zamówienia. Zgodnie z Ustawą o ochronie danych osobowych z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU Nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami) przysługuje Państwu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania ich i poprawiania. Upoważniam Grupę MEDIUM Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A. do wystawienia faktury VAT bez podpisu odbiorcy. Wysyłka będzie realizowana po dokonaniu wpłaty na konto: Volkswagen Bank Polska S.A. 09 2130 0004 2001 0616 6862 0001 DATA I CZYTELNY PODPIS Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych w celach marketingowych przez Grupę MEDIUM Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A. oraz inne podmioty współpracujące z Wydawnictwem z siedzibą w Warszawie przy ul. Karczewskiej 18. Informujemy, że zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU Nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami) przysługuje Pani/Panu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania i poprawiania ich, a także wniesienia umotywowanego sprzeciwu wobec ich przetwarzania. Podanie danych ma charakter dobrowolny. 30 grudzień 2013 czytelny podpis promocja . rynekinstalacyjny.pl ENERGIA dr inż. Agnieszka Generowicz Wydział Inżynierii Środowiska Politechniki Krakowskiej prof. dr hab. inż. Zygmunt Kowalski, dr inż. Agnieszka Makara Wydział Inżynierii i Technologii Chemicznej Politechniki Krakowskiej Ocena technologii spalania odpadów komunalnych Wykorzystanie koncepcji najlepszej dostępnej technologii BATNEEC Technology assessment of municipal waste incineration using the concept of best available technology BATNEEC Koncepcje BAT i BATNEEC w przepisach prawa Koncepcja BAT w pierwotnym ujęciu to koncepcja „najlepszych dostępnych technologii” (best available technology), która w prawo- Streszczenie Artykuł przedstawia metodykę oceny opcji BATNEEC zastosowaną dla różnych technologii termicznego przekształcania odpadów komunalnych. BAT jest pakietem warunków, założeń technologicznych czy zagadnień, które muszą być uwzględnione przy określaniu optymalnych środków dla zmniejszania zanieczyszczeń w każdym indywidualnym przypadku. Natomiast BATNEEC to koncepcja „najlepszych dostępnych technologii niepowodujących nadmiernych, nieuzasadnionych kosztów”. Zakres pracy obejmował wybór opcji technologicznych oraz kryteriów ich oceny, a następnie analizę porównawczą zaproponowanych rozwiązań. Zaproponowana metodyka pozwala na taką ocenę porównawczą, a kryteria mają charakter uniwersalny i po odpowiedniej adaptacji mogą być stosowane na potrzeby dowolnych procesów technologicznych. Abstract This paper presents the methodology of evaluation followed BATNEEC options for different technologies incineration of municipal waste. BAT is a suite of conditions, assumptions or technological issues that need to be taken into account when determining the optimal abatement measures in each individual case. However BATNEEC is the concept of ”best available technology does not cause excessive, unreasonable, the costs”. The scope of work included the selection of technology options and the criteria for their evaluation and comparative analysis of the proposed solutions. The proposed methodology allows for just such a comparative assessment and the criteria are universal and can be used after appropriate adaptation to the needs of any technological processes. 32 grudzień 2013 dawstwie Unii Europejskiej pojawiła się po raz pierwszy w dyrektywie dotyczącej zrzutu substancji niebezpiecznych do wód. Dyrektywa wprowadziła wymaganie określania wartości granicznych takich zrzutów przy założeniu, że dla ich ograniczenia stosowana będzie właśnie najlepsza dostępna technologia. Z kolei BATNEEC to koncepcja „najlepszych dostępnych technologii niepowodujących nadmiernych, nieuzasadnionych kosztów” (best available technology not entailing excessive costs), która po raz pierwszy pojawiła się w dyrektywie o zwalczaniu zanieczyszczeń powietrza pochodzących z zakładów przemysłowych. Obecnie zgodnie z obowiązującą dyrektywą IPPC 96/61/EC [3] standard BAT ma służyć określaniu granicznych wielkości emisji w UE. Założenia tej koncepcji nie wymagają stosowania konkretnych urządzeń czy technologii, ale proponują limity emisyjne, które odzwierciedlają właściwe proporcje pomiędzy kosztami i korzyściami, stanowiąc jednocześnie o bezpieczeństwie ekologicznym proponowanych instalacji. BAT jest więc pakietem warunków, założeń technologicznych czy zagadnień, które muszą być uwzględnione przy określaniu optymalnych środków zmniejszania zanieczyszczeń w każdym indywidualnym przypadku. Według przepisów dyrektywy należy rozumieć BAT jako najbardziej efektywny i zaawansowany stopień w rozwoju danych działań (wraz z prowadzonymi operacjami technicznymi), charakteryzujący się praktyczną użytecznością w stosowaniu takich technik, które umożliwiają osiągnięcie wymaganych standardów emisyjnych, a przez to zapobieganie bądź znaczące ograniczenie emisji i oddziaływań na środowisko jako całość. Wytyczne te stanowią podstawę ustalania granicznych wielkości emisyjnych mających na celu wyeliminowanie emisji lub jej ograniczenie. Dokumenty referencyjne w gospodarce odpadami Europejskie Biuro ds. Kontroli i Zapobiegania Zanieczyszczeniom w Sewilli opracowało dwa dokumenty referencyjne dla instalacji gospodarki odpadami: Reference Document (2005 [16] i 2006 [15]). Zawierają one wymagania dla instalacji przetwarzania odpadów oraz specyficzne wymagania m.in. dla instalacji biologicznego i mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów, w tym odpadów komunalnych, oraz instalacji produkcji paliw z odpadów, a także wymagania dla wszystkich instalacji termicznego przetwarzania odpadów. Na ich bazie opracowano dokument stanowiący wytyczne do projektowania instalacji gospodarki odpadami [17]. Nie obejmuje on niestety instalacji spalających odpady. Wymagania BAT przedstawione w dokumencie BREF [15] uwzględniają instalacje: spalania zmieszanych odpadów komunalnych, ewentualnie łącznie z odpadami z przemysłu i handlu o charakterystyce podobnej do charakterystyki odpadów komunalnych, spalania frakcji odpadów komunalnych zbieranych selektywnie lub wydzielonych z odpadów zmieszanych w taki sposób, że ich charakterystyka odbiega znacznie od charakterystyki odpadów zmieszanych, spalania paliwa wytworzonego z odpadów komunalnych. Wymagania BAT dla osiągnięcia wymaganych standardów zostały przedstawione na dwóch poziomach: ogólnym, jako wspólne wymagania dla wszystkich instalacji termicznego przetwarzania odpadów (tzw. generic BAT), oraz na poziomie szczegółowym, uwzględniającym specyficzne wymagania dla poszczególnych grup technologii termicznego przetwarzania odpadów, w tym dla zmieszanych odpadów komunalnych oraz odpadów zbieranych selektywnie lub wstępnie przetworzonych. Wymagania na poziomie ogólnym opisują możliwe rozwiązania techniczne i technologiczne instalacji spalających warunki prawidłowej ich eksploatacji i utrzymywania reżimu technologicznego spalania odpadów (np. temperatura, czas przepływu gazów i turbulencja) oraz procedur minimalizacji rynekinstalacyjny.pl ENERGIA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata reklama Płyny niezamarzające do instalacji solarnych, chłodniczych, klimatyzacyjnych, grzewczych i pomp ciepła rynekinstalacyjny.pl TRANSTHERM PPH Glyco-Tech tel. 22 290 56 57 [email protected] www.transtherm.pl grudzień 2013 33 ENERGIA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata 34 grudzień 2013 rynekinstalacyjny.pl ENERGIA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata rynekinstalacyjny.pl grudzień 2013 35 ENERGIA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej artykuły Rynku Instalacyjnego z lat 2008-2013 już dostępne na promocja Wszystkie www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata 36 grudzień 2013 rynekinstalacyjny.pl ENERGIA A R T Y K U Ł S P O N S O R O W A N Y Program do obliczeń parametrów izolacji technicznych Nowe rozporządzenie o warunkach technicznych, jakim powinny podlegać budynki i ich usytuowanie, znacznie uprościło dobór izolacji technicznych. Jeśli jednak parametry izolacji odbiegają od tych założonych w WT bądź chcemy porównać kilka rozwiązań i wybrać to optymalne, pojawia się potrzeba wykonania wielu dodatkowych obliczeń. Do ich wykonania można wykorzystać program do obliczeń parametrów izolacji PAROC Calculus. P AROC Calculus to program, za pomocą którego w kilku krokach, szybko i sprawnie można wykonać obliczenia pomocne przy projektowaniu izolacji technicznych dla różnych rodzajów instalacji – od prostych obliczeń dla instalacji c.o. po kalkulacje dla rurociągów, kanałów wentylacyjnych i dużych zbiorników. Program wykorzystuje wymagania i wzory zawarte w normie PN-EN ISO 12241:2008 Izolacja cieplna wyposażenia budynków i instalacji przemysłowych. Zasady obliczania. Z programu PAROC Calculus można korzystać w przeglądarce internetowej lub pobrać go i zainstalować na własnym komputerze. Warto skorzystać z tej drugiej wersji, gdyż daje ona więcej funkcji i pozwala na archiwizowanie projektów, ich późniejsze modyfikacje i korekty. Korzystanie z programu jest łatwe i szybkie – interfejs jest prosty i przejrzysty, a miejsca do wprowadzania danych są dobrze widoczne i jasno opisane. Po wprowadzeniu danych program odpowiednio na nie reaguje, np. zmianą grafiki ilustrującej średnicę przewodu i grubość izolacji. Obsługa programu Wystarczy kilka kroków, by dobrać optymalny system izolacji technicznej. Krok pierwszy to wybór nazwy konkretnego projektu, dla którego wykonujemy obliczenia. Następnie, poprzez wybór obiektu, należy wybrać przypadek obliczeniowy: powierzchnie płaskie, rurociągi, kanały okrągłe i prostokątne, zbiorniki okrągłe lub prostokątne. Jeśli wybraliśmy rurociąg, trzeba określić funkcję programu: obliczanie zmian temperatury, zużycia energii czy zamarzania. Następnie należy podać dane dla przewodów: długość, materiał (np. stal, miedź, PEX, PE, PP, PVC itd.) oraz grubość i średnicę zewnętrzną. Dalej wpisujemy, jaki czynnik jest rozprowadzany przewodami, woda, para czy powietrze, jego temperaturę i prędkość przepływu lub masowy czy objętościowy współczynnik przepływu. Trzeba rynekinstalacyjny.pl określić, w jakim otoczeniu będą się znajdowały przewody – wewnątrz pomieszczeń czy w innym środowisku – i jaka będzie jego temperatura oraz wilgotność względna, a nawet prędkość wiatru, jeśli instalacja jest narażona na jego oddziaływanie. Kolejna zakładka to energia. Jej wypełnienie pozwoli nam na obliczenie, o ile dzięki izolacji zredukujemy emisję CO2. Należy w niej zdefiniować źródło wykorzystywane do produkcji energii (np. gaz ziemny, olej opałowy, węgiel), którą przekazuje medium (czynnik roboczy) za pomocą przewodów w instalacji lub rurociągu. Definiujemy też czas pracy w skali roku oraz koszt 1 kWh. Następny krok to wybór rodzaju izolacji (spośród wielu możliwości), jej grubości oraz ewentualnie rodzaju płaszcza dla rurociągu. W przypadkach gdy podawane przez użytkownika dane są niewiarygodne, program wyświetla stosowne ostrzeżenie. Po wstawieniu danych program pokazuje wyniki obliczeń. W każdej chwili można wrócić do poprzednich etapów i korygować lub zmieniać dane. Operację na danym odcinku można powtarzać dla innych odcinków przewodów i zmieniać parametry. Dane można kopiować, wklejać i klonować obliczenia oraz tworzyć przy ich wykorzystaniu nowe kalkulacje, a potem zsumować wyniki. Program podaje wiele użytecznych informacji i zestawienie tych wyników pozwala na optymalizację doboru izolacji. Dane są podawane w rozbiciu na poszczególne odcinki, a także dla całej instalacji, rurociągu, zbiornika czy kanałów wentylacyjnych. Porównywarka Jakie jest znaczenie izolacji i jak ważne jest jej optymalne dobranie, można się dowiedzieć, wybierając kolejno różne rodzaje izolacji i ich grubości na etapie doboru – wyniki od razu pojawiają się na ekranie. Znajdują się tam m.in. informacje o stratach ciepła dla powierzchni izolowanej oraz nieizolowanej [W/m], temperaturze powierzchni izolowanej i bez izolacji, Zakładka z danymi – należy wprowadzić parametry rurociągu i jego otoczenia punkcie rosy, rocznych oszczędnościach wynikających z zastosowania danej izolacji [zł/rok], a nawet o emisji CO2 z powodu strat energii. Dobierając kolejne rozwiązania, można wybrać to optymalne pod względem energetycznym. Natomiast informacje o rocznych oszczędnościach dla poszczególnych rozwiązań pozwalają zoptymalizować wybór pod względem ekonomicznym – kosztów inwestycyjnych i eksploatacyjnych. Jak pobrać Żeby zainstalować program na swoim komputerze, należy się zarejestrować na stronie http://calculus.paroc.com/ i postępować zgodnie z podanymi wskazówkami. Instalacja jest prosta i intuicyjna. Ważne jest podanie właściwego kraju ze względu na różne zakresy ofert firmy w poszczególnych państwach. Na stronie jest też dostępna instrukcja obsługi programu PAROC Calculus. UWAGA! Do poprawnego działania programu niezbędna jest darmowa aplikacja Adobe AIR, którą można pobrać ze strony http://get. adobe.com/air/. Paroc Polska Sp. z o.o. 62-240 Trzemeszno, ul. Gnieźnieńska 4 tel. 61 468 21 90, faks 61 415 45 79 www.paroc.pl grudzień 2013 37 POWIETRZE dr inż. Anna Bryszewska-Mazurek Wydział Inżynierii Środowiska Politechniki Wrocławskiej dr inż. Wojciech Mazurek Wydział Inżynierii Środowiska Politechniki Wrocławskiej, Instytut Elektrotechniki we Wrocławiu mgr inż. Grzegorz Napolski, mgr inż. Tymoteusz Świeboda Instytut Elektrotechniki we Wrocławiu Wykorzystanie energii słonecznej do produkcji chłodu na potrzeby systemów klimatyzacyjnych Solar-assisted air conditioning Doświadczenie z praktycznych realizacji solarnych układów absorpcyjnych w klimatyzacji wskazuje na występowanie wielu problemów, które utrudniają projektowanie takich instalacji. Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy jest to zawsze opłacalna inwestycja w porównaniu z tradycyjnymi układami chłodniczymi. Wiele zależy bowiem od lokalnych warunków i praktycznie w każdym przypadku konieczna jest ekonomiczna analiza projektu. Z kolei pomiary przeprowadzone dla sprężarkowego urządzenia chłodniczego zasilanego w energię elektryczną wytwarzaną przez panele fotowoltaiczne wskazują na możliwość realizacji takiego rozwiązania przy sprzyjających warunkach pogodowych, a opłacalność inwestycji ściśle zależy od zapotrzebowania na energię elektryczną, ceny paneli PV oraz systemu dopłat do energii produkowanej w instalacjach fotowoltaicznych. W ostatnich latach rozwijane są techniki wykorzystujące energię słoneczną do wspomagania procesów chłodzenia w budynkach. Wiele prac badawczych i rozwojowych dotyczy absorpcyjnych układów chłodniczych, które w całości lub częściowo zasilane są energią cieplną pobieraną w kolektorach słonecznych [1–3]. W większości są to jeszcze instalacje pilotażowe i doświadczalne, zwłaszcza jeśli chodzi o urządzenia o małej mocy chłodniczej. Dzięki zastosowaniu absorpcyjnych urządzeń chłodniczych możliwe jest obniżenie zapotrzebowania na energię elektryczną potrzebną do napędu tradycyjnych (sprężarkowych) urządzeń chłodniczych. Ma to szczególne znaczenie w okresie letnim, gdy występują szczytowe wartości zapotrzebowania na energię elektryczną [4]. W sprężarkowych systemach chłodniczych wykorzystywane są jako czynniki robocze freony (CFC, HCFC), które niszczą warstwę ozonową. Tej niekorzystnej cechy Streszczenie W artykule przedstawiono sposoby wykorzystania energii słonecznej do wytwarzania chłodu na potrzeby klimatyzacji. Omówiono budowę oraz podstawowe parametry absorpcyjnego układu chłodniczego zasilanego ciepłem z kolektorów płaskich i próżniowych. Określono wymaganą powierzchnię kolektorów słonecznych do zasilania absorpcyjnego urządzenia chłodniczego. Przedstawiono również wyniki badań doświadczalnych sprężarkowego urządzenia chłodniczego zasilanego energią elektryczną wytwarzaną przez fotoogniwa. Porównując efekt chłodniczy z natężeniem promieniowania słonecznego, gdy urządzenie sprężarkowe zasilane było z fotoogniw, oszacowano sprawność wytwarzania chłodu na ok. 40%. Abstract The paper presents some methods of using the solar energy in air-conditioning. The current state of knowledge in the field of solar driven absorption cooling system is discussed. A coefficient of performance for solar-vapor absorption cooling systems is compared for the plate and vacuum solar collectors used as a heat source. The indicative required area of solar collectors for absorption chillers is also given. The compressor chiller cooperating with photovoltaic system was studied experimentally. It was demonstrated that solar panels can drive the chiller effectively. The cooling efficiency of the presented system occurred about 40%. 38 grudzień 2013 nie wykazują czynniki robocze stosowane w absorpcyjnych układach chłodniczych. Nadal jednak na rynku dominują urządzenia sprężarkowe, głównie ze względu na niższą cenę i dostępność rozwiązań w szerokim zakresie wydajności chłodniczej. W artykule scharakteryzowano problemy związane z wykorzystaniem energii słonecznej w absorpcyjnych obiegach chłodniczych. Przedstawiono ponadto badania dotyczące klasycznego sprężarkowego urządzenia chłodniczego zasilanego energią wytwarzaną przez panele fotowoltaiczne. Absorpcyjne urządzenia chłodnicze zasilane energią słoneczną W absorpcyjnych systemach klimatyzacyjnych (SVAC – solar-vapor-absorption cooling) zasilanych energią słoneczną wykorzystuje się najczęściej chłodziarki jednostopniowe pracujące z mieszaniną LiBr-H2O. Współczynniki wydajności chłodniczej (COP), a także udział energii cieplnej pochodzącej ze słońca zależą w przypadku tych systemów od warunków pogodowych. Maksymalne wartości COP mieszczą się w zakresie 0,6–0,7, przy temperaturze zasilania generatora ciepła 75–90oC [5, 6]. W urządzeniach dwustopniowych można uzyskać wyższe współczynniki COP (1,2–1,5), ale wymaga to podwyższenia temperatury nośnika zasilającego generator rynekinstalacyjny.pl POWIETRZE Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata rynekinstalacyjny.pl grudzień 2013 39 POWIETRZE Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata 40 grudzień 2013 rynekinstalacyjny.pl POWIETRZE Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata rynekinstalacyjny.pl grudzień 2013 41 POWIETRZE prof. dr hab. inż. Sergey Anisimov, dr inż. Piotr Kowalski Wydział Inżynierii Środowiska Politechniki Wrocławskiej Efektywność pracy obrotowego osuszacza powietrza – badania doświadczalne Performance of rotary desiccant wheel – experimental research W celu analizy systemów klimatyzacyjnych SDEC pod kątem możliwości zmniejszenia zapotrzebowania na energię do regeneracji przedstawiono wpływ parametrów powietrza procesowego (zewnętrznego) i regeneracyjnego, a także prędkości obrotowej rotora na efektywność pracy obrotowego osuszacza powietrza. Uzyskane wyniki pozwolą sprawdzić możliwość pracy urządzenia w warunkach niskotemperaturowych. Jest to intrygujące zagadnienie, które podejmowano w licznych pracach (m.in. [6−8]), nie tylko w odniesieniu do wykorzystania energii słonecznej. System SDEC Skuteczność realizacji procesów wymiany ciepła i masy w nim zachodzących (rys. 1b, przemiany A→B oraz K→L) warunkuje wartość możliwego stopnia osuszenia powietrza, a pośrednio poziom schłodzenia powietrza klimatyzowanego. Wymagana temperatura regeneracji wypełnienia sorpcyjnego oraz wartość strumienia powietrza regeneracyjnego decydują natomiast o powierzchni słonecznych kolektorów i potrzebie zastosowania dodatkowej nagrzewnicy powietrza regeneracyjnego. Wszystko to przekłada się na wymierny rachunek ekonomiczny i ma Obrotowe osuszacze powietrza, w których proces osuszania realizowany jest z wykorzystaniem zjawiska sorpcji wilgoci z powietrza na materiale higroskopijnym, tradycyjnie wykorzystywane są głównie w przemyśle [1]. W ostatnim czasie znajdują także zastosowanie w układach klimatyzacyjnych wykorzystujących energię słoneczną do ochładzania powietrza [2]. Jednym z nich jest system klimatyzacyjny SDEC [3, 4] (rys. 1). W układach tego typu najistotniejszą funkcję pełni osuszacz powietrza (2 na rys. 1a). a) wpływ na możliwość praktycznego zastosowania omawianego układu. Tym samym istotne jest określenie warunków pracy urządzenia pozwalających na zwiększenie efektywności realizacji procesów osuszania i regeneracji. W układach SDEC często wykorzystuje się standardowe osuszacze, powszechnie stosowane w przemyśle. Jednak w tradycyjnych zastosowaniach z wykorzystaniem konwencjonalnych źródeł energii w celu uzyskania wysokiego stopnia osuszania temperatura powietrza regeneracyjnego może w zależności b) 11 Zawartość wilgoci [g/kg] 10 15 5 przepływ powietrza w lecie 65 wymiennik ciepła osuszacz Temperatura [°C] 7 pomieszczenie klimatyzowane 55 8 15% 20% ś no ot ilg 60 9 10% 5% a n lęd zg w ć 70 10 W 50 30% 45 40% 50% 60% 40 35 30 25 70 20 1 2 3 4 5 6 20 15 60 50 40 Enta lpia 80% 100% 80 kg] [kJ/ Rys. 1. Schemat systemu klimatyzacyjnego SDEC (a) oraz przemiany termodynamiczne powietrza w nim zachodzące (b); 1 – filtr powietrza nawiewanego, 2 – obrotowy osuszacz powietrza, 3 – obrotowy wymiennik ciepła jawnego, 4 – nagrzewnica, 5, 8 – nawilżacze adiabatyczne, 6 – wentylator powietrza nawiewanego, 7 – filtr powietrza wywiewanego, 9 – nagrzewnica powietrza regeneracyjnego, 10 – wentylator powietrza wywiewanego, 11 – powietrzny kolektor słoneczny Rys. autorów 42 grudzień 2013 rynekinstalacyjny.pl POWIETRZE Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata rynekinstalacyjny.pl grudzień 2013 43 POWIETRZE Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata 44 grudzień 2013 rynekinstalacyjny.pl POWIETRZE Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata P ROFESJONALIŚCI OD DOBREGO KLIMATU FABRYKA URZĄDZEŃ WENTYLACYJNO-KLIMATYZACYJNYCH KONWEKTOR SP. Z O.O. 87-600 LIPNO, UL. WOJSKA POLSKIEGO 6 TEL. 54 287 22 34, 54 287 25 04 FAKS 54 287 24 97 E-MAIL: [email protected] TORUŃ LIPNO WŁOCŁAWEK PŁOCK reklama WARSZAWA rynekinstalacyjny.pl grudzień 2013 45 POWIETRZE Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata 46 grudzień 2013 rynekinstalacyjny.pl POWIETRZE dr inż. Andrzej Bugaj Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa Wydział Inżynierii Środowiska Politechniki Wrocławskiej Praktyczne zastosowanie podwójnej fasady w systemie wentylacji budynku Practical application of double facade in building ventilation system W poprzednim artykule (RI 11/2013) przedstawiono samą koncepcję wentylowanej fasady podwójnej. Opierając się na literaturze branżowej, stwierdzono, że zastosowanie podwójnej fasady w systemie wentylacji może zwiększyć efektywność energetyczną budynku i poprawić panujący w nim mikroklimat. Wymieniono również szereg zalet zastosowania podwójnej fasady w budynkach o dużym przeszkleniu, co może zdecydować o wyborze tego rozwiązania. Poniżej omówiono praktyczne zastosowanie podwójnej fasady w systemie wentylacji budynku: zintegrowanie funkcji fasad z samym budynkiem i określenie sposobu regulacji systemu wentylacji, który pozwoli na pełne wykorzystanie możliwości tego rozwiązania, oraz koszty i efekty oszczędności energetycznych. Zintegrowanie podwójnych fasad z systemem wentylacji budynku Sposób zintegrowania podwójnych fasad z systemem wentylacji jest bardzo istotnym zagadnieniem z punktu widzenia efektywności energetycznej całego budynku. W literaturze [1, 2] podano wiele czynników podstawo- Streszczenie W artykule przedstawiono wiele zagadnień praktycznych dotyczących zastosowania podwójnej fasady w systemie wentylacji budynku. Określono zasady związane ze zintegrowaniem podwójnej fasady z systemem wentylacyjnym i opisano sposoby jego eksploatacji. Podano przykładowe rozwiązanie układu regulacji instalacji wentylacyjnej wykorzystującej podwójne fasady. Przeanalizowano również koszty i efekty oszczędności energetycznych wynikające z zastosowania podwójnych fasad w systemie wentylacji. Abstract The paper presents several topics of practical application of double skin façade in building ventilation systems. Principles of double skin façade integration with the ventilation system and modes of running the system are described. A control system of ventilation installation using double skin facades is also presented. Furthermore, costs and energy saving effects of double skin façade applications in ventilation system are discussed. 48 grudzień 2013 wych, które należy określić na wstępnym etapie projektu instalacji wentylacyjnej budynku z podwójnymi fasadami. Najważniejsze z nich to: zdefiniowanie funkcji podwójnej fasady w budynku. Opisane powinny zostać wymagania dotyczące wartości strumienia powietrza wentylującego, charakterystyki cieplnej budynku i możliwości regulacyjnych systemu, wybranie typu podwójnej fasady i elementów w niej zastosowanych, a także jej wymiarów, zaprojektowanie takiego systemu wentylacji budynku, który można połączyć z podwójnymi fasadami, określenie strategii regulacyjnej dla pełnego systemu wentylacji budynku. Należy pamiętać, że system wentylacji budynku z podwójnymi fasadami może być użytkowany na trzy różne sposoby: 1. Pełny system wentylacji mechanicznej z podwójnymi fasadami niebędącymi jego częścią. Wiąże się on z wysokim zużyciem energii, istnieje jednak możliwość wybrania przez użytkownika dwóch różnych wariantów zapewnienia warunków wewnętrznych w pomieszczeniach – albo poprzez wentylację mechaniczną, albo tylko wentylację naturalną wykorzystującą podwójne fasady. 2. Ograniczony system wentylacji mechanicznej, w którym podwójna fasada jest częściowo elementem systemu albo odgrywa główną rolę w zapewnieniu stosownych warunków mikroklimatu. Podwójna fasada może pełnić funkcję wstępnego podgrzania powie- trza wentylacyjnego, wywiewnego kanału wentylacyjnego oraz wstępnego chłodzenia, szczególnie w przypadku nocnego przewietrzania budynku. 3. Brak systemu wentylacji mechanicznej, podwójna fasada zapewniająca jedynie wentylację naturalną budynku. Teoretycznie jest to sytuacja idealna, pozwalająca osiągnąć oszczędności energetyczne przy najmniejszych nakładach inwestycyjnych. Należy jednak pamiętać, że w tym wypadku nie jest możliwa precyzyjna kontrola parametrów mikroklimatu w pomieszczeniach budynku. Obserwacje istniejących budynków z wentylowanymi podwójnymi fasadami i symulacje funkcjonowania projektowanych obiektów wskazują, że najbardziej efektywnym rozwiązaniem z punktu widzenia oszczędności energetycznych i możliwości zapewnienia odpowiednich warunków mikroklimatu jest ograniczony system wentylacji mechanicznej z możliwością podgrzania lub schłodzenia powietrza nawiewanego do wymaganego poziomu. Wówczas w okresie grzewczym powietrze wentylacyjne czerpane jest w dolnej części fasady i wstępnie podgrzewane w szczelinie, a następnie w centrali wentylacyjnej doprowadzane do odpowiedniej temperatury nawiewu. W okresach przejściowych, gdy temperatura zewnętrzna nie spada poniżej 7°C i w sposób ciągły występują zyski ciepła od nasłonecznienia, można zrezygnować z pracy nagrzewnic i wykorzystywać jedynie efekt odzysku ciepła w szczelinie fasady. Powietrze w szczelinie jest mieszane z powietrzem zewnętrznym w taki sposób, by można było uzyskać odpo- rynekinstalacyjny.pl POWIETRZE Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata rynekinstalacyjny.pl grudzień 2013 49 POWIETRZE Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata 50 grudzień 2013 rynekinstalacyjny.pl POWIETRZE Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata rynekinstalacyjny.pl grudzień 2013 51 POWIETRZE A R T Y K U Ł S P O N S O R O W A N Y Obrotowa nasada wentylacyjna Bartosz Pijawski Fläkt Bovent Sp. z o.o. – naturalnie największa Nie ma bardziej energooszczędnej wentylacji niż naturalna. Niestety duża wrażliwość tego systemu na zmiany wielu czynników, takich jak m.in. temperatura powietrza zewnętrznego, temperatura wewnątrz pomieszczeń, siła i kierunek wiatru, nasłonecznienie, sposób wykorzystania pomieszczeń oraz intensywność ich użytkowania sprawia, że jego kontrola jest bardzo trudna, jednak nie niemożliwa. Umiejętności i wyobraźnia projektantów oraz konstruktorów tego niezwykłego przykładu nowoczesnej architektury tworzy ekscytujące otoczenie, w którym przyjdzie wam pracować. [ten budynek] To wyraz dumy i pewności siebie – w przyszłości Walii, przyszłości demokracji, a w szczególności roli Zgromadzenia Narodowego w życiu narodu. Fragment przemówienia królowej Elżbiety II z okazji otwarcia budynku Zgromadzenia Narodowego Walii 52 grudzień 2013 I stnieją pomieszczenia, w których ściśle określona liczba osób przebywa przez ściśle określony czas, korzystając z niego w ściśle określony sposób, co pozwala przyjąć warunki panujące w tych pomieszczeniach jako stałe. W takiej sytuacji wentylacja naturalna działa najlepiej, pod warunkiem że system ten zostanie uwzględniony już w projekcie architektonicznym. To właśnie na architekcie ciąży główna odpowiedzialność za prawidłowy przepływ powietrza w takim budynku. Zobowiązuje go również do ścisłej współpracy z producentem urządzeń wspomagających wentylację naturalną, który z kolei często musi przedstawić urządzenia zaprojektowane specjalnie na potrzeby danego budynku, harmonizujące z jego architekturą. W takich rozwiązaniach specjalizuje się dział wentylacji naturalnej koncernu Fläkt Woods, który przy współpracy z Vision Ventilation opracował, wyprodukował i dostarczył największą na świecie obrotową nasadę wentylacyjną. W 1997 roku Walijczycy opowiedzieli się w referendum za utworzeniem własnego parlamentu, który mógłby podejmować decyzje w sprawach lokalnych. Powołane wtedy Walijskie Zgromadzenie Narodowe potrzebowało siedziby, której koncepcja powstawała prawie dziesięć lat. Od początku założono, że Senedd (czyli budynek parlamentu) będzie przykładem nowoczesnej, energooszczędnej architektury podkreślającej znaczenie jakości środowiska naturalnego w wewnętrznej polityce Walii. Budynek położony jest w dawnych dokach, około trzy kilometry od zamku Cardiff. Skierowany frontem w stronę otwartego morza nowoczesny Senedd wraz z sąsiednim, ponad stuletnim Pierhead Building zbudowanym w stylu gotycko-renesansowym, tworzy kompleks budynków Zgromadzenia Narodowego będących jednocześnie wizytówką miasta, doskonale widoczną od strony tutejszej zatoki. Mimo licznych perturbacji, zmian projektowych i kilkukrotnego przekroczenia budżetu (ostatecznie Senedd kosztował prawie 70 milionów funtów) zrealizowano wizję architekta Richarda Rogera, autora między innymi takich obiektów, jak Centrum Pompidou w Paryżu, Millenium Dome w Londynie czy Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. Głównym punktem budynku jest sala obrad (Siambr) poprzedzona hallem i otoczona pomniejszymi pomieszczeniami. To właśnie sala obrad była największym wyzwaniem dla projektantów, gdyż jej strop gwarantuje nie tylko właściwą wentylację całego budynku, ale także zapewnia duży udział naturalnego światła dziennego w oświetlaniu wnętrza bez konieczności stosowania przeszklonego dachu. Główną częścią systemu wentylacyjnego jest sufit w kształcie stożkowego leja, który na zewnątrz zakończony jest obrotową nasadą wentylacyjną z przeszkloną podstawą pełniącą funkcję świetlika. Wyłożony drewnem, izolowany lej działa jednocześnie jak gigantyczny rynekinstalacyjny.pl POWIETRZE A R T Y K U Ł tłumik, sprawiając, że system wentylacyjny, choć sam w sobie bardzo cichy, jest w tym przypadku praktycznie niesłyszalny. W dodatku konstrukcja ogranicza pogłos pochodzący z zamontowanych w sali obrad głośników i przyczynia się do zwiększenia komfortu akustycznego obiektu. Profil leja zapewnia utrzymanie stałego efektu ciągu kominowego, którego wydajność jest regulowana za pomocą zamontowanych w głównej części nasady czterech przepustnic kontrolowanych parami przez dwa niezależne siłowniki sterowane z systemu BMS. Nasada jest samonastawną konstrukcją, obracającą się już przy wietrze o prędkości 2 m/s. Jest przy tym w pełni bezobsługowa i nie wymaga żadnego zasilania. Przy wadze 750 kg, wysokości 4320 mm oraz średnicy podstawy 3650 mm jest to największa na świecie obrotowa nasada przeznaczona do systemów wentylacyjnych. Obrót urządzenia zapewnia element kierunkowy – wiatrowskaz o długości poziomej 3200 mm, który przewyższa o jeden metr wierzchołek nasady. Kształt nasady i wiatrowskazu został tak obliczony, by wykorzystać nawet lekkie porywy wiatru do zapewnienia komfortowej wentylacji, a jednocześnie zminimalizować hałas, który mógłby powstawać przy silniejszym wietrze. Umieszczone po stronie zawietrznej żaluzje gwarantują niskie opory przepływu i jednocześnie chronią wnętrze sali przed kapryśną pogodą. Integralnym elementem systemu wentylacji jest unikalny system doświetlania wnętrza sali obrad. Składa się on ze świetlika stanowiącego jednocześnie przedłużenie stożka wentylacyjnego i podstawę nasady obrotowej. Wewnątrz leja natomiast został zamontowany lustrzany stożek odbijający rozproszone światło wpadające do wnętrza leja przez świetlik i kierujący je do wnętrza sali. Poziom ustawienia stożkowego zwierciadła o średnicy 2600 mm i wysokości 1700 mm ustalany jest za pomocą znajdującego się w sali ręcznego sterownika, dzięki czemu można każdorazowo zapewnić optymalną ilość naturalnego światła, na przykład obniżając stożek w wyjątkowo słoneczne dni. Istnieje również możliwość całkowitego opuszczenia zwierciadła w celu konserwacji. Kształt zwierciadła i profil leja zostały tak dobrane, by zminimalizować opory powietrza. Budynek ostatecznie został oddany do użytku 1 marca 2006 roku. Zaprojektowany unikalny system wentylacyjno-oświetleniowy pozwolił na redukcję kosztów utrzymania budynku o 30–50% w skali roku. Dzięki temu Senedd otrzymał najwyższą notę w ocenie energooszczędności według klasy BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Metod) i do dzisiaj pozostaje najbardziej energooszczędnym budynkiem w Walii. Fläkt Bovent Sp. z o.o. 05-850 Ożarów Mazowiecki Ołtarzew, ul. Południowa 2 www.flaktwoods.pl XIV Międzynarodowa Konferencja Organizatorzy AIR, HEAT & ENERGY 2014 Politechnika Wrocławska Wydział Inżynierii Środowiska, Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa 26–29 czerwca 2014 r. Tematyka konferencji Klimatyzacja, ogrzewnictwo i ciepłownictwo – nowoczesne systemy kształtowania mikroklimatu oraz dostawy ciepła dla budynków mieszkalnych, użyteczności publicznej i przemysłowych Ochrona atmosfery – nowe technologie, monitoring Niekonwencjonalne źródła energii, w tym: energia słoneczna, geotermalna, pozyskiwana z innych źródeł Polska Akademia Nauk Sekcja Ciepłownictwa i Klimatyzacji Komitetu Inżynierii Lądowej i Wodnej Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych Oddział Dolnośląski i Wielkopolski Budynki pasywne Patroni medialni Nowe rozwiązania oraz wyniki badań urządzeń i systemów w ogrzewnictwie, Ciepłownictwo Ogrzewnictwo Wentylacja ciepłownictwie, wentylacji, klimatyzacji, instalacjach sanitarnych i balneotechnice Techniki symulacji HVAC promocja S P O N S O R O W A N Y INSTAL Rynek Instalacyjny Sekretariat konferencji: Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa PWr, 50-373 Wrocław, ul. Norwida 4/6 tel. 71 320 35 32, 71 320 37 43, 71 320 37 07, faks 71 320 35 32, [email protected], www.airandheat.pwr.wroc.pl Do uczestnictwa w konferencji zapraszamy specjalistów, pracowników naukowych, pracowników sektora gospodarczego, producentów i dostawców urządzeń z dziedziny inżynierii środowiska rynekinstalacyjny.pl grudzień 2013 53 POWIETRZE Co nowego w kurtynach powietrznych? Głównym zadaniem kurtyny jest wyeliminowanie przeciągu i niekontrolowanych strat ciepła lub chłodu oraz zapewnienie komfortu termicznego. Oprócz powszechnego zastosowania w drzwiach obiektów o dużym nasileniu ruchu pieszych (sklepy, urzędy, biura, galerie handlowe itd.) montuje się je również nad bramami wjazdowymi w obiektach przemysłowych, w chłodniach, a nawet na farmach − jako ochronę przed owadami. N a rynku dostępne są różne rozwiązania kurtyn, dopasowane do potrzeb danego obiektu. To samo urządzenie dostępne jest w kilku wersjach, np. ekonomicznej, standardowej lub eleganckiej, komponującej się z wystrojem. W obiektach handlowych ostatni wariant odgrywa szczególną rolę – stosowane są w nich kurtyny przeznaczone do zabudowy w suficie podwieszanym lub z wyświetlaczami LCD służącymi jako banery reklamowe. Regulowane kratki wylotowe umożliwiają nakierowanie strumienia pod odpowiednim kątem. Najlepiej, gdy odchylenie wynosi ok. 10–15° do płaszczyzny podłogi. Strumień powinien się również charakteryzować dużą rozpiętością i odpowiednią temperaturą. Można to uzyskać dzięki wykorzystaniu dwóch wentylatorów, jeden z nich zasysa nieogrzewane powietrze zewnętrzne, tworząc barierę, a drugi po stronie wewnętrznej wprowadza powietrze do nagrzewnicy, gdzie jest ogrzewane do temperatury komfortu. Dodatkowym elementem wyposażenia są czujniki otwierania drzwi – zewnętrzne i wewnętrzne – działające na podczerwień. Ponieważ sterowanie BMS staje się powoli standardem, proponuje się rozwiązania, które umożliwiają podpięcie kurtyn do tego systemu poprzez zastosowanie karty komunikującej się z zamontowanym naściennym termostatem. W celu dopasowania do zróżnicowanej szerokości drzwi wejściowych, możliwe jest instalowanie urządzeń w postaci kilku modułów połączonych ze sobą, przez co mogą być one sterowane za pomocą jednego panelu. Dla drzwi obrotowych stosuje się pionowe kurtyny powietrza, które pozwalają utrzymać odpowiednią temperaturę, szczególnie przy strefie przypodłogowej. Nowe rozwiązania Na rynku pojawiły się kurtyno-nagrzewnice, które pełnią podwójną funkcję – bariery powietrznej oraz ogrzewania pomieszczenia. Jest to realizowane poprzez zastosowanie dwóch niezależnych strumieni, z czego jeden jest wytwarzany w płaszczyźnie otworu drzwiowego, a drugi jest źródłem ciepła w pomieszczeniu. Rozwiązanie to znajduje zastosowanie szczególnie w małych sklepach spożywczych czy Temperatura powietrza wylotowego z kurtyny [°C] 45 40 35 30 Oszczędność energii do 20–30% 25 20 15 10 5 0 –10 –5 pełne grzanie 0 5 10 15 Temperatura zewnętrzna [°C] zredukowane grzanie 20 grudzień 2013 30 praca przy wyłączonej sprężarce Rys. 1. Praca kurtyny w zależności od temperatury zewnętrznej 54 25 Rys. Thermoscreens stacjach benzynowych, gdyż pozwala zrezygnować z ogrzewania w postaci grzejników, które zajmują cenne miejsce. W chłodniach głównym problemem jest napływ ciepłego powietrza w momencie otwarcia drzwi, po czym natychmiast się ono ochładza i kondensuje, czego efektem może być np. oblodzenie podłogi lub występowanie mgły. Żeby temu przeciwdziałać, stosuje się specjalne kurtyny zatrzymujące chłodne powietrze w środku. Proponowaną technologią jest MAT (Multi Air stream Technology) polegająca na nawiewie trzech quasi-laminarnych strumieni. Kurtynę powietrzną instaluje się nad wejściem do chłodni, po stronie pomieszczenia o wyższej temperaturze, i zasysa powietrze z obu przestrzeni. Obydwa strumienie różnią się wilgotnością i temperaturą, zatem żeby uniknąć mgły, stosuje się trzeci dodatkowy strumień rozdzielający. Jest on zasysany z chłodni, a następnie podgrzewany, przez co może pochłaniać wilgoć zawartą w ciepłym powietrzu. Pozwala to wyeliminować ryzyko mieszania się skrajnych dwóch strumieni, a co za tym idzie – powstawania mgły. W przypadku obiektów przemysłowych lub takich, dla których priorytetem jest odseparowanie dwóch przestrzeni strumieniem powietrza, stosuje się specjalne kurtyny wdmuchujące powietrze pod wysokim ciśnieniem. Mogą być one montowane na wysokości nawet do 6 m, tworząc nieprzeniknioną barierę dla pyłów, owadów czy dymu. Dla efektywnej pracy kurtyny przy dużych prędkościach powietrza szczególnie istotne jest uzyskanie przepływu laminarnego. Turbulencja strugi obniża jej skuteczność, powodując, że część ciepłego powietrza miesza się z zimnym i ucieka na zewnątrz, zanim jeszcze dotrze do strefy przypodłogowej. Żeby sobie z tym poradzić, jeden z producentów opatentował system wypływu powietrza – rectifier. Wentylator zasysa powietrze do komory, w której jest ono rozprężane, przez co następuje pierwotna redukcja turbulencji. Następnie powietrze kierowane jest do układu kratek nawiewnych. Uzyskanie strumienia laminarnego jest możliwe, gdy kratki mają odpowiednie wymiary i są dobrze rozstawione. Efekt ten otrzymywany jest również dzięki zastosowaniu kratki o odpowiedniej strukturze, np. plastra miodu. rynekinstalacyjny.pl POWIETRZE Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata reklama kurtyny powietrzne GLEN DIMPLEX POLSKA SP. Z O.O. 60-479 Poznań, ul. Strzeszyńska 33 tel. 61 842 58 05, faks 61 842 58 06 [email protected] www.dimplex.pl Nazwa typoszeregu: CAB zakres stosowania: przejścia osobowe, sklepy, restauracje, placówki komercyjne, supermarkety itp.; rodzaj zasilania: modele z nagrzewnicą elektryczną, wodną lub bez ogrzewania; zakres mocy: 0–13,5 kW; przepływ powietrza: 1100–1800 m3/h; prędkość wypływu powietrza: 8–9 m/s; poziom hałasu: 49–51/53–55 dB (A) odpowiednio dla strumienia powietrza słabego/silnego, mierzony w odległości 3 m od urządzenia; wysokość zawieszenia: 2,7 m; długość: budowa modułowa, moduły o długości 1,0 i 1,5 m z możliwością łączenia w ciągi robocze; sposób montażu: poziomo i pionowo (model elektryczny CAB15E); sterowanie: za pomocą naściennych regulatorów, możliwość współpracy z automatycznymi drzwiami i podłączenia urządzeń do systemu BMS; podstawa wprowadzenia do obrotu: znak CE; cechy szczególne: automatyka kurtyn umożliwia łączenie ich ze sobą oraz wpinanie do inteligentnego systemu zarządzania budynkiem BMS, modułowa budowa pozwala na dopasowanie do różnej szerokości wejść. Nazwa typoszeregu: DAB zakres stosowania: bramy, przejścia osobowe, sklepy, restauracje, placówki komercyjne, supermarkety itp.; rodzaj zasilania: modele z nagrzewnicą elektryczną, wodną lub bez ogrzewania; zakres mocy: 0–18 kW; przepływ powietrza: 2500–4000 m3/h; prędkość wypływu powietrza: 13–13,5 m/s; poziom hałasu: 51–53/57–59 dB(A) odpowiednio dla strumienia powietrza słabego/silnego, mierzony w odległości 3 m od urządzenia; wysokość zawieszenia: 4,0 m; długość: budowa modułowa, moduły długości 1,0 i 1,5 m z możliwością łączenia w ciągi robocze; sposób montażu: poziomo na ścianie lub suficie; sterowanie: za pomocą naściennych regulatorów, możliwość współpracy z automatycznymi drzwiami i podłączenia urządzeń do systemu BMS; podstawa wprowadzenia do obrotu: znak CE; cechy szczególne: automatyka kurtyn umożliwia łączenie ich ze sobą oraz wpinanie do inteligentnego systemu zarządzania budynkiem BMS, modułowa budowa pozwala na dopasowanie do różnej szerokości wejść. rynekinstalacyjny.pl grudzień 2013 55 POWIETRZE kurtyny powietrzne reklama CENTRUM KLIMA S.A. 05-850 Ożarów Mazowiecki, Wieruchów, ul. Sochaczewska 144 tel. 22 250 50 50, faks 22 250 50 60 [email protected] www.centrumklima.pl Kurtyny powietrzne RM VENTIA SP. Z O.O. 02-234 Warszawa, ul. Działkowa 121 A tel. 22 841 11 65, faks 22 841 10 98 [email protected] www.ventia.pl reklama zastosowanie: sklepy, supermarkety, galerie handlowe, biura, szpitale; moc nagrzewnicy elektrycznej: – typ RM125–09: 3 kW, – typ RM125–12: 4,5 kW, – typ RM 125–15: 6 kW; szerokość: 900, 1200 i 1500 mm; maks. strumień powietrza: 912–1670 m3/h w zależności od modelu; wysokość montażu: min. 2,3 m nad podłogą; hałas: 55–59 dB(A); praca w trybie normalnym (zimna kurtyna) oraz do wyboru dwa poziomy w trybie ogrzewania: niski i wysoki; zabezpieczenie termiczne chroniące urządzenie i zmniejszające w normalnych warunkach zużycie energii elektrycznej, zabezpieczenie opóźniające wyłączenie wentylatora do momentu schłodzenia nagrzewnicy; cechy szczególne: komfortowa kurtyna powietrzna, szybkie zwiększenie temperatury, wysoki poziom bezpieczeństwa, automatyczna regulacja, stabilne działanie, niskie zużycie energii, pilot w zestawie; cena: maks. koszt jednostki – od 707 zł netto. Kurtyny powietrzne SIRION WIGMORS 51-117 Wrocław, ul. Irysowa 5 tel. 71 326 50 00, faks 71 326 50 01 [email protected] www.wigmors.pl reklama zakres stosowania: budynki o wysokich wymaganiach estetycznych, np. banki, hotele, biurowce, lokale usługowe, supermarkety oraz budynki użyteczności publicznej, a także obiekty otwarte całodobowo; rodzaj zasilania: elektryczne jedno- i trójfazowe; moc nagrzewnicy elektrycznej: 3,5–14 kW; wzrost temp. powietrza: 7,9–13,6°C; przepływ powietrza: 1110–3100 m3/h; prędkość wypływu powietrza: 8,5–9,5 m/s; poziom hałasu: 56–61 dB(A); wysokość zawieszenia: 2,5–3,0 m; długość: 1,0; 1,5 i 2,0 m; sposób montażu: poziomo; sterowanie: standardowo wyposażone w zintegrowany system sterowania współpracujący z bezprzewodowym pilotem; podstawa wprowadzenia do obrotu: znak CE; cechy szczególne: front urządzenia oraz kratka czerpna z aluminium, wysokowydajne metalowe wentylatory wywarzone dynamicznie i statycznie, regulowane kierownice wylotu powietrza, cicha praca, wysokowydajne grzałki PTC, wysoka skuteczność dzięki dużej prędkości i wydatkowi powietrza, zabezpieczenie przed przegrzaniem, układ opóźniający wyłączenie wentylatora, sterowanie z wbudowanego w kurtynę regulatora lub pilota, estetyczna obudowa w kolorze „silver metalic”, zintegrowana płyta montażowa oraz możliwość szeregowego montażu urządzeń sterowanych z jednego pilota, atrakcyjna cena, szybka realizacja zamówień, transport na terenie Polski w cenie kurtyny. Kurtyny powietrzne FERONO – typoszereg FM i RM (15 modeli) zakres stosowania: wszelkie przejścia osobowe i bramy przemysłowe do 3 m wysokości w sklepach, restauracjach, supermarketach, aptekach, stacjach benzynowych, przychodniach, obiektach sportowych, dworcach, hotelach itp.; rodzaj zasilania: elektryczne dwu- i trójfazowe, wodne, zimne; moc grzewcza: nagrzewnica elektryczna: 3–10 kW, nagrzewnica wodna: 13–36 kW; przepływ powietrza: 1000–1900 m3/h (z nagrzewnicą elektryczną), 1100–2500 m3/h (z nagrzewnica wodną), 1150–2180 m3/h (bez nagrzewnicy); prędkość wypływu powietrza: 8,5 m/s (z nagrzewnicą elektryczną), 9–11 m/s (z nagrzewnicą wodną), 11 m/s (bez nagrzewnicy); poziom hałasu: od 55 do 59 dB(A) (w zależności od modelu); wysokość zawieszenia: 2,3–3 m; długość: 0,9–1,5 m; sposób montażu: poziomo i pionowo; sterowanie: panel sterowania na kurtynie oraz pilot bezprzewodowy; podstawa wprowadzenia do obrotu: znak CE, atest PZH, zgodność z dyrektywą RoHS; cechy szczególne: wysokiej jakości urządzenia o nowoczesnym wyglądzie, obudowa ze stali malowanej proszkowo, siatka nawiewna o otworach we wzorze plastra miodu pozwala bardzo skuteczne pobierać powietrze przy bardzo niskim hałasie, system automatycznego dostosowania do zmian napięcia i dodatkowy bezpiecznik chroniący przed przepięciami, regulacja kąta nastawienia strumienicy pomaga osiągnąć optymalne parametry pracy w zależności od pory roku, wysokowydajne i energooszczędne nagrzewnice elektryczne PTC z możliwością sterowania mocą grzewczą i technologią wychłodzenia kurtyny (po wyłączeniu kurtyny w trybie grzania wentylator pracuje przez 30 sekund i wychładza grzałki), łatwy i szybki montaż dzięki uchwytom montażowym do ścian i sufitów. 56 grudzień 2013 rynekinstalacyjny.pl POWIETRZE reklama kurtyny powietrzne FLÄKT BOVENT SP. Z O.O. 05-850 Ożarów Mazowiecki, Ołtarzew, ul. Południowa 2 tel. 22 392 43 43, faks 22 392 43 44 [email protected] www.flaktwoods.pl Kurtyny AC-Comfort zakres stosowania: drzwi wejściowe, bramy o zwiększonych wymaganiach estetycznych, sklepy, restauracje, placówki komercyjne, supermarkety itp.; rodzaj zasilania: wodne, zimne, elektryczne jedno- i trójfazowe; moc: nagrzewnica wodna do 70,7 kW, elektryczna do 36 kW; wzrost temp. powietrza: 7–20°C; przepływ powietrza: 1400–16 900 m3/h; poziom hałasu: 36–64 dB(A) w zależności od wybranej prędkości oraz od wielkości kurtyny; wysokość zawieszenia: 2,5–5 m; długość: 1,0; 1,5; 2,0; 2,5 i 3,0 m; sposób montażu: poziomo; sterowanie: panel naścienny wstępnie okablowany, regulacja mocy grzewczej 3-stopniowa, regulacja prędkości wentylatorów 5-stopniowa; podstawa wprowadzenia do obrotu: znak CE; cechy szczególne: kurtyna całkowicie bezobsługowa, specjalna konstrukcja wlotów nie wymaga czyszczenia, możliwość zasilania wodą chłodzącą, dostępna w kolorach z palety RAL. Nowość! Kurtyny AC-Elite Alas zakres stosowania: drzwi wejściowe, bramy o zwiększonych wymaganiach estetycznych, sklepy, restauracje, placówki komercyjne, supermarkety itp.; rodzaj zasilania: wodne, zimne, elektryczne jedno- i trójfazowe; moc: nagrzewnica wodna do 70,7 kW, elektryczna do 36 kW; wzrost temp. powietrza: 7–20°C; przepływ powietrza: 1400–8050 m3/h; poziom hałasu: 36–58 dB(A) w zależności od wybranej prędkości oraz od wielkości kurtyny; wysokość zawieszenia: do 3,5 m; długość: 1,0; 1,5; 2,0; 2,5 i 3,0 m; sposób montażu: pionowo i poziomo; sterowanie: panel naścienny wstępnie okablowany, regulacja mocy grzewczej 3-stopniowa, regulacja prędkości wentylatorów 5-stopniowa; podstawa wprowadzenia do obrotu: znak CE; cechy szczególne: zoptymalizowany kształt w celu zapewnienia wysokiej efektywności kurtyny, na wlocie moduł tłumiący ograniczający hałas urządzenia, możliwość zasilania wodą chłodzącą, dostępna w kolorach z palety RAL. Nowość! Kurtyny AC-Comfort Flat zakres stosowania: drzwi wejściowe, bramy, sklepy, restauracje, placówki komercyjne, supermarkety itp.; rodzaj zasilania: wodne, zimne, elektryczne jedno- i trójfazowe; moc: nagrzewnica wodna do 40,9 kW, elektryczna do 36 kW; wzrost temp. powietrza: 13–20°C; przepływ powietrza: 1400–8050 m3/h; poziom hałasu: 36–58 dB(A) w zależności od wybranej prędkości oraz od wielkości kurtyny; wysokość zawieszenia: do 3,5 m; długość: 1,0; 1,5; 2,0; 2,5 i 3,0 m; sposób montażu: poziomo w sufitach podwieszanych; sterowanie: panel naścienny wstępnie okablowany, regulacja mocy grzewczej 3-stopniowa, regulacja prędkości wentylatorów 5-stopniowa; podstawa wprowadzenia do obrotu: znak CE; cechy szczególne: bardzo mała min. wysokość montażowa − tylko 2,2 m, możliwość zasilania wodą chłodzącą, dostępna w kolorach z palety RAL. Nowość! rynekinstalacyjny.pl grudzień 2013 57 POWIETRZE kurtyny powietrzne reklama JUWENT SZYMAŃSKI, NOWAKOWSKI SP.J. 08-500 Ryki, ul. Lubelska 31 tel. 81 883 56 00, faks 81 883 56 09 [email protected] www.juwent.com.pl Kurtyny powietrzne SMART zastosowanie: galerie handlowe, supermarkety, restauracje, bary, budynki użyteczności publicznej, urzędy, hotele, banki, szpitale, apteki, magazyny itp.; zakres stosowania: drzwi; wysokość zawieszenia: ok. 2,5 m; wykonanie: „zimne”, z nagrzewnicą wodną lub elektryczną; moc: nagrzewnice wodne do 23,5 kW, elektryczne do 12 kW; przepływ powietrza: 1400, 2300 i 2900 m3/h; prędkość wypływu powietrza: 7,5 m/s; poziom hałasu: 46–59 dB(A) z odl. 3 m; długość: 104, 156 i 200 cm; sposób montażu: poziomo, pionowo po uzgodnieniu z producentem; uwagi techniczne: możliwość montażu obok siebie; obudowa: blacha stalowa malowana proszkowo ze szczeliną nawiewną i z bocznymi ściankami z tworzywa; cechy szczególne: możliwość sterowania pilotem, nagrzewnice elektryczne jedno- i trójfazowe, zabezpieczenie przed przekroczeniem dopuszczalnej temperatury grzałek; kurtyny przystosowane do sterowania przez system BMS; wyposażenie dodatkowe: sterowniki, skrzynki sterujące, trójdrogowe zawory z siłownikiem. Kurtyny powietrzne SILVER zastosowanie: galerie handlowe, supermarkety, restauracje, bary, budynki użyteczności publicznej, urzędy, hotele, banki, szpitale, apteki, magazyny itp.; zakres stosowania: drzwi i bramy; wykonanie: „zimne”, z nagrzewnicą wodną lub elektryczną; wysokość zawieszenia: 2,5–4 m; moc: nagrzewnice wodne do 106 kW, elektryczne do 36 kW; wzrost temp. powietrza: 15°C; przepływ powietrza: 1500–10 800 m3/h; prędkość wypływu powietrza: 6,6–10,2 m/s; poziom hałasu: 60–69 dB(A) z odl. 3 m; długość: 105–300 cm; sposób montażu: poziomo, pionowo; sterowanie: kurtyny standardowo wyposażone w zintegrowany system sterowania współpracujący z bezprzewodowym pilotem; kurtyny przystosowane do sterowania przez system BMS; uwagi techniczne: możliwość montażu obok siebie; wyposażenie dodatkowe: trójdrogowe zawory z siłownikiem. Kurtyny powietrzne GOLD z nowoczesną obudową i lampkami oświetlającymi drzwi zastosowanie: galerie handlowe, supermarkety, restauracje, bary, budynki użyteczności publicznej, urzędy, hotele, banki, szpitale, apteki, magazyny itp.; zakres stosowania: drzwi i bramy; wykonanie: „zimne”, z nagrzewnicą wodną lub elektryczną; moc: nagrzewnice wodne do 27,5 kW, elektryczne do 12 kW; przepływ powietrza: 1500–3000 m3/h; prędkość wypływu powietrza: 6,6 m/s; poziom hałasu: do 62 dB(A) z odl. 3 m; wysokość zawieszenia: ok. 2,5 m; długość: 112, 157 i 207 cm; sposób montażu: poziomo; sterowanie: kurtyny standardowo wyposażone w zintegrowany system sterowania współpracujący z bezprzewodowym pilotem; kurtyny przystosowane do sterowania przez system BMS; uwagi techniczne: możliwość stosowania obok siebie; wyposażenie dodatkowe: trójdrogowe zawory z siłownikiem, termostaty pomieszczeniowe. Kurtyny powietrzne KP/BB zastosowanie: do ochrony przed napływem powietrza zewnętrznego w bramach i w drzwiach o wysokości od 2,5 do 6 m w obiektach przemysłowych, magazynach, pawilonach handlowych itp.; zakres stosowania: drzwi i bramy; wykonanie: „zimne”, z nagrzewnicą wodną lub elektryczną; maks. wydajność powietrza: 2900–31 200 m3/h; zasięg strumienia powietrza: do 8 m; prędkość strumienia powietrza: 3,8–11,3 m/s, przy podłodze: 2,5 do 6 m/s; zasilanie elektryczne: 230 V lub 400 V; szerokość: 94–300 cm; wysokość zawieszenia: od 2,5 do 6 m; pozycje pracy: pozioma i pionowa; budowa modułowa – możliwe umieszczanie kurtyn obok siebie, wykonywane w dwóch wariantach, A i B, w każdym po trzy wielkości i każda wielkość oferowana w kilku długościach, wariant B – zwiększone rozstawienie wentylatorów i mniejsza ilość powietrza dla łagodniejszych warunków pracy; wyposażenie dodatkowe: regulatory obrotów, skrzynki zasilająco-sterujące, trójdrogowe zawory z siłownikiem, termostaty pomieszczeniowe. 58 grudzień 2013 rynekinstalacyjny.pl POWIETRZE reklama kurtyny powietrzne IGLOTECH SP.J. 82-500 Kwidzyn, ul. Toruńska 41 tel. 55 645 73 00, faks 55 645 73 28 [email protected] www.iglotech.com.pl Kurtyny powietrzne Flowstar serii RM zakres zastosowania: drzwi wejściowe do supermarketów, teatrów, sal konferencyjnych i biurowych, hoteli, hal produkcyjnych i magazynowych, sklepów itp.; zakres mocy nagrzewnicy: 3–14 kW; wzrost temp. powietrza: 10–25°C; przepływ powietrza: 800–2700 m3/h; prędkość wypływu powietrza: 8 m/s; wysokość montażu: 2,5 m; długość: 0,9–2,015 m; sposób montażu: poziomo; sterowanie: standardowo wyposażone w zintegrowany system sterowania współpracujący z bezprzewodowym pilotem. Kurtyny powietrzne Flowstar serii FM reklama zakres zastosowania: drzwi wejściowe do supermarketów, teatrów, sal konferencyjnych i biurowych, hoteli, hal produkcyjnych i magazynowych, sklepów itp.; regulacja mocy wentylatora: dwustopniowa; przepływ powietrza: 1700–2900 m3/h; maks. prędkość wypływu powietrza: 11,5 m/s; wysokość montażu: 3 m; długość: 1,0–1,5 m; sposób montażu: poziomo; sterowanie: standardowo wyposażone w zintegrowany system sterowania współpracujący z bezprzewodowym pilotem. KAMPMANN POLSKA SP. Z O.O. 99-100 Łęczyca, ul. Lotnicza 21F tel. 24 721 91 85, faks 24 721 91 91 [email protected] www.kampmann.pl Kurtyny powietrzne UniLine zastosowanie: sklepy, supermarkety itp.; moc nagrzewnicy wodnej: do 66,5 kW dla 90/70/20°C; przepływ powietrza: 600–7300 m3/h; poziom hałasu: 36–64 dB(A) w odległości 3 m; wentylatory ze zintegrowanym 5-stopniowym transformatorem; produkowane tylko jako kurtyny poziome o dł. 1,0–2,5 m; kierownice powietrza nawiewanego ukształtowane w sposób minimalizujący turbulencje równomiernie ukierunkowują strumień powietrza; wysokość zawieszenia: 2,3–4,0 m; cechy szczególne: mechanizm i obudowa wraz z górną osłoną tworzą kompaktową jednostkę, w ofercie szeroka gama elementów regulacyjnych i montażowych, kurtyny dostępne w obudowie kompaktowej lub kasetonowej do zabudowy w suficie podwieszonym, łatwe w obsłudze i konserwacji, kratka wlotu powietrza w kolorze biało-aluminiowym RAL 9006 stanowi też obudowę filtra, elementy obudowy lakierowane proszkowo w kolorze białym RAL 9016, przyłącza wodne i elektryczne wyprowadzone z obudowy ku górze w celu łatwego doprowadzenia mediów. Kurtyny powietrzne Tandem zastosowanie: wielkogabarytowe otwory drzwiowe i bramowe; maks. wysokość montażu: 3,4 m; dwie niezależnie sterowane grupy wentylatorów usytuowane nad sobą wytwarzają dwa strumienie powietrza: ciepły oraz skutecznie go wspomagający zimny; możliwość pracy kurtyny ciepłej i zimnej osobno lub jednocześnie, ale na różnych biegach, pozwala na indywidualne dopasowanie do każdych warunków; cechy szczególne: energetycznie niekorzystne zawirowania występują jedynie na granicy strumienia kurtyny zewnętrznej i powietrza zewnętrznego; możliwe są do uzyskania niższe moce cieplne, co pozwala na obniżenie nominalnej mocy kotła; oszczędność energii również przy niekorzystnych warunkach; skuteczne działanie ekranujące także przy niższej mocy; całkowita oszczędność energii w porównaniu do dotychczas stosowanych rozwiązań bez kurtyny zewnętrznej wynosi ok. 38%; podwyższenie poziomu komfortu cieplnego w pomieszczeniach; w ofercie szeroka gama elementów regulacyjnych i montażowych; dostępne w obudowie kompaktowej lub kasetonowej do zabudowy w suficie podwieszonym w wersji poziomej i pionowej; nagrzewnica wodna lub elektryczna. rynekinstalacyjny.pl grudzień 2013 59 POWIETRZE kurtyny powietrzne reklama maxair MAXAIR SP. Z O.O. 30-719 Kraków, ul. Gromadzka 54 tel. 12 262 97 05, faks 12 267 63 01 [email protected] www.maxair.pl Kurtyny okienne BASIC zakres stosowania: restauracje typu drive-through, sklepy, stacje benzynowe itp. z obsługą okienną; rodzaj zasilania: elektryczne; moc grzewcza: od 2,4 do 3,1 kW; przepływ powietrza: 315–475 m3/h; prędkość wypływu powietrza: 285–475 m3/h; poziom hałasu: 46,5–48,5 dB(A) w odległości 3 m, 42,1–44 dB(A) w odległości 5 m; wysokość zawieszenia: do 1,5 m; długość: 0,6–0,9 m; sposób montażu: poziomo; sterowanie: manualne; cechy szczególne: kurtyny „okienne” wyposażone w drutową nagrzewnicę elektryczną, cicha praca i szybki start, łatwa instalacja, intuicyjna w obsłudze. Kurtyny ESSENSSE zakres stosowania: sklepy, restauracje, budynki administracyjne, hale produkcyjne; rodzaj zasilania: wodne, elektryczne lub zimne; moc grzewcza: elektryczna 2–19,2 kW, wodna 9,6–40 kW; przepływ powietrza: 760–5700 m3/h; poziom hałasu: 48,5–66,2 dB(A) w odległości 3 m, 44–61,7 dB(A) w odległości 5 m; wysokość zawieszenia: 2–4 m; długość: 1, 1,5 i 2 m; sposób montażu: poziomo; sterowanie: za pomocą zdalnego sterownika przewodowego DM lub sterownika bezprzewodowego (radiowego) RF; cechy szczególne: następca Economic B, zaprojektowane w oparciu o najnowsze rozwiązania technologiczne, osłonę wlotu stanowi unikalna trójwymiarowa siatka metalowa (3D expanded metal), dzięki której filtracja powietrza odbywa się bez konieczności stosowania filtrów wymiennych, rozwiązanie to obniża koszty eksploatacji i ułatwia konserwację urządzenia, element wywiewny kurtyny o specjalnej strukturze plastra miodu wymusza laminarny przepływ powietrza, co przyczynia się do zmniejszenia poziomu hałasu oraz do zwiększenia wydajności i zasięgu wywiewanego powietrza. Kurtyny STANDESSE Comfort zakres stosowania: centra handlowe, banki, hotele, restauracje, budynki administracyjne, magazyny, hale produkcyjne; rodzaj zasilania: wodne, elektryczne lub zimne; moc grzewcza: elektryczna 9,5–24,5 kW, wodna 15,5–72 kW; przepływ powietrza: 760–5700 m3/h; poziom hałasu: – elektryczne w zależności od zasięgu – 1. bieg: 35,6–41,9 dB(A); 2. bieg: 41,1–49 dB(A); 3. bieg: 45,5–56,6 dB(A), – wodne w zależności od zasięgu − 1. bieg: 35,8–44,4 dB(A); 2. bieg: 44,1–48,8 dB(A); 3. bieg: 45,5–56,2 dB(A), – zimne w zależności od zasięgu − 1. bieg: 35,8–44,4 dB(A); 2. bieg: 44–49 dB(A); 3. bieg: 52,1–56,6 dB(A); długość: 1, 1,5, 2 i 2,5 m; sposób montażu: poziomo; sterowanie: system sterowania bezprzewodowego; cechy szczególne: nowa generacja kurtyn z linii Comfort, odnowiona konstrukcja i innowacyjne technologie 2VV, modułowa regulacja poprzez moduł sterowania – system z bezprzewodową (radiową) opcją sterowania, unikalna konstrukcja wylotu powietrza pozwala na niski poziom hałasu – do 56,6 dB (A) nawet przy maks. wydajności powietrza 6300 m3/h, konstrukcja zapewnia łatwą obsługę i konserwację. Kurtyny przemysłowe INDESSE zakres stosowania: hale produkcyjne i magazynowe, garaże, zakłady maszynowe i zajezdnie transportowe; rodzaj zasilania: wodne, elektryczne lub zimne; moc grzewcza: elektryczna 6–18 kW, wodna 12–41,3 kW; przepływ powietrza: 2650–10 200 m3/h; poziom hałasu: 67–70,2 dB(A) elektryczne, 69–72 dB(A) wodne; długość: 0,55, 1,5 i 2,0 m; sposób montażu: poziomo lub pionowo; sterowanie: regulacja pracy wielu kurtyn jednym sterownikiem; podstawa wprowadzenia do obrotu: deklaracja zgodności CE; cechy szczególne: budowa modułowa, montaż pionowy lub poziomy, konstrukcja oraz wydajność zostały zaprojektowane tak, aby uzyskać długą żywotność i niezawodność urządzenia, kurtyna praktycznie bezobsługowa, wentylatory pięciobiegowe, regulacja pracy wielu kurtyn jednym sterownikiem, zabezpieczenia przeciw zamarzaniu i przegrzaniu. 60 grudzień 2013 rynekinstalacyjny.pl POWIETRZE reklama kurtyny powietrzne SYSTEMAIR S.A. 05-552 Wólka Kosowska, Łazy k. Warszawy, al. Krakowska 169 [email protected] www.systemair.pl, www.frico.pl Kurtyna powietrzna PA2200C zastosowanie: obiekty o niskich wejściach; zasięg strumienia: 2,2 m; typ i moc nagrzewnicy: elektryczna i wodna 900–2400 W; moc wentylatorów: 115–230 W; wymiary urządzenia: dł. 1; 1,5 i 2 m, wys. 210 mm, gł. 345 mm; 3-stopniowy wentylator i 2-stopniowe ogrzewanie elektryczne; zdalne sterowanie i zintegrowana regulacja ułatwiające obsługę; obudowa: odporna na korozję, wykonana z ocynkowanych i pomalowanych proszkowo płyt stalowych, kolor przodu: biały RAL 9016, NCS S 0500-N, kolor kratki, części tylnej i końców: szary RAL 7046; cechy szczególne: dyskretnie zintegrowany w obudowie panel sterowania kurtyny powietrznej eliminuje konieczność doprowadzenia przewodów sterujących; kurtyna może być dostarczona w dowolnym kolorze z palety RAL. Urządzenia o mocy 3 kW są wyposażone w kabel o długości 1,5 m zakończony wtyczką; wsporniki ścienne w zestawie; zdejmowany przód ułatwia montaż i konserwację. Kurtyna powietrzna PA3500 zastosowanie: wejścia do sklepów i centrów handlowych; zasięg strumienia: do 3,5 m; typ i moc nagrzewnicy: elektryczna i wodna, 860–4600 W; moc wentylatorów: 460–1127 W; wymiary urządzenia: dł. 1; 1,5; 2 i 2,5 m, wys. 270 mm, gł. 525 mm; zoptymalizowany przepływ powietrza zgodnie z technologią Thermozone; montaż: pionowy, w zabudowie sufitu podwieszanego stosuje się opcjonalne przedłużenie wylotu; zintegrowany aktywny układ sterowania SIRe ma zaprogramowane domyślne ustawienia i wiele funkcji, które ułatwiają montaż i użytkowanie kurtyny; obudowa: ze stali ocynkowanej, odporna na korozję; PA3500 należy do nowej generacji inteligentnych kurtyn powietrznych ze zintegrowanym układem sterowania SIRe. Połączenie obu urządzeń może zapewnić w pełni automatyczne zabezpieczenie wejścia, dostosowane do poszczególnych powierzchni użytkowych; na zamówienie dostępny zestaw maskownic, który umożliwia estetyczny montaż, ukrywając mocowania, rury i przewody; cechy szczególne: otwierany przód z możliwością blokady w pozycji otwartej ułatwia montaż i konserwację. Kurtyna powietrzna AD Koryncka zastosowanie: budynki o wysokim standardzie wykończenia wnętrza; zasięg strumienia: do 3,5 m; typ i moc nagrzewnicy: elektryczna i wodna, 3000–4500 W; wymiary urządzenia: dł. 1,7; 2,2 i 2,7 m; wentylatory promieniowe o nowej technologii zapewniające wyższe osiągi przy niższej głośności; wersje: pionowa lub pozioma; obudowa: wykonana z polerowanej stali nierdzewnej, opcjonalnie dostępne również wersje szlifowane i z połyskiem lustrzanym; zasilanie: 400 V; stopień ochrony obudowy: IP 20; cechy szczególne: eleganckie wzornictwo, seria ADCS należy do nowej generacji kurtyn wyposażonych w inteligentny układ sterowania SIRe; kurtyny pionowe mogą być zasilane z góry lub z dołu; zoptymalizowany przepływ powietrza zgodnie z Thermozone technology. Kurtyna powietrzna z serii AGS zastosowanie: obiekty przemysłowe; zasięg strumienia: 5–6 m; typ i moc nagrzewnicy: elektryczna i wodna, 2400–13 000 W; moc wentylatorów: 460–1127 W; wymiary urządzenia: dł. 1,5; 2; 2,5 i 3 m; obudowa: spawana, ze stali cynkowanej ogniowo i zabezpieczonej antykorozyjnie, malowana wysokiej jakości lakierem dwuskładnikowym w kolorze białym RAL 9016; nastawialna kratka wylotowa umożliwia ukierunkowanie nadmuchu w celu osiągnięcia optymalnego efektu kurtyny powietrznej; montaż: przystosowanie urządzenia do zawieszenia na szpilkach, co ułatwia i usprawnia instalację; konstrukcja ograniczająca poziom hałasu; inteligentny system sterowania SIRe; cechy szczególne: otwierana kratka zasysająca ułatwia dostęp do grzałek albo wymiennika; forma kratki zasysającej pozwala zrezygnować z dodatkowego filtra przeciwpyłowego. rynekinstalacyjny.pl grudzień 2013 61 POWIETRZE A R T Y K U Ł S P O N S O R O W A N Y Nowa odsłona mgr inż. Andrzej Taradyś systemu CONLIT PLUS Bierna izolacja ogniochronna wielkogabarytowych kanałów oddymiających wielostrefowych EIS 120 oraz jednostrefowych E600S. S ystem CONLIT PLUS jest kompleksowym rozwiązaniem do izolacji instalacji wentylacyjnych oraz oddymiających o wymiarach maksymalnych 2500×1250 mm. Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, instalacje oddymiające dzielimy na: jednostrefowe: znajdujące się w obrębie jednej strefy wydzielonej przegrodami pożarowymi. Powinny one mieć odporność z uwagi na szczelność ogniową i dymoszczelność E600S, co najmniej taką jak klasa odporności ogniowej stropu określona w § 216, przy czym dopuszcza się stosowanie klasy E300S, jeżeli wynikająca z obliczeń temperatura dymu powstającego w czasie pożaru nie przekracza 300°C; wielostrefowe: gdy kanały przechodzą przez więcej niż jedną strefę pożarową, powinny mieć klasę odporności ogniowej EIS 60 lub EIS 120, co najmniej taką jak klasa odporności ogniowej stropu określona w § 216. Projektowanie instalacji Przykłady instalacji oddymiającej jednostrefowej 62 grudzień 2013 Systemy instalacji oddymiającej mają różną specyfikę i w projekcie zawsze są dopasowywane do strefy, która będzie oddymiana, przy uwzględnieniu umiejscowienia wentylatorów. Częstym przypadkiem jest instalacja oddymiająca podciśnieniowa, w której wentylator zamontowany jest na zewnątrz budynku. Decydując się na taki wariant instalacji, powinniśmy projektować kanały wentylacyjne spełniające, w zależności od klasy przegród budynku, warunek odporności ogniowej E600S lub EIS 60/120 przy zapewnieniu szczelności, nawet przy podciśnieniu –1500 Pa w warunkach pożarowych. Warunek ten dotyczy również odcinka zewnętrznego do jednostki oddymiającej, co często sprawia trudności, gdyż popularne rozwiązania systemowe w aprobatach technicznych przewidziane są przeważnie do zastosowań wewnątrz budynku. Projektuje się również instalacje oddymiające nadciśnieniowe, często spotykane w budynkach z garażami podziemnymi. Kanały charakteryzują się mniejszym ciśnieniem – zgodnie z normą PN-EN 13501-4:2008 nadciśnienie może w nich sięgać +500 Pa. Powinny również spełniać założenia odporności ogniowej dla jednej lub wielu stref. Wentylator projektowany jest na początku instalacji, a pozostała część kanałów, często prowadzona wewnątrz budynku, ma za zadanie odprowadzić dym na zewnątrz, najczęściej ponad poziom dachu. Oczywiście funkcja oddymiania nie jest wykorzystywana na co dzień, ale dużo pomieszczeń, do których doprowadzone zostały kanały oddymiające, wymaga wentylowania – na przykład wspomniane garaże, z których za pomocą tej instalacji można odprowadzać spaliny. Z tego względu kanały oddymiające są adaptowane i na co dzień pełnią funkcję wentylacji. W takim przypadku system, który zapewnia odporność ogniową, powinien również zapewniać izolacyjność termiczną, np. przy prowadzeniu zimnych kanałów przez budynek w strefie ogrzewanej. Istotne jest, żeby wartość oporu cieplnego R obudowy kanału spełniała wymagania minimalnej izolacyjności termicznej, zgodnej z rozporządzeniem o wa- rynekinstalacyjny.pl POWIETRZE A R T Y K U Ł runkach technicznych, oraz uniemożliwiała wykroplenie wilgoci na powierzchni kanału. Opór cieplny R jest ściśle powiązany z grubością materiału oraz niskim współczynnikiem przewodzenia ciepła λ, cechującym dobrą izolację. Cechy te są również przydatne, gdy instalacja oddymiająca przechodzi przez przegrodę zewnętrzną do ogrzewanego pomieszczenia, co może stanowić znaczący mostek termiczny. CONLIT PLUS jest rozwiązaniem bazującym na twardych płytach z wełny mineralnej skalnej z dodatkiem wodorotlenku magnezu. Przeznaczony jest do zabezpieczania kanałów z blachy stalowej o przekroju prostokątnym. Jest to rozwiązanie sprawdzone, dostępne na rynku od 2005 r. Jakość i niezawodność tego systemu po raz kolejny potwierdziły badania wykonane na kanałach o maksymalnych wymiarach 2500×1250 mm przy grubości zabezpieczenia jedynie 60 mm. CONLIT PLUS pozwala na zabezpieczenie kanałów wentylacyjnych wielostrefowych o odporności ogniowej do dwóch godzin EIS 120. Spełniając bardziej rygorystyczne wymagania dla kanałów wielostrefowych, z założenia i z naddatkiem spełni również wymogi stawiane kanałom jednostrefowym. Do zalet systemu wynikających z właściwości wełny skalnej zaliczyć można m.in.: izolacyjność termiczną, izolacyjność akustyczną i wysoką temperaturę topnienia włókien. W skład systemu wchodzą następujące elementy: płyty z wełny skalnej jednostronnie pokryte folią aluminiową CONLIT PLUS 60 ALU oraz CONLIT PLUS 120 ALU o wymiarach 1200×1000 mm i grubości 60 mm, elementy mocujące: szpilki montażowe 2,2 mm (ocynkowane lub miedziowane) z talerzykiem zaciskowym ø 30 mm i gwoździe montażowe, klej CONLIT GLUE do uszczelnienia połączeń między płytami. Przy wykonywaniu czterostronnego zabezpieczenia ogniochronnego kanału oddymiana za pomocą systemu CONLIT PLUS gr. 60 mm do odporności EIS 60 lub EIS 120 należy dopasować detale do wielkości kanału oraz ciśnienia, jakie będzie panować w instalacji w trakcie oddymiania. Wariant 1 Gdy kanał ma wymiary ≤ 1250×1000 mm, a ciśnienie maksymalne waha się w granicy od –500 Pa do +500 Pa, możemy zastosować zawiesia w maksymalnym rozstawie co 1500 mm na kotwach od M8 do M16 mocowanych do stropu. Naprężenia rozciągające rynekinstalacyjny.pl S P O N S O R O W A N Y w odniesieniu do jego długości. Maksymalna odległość między wzmocnieniem a pionowym bokiem przewodu wynosi 600 mm, a między wzmocnieniem a połączeniem kołnierzowym 500 mm. Kanał może być mocowany zarówno w pionie, jak i w poziomie. 5 4 2 1 7 3 6 Składniki systemu CONLIT PLUS: 1 – talerzyk zaciskowy, 2 – płyta CONLIT PLUS, 3 – szpilki zgrzewane, 4 – zawiesie kanału, 5 – kanał wentylacyjny, 6 – klej CONLIT GLUE, 7 – gwóźdź montażowy w pionowych elementach podwieszeń nie przekraczają 9 N/mm2 w przypadku zabezpieczenia płytami CONLIT PLUS 60 ALU oraz 6 N/mm2 przy zabezpieczeniu płytami CONLIT PLUS 120 ALU. Na łączeniu modułów kanałów stalowych stosujemy uszczelki wysokotemperaturowe ≥ 1100°C o wymiarach 10×3 mm, np. ceramiczne lub silikatowe. Z uwagi na odkształcenia kanału o standardowej grubości z powodu wysokiej temperatury, która pojawia się w trakcie oddymiana, również wewnątrz Wewnętrzne wzmocnienia w kanale wentylacyjnym kanału stosuje się wewnętrzne wzmocnienia. W przypadku gdy szerokość lub wysokość kanału przekracza 600 mm, należy zamówić kanał z zamontowanymi wzmocnieniami chroniącymi przed odkształceniami termicznymi. Wewnątrz kanału montowane są wsporniki wykonane ze stalowych prętów o średnicy ø 10–16 mm lub stalowe rury o średnicy 3/8" lub 1/2". Liczba wzmocnień umieszczonych wewnątrz przewodów oddymiających odpowiada wielokrotności wymiaru 600 mm w odniesieniu do szerokości/wysokości przewodu oraz 500 mm Wariant 2 W przypadku przewodów wentylacyjnych o przekroju powyżej 1250×1000 mm, lecz nie większym niż 2500×1250 mm (włącznie), lub ciśnienia roboczego w granicach od –1500 Pa do +500 Pa stosujemy zagęszczone zawiesia w maksymalnym rozstawie co 750 mm, na kotwach od M8 do M20 mocowanych do stropu. Naprężenia rozciągające w pionowych elementach podwieszeń nie przekraczają 9 N/mm2 w przypadku zabezpieczenia płytami CONLIT PLUS 60 ALU oraz 6 N/mm2 przy zabezpieczeniu płytami CONLIT PLUS 120 ALU. Na łączeniu modułów kanałów stalowych, podobnie jak w wariancie 1, stosujemy uszczelki wysokotemperaturowe ≥ 1100°C o wymiarach 10×3 mm. Należy przewidzieć wzmocnienia wewnątrz kanałów, których szerokość lub wysokość przekracza 600 mm, w postaci wsporników wewnętrznych wykonanych ze stalowych prętów o średnicy 10 mm lub stalowych rur o średnicy 3/8" lub 1/2". Liczba wzmocnień umieszczonych wewnątrz przewodów odpowiada wielokrotności wymiaru 600 mm w odniesieniu do szerokości/wysokości przewodu oraz 300 mm w odniesieniu do jego długości. Maksymalna odległość między wzmocnieniem a pionowym bokiem przewodu wynosi 600 mm, a między wzmocnieniem a połączeniem kołnierzowym 300 mm. Kanał może być mocowany wyłącznie w pozycji horyzontalnej. W systemie przewidziano rozwiązania dla przejścia instalacji przez ściany oraz stropy o odporności ogniowej do EI 120 (dla przegrody). CONLIT PLUS znajduje również zastosowanie, gdy nie ma możliwości zamontowania odcinającej klapy pożarowej zgodnie z aprobatą techniczną, np. w ścianie, i wymagane jest zabezpieczenie kanału na odcinku miedzy ścianą a klapą do odporności ogniowej EIS 60 lub EIS 120. Rockwool Sp. z o.o. 66-131 Cigacice k. Zielonej Góry, ul. Kwiatowa 14 tel. 68 38 50 250, faks 68 38 50 234 [email protected], www.rockwool.pl grudzień 2013 63 WODA mgr inż. Małgorzata Sawczuk T.R. Inżynier Pompownie przeciwpożarowe – zasady projektowania Poniżej opisano zasady projektowania pompowni przeznaczonych do zasilania instalacji tryskaczowych. Wytyczne te stosuje się również do projektowania pompowni przeznaczonych do zasilenia instalacji wodociągowej przeciwpożarowej (instalacji hydrantów wewnętrznych) oraz instalacji hydrantów zewnętrznych. P ompownie pożarowe to potoczna nazwa pomieszczenia, w którym umieszczane są pompy i inne urządzenia służące do zasilania w medium instalacji gaśniczych. Mogą to być pompownie zasilające instalacje gaśnicze pianowe, instalacje hydrantów zewnętrznych i wewnętrznych czy instalacje tryskaczowe. W projektach architektonicznych stosuje się skróty, jak np.: pomp. ppoż. (pompownia przeciwpożarowa), pom. ppoż. (pomieszczenie przeciwpożarowe) zamiast wpisywania pełnych nazw, np. pompownia na potrzeby instalacji tryskaczowej. W rozporządzeniu w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów [1] w Rozdziale 5 „Instalacja wodociągowa przeciwpożarowa”, paragrafie 26 czytamy: Szczegółowe wymagania dla pompowni przeciwpożarowych określają przepisy rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 2009 r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych [2]. Rozporządzenie to w rozdziale „Pompownie pożarowe” stanowi m.in., że: § 11.1. Podstawowym źródłem energii dla pomp w pompowniach przeciwpożarowych powinna być sieć elektroenergetyczna lub silnik spalinowy z zapasem paliwa wystarczającym na 4 godziny pracy przy pełnym obciążeniu. 2. Przy zapotrzebowaniu na wodę do celów przeciwpożarowych przekraczającym 20 dm3/s: 1) pompy należy zasilać z dwóch odrębnych źródeł energii, podstawowego i rezerwowego, przy czym jako źródło rezerwowe dopuszcza się agregat prądotwórczy napędzany silnikiem, o którym mowa w ust. 1; 2) w przypadku pracy pomp w systemie ciągłego podawania wody w pompowni należy zapewnić co najmniej dwie pompy, w tym jedną rezerwową o parametrach nie niższych od parametrów największej z zainstalowanych pomp. 3. Pompy powinny zapewniać wymagane ciśnienie przy największym poborze wody 64 grudzień 2013 w hydrantach położonych najwyżej lub najbardziej niekorzystnie. 4. Pompy powinny być wyposażone w układ pomiarowy składający się z ciśnieniomierza, przepływomierza i zaworu regulacyjnego, pozwalający na okresową kontrolę parametrów pracy. 5. Napęd pomp w pompowniach przeciwpożarowych powinien spełniać wymagania określone w Polskiej Normie dotyczącej urządzeń tryskaczowych. 6. Pompy zasila się z sieci elektroenergetycznej z obwodu niezależnego od wszystkich innych obwodów w obiekcie, spełniającego wymagania dla instalacji bezpieczeństwa, określone w Polskiej Normie dotyczącej instalacji elektrycznych w obiektach budowlanych. W odniesieniu do instalacji i sieci wodociągowej przeciwpożarowej tak naprawdę nie istnieją dokładne wytyczne projektowania pompowni. Dlatego warto korzystać z informacji zawartych w normie dotyczącej projektowania instalacji tryskaczowej [3]. Poniżej omówiono najważniejsze wskazówki dotyczące pompowni wody na cele przeciwpożarowe przeznaczonych do zasilenia instalacji tryskaczowej. Pompownia i jej usytuowanie Pompownia powinna się znajdować w pomieszczeniu o odporności ogniowej co najmniej 60 minut. Jeżeli pomieszczenie pompowni stanowić będzie oddzielną strefę pożarową, to jego ściany i stropy powinny mieć odporność ogniową taką, jaka została określona dla stref pożarowych w danym budynku. Powinno to być pomieszczenie (do wyboru): stanowiące oddzielny budynek, będące budynkiem przylegającym do budynku chronionego urządzeniem tryskaczowym, do którego prowadzi bezpośredni dostęp z zewnątrz, będące pomieszczeniem w budynku chronionym urządzeniem tryskaczowym z bezpośrednim dostępem z zewnątrz. Pomieszczenie pompowni powinno być chronione urządzeniem tryskaczowym oraz wyposażone w wentylację w przypadku zastosowania pomp z silnikiem wysokoprężnym (Diesla) – wentylacja powinna spełniać wymagania dostawcy pompy, w szczególności w odniesieniu do szybkiego usuwania nadmiaru ciepła i spalin w momencie uruchamiania się pomp. W pomieszczeniu powinna być utrzymywana temperatura co najmniej: 4°C w przypadku zastosowania pomp z silnikiem elektrycznym, 10°C w przypadku zastosowania pomp z silnikiem Diesla. Woda zasilająca pompownię nie powinna mieć temperatury wyższej niż 40°C. Jeśli zastosowane zostaną pompy zatapialne, temperatura wody nie powinna przekraczać 25°C Średnica nominalna przewodu ssawnego [mm] A min. [m] B min. [m] Minimalny wymiar płyty przeciwwirowej [m] 65 0,25 0,08 0,20 80 0,31 0,08 0,20 100 0,37 0,10 0,40 150 0,50 0,10 0,60 200 0,62 0,15 0,80 250 0,75 0,20 1,00 300 0,90 0,20 1,20 400 1,05 0,30 1,20 500 1,20 0,35 1,20 Tabela. 1. Prześwity mierzone od wlotu przewodu ssawnego (wg [3]) rynekinstalacyjny.pl WODA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata reklama Innowacyjne odwadnianie łazienki rynekinstalacyjny.pl www.kessel.pl grudzień 2013 65 WODA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata 66 grudzień 2013 rynekinstalacyjny.pl WODA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata TEMATYKA KONFERENCJI Celem konferencji jest prezentacja i ocena krajowych oraz zagranicznych osiągnięć i doświadczeń ze szczególnym uwzględnieniem następujących zagadnień tematycznych: promocja • materiały, uzbrojenie i opomiarowanie stosowane w budowie oraz wymianie sieci wodociągowej i kanalizacyjnej z uwzględnieniem terenów górniczych; • monitoring i aparatura do diagnostyki sieci wodociągowej i kanalizacyjnej; • renowacja i naprawa sieci wodociągowej i kanalizacyjnej; • pompownie wodociągowe i kanalizacyjne; • materiały stosowane w wykonawstwie i wymianie wewnętrznych instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych; • armatura i opomiarowanie instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych; • warunki techniczne realizacji i eksploatacji sieci oraz instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych; • ekonomika stosowania różnych materiałów, uzbrojenia w sieciach i instalacjach wodociągowych i kanalizacyjnych. Kontakt: Instytut Inżynierii Wody i Ścieków Politechniki Śląskiej 44-101 Gliwice, ul. Konarskiego 18 tel./faks 32 237 22 43, 32 237 21 73 e-mail: [email protected], Zgłoszenia – do 24 stycznia 2014 r. [email protected] rynekinstalacyjny.pl grudzień 2013 67 WODA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata 68 grudzień 2013 rynekinstalacyjny.pl WODA prof. dr hab. inż. Wojciech Dąbrowski Politechnika Krakowska Pompowanie ścieków – uciążliwości eksploatacyjne Sewage pumping – operation challenges Oprócz problemów związanych z zatrzymywaniem wirników pomp przez nieczystości owijające wał wirnika (patrz RI 11/2013) w kanalizacji ciśnieniowej występują również inne uciążliwości eksploatacyjne, do których należy wydzielanie się odorów oraz problem korozji siarczanowej dotyczący betonu, żeliwa i stali. Jest to problem nie tylko kanalizacji, ale również oczyszczalni ścieków, przynajmniej w zakresie krat, piaskowników i osadników wstępnych oraz początku komór osadu czynnego, dopóki napowietrzanie nie usunie siarkowodoru ze ścieków. Odory i korozja siarczanowa Korozja siarczanowa może wystąpić w źle przewietrzanej kanalizacji grawitacyjnej, szczególnie gdy spadki, w których prowadzone są kanały, nie umożliwiają okresowego transportu zawieszonych części stałych. Jednak korozja siarczanowa i odory są nieodłącznie powiązane z kanalizacją ciśnieniową. Wszystkie odory mają w swoim składzie atomy siarki lub azotu. Skład odorantów najczęściej spotykanych w kanalizacji zawarto w tabeli 1 (opracowanej na podstawie publikacji [4], z wykorzystaniem danych z raportu amerykańskiej Agencji Ochrony Środowiska [1]). Odory powstają w wyniku zachodzenia procesów gnilnych w biofilmie pokrywającym ściany przewodów ciśnieniowych, gdyż rozwijają się tam kolonie bakterii utleniające łatwo rozkładalne związki organiczne, redukując azot pozostający w azotanach, a później siarkę pochodzącą z siarczanów. Wymaga to dyfuzji związków organicznych do biofilmu i osadów, przy czym w przeciętnych ściekach bytowo-gospodarczych siarczany dyfundują w nadmiarze, a zatem nie ich stężenie w ścieNazwa 2-propenylotiol pentylotiol fenylometanotiol 2-butenyltiol kach, tylko całkowity węgiel organiczny, BZT-y i ChZT-y, a jeszcze bardziej ich rozpuszczalne czy ulegające z łatwością biodegradacji części determinują szybkość redukcji siarki i wytwarzania siarczków. Redukcja siarki w znacznie mniejszym stopniu zachodzi w ściekach niż w biofilmie, gdyż brakuje w nich rozwiniętych kolonii bakterii Desulfovibrio prowadzących do tej redukcji. Dlatego często szybkość redukcji siarki oblicza się na jeden metr kwadratowy wewnętrznej powierzchni przewodów ciśnieniowych, tak jak to podano w tabeli 2 (zacytowanej za publikacją [4]). Pominięto tutaj informacje o publikacjach, z których pochodzą empiryczne wzory podane w tabeli 2. Można je znaleźć zebrane w pozycjach [1, 4–7]). Znając średnicę przewodu ciśnieniowego, można obliczyć powierzchnię biofilmu przypadającą na jednostkę objętości ścieków zamkniętych w tym przewodzie, a więc można także zapisać równania pozwalające obliczyć szybkość redukcji siarki w odniesieniu do jednostkowej objętości ścieków. Takie równanie będzie zawsze zawierać średnicę przewodu. Przykładem może być równanie (1) zalecane przez Agencję Ochrony Środowiska USA. Streszczenie W artykule przedstawiono dwa wybrane aspekty trudności eksploatacyjnych kanalizacji ciśnieniowej. Pierwszym z nich jest korozja siarczanowa, a drugim potrzeba rozpoznania przyczyn zmniejszenia wydajności pompowni w przypadku niezwykle ograniczonych możliwości pomiarowych – w rozpatrywanym przypadku sprowadzonych jedynie do pomiaru przepływu w przewodzie tranzytowym. Abstract In this paper two selected aspects of challenges in pressure sewerage systems are discussed. The first refers to sulfite corrosion and the second to investigating reasons of unexpected pumping stations flow capacity reduction, under limited available measurements of flow parameters. In the specific case, considered here, the only measurements to be done referred to the total flow rate through the common main. Wzór chemiczny Określenie zapachu Stężenie wyczuwalne węchem [ppm] Masa cząsteczkowa CH2=CH-CH2-SH silny, czosnku w kawie 0,00005 74,15 CH3-(CH2)3-CH2-SH obrzydliwy 0,0003 104,22 C6H5CH2-SH silny i nieprzyjemny 0,00019 124,21 CH3-CH=CH-CH2-SH skunksa 0,000029 90,19 sulfid dimetylowy CH3-S-CH3 gnijących warzyw 0,0001 62,13 etanotiol CH3CH2-SH gnijącej kapusty 0,00019 62,10 H2S zgniłych jaj 0,00047 34,10 metanotiol CH3SH gnijącej kapusty 0,0011 48,10 propanotiol CH3-CH2-CH2-SH nieprzyjemny 0,000075 76,16 SO2 ostry, drażniący 0,009 64,07 tertbutanotiol (CH3)3C-SH nieprzyjemny, skunksa 0,00008 90,10 fulfanylokrezol CH3-C6H4-SH zjełczały 0,000062 124,21 C6H5SH czosnkowy 0,000062 110,18 siarkowodór dwutlenek siarki benzenotiol Tabela 1. Najczęściej występujące odory w kanalizacji (wg [4], w oparciu o [1]) rynekinstalacyjny.pl grudzień 2013 69 WODA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata 70 grudzień 2013 rynekinstalacyjny.pl WODA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata rynekinstalacyjny.pl grudzień 2013 71 WODA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata 72 grudzień 2013 rynekinstalacyjny.pl WODA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata rynekinstalacyjny.pl grudzień 2013 73 INFORMATOR KATALOG FIRM Armacell Poland Sp. z o.o. 55-300 Środa Śląska, ul. Targowa 2 tel. 71 31 75 025, fax 71 31 75 115 www.armacell.com Producent materiałów izolacyjnych dla profesjonalistów reklama – nowoczesne izolacje kauczukowe do zastosowań w instalacjach chłodniczych, klimatyzacyjnych, sanitarnych i grzewczych Konrad Bąkowski Sieci i instalacje gazowe Poradnik projektowania, budowy i eksploatacji Wydawnictwo Naukowe PWN, 2013 Wydanie IV, 880 s., oprawa twarda W książce przedstawiono rozwiązania techniczne dotyczące sieci, instalacji i urządzeń zasilanych gazem, opierając się m.in. na materiałach informacyjnych producentów i dystrybutorów. Zagadnienia opracowano, uwzględniając obecnie obowiązujące przepisy prawa budowlanego i energetycznego, a także postanowienia znowelizowanych Polskich Norm, Norm Europejskich i Zakładowych Norm PGNiG. Zmiany w obecnym wydaniu, w stosunku do poprzedniego, dotyczą przede wszystkim: • układów zasilania gazem ziemnym, • układów prądowo-grzewczych współpracujących ze źródłami energii odnawialnej, • biogazowni rolniczych, • użytkowania urządzeń gazowych, • współpracy gazowych kotłów kondensacyjnych z kolektorami słonecznymi. Materiał podano w sposób zwięzły, stosownie do potrzeb osób zajmujących się projektowaniem i wykonawstwem; tekst zilustrowano ilustracjami i tablicami. Poradnik jest przeznaczony dla inżynierów projektantów, wykonawców i pracowników nadzoru techniczno-eksploatacyjnego instalacji i sieci gazowych. Przydatny jest również studentom uczelni technicznych, zwłaszcza kierunku inżynieria środowiska, energetyka i budownictwo. Euroklasa ogniowa: B/BL-s3-d0 WYŁĄCZNY DYSTRYBUTOR POLSKIEGO PRODUCENTA KURKÓW KULOWYCH FIRMY EFAWA ORAZ PRZEDSTAWICIEL NA POLSKĘ HISZPAŃSKIEJ FIRMY GENEBRE 100% polskiego kapitału W OFERCIE: – KURKI KULOWE DO SIECI WODNYCH, CIEPŁOWNICZYCH, GAZOWYCH I PAROWYCH – PRZEPUSTNICE, FILTRY, ZAWORY ZWROTNE, ŁĄCZNIKI AMORTYZACYJNE, ZASUWY JESTEŚMY POLSKIM PRODUCENTEM: Wentylatorów dachowych, osiowych, bębnowych, promieniowych, przeciwwybuchowych Wymienników i nagrzewnic Urządzeń grzewczo-wentylacyjnych Zestawów do uprawy grzybów ŚWIADCZYMY USŁUGI: Wycinania laserowego Cynkowania ogniowego Księgarnia Techniczna posiadamy certyfikaty: ISO 9001:2000, TÜV, CE 0035 74 ul. Gołężycka 27 61-357 Poznań tel. +48 61 870 00 11 faks +48 61 879 33 11 [email protected] www.efar.com.pl grudzień 2013 Fabryka Urządzeń Wentylacyjno-Klimatyzacyjnych „KONWEKTOR” Sp. z o.o. 87-600 Lipno ul. Wojska Polskiego 6 tel. 54 287 22 34, 54 287 25 04 faks 54 287 23 41, 54 287 24 97 promocja reklama EFAR Sp.j. Grupa MEDIUM 04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18 tel. 22 512 60 60, faks 22 810 27 42 e-mail: [email protected] www.ksiegarniatechniczna.com.pl rynekinstalacyjny.pl INFORMATOR KATALOG FIRM ADAM Sp. z o.o. Systemy Mocowań i Izolacji Dźwiękowych 84-230 Rumia, ul. Morska 9A tel. 58 771 38 88, faks 671 38 35 e-mail: [email protected], www.adam.com.pl Fabryka Wentylatorów ...sprawdzone w każdym detalu „OWENT” Sp. z o.o. 32-300 Olkusz, aleja 1000-lecia 2a stożkowo-membranowy zwrotny zawór antyskażeniowy EWE CAD – Projekt s.c. 05-822 Milanówek, ul. Staszica 2B tel./faks 22 465 59 29 e-mail: [email protected] www.megacad.pl Przedsiębiorstwo MPJ Marek Jastrzębski 20-232 Lublin, ul. Jana Kasprowicza 15 tel. 81 472 22 22, faks 81 472 20 00 e-mail: [email protected], www.mpj.pl ROCKWOOL Sp. z o.o. e-mail: [email protected] www.owent.pl oferuje: bezwłazowe studzienki wodomierzowe dla wodomierzy od Qn 2,5 do Qn 6 zestawy wodomierzowe od 1/2" do 2" i ich elementy zawory kulowe oraz skośne grzybkowe od 1/2" do 2" zawory antyskażeniowe typu EA i EB od 3/4" do 2" (połączenia gwintowe) oraz od DN 50 do DN 200 (połączenia kołnierzowe) stojaki hydrantowe i ich elementy hydranty i zawory ogrodowe nawiertki do rur wszelkich typów przejścia przez mury EWE Armatura Polska Sp. z o.o. reklama ul. Partynicka 15 53-031 Wrocław Tel. 71 361 03 43, 71 361 03 49 Faks 71 361 03 52, 71 361 03 74 www.ewe-armaturen.pl rynekinstalacyjny.pl IZOLACJE TECHNICZNE q OTULINY PAROC Pro Section 100 PAROC Section AluCoat T PAROC Section AL5T q MATY: PAROC Wired Mat 65, 80, 100 PAROC Wired Mat 80, 100 AluCoat PAROC Wired Mat 80, 100 AL1 PAROC Pro Lamella Mat AluCoat PAROC Lamella Mat AluCoat PAROC Pro Felt 60 N1 PAROC Pro Felt 80 N1 q PŁYTY PAROC Pro Slab 60, 80, 100, 120 PAROC InVent 60 N1, N3, PAROC InVent 60 N1/N1, N3/N3, PAROC InVent 80 N1, N3 PAROC InVent 60 G1, G2 PAROC InVent 80 G1, G2 q PŁYTY SPECJALNE PAROC Fireplace Slab 90 AL1 PAROC Pro Slab 150 Wełna luzem: PAROC Pro Loose Wool PRODUKTY IZOLACYJNE DLA BUDOWNICTWA Izolacje ogólnobudowlane Płyty: PAROC UNS 37, GRS 20, SSB1 Granulat: PAROC BLT 9 Izolacje fasad – metoda lekka mokra: płyty PAROC FAS 4 i FAL 1 – metoda sucha: płyty PAROC WAS 25 i 25t, WAS 35, WAS 50 i 50t Izolacje dachów płaskich Płyty: PAROC ROS 30 i 30g, ROS 50, ROB 60 i 60t Izolacje ogniochronne Płyty: PAROC FPS 17 PAROC POLSKA Sp. z o.o. ul. Gnieźnieńska 4, 62-240 Trzemeszno Tel. +48 61 468 21 90 Faks +48 61 415 45 79 www.paroc.pl 66-131 Cigacice, ul. Kwiatowa 14 infolinia: 801 660 036, 601 660 033 e-mail: [email protected] www.rockwool.pl steinbacher izoterm sp. z o.o. 05-152 Czosnów, Cząstków Maz. k. W-wy, ul. Gdańska 14 tel. +48 (22) 785 06 90, fax +48 (22) 785 06 89 www.steinbacher.pl, [email protected] steinodur® PSN płyty termoizolacyjno-drenażowe Zastosowanie: fundamenty, ściany piwnic, cokoły, dachy płaskie odwrócone, tarasy, parkingi, podłogi, fasady steinodur® UKD płyty termoizolacyjne z polistyrenu Zastosowanie: dachy płaskie odwrócone, dachy zielone, tarasy, patio, parkingi, podłogi, ściany piwnic steinothan® 107 płyty termoizolacyjne z twardego poliuretanu Zastosowanie: dachy płaskie i spadziste, fasady, ogrzewanie podłogowe steinonorm® 300 otuliny z półsztywnej pianki poliuretanowej z płaszczem zewnętrznym z PVC Zastosowanie: izolacja stalowych i miedzianych rurociągów centralnego ogrzewania, ciepłej i zimnej wody w budynkach mieszkalnych, administracyjnych i przemysłowych steinonorm® 700 otulina z twardej pianki poliuretanowej Zastosowanie: izolacja rurociągów i urządzeń ciepłowniczych usytuowanych w budynkach, piwnicach, kanałach (np. węzły ciepłownicze, kotłownie, ciepłownie itp.) oraz izolacja rurociągów i urządzeń w sieciach napowietrznych steinwool® otulina izolacyjna z wełny mineralnej Zastosowanie: izolacja termiczna rurociągów centralnego ogrzewania, ciepłej i zimnej wody, przewodów klimatyzacyjnych, wentylacyjnych oraz solarnych, w budynkach mieszkalnych, administracyjnych i przemysłowych grudzień 2013 75 75 INFORMATOR GDZIE NAS ZNALEŹĆ Gdzie nas znaleźć Salony sprzedaży prasy EKO-INSTAL Bydgoszcz, ul. Fabryczna 15B tel. 52 365 03 70, -37, 327 03 77 FAMEL Kępno, ul. Świerczewskiego 41 tel. 62 782 85 95 Kluczbork, ul. Gazowa 2 tel. 77 425 01 00 Namysłów, ul. Reymonta 72 tel. 77 410 48 30 Olesno, ul. Kluczborkska 9a tel. 34 359 78 51 Oława, ul. 3 Maja 20/22 tel. 71 313 98 79 Wieluń, ul. Ciepłownicza 23 tel. 43 843 91 20 HEATING-INSTGAZ Rzeszów, ul. Przemysłowa 13 tel. 17 854 70 10 MIEDZIK Szczecin, ul. Mieszka I 80 tel. 91 482 65 66 Dystrybutorzy AES Jasło, ul. Kopernika 18 tel. 13 446 35 00 ASPOL-FV Łódź, ul. Helska 39/45 tel. 42 650 09 82 BARTOSZ Sp.j. Białystok, ul. Sejneńska 7 tel. 85 745 57 12 BARTOSZ Sp.j. Filia Kielce Kielce, ul. Ściegiennego 35A tel. 41 361 31 74 BAUSERVICE Warszawa, ul. Berensona 29P tel. 22 424 90 90 Warszawa, ul. Albatrosów 10 tel. 22 644 84 21 Szczecin, ul. Pomorska 141/143 tel. 91 469 05 93 BOSAN Warszawa, ul. Płowiecka 103 tel. 22 812 70 72 CENTROSAN Centrum Techniki Grzewczej Piaseczno, ul. Julianowska 24 tel. 22 737 08 35 faks 22 737 08 28 76 BUD-INSTAL CHEM-PK Opoczno, ul. Partyzantów 6 tel. 44 755 28 25 BUDEX Wieluń, ul. Warszawska 22 tel. 43 843 11 60 ELTECH Częstochowa, ul. Kalwia 13/15 tel. 34 366 84 00 PROMOGAZ-KPIS Kraków, ul. Mierzeja Wiślana 7 tel. 12 653 03 45, 653 15 02 FILA Gdańsk, ul. Jaśkowa Dolina 43 tel. 58 520 22 06 SANET Gdynia, ul. Opata Hackiego 12 tel. 58 623 41 05, 623 10 96 GRAMBET Poznań – Skórzewo, ul. Poznańska 78 tel. 61 814 37 70 TERMECO Lublin, ul. Długa 5 tel. 81 744 22 23 WILGA Częstochowa, ul. Jagiellońska 59/65 tel. 34 370 90 40, -41 GRUPA SBS www.grupa-sbs.pl AND-BUD Tarnobrzeg, ul. Kopernika 32 tel. 15 823 01 48 APIS Andrzej Bujalski, www.apis.biz.pl Garwolin, ul. Targowa 2 tel. 25 782 27 00 Łosice, ul. 11 Listopada 6 tel. 83 359 06 67 Łuków, Aleje Kościuszki 17 tel. 25 798 29 48 Siedlce, ul. Torowa 15a tel. 25 632 71 02 ARMET Chorzów, ul. ks. Wł. Opolskiego 11 tel. 32 241 12 39 grudzień 2013 BORKOWSKI Swarzędz, ul. Zapłocie 4 tel. 61 818 17 24, 818 17 25 POL-PLUS Zielona Góra, ul. Objazdowa 6 tel. 68 453 55 55 B&B Wrocław, ul. Ołtaszyńska 112 tel. 71 792 77 75, faks 71 792 77 76 GRUPA INSTAL-KONSORCJUM Rypin, ul. Mławska 46f tel. 54 280 72 68 [email protected] CUPRUM-BIS Toruń, ul. Lubicka 32 tel. 56 658 60 73 ANGUS Warszawa, ul. Pożaryskiego 27a tel. 22 613 38 60, 812 41 45 Osielsko k. Bydgoszczy, ul. Szosa Gdańska 1 tel. 52 381 39 50 [email protected] BEHRENDT www.behrendt.com.pl Brodnica, ul. Batalionów Chłopskich 24 tel. 56 697 25 06 Nowe Miasto Lubawskie, ul. Grunwaldzka 56e tel. 56 472 59 02 PAMAR Bielsko-Biała, ul. Żywiecka 19 tel. 33 810 05 88, -89 AQUA Gorzów Wlkp., ul. Szenwalda 26 tel. 95 720 67 20 Gorzów Wlkp., ul. Młyńska 13 tel. 95 728 17 20 Legnica, ul. Działkowa 4 tel. 76 822 94 20 Wałcz, ul. Budowlanych 10b tel. 67 387 01 00 Wrocław, pl. Wróblewskiego 3 A tel. 71 341 94 67 Zielona Góra, ul. M.C. Skłodowskiej 25 tel. 68 324 08 98 FEMAX Gdańsk – Kiełpinek, ul. Szczęśliwa 25 tel. 58 326 29 00 [email protected] Katowice, ul. Opolska 23-25 tel. 32 205 01 84 GROSS Kielce, ul. Zagnańska 145 tel. 41 340 58 10, -15 HYDRASKŁAD Koło, ul. Sienkiewicza 30 tel. 63 261 00 29 Łask, ul. 9 Maja 90 tel. 43 675 53 11 Pabianice, ul. Lutomierska 42 tel. 42 215 71 60 Sieradz, ul. POW 23 tel. 43 822 49 27 Turek, ul. Wyszyńskiego 2A tel. 63 214 12 12 Warta, Proboszczowice tel. 43 829 47 51 Zduńska Wola ul. Getta Żydowskiego 24c tel. 43 825 57 33 HYDRO-SAN Kwidzyń, ul. Wąbrzeska 2 tel. 55 279 42 26 INSTALATOR Ełk, ul. T. Kościuszki 24 tel. 87 610 59 30 Łomża, ul. Zjazd 2 tel. 82 216 56 47 Ostrołęka, ul. Boh. Westerplatte 8 tel. 29 760 67 37, 760 67 38 INSTALBUD Piotrków Trybunalski, ul. Sulejowska 48 tel. 44 646 46 48 MESAN Wejherowo, ul. Gdańska 13G tel. 58 677 08 28, 677 90 90 rynekinstalacyjny.pl INFORMATOR GDZIE NAS ZNALEŹĆ METALEX Włocławek, Planty 38a tel. 54 235 17 93 MIEDŹ Łódź, ul. Pogonowskiego 5/7 tel. 42 632 24 53 Pabianice, ul. Tkacka 23b tel. 42 215 76 23 NOWBUD Radomsko, ul. Młodzowska 4 tel. 44 682 22 17 PUH CIJARSKI, KRAJEWSKI, RĄCZKOWSKI Płock, ul. Kazimierza Wielkiego 35a tel. 24 268 81 82 RADIATOR Wałbrzych, ul. Wysockiego 20a tel. 74 842 36 04 REMBOR Tomaszów Mazowiecki, ul. Zawadzka 144 tel. 44 734 00 61 do -65 ROMEX Płońsk, ul. Młodzieżowa 28 tel. 23 662 87 25 RPW SANNY Radom, ul. Limanowskiego 95e tel. 48 360 87 96 SANITER Płock, ul. Dworcowa 42 tel. 24 367 49 56 Warszawa, ul. Kłobucka 8 paw. 120 tel. 22 607 99 51 SAN-TERM Łódź, ul. Warecka 10 tel. 42 611 07 81 SANTERM Lublin, ul. Droga Męczenników Majdanka 74 tel. 81 743 89 11 SAUNOPOL Łódź, ul. Inflacka 37 tel. 42 616 06 56 SAWO Zielona Góra, ul. Osadnicza 24 tel. 68 320 46 16 SYSTEMY GRZEWCZE – AUGUSTOWSKI Kutno, ul. Słowackiego 7 tel. 24 355 44 19 Łęczyca, ul. Ozorkowska 27 tel. 24 721 55 75 TERMER – MCM Bełchatów, ul. Cegielniana 76 tel. 44 635 08 71 TERMET Zduńska Wola, ul. Sieradzka 61 tel. 43 823 64 31 TERMOPOL 2 Kraków, ul. Wodna 23 tel. 12 265 06 35 TERWO Łódź, ul. Pogonowskiego 69 tel. 42 636 66 02 THERM-INSTAL Łódź, al. Piłsudskiego 143 tel. 42 677 39 60 Łódź, ul. Kopcińskiego 41 tel. 42 677 39 00 THERMEX Łódź, ul. Wólczańska 238/248 lok. 81 tel. 42 684 78 37 rynekinstalacyjny.pl THERMO-STAN Głowno, ul. Bielawska 17 tel. 42 719 15 26, faks 42 719 05 15 [email protected], www.thermostan.pl Łowicz, ul. Napoleońska 12, tel. 46 837 83 93 TIBEX Łódź, ul. Inflancka 29 tel. 42 640 61 22 Kielce, ul. Batalionów Chłopskich 82 tel./faks 41 366 02 77 [email protected] Konin-Stare Miasto, ul. Ogrodowa 21 tel. 63 245 70 10 do 15, faks 63 245 70 20 [email protected] GRUPA TG Kraków, ul. Rozrywka 1 tel. 12 410 12 00, faks 12 410 12 13 [email protected] CENTRUM Węgorzewo, ul. Warmińska 16 tel. 87 427 22 53 Kraków, ul. Zawiła 56 tel. 12 262 53 54, faks 12 262 53 49 [email protected] HYDRO-INSTAL Gniew, ul. Krasickiego 8 tel. 58 535 38 16 Legnica, ul. Poznańska 12 tel. 76 852 57 58, faks 76 852 57 57 [email protected] PRZEDSIĘBIORSTWO HANDLU OPAŁEM I ARTYKUŁAMI INSTALACYJNYMI Rzeszów, ul. Reja 10 tel. 17 853 28 74 ZBI WACHELKA INERGIS Częstochowa, ul. Kisielewskiego 18/28B tel. 34 366 91 18 ISKO Jastrzębie-Zdrój, ul. Świerczewskiego 82 tel. 32 473 82 40 MAKROTERM Zakopane, ul. Sienkiewicza 22 tel. 18 20 20 740 Lublin, ul. Olszewskiego 11 tel. 81 710 40 80, [email protected] Nowy Sącz, ul. Magazynowa 1 tel./faks 18 442 87 94 [email protected] Olsztyn, ul. Cementowa 3 tel. 89 539 15 38, 534 54 97, faks 89 534 17 70 [email protected] Opole, ul. Cygana 1 tel. 77 423 21 40, [email protected] Płock, ul. Targowa 20a tel. 24 367 10 24 do 38, faks 24 367 10 26 [email protected] PRANDELLI POLSKA Gdańsk, ul. Budowlanych 40 tel. 58 762 84 50 Poznań, ul. Lutycka 11 tel. 61 849 68 10 do 15, faks 61 849 68 41 [email protected] RESPOL EXPORT-IMPORT Czeladź, ul. Wiejska 44 tel. 32 265 95 34 Warszawa, ul. Burakowska 15 tel. 22 531 58 58 Michałowice-Reguły Al. Jerozolimskie 333 tel. 22 738 73 00 Wrocław, ul. Krakowska 13 tel. 71 343 52 34 www.respol.pl Poznań, ul. św. Michała 43 tel. 61 650 34 24, faks 61 650 34 20 [email protected] Rzeszów, ul. Instalatorów 3 tel. 17 823 24 13, faks 17 823 63 79 [email protected] Stargard Szczeciński, ul. Limanowskiego 32 tel./faks 91 577 64 96, [email protected] TADMAR – sieć hurtowni Centrala: Poznań, ul. Głogowska 218 tel. 61 827 24 00 ® faks 61 827 24 10 [email protected] TADMAR Bydgoszcz, ul. Bronikowskiego 27/35 tel. 52 581 22 63 do 65, faks 52 345 81 85 [email protected] Ciechanów, ul. Przasnyska 40 tel. 23 674 36 76 do 77, faks 23 674 36 78 [email protected] Częstochowa, ul. Bór 159/163 tel. 34 365 90 43, faks 34 365 91 07 [email protected] Gdańsk, ul. Marynarki Polskiej 71 tel. 58 342 13 22 do -24, faks 58 343 12 43 [email protected] Gdynia, ul. Hutnicza 18 tel. 58 663 02 35, 667 37 30 [email protected] Gorzów Wielkopolski, ul. Podmiejska 24 tel. 95 725 60 00/06, faks 95 733 30 63 [email protected] Katowice, ul. Leopolda 31 tel. 32 609 79 80 i 81, faks 32 609 79 83 i 85 [email protected] Szczecin, ul. Żyzna 17 tel. 91 439 16 42, 91 311 38 61 [email protected] Tarnów, ul. Tuchowska 23 tel./faks 14 626 83 23, [email protected] Toruń, ul. Chrobrego 135/137 tel. 56 611 63 43 do 45, faks 56 611 63 50 [email protected] Wałbrzych, ul. Chrobrego 53 tel./faks 74 842 24 29 [email protected] Warszawa, ul. Krakowiaków 99/101 tel. 22 868 81 28 do 37 [email protected] Wrocław, ul. Długosza 41/47 tel.71 372 69 96 [email protected] Zamość, ul. Namysłowskiego 2 tel./faks 84 627 16 14 [email protected] Zawiercie, ul. Mylna 12/7 (wjazd od ul. Równej 15A) tel./faks 32 671 02 55, tel. 32 671 35 04 [email protected] [email protected] grudzień 2013 77 77 INFORMATOR INDEKS FIRM Zielona Góra, ul. Batorego 118 A tel./faks 68 324 18 28 [email protected] FLÄKT BOVENT . . 2, 7, 22, 52, 57 PANASONIC . . . . . . . . . . . . . . . 23 FLÄKT WOODS . . 2, 7, 22, 52, 57 PAROC . . . . . . . . . . . . . . 7, 37, 75 Pełna lista hurtowni Tadmar na www.tadmar.pl firm TG INSTALACJE Nazwa centrala: Poznań, ul. Lutycka 111 tel. 61 843 65 64, faks 61 845 68 17 [email protected] ADAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 GAZEX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 PROMOGAZ-KPIS . . . . . . . . . . . 76 Bydgoszcz, ul. Bronikowskiego 31 tel. 52 325 58 58, faks 52 325 58 50 [email protected] Katowice, ul. Porcelanowa 68 tel./faks 32 730 32 10 [email protected] Łódź, ul. Stalowa 1 tel./faks 42 659 96 76, [email protected] Piaseczno, ul. Puławska 34 bud. 28 tel./faks 22 644 91 37, [email protected] Poznań, ul. Lutycka 111 tel. 61 845 68 03, faks 61 845 68 00 [email protected] Siedlce, ul. Karowa 18 tel. 25 633 95 85, faks 25 640 71 65 [email protected] Warszawa, ul. Białołęcka 233 A tel. kom. 600 207 551, [email protected] Wrocław, ul. Fabryczna 14 hala nr 5 tel. 71 339 00 20, tel./faks 71 339 00 24 [email protected] Zielona Góra, ul. Lisia 10 B tel. 68 325 70 66, faks 68 329 96 06 [email protected] Księgarnie FERT Księgarnia Budowlana Kraków, ul. Kazimierza Wielkiego 54a GEPRO Księgarnia Techniczna Lublin, ul. Narutowicza 18 Główna Księgarnia Techniczna Warszawa, ul. Świętokrzyska 14 tel. 22 626 63 38 Księgarnia Budowlana ZAMPEX Kraków, ul. Długa 52 Księgarnia INFO-PANDA Bydgoszcz, ul. Śniadeckich 50 Księgarnia Naukowo-Techniczna LOGOS Olsztyn, ul. Kołobrzeska 5 tel. 89 533 34 37 Księgarnia Techniczna NOT Łódź, pl. Komuny Paryskiej 5a tel. 42 632 09 68 Księgarnia Naukowo-Techniczna s.c. Kraków, ul. Podwale 4 Księgarnia Piastowska Cieszyn, ul. Głębocka 6 P.U.H. MERCURJUS Andrzej Warth Gliwice, ul. Prymasa St. Wyszyńskiego 14b tel. 32 231 28 81 Księgarnia Techniczna Anna Dyl Kraków, ul. Karmelicka 36 78 Indeks grudzień 2013 FRICO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 POL-PLUS . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 Strona GALMET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 PRANDELLI . . . . . . . . . . . . . . . . 77 ADAMUS . . . . . . . . . . . . . . . . 1, 7 GEBERIT . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 PRZEDSIĘBIORSTWO HANDLU OPAŁEM AES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 GEPRO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 I ARTYKUŁAMI INSTALACYJNYMI . . . . . . . . . . 77 AND-BUD . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 GLYCO-TECH . . . . . . . . . . . . . . . 33 ANGUS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 GRAMBET . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 PURMO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 APIS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 GROSS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 RADIATOR . . . . . . . . . . . . . . . . 77 AQUA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 GRUPA ARMATURA . . . . . . . . . 23 REMBOR . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 ARMACELL . . . . . . . . . . . . . 10, 74 GRUPA INSTAL-KONSORCJUM . . . . . . 76 ARMET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 GRUPA SBS . . . . . . . . . . . . . . . 76 ASPOL-FV . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 GRUPA TG . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 ATLANTIC . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 HALM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 B & B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 HAVACO . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 BARTOSZ . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 HEATING-INSTGAZ . . . . . . . . . 76 BAUSERVICE . . . . . . . . . . . . . . 76 HERZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 BEHRENDT . . . . . . . . . . . . . . . . 76 HYDRASKŁAD . . . . . . . . . . . . . 76 BORKOWSKI . . . . . . . . . . . . . . . 76 HYDRO-INSTAL . . . . . . . . . . . . 77 BOSAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 HYDRO-SAN . . . . . . . . . . . . . . . 76 BSH KLIMA . . . . . . . . . . . . . . . . 21 IGLOTECH . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 BUDERUS . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 INFO-PANDA . . . . . . . . . . . . . . 78 BUDEX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 INSTALATOR . . . . . . . . . . . . . . 76 BUD-INSTAL CHEM-PK . . . . . . 76 INSTALBUD . . . . . . . . . . . . . . . 76 CAD-PROJEKT . . . . . . . . . . . . . 75 INSTALSOFT . . . . . . . . . . . . . . . 15 CENTROSAN . . . . . . . . . . . . . . . 76 ISKO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 CENTRUM . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 ISOVER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 CENTRUM KLIMA . . . . . . . . 47, 56 JUWENT . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 CIJARSKI, KRAJEWSKI, RĄCZKOWSKI . . . . . . . . . . . . . . 77 KAMPMANN . . . . . . . . . . . . . . 59 CUPRUM-BIS . . . . . . . . . . . . . . 76 KESSEL . . . . . . . . . . . . . . . . . 7, 65 DANFOSS . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 KONWEKTOR . . . . . . . . . . . 45, 74 DIMPLEX . . . . . . . . . . . . . . . 22, 55 LOGOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 RESPOL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 ROCKWOOL . . . . . . . . . 10, 62, 75 ROMEX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 RPW SANNY . . . . . . . . . . . . . . 77 SANET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 SANITER . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 SANKOM . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 SANTERM . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 SAN-TERM . . . . . . . . . . . . . . . . 77 SAUNOPOL . . . . . . . . . . . . . . . . 77 SAWO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 STEINBACHER IZOTERM . . . 7, 75 SYSTEMAIR . . . . . . . . . . . . . . . 61 SYSTEMY GRZEWCZE – AUGUSTOWSKI . . . . . . . . . . . 77 TADMAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 TERMECO . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 TERMER – MCM . . . . . . . . . . . . 77 TERMET . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 TERMOPOL 2 . . . . . . . . . . . . . . 77 TERWO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 TG INSTALACJE . . . . . . . . . . . . 78 THERMEX . . . . . . . . . . . . . . . . . MAKROTERM . . . . . . . . . . . . . . 77 DOLNOŚLĄSKA AGENCJA ENERGII THERM-INSTAL . . . . . . . . . . . . I ŚRODOWISKA . . . . . . . . . . . . . 9 MARK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 THERMO-STAN . . . . . . . . . . . . . EBM-PAPST . . . . . . . . . . . . . . . 17 MAXAIR . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 TIBEX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . EFAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 MERCOR . . . . . . . . . . 7, 10, 15, 79 TROX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . EKO-INSTAL . . . . . . . . . . . . . . . 76 MERCURJUS . . . . . . . . . . . . . . 78 77 77 77 77 18 VENTIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 ELEKTRA . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 MESAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 ELTECH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 METALEX . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 VESBO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 ENIX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 MIEDZIK . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 VIEGA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 EWE ARMATURA . . . . . . . . . . . 75 MIEDŹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 WACHELKA INERGIS . . . . . . . . 77 FAMEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 MPJ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 WIGMORS . . . . . . . . . . . . . . . . 56 FEMAX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 NOWBUD . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 WILGA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 FERT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 OWENT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 ZAMPEX . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 FILA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 PAMAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 ZĘBIEC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 rynekinstalacyjny.pl Lider w zakresie systemów wentylacji pożarowej nadciśnieniowy system zapobiegania zadymieniu pionowych dróg ewakuacji mcr EXi Mercor SA ul. Grzegorza z Sanoka 2, 80-408 Gdańsk, tel. +48 58 341 42 45, fax +48 58 341 39 85 www.mercor.com.pl
