Profesor Antal Visegrady

Profesor Antal Visegrady
Profesor Visegrady urodził się w 1950 r. w Pecs na Węgrzech.
Na Wydziale Prawa tego szacownego Uniwersytetu, którego powstanie datuje
się na rok 1367, odebrał wykształcenie prawnicze w zakresie regularnych
studiów, które ukończył w 1973 r. oraz uzyskał stopień doktora iuris (LLD.),
a następnie obejmował kolejne stanowiska, zostając w 1985 r. powołanym na
stanowisko Associate Professor, zaś w 1995 r. na stanowisko Professor of Law.
Od tego też roku kieruje Zakładem Filozofii Prawa i Państwa. Wykłada filozofię
prawa i państwa, doktryny prawne, prawo porównawcze i kultury prawne oraz
teoretyczne problemy Unii Europejskiej.
Współpraca międzynarodowa znajduje się w centrum aktywności
naukowej prof. Visegrady’ego, począwszy od pobytu jako Visiting Professor na
Nebraska State University of Lincoln w 1990 r., poprzez wielokrotne pobyty
dydaktyczne i badawcze w USA, Australii, Brazylii, Tajlandii, Japonii oraz w
państwach europejskich – Wielkiej Brytanii, Niemczech, Francji, Holandii, Belgii,
Szwecji, Danii, Austrii czy Włoszech – aż po aktualne w tym zakresie działania,
o których, zwłaszcza w kontekście związków z Polską, będzie jeszcze mowa
później.
Profesor Antal Visegrady jest członkiem wielu organizacji i stowarzyszeń
naukowych, m.in. Węgierskiej Akademii Nauk (committee-member),
Międzynarodowej Akademii Języka Prawnego czy Międzynarodowego
Stowarzyszenia Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej. Jest Przewodniczącym
Sekcji Filozoficznoprawnej Węgierskiego Stowarzyszenia Prawa i Nauk
Politycznych, członkiem Komitetu Redakcyjnego czasopisma „Jura” oraz
ekspertem European Science Foundation.
M E D A L
H O N O R I S
C A U S A
U N I W E R S Y T E T U
Ł Ó D Z K I E G O
/
S t r o n a
1
M E D A L
H O N O R I S
C A U S A
U N I W E R S Y T E T U
Ł Ó D Z K I E G O
Wspomniana wyżej działalność świadczy nie tylko o dużej aktywności
organizacyjno-naukowej Profesora, lecz także o Jego pozycji w świecie nauk
prawnych, co wiąże się z wyborem na stanowiska kierownicze w przywołanych
organizacjach i stowarzyszeniach.
Macierzysty wydział prof. Visegrady’ego powierzał Mu odpowiedzialne
funkcje w samorządzie naukowym, w tym dwukrotnie stanowisko prodziekana
do spraw międzynarodowych, od 2013 r. łącząc ten zakres obowiązków
z kierowaniem studiami podyplomowymi. W roku 2014 Profesor otrzymał
tzw. Złotą Katedrę, a w roku bieżącym państwową Nagrodę Węgierskiego
Szkolnictwa Wyższego.
Życiorys naukowy
Należy również dostrzec fakt docenienia działań prof. Visegrady’ego
przez władze państwowe (Krzyż Oficerski Orderu Republiki Węgierskiej nadany
przez Prezydenta Republiki w 2007 r. czy medal za wybitne osiągnięcia
dydaktyczne nadany przez Ministra Edukacji w 1984 r.) oraz uniwersyteckie (za
najbardziej znaczącą publikację w roku 1997).
Bibliografia prac Profesora, obejmująca 12 oryginalnych monografii
książkowych, 15 podręczników oraz około 200 artykułów i rozdziałów
w pracach zbiorowych, budzi szacunek i uznanie. Jeśli informację tę uzupełni się
o fakt opublikowania ponad 40 opracowań w ośmiu językach obcych, uznaniu
temu towarzyszy świadomość obecności twórczości prof. Visegrady’ego
w międzynarodowym obrocie intelektualnym. Prace Profesora – poddane
szerokiemu odbiorowi międzynarodowemu – stawiają Go w szeregu
najwybitniejszych teoretyków i filozofów prawa w Europie.
Jest to szczególnie istotne dla oceny dorobku i pozycji prof. Visegrady’ego,
ponieważ tym samym podkreśla się wartość dokonań polskiej teorii i filozofii
prawa, z którą Profesor był i jest szczególnie mocno związany intelektualnie
oraz emocjonalnie. W tym kontekście nie może budzić żadnych wątpliwości, iż to
właśnie Uniwersytet Łódzki na wniosek Rady Wydziału Prawa i Administracji
honoruje prof. Visegrady’ego. Jeśli bowiem mówi się o Jego związkach z polską
teorią i filozofią prawa, to są to związki przede wszystkim z prof. Jerzym
Wróblewskim oraz jego dokonaniami naukowymi.
Profesor Visegrady wyraźnie podkreśla, iż w istocie traktuje siebie jako
ucznia prof. Wróblewskiego, że poznawał nowoczesną teorię prawa poprzez
jego prace, że jego koncepcje stanowiły niejednokrotnie bezpośrednie podstawy
twierdzeń budowanych przez prof. Visegrady’ego. Owa wyjątkowa relacja nie
tylko zasługuje na atencję z punktu widzenia oceny dorobku prof. Visegrady’ego
oraz nadania odpowiedniego znaczenia relacjom pomiędzy węgierską i polską
M E D A L
H O N O R I S
C A U S A
U N I W E R S Y T E T U
Ł Ó D Z K I E G O /
S t r o n a
2
M E D A L
H O N O R I S
C A U S A
U N I W E R S Y T E T U
Ł Ó D Z K I E G O
nauką prawa, lecz także pośrednio świadczy o wartości prac prof. Visegrady’ego,
stanowiących nadzwyczaj ważny i – można rzec – podstawowy punkt
odniesienia dla tych relacji.
W tym kontekście wszystko to, co powie się o pozycji prof. Visegrady’ego
w międzynarodowym wymiarze teorii i filozofii prawa, należy widzieć przez
swoistą „promocję” dokonań prof. Jerzego Wróblewskiego oraz pozycji jego
Alma Mater, a także uczniów tego wielkiego uczonego, których koncepcje
znajdują wyraźny punkt odniesienia w pracach prof. Visegrady’ego. Współpraca
z Uniwersytetem Łódzkim została dodatkowo wzmocniona, a nawet
„sformalizowana” poprzez uczestnictwo prof. Visegrady’ego w pracach
działającego przy Uniwersytecie Łódzkim Centrum Teorii i Filozofii Praw
Człowieka, gdzie prof. Visegrady jest członkiem Rady Naukowej.
Oznaki
inspiracji
teoretycznoprawnymi
koncepcjami
prof.
Wróblewskiego są widoczne zwłaszcza w tych elementach własnych koncepcji
teoretycznoprawnych prof. Visegrady’ego, które dotyczą typów stosowania
prawa oraz właściwości tego procesu decyzyjnego, zwłaszcza w ramach
sądowego stosowania prawa, wykładni prawa, problematyki obowiązywania
normy prawnej, skuteczności prawa, cech języka prawnego oraz teoretycznych
podstaw racjonalnego tworzenia prawa – a to tylko najważniejsze składniki. Bez
przesady można powiedzieć, że cała twórczość naukowa prof. Visegrady’ego jest
przesiąknięta koncepcjami prof. Wróblewskiego, ponadto odwołując się do prac
innych polskich teoretyków i socjologów prawa (K. Opałka, M. BoruckiejArctowej, A. Podgóreckiego), w tym również należących już do kolejnego
pokolenia przedstawicieli polskiej teorii i filozofii prawa, a także dokonań
naukowych przedstawicieli nauk szczegółowych (A. Stelmachowskiego,
E. Łętowskiej).
Niezależnie od istotnych związków twórczości naukowej prof.
Visegrady’ego z polską teorią prawa, należy podkreślić ogólne znaczenie Jego
prac – zarówno książkowych, jak i artykułowych. Zwraca uwagę zwłaszcza
rozległość zainteresowań naukowych Profesora. W Jego dorobku naukowym
znajdują się bowiem prace dotyczące historii węgierskiej myśli prawnej
i politycznej, a także skandynawskiego realizmu prawnego (praca z tego zakresu
wydana w języku angielskim w 2003 r.) oraz postmodernistycznych,
współczesnych nurtów filozofii prawa. W intelektualnym dorobku prof.
Visegrady’ego znajdują się też opracowania dotyczące klasycznych problemów
teorii i filozofii prawa: obowiązywania prawa, systemu prawa (m.in. cech
regulacji materialnoprawnych i procesowych), legislacji i legisprudencji,
praworządności itp. Profesor jest autorem podręczników z zakresu teorii
i filozofii prawa i państwa oraz wstępu do nauk prawnych.
M E D A L
H O N O R I S
C A U S A
U N I W E R S Y T E T U
Ł Ó D Z K I E G O /
S t r o n a
3
M E D A L
H O N O R I S
C A U S A
U N I W E R S Y T E T U
Ł Ó D Z K I E G O
Szczególne miejsce należy przypisać opracowaniom mającym za
przedmiot transformację ustrojową w Europie Środkowej i Wschodniej – także
tym, które zostały wydane w językach obcych (np. Eastern European Government
and Politics, Nebraska 1990; Winds of Change, Williamsburg 1993), co umożliwia
szerszy odbiór oraz kształtowanie się racjonalnego rozumienia tych przemian
w innych częściach świata.
Istotnym przedmiotem dociekań naukowych Profesora jest problem
skuteczności
prawa,
widziany
w
kontekście
zainteresowań
socjologicznoprawnych, czego wyrazem jest kilkanaście artykułów oraz książka
z 1997 r. o skuteczności prawa.
Profesor Visegrady poświęca szereg opracowań węgierskiemu systemowi
sądowemu i praktyce sądowej, konsekwentnie prezentując stanowisko, którego
treścią jest dostrzeganie prawotwórczej roli orzecznictwa sądowego oraz
możliwości teoretycznoprawnego uzasadnienia takiej kwalifikacji aktywności
sądownictwa (tezę tę autor poruszył już w rozprawie doktorskiej z 1984 r.
i konsekwentnie rozwijał ją w innych publikacjach). Zwracają w tym zakresie
uwagę opracowania dotyczące m.in. modelu stosowania prawa, roli norm
moralnych w tym procesie, etyki sędziowskiej czy reguł rzetelnego procesu
sądowego, wydane nie tylko w języku węgierskim, lecz także w językach
angielskim i niemieckim, przez co Profesor włączył się w międzynarodową
dyskusję na ten temat.
Profesor Antal Visegrady prezentuje postawę badawczą charakteryzującą
się przenikliwością i erudycją, a jednocześnie nowoczesnym podejściem
metodologicznym – jakże potrzebnym i, w mojej ocenie, zasługującym
na podkreślenie, akceptację oraz promowanie.
Opracował: prof. dr hab. Zbigniew Rau
M E D A L
H O N O R I S
C A U S A
U N I W E R S Y T E T U
Ł Ó D Z K I E G O /
S t r o n a
4