Autor: Marek Kaszczyk Moduł 5 I. RĘCZNA WYRZUTNIA

Transkrypt

Autor: Marek Kaszczyk Moduł 5 I. RĘCZNA WYRZUTNIA
Autor: Marek Kaszczyk
Moduł 5
I.
1.
RĘCZNA WYRZUTNIA GRANATÓW ŁZAWIĄCYCH RWGŁ – 3.
Przeznaczenie.
Ręczna Wyrzutnia Granatów Łzawiących służy do miotania granatów łzawiących, a także po zmianie
nasadki do miotania siatki obezwładniającej.
2.
Krótka charakterystyka.
RWGŁ – 3 jest bronią nieautomatyczną, powtarzalną. Oznacza to, że wszystkie czynności związane z oddaniem kolejnego strzału, muszą być wykonywane przez strzelającego, a strzelać można
ogniem pojedynczym. W wyrzutni wykorzystano podzespoły i części z 7,62 mm kbk AKM, jednak
przeładowanie poprzez odciągnięcie suwadła z zamkiem wykonywane jest siłą mięśni strzelającego.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 1
3.
Podstawowe dane taktyczno-techniczne.
Kaliber


lufy – 7,62 mm,
nasadki do granatów – 52 mm.
Amunicja stosowana w SW


7,62 mm nb.wz.43 Ślepe
*
7,62 mm nb.wz.43 UNM
Donośność granatu

do 100 m.
Pojemność magazynka

10 szt.
Szybkostrzelność

10 strz./min.
Zabezpieczenie przed strzałem przypadkowym

bezpiecznik.
Ciężar

2,5 kg.
* – UNM: Uniwersalne Naboje Miotające stosuje się w celu miotania siatki obezwładniającej.
4.
Ogólna budowa.
1. Komora zamkowa (wewnątrz umieszczony mechanizm spustowo – uderzeniowy). 2. Lufa. 3. Nasadka. 4. Zamek. 5. Suwadło. 6. Urządzenie powrotne. 7. Pokrywa komory zamkowej. 8. Nasada lufy. 9. Bezpiecznik. 10. Zatrzask magazynka.
11. Rękojeść tylna. 12. Rękojeść przednia. 13. Magazynek.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 2
5. Posługiwanie się RWGŁ – 3 w różnych sytuacjach.
5.1. Przechowywanie wyrzutni w magazynie uzbrojenia.
RWGŁ – 3 przechowuje się w głównym i podręcznym magazynie uzbrojenia, w następujący sposób:

rozładowaną,

magazynek odłączony,

kurek zwolniony,

bezpiecznik w położeniu – zabezpieczony.
5.2. Przenoszenie wyrzutni.

Wyrzutnię przenosimy zabezpieczoną w położeniu "na pas" lub zaczepioną na pasie głównym
umundurowania. Jeżeli wyrzutnia jest załadowana, przenosimy ją bez wprowadzonego naboju
do komory nabojowej.

W trakcie wsiadania i wysiadania z samochodu, w wąskich przejściach i korytarzach, podczas
biegu, należy trzymać wyrzutnię w rękach przed sobą.
5.3. Podstawowe czynności przy posługiwaniu się wyrzutnią.
5.3.1. Odłączenie i dołączenie magazynka.
W celu odłączenia magazynka od wyrzutni,
należy chwycić magazynek i naciskając kciukiem zatrzask magazynka (w stroną magazynka) przesunąć magazynek do przodu i w dół.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 3
W celu dołączenia magazynka do wyrzutni
należy włożyć magazynek od strony krótszego
łuku do gniazda w komorze zamkowej, a następnie przesunąć magazynek do tyłu wciskając go do gniazda tak aby zaskoczył za zatrzask magazynka.
5.3.2. Odbezpieczenie i zabezpieczenie.
Odbezpieczenie wyrzutni następuje po przesunięciu bezpiecznika w dół. Pomimo możliwości
ustawienia go w dwóch położeniach przy literach C lub P, pełni on tylko jedną rolę odbezpieczenia lub zabezpieczenia wyrzutni.
Wyrzutnia jest zabezpieczona przed strzałem przypadkowym, gdy bezpiecznik znajduje się
w górnym położeniu. Po zabezpieczeniu zostaje zablokowany język spustowy oraz ograniczony
ruch suwadła do tyłu. Sprawdzenie skuteczności działania zabezpieczenia wykonuje się w następujący sposób:

nacisnąć na spust – powinien być „twardy”, nie daje się go wcisnąć;

odciągnąć suwadło do tyłu – powinno dać się odciągnąć tylko na krótkim odcinku
i zostać zablokowane.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 4
5.3.3. Rozkładanie częściowe i składanie.
W celu dokonania częściowego rozłożenia wyrzutni należy wykonać w kolejności następujące
czynności:
1. Odłączyć magazynek i upewnić się czy nie ma w nim naboju.
2. Sprawdzić komorę nabojową. Odbezpieczyć wyrzutnię i odciągnąć suwadło w tył. Sprawdzić czy nie ma naboju w komorze nabojowej, puścić suwadło.
3. Odłączyć pokrywę komory zamkowej.
Wcisnąć stopkę mechanizmu powrotnego
i unieść tylną część pokrywy komory
zamkowej.
4. Odłączyć mechanizm powrotny. Ponownie wcisnąć stopkę mechanizmu powrotnego, wysunąć ją z wycięć w komorze zamkowej i odłączyć mechanizm powrotny.
5. Odłączyć suwadło wraz z zamkiem.
Przesunąć suwadło do tyłu w końcowym
położeniu unieść i wysunąć je z komory
zamkowej.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 5
6. Odłączyć zamek od suwadła. Ująć suwadło w rękę zamkiem do góry, następnie przesunąć zamek do tyłu obracając
w prawo, aby spowodować wyjście występu zamka z wycięcia w suwadle. Odłączyć zamek przesuwając go do przodu.
7. Odkręcić nasadkę. Przy pomocy klucza 17
odkręcić nasadkę pamiętając, że zastosowano
lewy gwint.
8. Wykręcić z nasadki dławik. Za pomocą
specjalnego klucza wykręcamy dławik
z nasadki.
Czynność
tę
wykonujemy
podczas czyszczenia wyrzutni po strzelaniu.
Składanie wyrzutni polega na wykonaniu powyższych czynności w odwrotnej kolejności. Po złożeniu wyrzutni należy sprawdzić współdziałanie części i mechanizmów.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 6
5.3.4. Załadowanie i rozładowanie magazynka.
W celu załadowania magazynka nabojami, należy ująć magazynek w rękę wyłazem nabojowym
do góry. Drugą ręką trzymać naboje zaślepieniem zwróconym w stronę krótszego łuku magazynka. Następnie ułożyć nabój na opory wyłazu magazynka i wcisnąć go kciukiem do wnętrza magazynka.
W celu rozładowania magazynka należy chwycić go ręką wyłazem nabojowym do góry, a drugą ręką
wysuwać naboje od siebie z magazynka.
5.3.5. Przygotowanie wyrzutni do strzelania.
W celu oddania strzału z wyrzutni (miotania granatu) należy wykonać następujące czynności:

załadować magazynek nabojami miotającymi,

dołączyć magazynek do wyrzutni,

włożyć granat łzawiący po zdjęciu obu pokryw, główką zapalającą do nasadki,

odbezpieczyć wyrzutnię,

przeładować, czyli przesunąć suwadło do tyłu i puścić,

przyjąć postawę i wycelować,

nacisnąć na język spustowy.
Ponieważ wyrzutnia pozbawiona jest przyrządów celowniczych proces celowania odbywa się poprzez ustawienie „na oko” kierunku i kąta strzału, który bezpośrednio wpływa na donośność grao
natu. Kąt największej donośności to 45 .
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 7
5.3.6. Rozładowanie wyrzutni w sytuacji, gdy w komorze nabojowej jest nabój.
W celu rozładowania wyrzutni w sytuacji, gdy w komorze nabojowej jest nabój, należy wykonać następujące czynności:

zabezpieczyć wyrzutnię,

wyjąć granat, jeżeli był włożony do
nasadki,

odłączyć magazynek,

odbezpieczyć wyrzutnię,

usunąć nabój z komory nabojowej
wykonując czynności przeładowania,

w zależności od dalej wykonywanych
czynności należy albo:

usunięty nabój doładować do magazynka a magazynek dołączyć do wyrzutni,

rozładować magazynek.
5.3.7. Środki ostrożności podczas posługiwania się wyrzutnią.

Strzelając z wyrzutni granatów łzawiących nie wolno strzelać "torami płaskimi", gdyż można
siłą uderzenia granatu narazić na utratę zdrowia lub życia.

Kąt strzału powinien być większy niż 30 .

Zabrania się strzelać bezpośrednio w ludzi. Należy strzelać w taki sposób, aby granat upadł
o
z przodu lub z boku, uwzględniając warunki atmosferyczne.

Strzelając granatami w terenie otwartym, należy wziąć pod uwagę przeszkody terenowe, takie
jak: linie elektryczne, telefoniczne, wysokie drzewa, kominy, budynki itp.
6.
Działanie wyrzutni.
W celu oddania strzału z wyrzutni (miotania granatu), należy załadować magazynek nabojami
miotającymi i dołączyć magazynek do wyrzutni. Odbezpieczyć i przeładować wyrzutnię. W tym celu
odciągamy w tylne położenie suwadło i puszczamy. Suwadło wraz z zamkiem przesuwając się do tyłu
odrygluje komorę nabojową i napnie sprężynę mechanizmu powrotnego. Przesuwając się z zamkiem
do przodu pod wpływem sprężyny mechanizmu powrotnego, pobierze nabój z magazynka, wprowadzi
go do komory nabojowej, zarygluje komorę nabojową i w ostatniej fazie ruchu zwolni spust
samoczynny. Następnie należy zabezpieczyć wyrzutnię i włożyć granat łzawiący główką zapalającą do
nasadki. Wyrzutnia jest gotowa do strzału. Należy ją odbezpieczyć. Jeżeli strzelający naciśnie na
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 8
spust, kurek zostanie zwolniony oraz uderzy w iglicę. Następuje strzał. Energia gazów prochowych
przedostających się z lufy do nasadki, wykorzystana jest do odpalenia i wyrzucenia granatu
łzawiącego.
II.
26 mm PISTOLET SYGNAŁOWY wz.1978.
1. Przeznaczenie.
Ogólne – 26 mm pistolet sygnałowy jest przeznaczony do strzelania nabojami sygnałowymi
i oświetlającymi, a także amunicją specjalną (np. obezwładniającą) przeznaczoną do tego rodzaju
pistoletów.
W Służbie Więziennej – pistolet sygnałowy wykorzystuje się do strzelania nabojami sygnałowymi
i oświetlającymi, a także do stosowania środków przymusu bezpośredniego w postaci pocisków niepenetracyjnych miotanych z broni palnej, chemicznych środków obezwładniających, a także po dołączeniu specjalnego zestawu siatki obezwładniającej.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 9
2. Krótka charakterystyka.
Pistolet sygnałowy jest bronią nieautomatyczną, jednostrzałową. Wszystkie czynności związane
z przygotowaniem pistoletu do strzału musi wykonać strzelający. Pistolet nie posiada magazynka
i załadować można tylko jeden nabój bezpośrednio do lufy.
3. Podstawowe dane taktyczno – techniczne.
Kaliber

26 mm.
Amunicja stosowana w SW

26 mm nb.pist. z poc. gum. Bąk,
Rój;

26 mm nb. sygnałowe, oświetlające;

26 mm nb. NPŁ.
Prędkość początkowa pocisku..

zależy od rodzaju naboju.
Ilość naboi w futerale.

13 szt.
Szybkostrzelność

13 strz./min.
Zabezpieczenie przed strzałem przypadkowym

blokada kurka.
Ciężar

560 g.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 10
4. Ogólna budowa.
1. Lufa. 2. Wyrzutnik. 3. Szkielet z uchwytem. 4. Zatrzask lufy. 5. Mechanizm spustowo – uderzeniowy (podzespoły:
kurka z iglicą, zaczepu kurka i spustu).
Pistolet sygnałowy składa się z dwóch zespołów:

LUFY, która służy do umieszczenia naboju i nadania po strzale pociskowi określonej
prędkości i kierunku lotu. W skład lufy wchodzi także wyrzutnik, który ułatwia wyciągnięcie łuski (naboju) z przewodu lufy oraz zespołu osi obrotu lufy ze sprężyną, który zapewnia połączenie lufy ze szkieletem i samoczynne otwieranie lufy po naciśnięciu na zatrzask
lufy.

SZKIELETU, osłoniętego uchwytem z tworzywa sztucznego, który służy do połączenia i
umożliwienia współdziałania poszczególnych części i podzespołów. W szkielecie wyróżnić
możemy zatrzask lufy, mechanizm spustowo – uderzeniowy (podzespoły: kurka, zaczepu
kurka i spustu). Iglica w tym pistolecie jest stałym elementem kurka.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 11
5. Posługiwanie się pistoletem sygnałowym w różnych sytuacjach.
5.1. Przechowywanie pistoletu w magazynie uzbrojenia.
Pistolet sygnałowy przechowuje się w głównym i podręcznym magazynie uzbrojenia, w następujący sposób:

rozładowany,

lufa zamknięta,

kurek zwolniony.
Pistolet przechowuje się wyjęty z futerału, ustawiony stabilnie w pozycji poziomej oparty chwytem,
kabłąkiem i przednią częścią szkieletu lub lufy w drewnianych gniazdach stojaka, umieszczonych
w zamkniętych metalowych szafach. Przy pistoletach wydziela się półkę na futerał.
5.2. Przenoszenie pistoletu.
Pistolety przenosimy w futerałach, w których możemy także umieścić naboje. Załadowanie pistoletu powinno się odbywać bezpośrednio przed użyciem.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 12
5.3. Podstawowe czynności przy posługiwaniu się pistoletem sygnałowym.
5.3.1. Załadowanie pistoletu i oddanie strzału.
W celu załadowania pistoletu i oddania strzału należy:

nacisnąć zatrzask lufy,

otworzyć lufę,

włożyć nabój do przewodu lufy
i dosłać go do przodu,

zamknąć lufę,

skierować lufę pistoletu w kierunku
strzelania,

napiąć kurek (nie trzymając palca na
języku spustowym),

nacisnąć na spust.
Po strzale należy:

nacisnąć zatrzask lufy,

otworzyć lufę,

wyjąć łuskę.
W przypadku niewypału należy odczekać kilka sekund przed otwarciem lufy.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 13
5.3.2. Rozładowanie pistoletu sygnałowego przygotowanego do strzału.
W przypadku, gdy załadowano pistolet i napięto kurek, a nie zachodzi konieczność oddania strzału,
aby pistolet rozładować, należy zachowując szczególną ostrożność wykonać następujące czynności:

przytrzymując palcem (kciukiem) kurek, nacisnąć spust w celu zwolnienia kurka,

po zwolnieniu kurka z jego zaczepu, należy zwolnić nacisk na spust,

w dalszym ciągu przytrzymując palcem, powoli zwolnić kurek w przednie położenie,

nacisnąć zatrzask lufy,

otworzyć lufę,

wyjąć nabój,

zamknąć lufę.
5.3.3. Środki ostrożności podczas posługiwania się pistoletem sygnałowym.
1) Podczas napinania kurka nie trzymać palca na języku spustowym,
2) kurek należy napinać pewnie i do końca (do oporu), tak aby nie wypuścić go spod palca,
3) pistolet nie posiada przyrządów celowniczych, dlatego należy celować po lufie (w przypadku
stosowania naboi obezwładniających Rój, Bąk, NPŁ – 26 czy siatki obezwładniającej),
4) stosując naboje sygnałowe czy oświetlające, trzymając pistolet należy:

usztywnić nadgarstek i ugiąć rękę w łokciu,

nie wolno opierać pistoletu wyłącznie na kciuku ręki,

wylot lufy pistoletu powinien znajdować się nad głową strzelającego, skierowany pio-
nowo w górę.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 14
6. Działanie pistoletu sygnałowego.
W celu oddania strzału z pistoletu sygnałowego, należy za pomocą zatrzasku lufy otworzyć lufę,
wprowadzić do niej nabój oraz zatrzasnąć lufę. Następnie napiąć ręką kurek. Pistolet jest gotowy do
strzału. Jeżeli strzelający naciśnie na spust, kurek zostanie zwolniony, uderzy iglicą (w pistolecie iglica jest elementem kurka) w spłonkę naboju. Następuje strzał. Energia gazów prochowych wykorzystana jest tylko do wyrzucenia pocisku z lufy. Potem należy za pomocą zatrzasku otworzyć lufę i wyjąć z niej łuskę. Jeżeli chcemy oddać kolejny strzał, należy powtórzyć wcześniej opisane czynności.
III.
SIATKA OBEZWŁADNIAJĄCA.
Obecnie na wyposażeniu SW znajdują się dwa rodzaje siatkowych zestawów obezwładniających.
Siatkowy Zestaw Obezwładniający wz.84 (SZO – 84) oraz Nasadowy Siatkowy Zestaw Obezwładniający. Różnica między tymi zestawami nie dotyczy konstrukcji siatki obezwładniającej czy nasadki do jej miotania, a rozszerzenia sposobu użycia. SZO – 84 stosowany jest za pomocą RWGŁ,
natomiast Nasadowy Siatkowy Zestaw Obezwładniający dodatkowo wyposażony jest w komplet części umożliwiający miotanie siatki obezwładniającej za pomocą 26 mm PS wz.78.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 15
1. Przeznaczenie siatki obezwładniającej.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 27.07.2010r.
§18. 1. Siatkę obezwładniającą stosuje się w celu częściowego unieruchomienia osoby.
2. Siatkę obezwładniającą miota się z broni palnej lub innych urządzeń albo zarzuca ręcznie.
2. Podstawowe dane taktyczno – techniczne.
Masa nasadki załadowanej

2,8 kg.
Masa pakietu siatkowego

0,62 kg.
Masa tłoczka napędowego

7 g.
Średnica siatki

4 m.
Wytrzymałość siatki

150 N.
Amunicja do miotania


RWGŁ – 7,62 mm nb.wz.43 UNM,
26 mm PS – nb.12/40 ślepy NET 05.
3. Budowa ogólna.
W skład budowy ogólnej SZO – 84 wchodzi:
1.
Nasadka. 2. Pakiet siatkowy.
3. Pokrywa nasadki. 4. Łącznik (wkrętka) do mocowania nasadki do RWGŁ. 5. Pokrowiec nasadki. 6.
Przyrząd do składania siatki obezwładniającej. 7. Klucz płaski 17
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 16
Nasadowy Siatkowy Zestaw Obezwładniający oprócz części wymienionych w zestawie SZO – 84
posiada także:
1. Wkład redukcyjny do lufy. 2. Rękojeść.
3. Łącznik (wkrętka) do mocowania nasadki do 26mm PS. 4. Klucz (trzpień) do łącznika.
3.1. Nasadka.
Służy do pomieszczenia pakietu siatkowego (lub samej siatki), a także do rozwinięcia i nadania
siatce obezwładniającej kierunku lotu. Nasadka posiada 50 otworów na tłoczki napędowe siatki
obezwładniającej.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 17
3.2. Łącznik.
Służy do połączenia nasadki z wylotem lufy RWGŁ, lub z zestawem do 26 mm PS.
Łącznik: 1. Do RWGŁ. 2. Do zestawu do 26 mm PS.
3.3. Pakiet siatkowy.
Wykonany jest fabrycznie. Składa się z kartonowej obudowy zawierającej wewnątrz ułożoną siatkę
obezwładniającą. Siatka obezwładniająca wykonana z linek, posiada na obwodzie przymocowane
teflonowe tłoczki napędowe w ilości 50 szt.
1. Kartonowa obudowa. 2. Siatka obezwładniająca. 3. Tłoczki napędowe.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 18
Ładowanie pakietu siatkowego do nasadki wykonuje się następująco:

trzymając pakiet, jedną ręką nad kielichem nasadki, umieszczamy tłoczki napędowe w kolejnych otworach gazowych kielicha, uważając, aby nie skrzyżować odciągów,

włożyć pakiet do kielicha, a tłoczki wcisnąć tak, aby wystawały z otworów nie więcej niż 2,5
mm,

zabezpieczyć włożony pakiet pokrywą nasadki.
3.4. Pokrywa nasadki.
Wykonana jest z plastiku lub tektury i służy do
zabezpieczenia pakietu siatkowego lub siatki
obezwładniającej przed wypadnięciem z kielicha nasadki. Wciska się ją w rowek wykonany
na obwodzie nasadki
3.5. Pokrowiec nasadki.
Służy do zabezpieczenia nie używanej nasadki
podczas przenoszenia, przewożenia lub przechowywania.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 19
3.6. Przyrząd do składania siatki obezwładniającej.
Przyrząd służy do złożenia wystrzelonej siatki obezwładniającej i ułożenia jej w nasadce, w celu
ponownego użycia. Jeśli po użyciu siatka obezwładniająca i tłoczki napędowe nie uległy uszkodzeniu można ją użyć ponownie. W tym celu należy:
1) rozplątać siatkę i w pełni rozciągnąć,
2) sprawdzić stan siatki i mocowanie tłoczków napędowych,
3) tłoczki napędowe kolejno wkładać w otwory, w tarczy przyrządu, na zmianę jeden w górny, drugi w dolny otwór,
4) złożyć siatkę wg schematu, umieszczając ją w kielichu nasadki tak, aby jej środkowa
część znalazła się na dnie kielicha, a obwodnica siatki z tłoczkami napędowymi w części
górnej,
5) przełożyć tłoczki napędowe z tarczy przyrządu w odpowiednio kolejne otwory gazowe
w kielichu nasadki, tłoczki z górnych otworów przyrządu przekładać do zewnętrznych
otworów nasadki, a z dolnych do wewnętrznych,
6) założyć pokrywę nasadki.
Schemat składania siatki obezwładniającej
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 20
4. Przygotowanie zestawu siatkowego do użycia.
4.1. Przygotowanie zestawu do użycia za pomocą RWGŁ.
W celu przygotowania zestawu, należy z wyrzutni odkręcić nasadkę służącą do miotania granatów
łzawiących, a na jej miejsce nakręcić załadowaną nasadkę do miotania siatki obezwładniającej
z łącznikiem do mocowania na wyrzutni. Następnie załadować magazynek wyrzutni nabojami miotającymi i dołączyć go do wyrzutni. W celu oddania strzału należy wyrzutnię odbezpieczyć, przeładować, wycelować i oddać strzał naciskając na język spustowy.
4.2. Przygotowanie zestawu do użycia za pomocą 26 mm PS wz.78.
W celu przygotowania zestawu należy otworzyć lufę pistoletu i włożyć do niej wkładkę redukcyjną
zwracając uwagę, aby w wycięcie kołnierza wkładki wszedł wyrzutnik pistoletu, a następnie zamknąć lufę. Nałożyć na wystającą z lufy część wkładki rękojeść. Nakręcić łącznik. Na łącznik nakręcamy załadowaną nasadkę do miotania siatki obezwładniającej (jeżeli do nasadki był przykręcony łącznik do mocowania na RWGŁ należy go wcześniej odkręcić). W celu oddania strzału należy otworzyć lufę pistoletu, załadować nabój miotający, zamknąć lufę, napiąć kurek pistoletu, wycelować i oddać strzał naciskając na język spustowy.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 21
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 22
5.Działanie siatki obezwładniającej.
Po oddaniu strzału z RWGŁ lub 26 mm PS przygotowanych do zastosowania Siatkowego Zestawu
Obezwładniającego, gazy prochowe powstałe w wyniku palenia się ładunku miotającego wydostają
się przez lufę do komory gazowej nasadki. Dalej trafiając do kanałów gazowych naciskają na tłoczki
napędowe siatki obezwładniającej powodując ich wyrzucenie. Tłoczki zrywają i odrzucają pokrywę
o
nasadki. Poruszając się w kierunku rozbieżnym o 25 od osi nasadki powodują rozerwanie obudowy
pakietu siatkowego i wyciągają siatkę obezwładniającą z kielicha nasadki nadając jej ruch do przodu
z jednoczesnym jej rozwinięciem. W odległości ok. 2 m od wylotu siatka ma kształt koła o średnicy
ok. 2 m, które powiększa się w miarę ruchu, aż do pełnego rozwinięcia (śr. 4 m). Po trafieniu na
przeszkodę (cel), następuje gwałtowne zatrzymanie siatki w miejscu zetknięcia się z przeszkodą (celem). Natomiast brzegi siatki ciągnięte przez tłoczki napędowe owijają przeszkodę (cel) i powodują
obezwładnienie przez skrępowanie i ograniczenie swobody ruchu.
6. Środki ostrożności w czasie stosowania siatki obezwładniającej.

Celowanie prowadzi się w sposób przybliżony po lufie tak, aby jej oś była skierowana ok. 20
cm poniżej górnej krawędzi celu (klatka piersiowa przeciwnika), bez względu na odległość do
celu.

Minimalna odległość do celu przy użyciu siatki obezwładniającej wynosi 2 m. Przy strzale
z mniejszej odległości siatka jest nieskuteczna, gdyż nie rozwinie się dostatecznie. Istnieje
również niebezpieczeństwo trafienia bezpośrednio tłoczkiem napędowym we wrażliwe miejsce
(oko, skroń).

Strzelanie natomiast na odległość większą niż 8 m, jest również nie skuteczne ze względu na
małą prędkość siatki i możliwość nie dotarcia do celu.

Dla zapewnienia prawidłowego zadziałania siatki, szerokość celu nie powinna przekraczać 2
m.

Siatkę obezwładniającą z reguły stosuje się na przestrzeni otwartej. Można ją także stosować
w dużych pomieszczeniach, uwzględniając przeszkody na drodze siatki, które mogłyby zakłócić prawidłowe działanie siatki obezwładniającej.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 23
Pytania
W jakim celu stosuje się siatkę obezwładniającą?
Z jakich jednostek broni można stosować siatkę i za pomocą
jakiej amunicji?
W jaki sposób celujemy do osoby?
Jaki jest bezpieczny i skuteczny zakres stosowania siatki
obezwładniającej?
IV.
CHEMICZNE ŚRODKI OBEZWŁADNIAJĄCE.
Obecnie na wyposażeniu SW znajdują się następujące rodzaje chemicznych środków obezwładniających:

Uniwersalne granaty łzawiące – UGŁ – 200 – 1.

26 mm naboje pistoletowe łzawiące – NPŁ – 26.

Ręczne miotacze gazowe – RMG – 75.

Ręczne miotacze pieprzowe – RMP.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 24
1. Przeznaczenie chemicznych środków obezwładniających.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 lipca 2010r.w sprawie stosowania środków przymusu
bezpośredniego oraz użycia broni palnej lub psa służbowego przez funkcjonariuszy Służby Więziennej.
§19. 1. Chemiczne środki obezwładniające i inne środki o podobnym działaniu stosuje się w celu
krótkotrwałego zakłócenia zdolności widzenia lub obezwładnienia osoby.
2. Chemicznych środków obezwładniających i innych środków o podobnym działaniu używa się,
miotając je z broni palnej lub z innych urządzeń albo ręcznie.
2. Uniwersalne granaty łzawiące: UGŁ – 200 – 1.
2.1. Podstawowe dane taktyczno – techniczne.
Ciężar granatu UGŁ 200 – 1

320 g.
Ciężar ładunku palno – łzawiącego

200 g.
Odległość miotania z RWGŁ

ok. 100 m.
Czas rozpalania

3 – 4 s.
Czas intensywnego dymienia

5 – 8 s.
Środek drażniący

CN.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 25
2.2. Budowa ogólna.
UGŁ – 200 – 1: 1. Pokrywka górna z potarką. 2. Krążek (dystansowy) zabezpieczający. 3. Zapalnik (główka zapalnika,
opóźniacz lontowy, masa podpałowa). 4. Ładunek palno – łzawiący (w skład którego wchodzi: mączka prochu czarnego,
talk kosmetyczny, chloroacetofenon). 5. Cylinder wewnętrzny. 6. Kadłub. 7. Krążek z otworami (diafragma). 8. Pokrywka
dolna.
2.3. Posługiwanie się uniwersalnymi granatami łzawiącymi.
Uniwersalne granaty łzawiące można używać ręcznie lub za pomocą ręcznych wyrzutni granatów
łzawiących (RWGŁ).

zdjąć pokrywkę dolną (aby umożli-
wić wydobywanie się dymu ze środkiem
drażniącym);

Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
zdjąć pokrywkę górną;
edu.cossw.pl
strona 26

granat trzymać w ręku, którą bę-
dziemy rzucać;

trzymając granat w ręce, którą rzu-
camy lekko z boku, potrzeć potarką główkę
zapalnika (ruchem od siebie);

po odpaleniu granat odrzucić lub odejść od niego; granat dymi intensywnie przez ok. 5 – 8 s.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 27
2.3.2. Miotanie uniwersalnych granatów łzawiących za pomocą RWGŁ.

załadować magazynek nabojami miotają-
cymi;

przygotować granat łzawiący (zdjąć górną
i dolną pokrywę);

dołączyć magazynek do wyrzutni;

włożyć granat do nasadki wyrzutni główką
zapalnika do nasadki;

o


odbezpieczyć wyrzutnię i przeładować;
o
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00

edu.cossw.pl
strona 28

odbezpieczyć wyrzutnię i przeładować;

Ponieważ
wyrzutnia
pozbawiona
jest
przyrządów celowniczych proces celowania odbywa się poprzez ustawienie „na oko” kierunku
i kąta strzału, który bezpośrednio wpływa na donośność granatu. Kąt największej donośności to
45.
o
2.4. Działanie granatu.
Energiczne potarcie główki zapalnika o potarkę (lub działanie palących się gazów prochowych przy
użyciu z RWGŁ) powoduje jej odpalenie, po czym ogień zostaje przeniesiony na opóźniacz lontowy, który opóźnia zapalenie masy podpałowej o ok. 3 – 4 s. Po upływie tego czasu ogień przedostaje się na masę podpałową, która zapala ładunek palno – łzawiący. Mączka prochu czarnego
szybko się spala wytwarzając wysoką temperaturę i duże ilości dymu. Wysoka temperatura powoduje, że CN sublimuje – przechodzi w stan gazowy. Talk kosmetyczny powoduje obniżenie temperatury palenia się mączki prochu czarneg, co zabezpiecza przed rozkładem CN w zbyt wysokiej
temperaturze. Talk spala się lub częściowo zostaje rozpylony. Wydostający się z granatu dym zawiera gazowy CN, który powoduje podrażnienie błon śluzowych oczu i skóry.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 29
2.5. Środki ostrożności podczas stosowania uniwersalnych granatów łzawiących.

Środki te mogą być stosowane zarówno na przestrzeni otwartej jak i w pomieszczeniach
3
z tym, że kubatura pomieszczenia dla użycia granatu nie może być mniejsza niż 400 m .

Środków tych nie można stosować w pobliżu materiałów łatwopalnych i wybuchowych, a także
w pomieszczeniach w których te środki się znajdują (nie wolno także stosować w pobliżu pojazdów). Jeżeli jednak zachodzi konieczność stosowania granatów w miejscach, gdzie środki
takie się znajdują, to musi być zachowana minimalna bezpieczna odległość od tych środków.
Granat po upadku i zatrzymaniu się nie może być w odległości mniejszej niż 5 m od tych
środków.

Podczas zastosowania UGŁ, funkcjonariusz powinien być wyposażony w maskę p. gaz.

Stosując granaty łzawiące na przestrzeni otwartej, należy uwzględnić kierunek wiatru.

Zapalony granat nie tonie w wodzie, lecz utrzymuje się na jej powierzchni, wydzielając dym.

Używając UGŁ zimą, nie należy rzucać go w głęboki i sypki śnieg, gdyż tłumi on wydzielanie
się dymu łzawiącego.

Używając UGŁ za pomocą RWGŁ, zabrania się celowania bezpośrednio w ludzi. Obezwładnienie ma nastąpić poprzez działanie środka drażniącego, a nie poprzez trafienie granatem.
o
Kąt strzału powinien być większy niż 30 . Należy strzelać w taki sposób, aby granat upadł
z przodu lub z boku, uwzględniając warunki atmosferyczne.

Strzelając granatami w terenie otwartym, należy wziąć pod uwagę przeszkody terenowe, takie
jak: linie elektryczne, telefoniczne, wysokie drzewa, kominy, budynki itp.

W przypadku silnego podrażnienia należy opuścić miejsce skażone, zdjąć wierzchnie ubranie,
oczy i zaczerwienienia skóry przemyć obficie wodą lub wodnym roztworem sody spożywczej.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 30
3. 26 mm Nabój Pistoletowy Łzawiący – NPŁ – 26.
3.1. Podstawowe dane taktyczno – techniczne.

Ciężar naboju

ok. 45 g.

Ciężar ładunku palno – łzawiącego

ok. 30 g.

Odległość miotania

do 120 m.

Czas rozpalania

3 – 4 s po wystrzale.

Czas intensywnego dymienia

4 – 5 s.

Środek drażniący

CN.
2. Budowa ogólna.
1. Łuska zewnętrzna. 2. Spłonka. 3. Ładunek miotający. 4,5. Krążki zabezpieczające. 6. Łuska wewnętrzna (z opóźniaczem lontowym, ładunkiem palno – łzawiącym takim jak w UGŁ). 7. Metalowe okucie łuski wewnętrznej. 8. Otwory łuski
wewnętrznej. 9. Krążek rozpoznawczy (metalowy, srebrno – szary).
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 31
3.3. Sposób użycia.
26 mm naboje pistoletowe łzawiące NPŁ – 26 wystrzeliwujemy za pomocą 26 mm pistoletu sygnałowego.
3.4. Działanie NPŁ – 26.
Po uderzeniu iglicy w spłonkę, zapala się ładunek miotający. Pod wpływem wytworzonych gazów
prochowych następuje wyrzucenie łuski wewnętrznej i krążków zabezpieczających oraz zapalenie
opóźniacza lontowego. Zapalenie ładunku palno – łzawiącego następuje po upływie ok. 2 – 3 s od
momentu wystrzelenia. Zapalona mączka prochu czarnego szybko się spala wytwarzając wysoką
temperaturę i duże ilości dymu. Wysoka temperatura powoduje, że CN sublimuje – przechodzi
w stan gazowy. Talk kosmetyczny powoduje obniżenie temperatury, palenia się mączki prochu
czarnego, co zabezpiecza przed rozkładem CN w zbyt wysokiej temperaturze. Talk spala się lub
częściowo zostaje rozpylony. Wydostający się dym zawiera gazowy CN, który powoduje podrażnienie błon śluzowych oczu i skóry.
3.5. Środki ostrożności podczas stosowania NPŁ – 26.

Środki te mogą być stosowane zarówno na przestrzeni otwartej, jak i w pomieszczeniach
3
z tym, że kubatura pomieszczenia dla użycia NPŁ – 26 nie może być mniejsza niż 25 m .

Zabrania się używania NPŁ w pobliżu materiałów łatwopalnych i wybuchowych, a także
w pomieszczeniach, w których takie materiały się znajdują. Minimalna odległość w jakiej może
upaść łuska wewnętrzna od tych środków wynosi 5 m.

Podczas zastosowania NPŁ, funkcjonariusz powinien być wyposażony w maskę p. gaz.

Stosując je na przestrzeni otwartej należy uwzględnić kierunek wiatru.

Używając NPŁ zabrania się celowania bezpośrednio w ludzi. W pomieszczeniu należy celować w przeciwległy górny narożnik do tego, w którym znajdują się ludzie. Obezwładnienie ma
nastąpić poprzez działanie środka drażniącego, a nie poprzez trafienie łuską wewnętrzną.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 32

Wstrzeliwując NPŁ do pomieszczenia przez okno należy celować w jego górną część.

W przypadku silnego podrażnienia należy opuścić miejsce skażone, zdjąć wierzchnie ubranie,
oczy i zaczerwienienia skóry przemyć obficie wodą lub wodnym roztworem sody spożywczej.
4. Ręczny miotacz gazowy RMG – 75.
4.1. Podstawowe dane taktyczno – techniczne.
Ciężar miotacza

ok. 120g.
Ciężar mieszanki drażniącej

ok. 70g.
Czas jednorazowego stosowania

do 1s.
Odległość stosowania

od 0,5m do 1,5m.
Środek drażniący

CS.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 33
4.2. Budowa ogólna.
1. Zbiornik o kształcie cylindrycznym, napełniony roztworem drażniącym. 2. Zawór zamykający zbiornik, wyposażony w
dyszę. 3. Ochraniacz (osłona) dyszy, zabezpieczający przed samoczynnym otwarciem lub przed otwarciem zaworu gdy
wylot dyszy skierowany jest w stronę użytkownika. 4. Pokrywa.
4.3. Posługiwanie się RMG – 75.
W celu użycia RMG – 75 należy nacisnąć palcem na główkę zaworu. Strumień aerozolu skierować
w stronę napastnika, na klatkę piersiową (poniżej twarzy). Używać z odległości od 50 do 150 cm Stosowanie środka powinno odbywać się dawkami. Jednorazowo nacisk palcem na główkę zaworu należy utrzymywać do 1 s.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 34
4.4. Działanie RMG – 75.
Naciśnięcie na zawór powoduje, że zawartość pojemnika zostaje rozpylona w postaci aerozolu.
Zawarty w tym aerozolu związek CS powoduje podrażnienie błon śluzowych oczu, górnych dróg
oddechowych i skóry.
4.5. Zasady i środki ostrożności podczas stosowania RMG – 75.

Środki te mogą być stosowane zarówno na przestrzeni otwartej jak i w pomieszczeniach.

Używając na przestrzeni otwartej należy uwzględnić kierunek wiatru.

Używając w pomieszczeniach nie wytwarzać zbyt dużych stężeń poprzez wielokrotne naciskanie na główkę zaworu.

Używać RMG – 75 można w temperaturach od -20 C do +40 C.

Przechowywać RMG – 75 z dala od źródeł ciepła, należy chronić go przed nagrzaniem powy-
o
o
o
żej 40 C.

Używając RMG – 75 zabrania się kierować strumień aerozolu obezwładniającego prosto
w oczy napastnika.

Nie utrzymywać nacisku na zawór dłużej niż 1s.

W przypadku silnego podrażnienia należy opuścić miejsce skażone, zdjąć wierzchnie ubranie,
oczy i zaczerwienienia skóry przemyć obficie wodą.
5. Ręczny miotacz pieprzowy – RMP.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 35
5.1. Podstawowe dane taktyczno – techniczne.
Ciężar miotacza
ok. 90 g.
Ciężar mieszanki drażniącej
ok. 50 g.
Czas jednorazowego stosowania
ok. 2 s.
Odległość stosowania
od 1 do 4 m.
Środek drażniący
roztwór naturalnego środka drażniącego – kapsaicyny.
5.2. Budowa ogólna.
1. Zbiornik o kształcie cylindrycznym napełniony roztworem drażniącym. 2. Ochraniacz
(osłona) zabezpieczający
przed samoczynnym otwarciem lub przed otwarciem
zaworu gdy wylot dyszy skierowany jest| w stronę użytkownika. 3. Dysza zaworu.
4.Zabezpieczenie przycisku
zaworu. 5. Przycisk zaworu
zamykający zbiornik.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 36
5.3. Posługiwanie się RMP.
W celu użycia RMP należy nacisnąć palcem na główkę zaworu. Strumień aerozolu skierować w stronę napastnika, na
klatkę piersiową (poniżej twarzy). Używać z odległości nie
mniejszej niż 1 m. Odległość skutecznego rażenia do 4 m.
Stosowanie środka powinno odbywać się dawkami. Jednorazowo nacisk palcem na główkę zaworu należy utrzymywać
przez min. 2s.
5.4. Działanie RMP.
Naciśnięcie na zawór powoduje, że zawartość pojemnika zostaje rozpylona w postaci aerozolu.
Zawarte w tym aerozolu substancje (substancje chemiczne występujące w pieprzu naturalnym)
powodują podrażnienie błon śluzowych oczy i górnych dróg oddechowych.
5.5. Zasady i środki ostrożności podczas stosowania RMP.

Środek ten może być stosowany zarówno na przestrzeni otwartej jak i w pomieszczeniach.

Używając na przestrzeni otwartej należy uwzględnić kierunek wiatru.

Należy chronić go przed nagrzaniem powyżej 50 C.

Przechowywać RMP z dala od źródeł ciepła i chronić przed uszkodzeniami mechanicznymi.

W przypadku silnego podrażnienia należy zdjąć wierzchnie ubranie, oczy i zaczerwienienia
o
skóry przemyć obficie wodą lub wodą z mydłem.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 37
6.Charakterystyka środków drażniących.
CN – Środek wykorzystywany w broni chemicznej, w celu obezwładniania. Działanie jego polega na
silnym podrażnieniu zakończeń nerwów błon śluzowych oczu. Efekty podrażnienia to (przy stęże-4
3
niach 5 – 10 mg/dm ) silne łzawienie i spazmatyczne zwieranie powiek uniemożliwiające wykonywanie normalnych czynności. Efekt podrażnienia wzmacnia się w miejscach wilgotnych np. od łez
-3
3
czy potu. Wyższe stężenia (od 2 – 10 mg/dm ) powodują podrażnienie skóry twarzy. Objawy ustępują w krótkim czasie (od kilku minut do kilku godzin) po wyjściu z atmosfery skażonej, nie pozostawiając trwałych śladów. W stanie czystym i normalnych warunkach atmosferycznych, środek ma postać bezbarwnych kryształków, nazwa chemiczna – CHLOROACETOFENON.
CS – Środek wykorzystywany w broni chemicznej, w celu obezwładniania. Działanie jego polega na
silnym podrażnieniu zakończeń nerwów błon śluzowych oczu, górnych dróg oddechowych, krtani,
tchawicy i oskrzeli. Efekty podrażnienia to łzawienie, podrażnienie skóry, które objawia się uczuciem
pieczenia szczególnie w miejscach wilgotnych np. od łez czy potu, kichanie, kaszel, ślinotok, pieczenie w krtani, ból w klatce piersiowej, wymioty. Silniejsze skażenie środkiem może wywołać: podrażnienie skóry (zaczerwienienia, pęcherze), duszność, ból w uszach, zaburzenia równowagi i koordynacji ruchów. Po wyjściu z atmosfery skażonej objawy powoli ustępują. CS zachowuje działanie rażące w terenie ponad 14 dni. W stanie czystym i normalnych warunkach atmosferycznych środek ma
postać bezbarwnych kryształków, nazwa chemiczna – ORTOCHLOROBENZYLIDENOMALONODINITRYL.
OC (oleoresin capsicum) KAPSAICYNA – Środek wykorzystywany w broni chemicznej (najczęściej
w ręcznych miotaczach) w celu obezwładniania. Popularnie zwany „gazem pieprzowym”. Występuje
jako składnik roślin takich jak pieprz, papryka chilli, habanero itp. Jest tzw. „alkaloidem pikantności”.
Działa poprzez wywoływanie uczucia silnego pieczenia, połączonego z trudnością w oddychaniu
i utrzymania otwartych oczu. W przypadku zastosowania bezpośrednio na twarz, może dojść do duszenia i obrażeń oczu. Środek jest niebezpieczny dla osób z astmą, alergią i innymi podobnymi
schorzeniami. W dużych stężeniach jest śmiertelną trucizną. Symptomy przedawkowania to kłopoty
z oddychaniem, zasinienie skóry i konwulsje.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 38
Pytania
W jakim celu stosuje się chemiczne środki obezwładniające
lub inne o podobnym działaniu?
Jakie środki drażniące stosowane są w środkach będących
na wyposażeniu SW?
Jakie są minimalne kubatury pomieszczeń w przypadku stosowania środków chemicznych w pomieszczeniach?
W jaki sposób stosuje się ręczne miotacze?
Jak udziela się pierwszej pomocy w przypadku wystąpienia
silnych podrażnień?
V.
PETARDY I INNE ŚRODKI HUKOWO – BŁYSKOWE.
VI.
Obecnie na wyposażeniu Służby Więziennej znajdują się dwa rodzaje ww. środków:

petarda z lontem,

petarda z zapalnikiem tarciowym ZT – 1.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 39
1. Przeznaczenie petard i innych środków hukowo – błyskowych.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 27.07.2010r. w sprawie stosowania środków przymusu bezpośredniego oraz użycia broni palnej lub psa służbowego przez funkcjonariuszy Służby Więziennej.
§21. Petardy lub inne środki hukowo-błyskowe stosuje się na otwartej przestrzeni lub w pomieszczeniach, w celu krótkotrwałego zakłócenia orientacji osoby.
2. Budowa ogólna petard.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 40
2.1. Petarda z lontem.
1.Kadłub petardy. 2. Cylinder wewnętrzny. 3. Ładunek wybuchowy. 4. Denko. 5. Krążek uszczelniający. 6. Opóźniacz lontowy.
7. Krążek górny. 8. Nakrywka z tasiemką.
Masa ładunku wybuchowego – 80 g,
Ładunek wybuchowy – saletra barowa, siarka, stop aluminiowo – magnezowy,
Długość lontu – 155 – 160 mm,
Po dopaleniu wybuch następuje po upływie – 15 – 20 s,
Niewybuchy zbierać po upływie – minimum 15 min.
Kadłub petardy stanowi tekturowy cylinder zewnętrzny, którego dolna i górna część jest zawinięta
do wewnątrz. U dołu kadłuba znajduje się denko i krążek uszczelniający. Wnętrze kadłuba wzmocnione jest cylindrem wewnętrznym i stanowi komorę na ładunek wybuchowy. Od góry kadłub przykryty jest krążkiem z otworem na lont opóźniacza i krążkiem uszczelniającym. Przestrzeń między
krążkiem górnym, a nakrywką z tasiemką stanowi komorę, w której jest umieszczona górna część
opóźniacza lontowego. Dolna część opóźniacza lontowego umieszczona jest wewnątrz ładunku
wybuchowego. Opóźniacz lontowy służy do spowodowania opóźnionego zapalenia ładunku wybuchowego i wybuchu petardy. Długość lontu wynosi 155 – 160 mm. Główka zapalająca umieszczona na zewnętrznym końcu lontu służy do zapalenia lontu, natomiast główka prochowa służy do zapalenia ładunku wybuchowego.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 41
2.2. Petarda z zapalnikiem tarciowym ZT – 1.
1.Kadłub petardy. 2. Cylinder wewnętrzny. 3. Ładunek wybuchowy. 4. Denko. 5. Krążek uszczelniający. 6. Opóźniacz lontowy.
7. Obsada lontu z nakrętką bakelitową. 8. Zapalnik tarciowy ZT – 1.
Masa ładunku wybuchowego – 95 – 110 g,
Ładunek wybuchowy – saletra barowa, siarka, stop aluminiowo – magnezowy,
Długość lontu – 155 – 160 mm,
Po dopaleniu wybuch następuje po upływie – 15 – 20 s,
Niewybuchy zbierać po upływie – min. 15 min.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 42
Kadłub petardy stanowi tekturowy cylinder zewnętrzny, którego dolna i górna część jest zawinięta do
wewnątrz. Od dołu kadłub zakryty jest denkiem i uszczelniony krążkiem dolnym. Wnętrze kadłuba
wzmocnione jest dodatkowo cylindrem wewnętrznym i stanowi komorę na ładunek wybuchowy. Od
góry cylinder przykryty jest krążkiem z otworem na opóźniacz lontowy i obsadą lontu z nakrętką bakelitową. Przestrzeń między krążkiem, a obsadą lontu stanowi komorę, w której umieszczona jest górna
część lontu zakończona tulejką gwintowaną, na którą nakręca się nakrętkę bakelitową, a później zapalnik tarciowy ZT – 1. Opóźniacz lontowy służy do spowodowania opóźnionego zapalenia ładunku
wybuchowego i wybuchu petardy. Długość lontu wynosi 155 – 160 mm.
Zapalnik tarciowy ZT – 1.
1. Kadłub. 2. Kapturek zabezpieczający. 3. Spłonka zapalająca. 4. Drut tarciowy. 5. Łącznik. 6. Kółko naciągowe.
7. Zawleczka.
Kadłub zapalnika służy do połączenia wszystkich części. Wewnątrz umieszczona jest tulejka z masą tarciową tworząc spłonkę zapalającą. Poprzez spłonkę przewleczony jest drut tarciowy, który
zamocowany jest na łączniku. Poprzez górny otwór łącznika jest przewleczone kółko naciągowe.
Górna część zapalnika przykryta jest kapturkiem zabezpieczającym. Natomiast kółko naciągowe
zabezpieczone jest zawleczką. Zasada działania tego zapalnika polega na tym, że podczas energicznego wyciągania (wyszarpnięcia) drutu tarciowego za pomocą kółka naciągowego następuje
tarcie rozwijającej się spirali drutu o masę zapalającą, co powoduje jej zapalenie, a także zapalenie
opóźniacza lontowego. Palący się opóźniacz powoduje zapalenie ładunku wybuchowego i wybuch
petardy.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 43
2.3. Posługiwanie się petardami.
2.3.1. Użycie petardy z lontem.
W celu użycia petardy z lontem należy wykonać następujące czynności:

zerwać nakrywkę poprzez szarpnięcie tasiemki,


wyjąć lont
wyprostować go i ułożyć wzdłuż cylindra
zewnętrznego (wzdłuż petardy),
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 44

przytrzymać w tym położeniu kciukiem
(petardę trzymamy ręką, którą rzucamy),

potrzeć potarką (w przypadku braku potarki do petard można skorzystać np. z pudełka
zapałek lub pokrywki UGŁ – a) o główkę zapalającą lontu,

po upewnieniu się, że petarda została odpalona, mimo, że czas palenia się lontu wynosi
ok.15s petardę należy natychmiast odrzucić lub oddalić się od niej.
UWAGA: Przy odpalaniu petardy potarcie główki zapalającej potarką powinno być wykonane energicznie. Nie należy uderzać potarką o główkę zapalającą aby uniknąć jej odpadnięcia. W razie odpadnięcia główki zapalającej aby użyć petardę należy lont ściąć na ukos tuż za główką. Do rdzenia prochowego przyłożyć główkę zapałki i potrzeć ją potarką. Ścięcie nie powinno być jednorazowo większe
niż 5 mm.

ścięcie lontu pod skosem na długości nie większej niż 5 mm;

przyłożenie zapałki do ścieżki prochowej lontu;

potarcie potarką zapałki w celu odpalenia petardy.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 45
2.3.2.
Użycie petardy z zap. ZT – 1.
W celu użycia petardy z zapalnikiem ZT – 1 należy wykonać następujące czynności:
1) Uzbrajać petardy bezpośrednio przed użyciem,
2) odkręcić nakrętkę bakelitową
zabezpieczającą opóźniacz lontowy;
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 46
3) na jej miejsce nakręcić zapalnik ZT – 1;
4) Odgiąć końce zawleczki blokującej kółko naciągowe zapalnika;
5) Wysunąć zawleczkę i ustawić kółko naciągowe do użycia;
6) Trzymać petardę w ręce, którą rzucamy, drugą wyszarpnąć kółko naciągowe
zapalnika;
7) Po upewnieniu się, że petarda została odpalona należy ją natychmiast odrzucić.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 47
3. Działanie petard.
Po odpaleniu petardy z lontem poprzez potarcie główki zapalającej czy petardy z zapalnikiem ZT – 1
po zadziałaniu zapalnika zapalona zostaje ścieżka prochowa w loncie i po upływie ok. 15 – 17 s
(czas palenia lontu wynosi ok. 1 cm/s) zapalona zostaje masa zapalająca wewnątrz petardy, od której zostaje zapalony ładunek wybuchowy (w skład, którego wchodzi: saletra barowa, stop aluminiowo – magnezowy i siarka). W wyniku szybkiego spalania się ładunku i wydzielania dużej ilości gazów w zamkniętym kadłubie petardy następuje wybuch.
4. Zasady bezpieczeństwa i środki ostrożności obowiązujące w czasie stosowania petard.

Petardy należy uzbrajać tylko bezpośrednio przed użyciem.

Po zapaleniu główki zapalającej czy zadziałaniu zapalnika tarciowego, mimo że czas palenia
opóźniaczy lontowych w obu typach petard wynosi ok.15 s należy petardę natychmiast odrzucić. Zabrania się przetrzymywać petard z odpalonym lontem lub po zadziałaniu zapalnika tarciowego.

Zabrania się rzucania petard bezpośrednio w ludzi czy zwierzęta.

Petardę należy odrzucić lub oddalić się od niej na bezpieczną odległość. W czasie ćwiczeń
czy szkoleń należy zachować bezpieczną odległość 25 m. Podczas stosowania petard w sytuacjach bojowych należy zachować odległość min. 5 m.

Rzucający petardę ma obowiązek obserwować jej lot i miejsce upadku, aby upewnić się czy
nastąpił wybuch petardy, czy nie spowodował pożaru, w trakcie ćwiczeń także, aby ostrzec
zbliżających się ludzi lub odpędzić podchodzące zwierzęta.

Jeżeli wybuch petardy nie nastąpi, zabrania się zbierać niewybuchy przed upływem 15 min.
od chwili odpalenia petardy.

Zebrane niewybuchy należy zdać kierującemu akcją lub ćwiczeniami.

Zabrania się rzucać petardy w miejsce, gdzie grozi niebezpieczeństwo powstania pożaru (materiały wybuchowe, łatwopalne).

Zabrania się rzucać petardy w przedmioty lub materiały grożące powstaniem odłamków np.:
wióry metalowe, opiłki, szkło, piasek, żwir.

Zabrania się przenosić petard w kieszeniach.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 48

W przypadku odpadnięcia główki zapalającej można petardę odpalić po ścięciu lontu. Zabrania się obcinać lontu więcej niż 5 mm od końca. Ścięcie lontu powinno być wykonane po skosię, jednym pociągnięciem noża. Zapalenie ścieżki prochowej wykonuje się poprzez przyłożenie do niej zapałki i potarciu potarką.

Zabrania się podpalania lontu petardy jakimkolwiek płomieniem np.: zapałki, zapalniczki, palnika czy ogniska. Należy postępować wg wskazówek w pkt. dotyczącym użycia petard.

Petarda wybucha po upływie ok. 15 s (czas palenia się lontu wynosi ok. 1 cm/s).

Petarda nie tonie w wodzie, ani nie gaśnie. Po obciążeniu jej wybucha pod wodą.

Petardy można używać na przestrzeni otwartej oraz w pomieszczeniach nie mieszkalnych
o silnej konstrukcji np.: klatki schodowe, korytarze, hale produkcyjne.
Pytania
W jakim celu stosuje się petardy lub inne środki hukowo –
błyskowe?
Po jakim czasie wybucha petarda?
Po jakim czasie można zbierać petardy w przypadku niewybuchu?
Na jakie odległości można stosować petardy?
Na jakim podłożu nie należy stosować petard?
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 49
VII.POCISKI NIEPENETRACYJNE MIOTANE Z BRONI PALNEJ LUB INNYCH URZĄDZEŃ
1. Przeznaczenie amunicji niepenetracyjnej.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 27.07.2010r.
§24.
Pociski
niepenetracyjne,
miotane
z
broni
palnej
lub
innych
urządzeń,
stosuje
się w celu obezwładnienia osoby. Przepisów §25 nie stosuje się.
Amunicja obezwładniająca (z pociskami niepenetracyjnymi) - są to naboje z pociskami gumowymi,
plastikowymi lub woreczkami z drobnym śrutem, stosowane w celu obezwładnienia. Pociski tych naboi nie powodują penetracji (naruszenia) ciała jednak przy nie zachowaniu pewnych warunków (odległość stosowania) pocisk posiadać będzie prędkość niebezpieczną Vn. To znaczy taką prędkość,
przy której uderzenie pocisku, powoduje wystarczająco prawdopodobne zagrożenie powstania ciężkich obrażeń wewnętrznych organizmu ludzkiego. Związane z tym tzw. rażenie skuteczne (zranienie
ciężkie lub śmiertelne), może być wynikiem penetracji warstwy skórnej ciała, a następnie uszkodzeń
(upośledzenia) czynności organów wewnętrznych lub wynikiem uszkodzeń (upośledzenia) organów
wewnętrznych wskutek hydrodynamicznego udaru pochodzącego od uderzenia pocisku bez penetracji warstwy skórnej. Poniżej tej prędkości uderzenie pocisku jest bolesne, lecz nie powoduje
ciężkich zranień lub kontuzji.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 50
2. Amunicja niepenetracyjna miotana ze strzelb kal.12.
2.1. Nb. kal.12/70 z poc. gum. CHRABĄSZCZ 20, 30 lub 50.
Pociskiem we wszystkich nabojach jest taki sam gumowy walec z ubrzechwieniem aerodynamicznym (powodującym stabilizację lotu pocisku) w tylnej jego części na ok. 1/2 długości.
o
Masa pocisku – 8g.
o
Średnica pocisku – 18,8mm.
o
Prędkość początkowa – CHRB 20 – 145m/s
o
CHRB 30 – 170m/s
o
CHRB 50 – 300m/s
Naboje różnią się wielkością ładunku miotającego. W celu odróżnienia zastosowano oznakowanie
w postaci napisu na łuskach CHRB 20, 30 lub 50 oraz wypustek (nadlewów) na górnej, czołowej
części pocisku w ilości: jednej dla CHRB 20, dwie dla CHRB 30 i trzy dla CHRB 50. Liczby znajdujące się za oznaczeniami literowymi oznaczają tzw. odległości bazowe, z których trafienie pociskiem nie powoduje poważnych obrażeń lub kontuzji. Należy pamiętać, że przy bliskich odległościach stosowania pociski mogą wyrządzić większe obrażenie niż dotkliwy ból, w związku z tym jeżeli sytuacja podczas stosowania na to pozwala (nie istnieje zagrożenie utraty życia funkcjonariusza lub innej osoby) należy zachować minimalne, bazowe odległości stosowania.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 51
2.2. Nb. kal.12/70 z poc. gum. BĄK.
Pociskiem naboju jest gumowa kula.

Masa pocisku – 4,3g.

Średnica pocisku – 17mm.

Prędkość początkowa – 175m/s.
Nabój został tak opracowany, żeby trafienie pociskiem z odległości 20 m było bolesne lecz nie powodowało poważnych obrażeń lub kontuzji. Zakres skutecznego działania obezwładniającego naboju to ok. 20 do 30 m. Należy pamiętać, że przy bliskich odległościach stosowania pociski mogą
wyrządzić większe obrażenie niż dotkliwy ból, w związku z tym jeżeli sytuacja podczas stosowania
na to pozwala (nie istnieje zagrożenie utraty życia funkcjonariusza lub innej osoby) należy zachować odległość stosowania 20 m.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 52
2.3. Nb. kal.12/70 z poc. gum. RÓJ.
Pocisk naboju to ładunek 15-tu gumowych kulek umieszczonych w sabocie (koszyku) z polietylenu.

Masa pocisku – 0,32 g.

Średnica pocisku – 8 mm.

Prędkość początkowa – 250 m/s.
Podczas strzelań testowych stwierdzono, że rozcalenie pocisków (oddzielenie kulek od sabotu)
następuje na początkowym odcinku toru lotu, na drodze od 4 do 6 m. Z tego względu, dla wyeliminowania ryzyka trafienia celu „pociskiem nierozcalonym”, posiadającym dużą prędkość minimalna
odległość strzelania nabojami Rój powinna wynosić 8 m. Strzelanie z odległości większej jak 15 m
nie jest skuteczne z powodu znikomych energii kulek oraz ich znacznego rozproszenia.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 53
3. Amunicja niepenetracyjna miotana z 26 mm Pistoletów Sygnałowych.
3.1. 26 mm nb. z poc. gum. BĄK.
Pociskiem naboju jest pojedyncza gumowa kula umieszczona w łusce.

Masa pocisku – 9,05g.

Średnica pocisku – 24mm.

Prędkość początkowa – 130m/s.
1. Łuska. 2. Metalowe okucie łuski (wewnątrz spłonka i ładunek miotający). 3. Pocisk. 4. Krążki uszczelniające. 5. Krążek
zamykający.
Uwzględniając, że pocisk posiada prędkość niebezpieczną tylko w początkowej fazie lotu oraz po
wylotowe działanie gazów prochowych, minimalna odległość stosowania powinna wynosić ok. 5 m.
Natomiast maksymalna odległość do której pocisk zachowuje zdolność obezwładniania to ok. 20 m.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 54
3.2. 26 mm nb. z poc. gum. RÓJ.
Pocisk naboju to ładunek ok.48 kulek gumowych ułożonych bezpośrednio w łusce.

Masa pocisku – 0,32g.

Średnica pocisku – 8mm.

Prędkość początkowa – 150m/s.
1. Łuska. 2. Metalowe okucie łuski (wewnątrz spłonka i ładunek miotający). 3. Pocisk (śrut gumowy). 4. Krążki uszczelniające. 5. Krążek zamykający.
Po wystrzeleniu kulki gumowe rozlatują się tzw. snopem rozbieżnym. Uwzględniając jednak fakt,
że w odległości do 2,5 m cały ładunek kulek uderza w cel przy dużej prędkości, to strzał z tej odległości jest niebezpieczny zwłaszcza dla twarzy i oczu. Z tego względu należy ograniczyć minimalną
odległość strzelania tym nabojem do ok. 5 m. Natomiast strzelanie na odległość większą od 15 m
jest nieskuteczne ze względu na znaczne rozproszenie kulek i niewielką ich energię.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 55
4. Amunicja niepenetracyjna miotana z rewolweru.
4.1. Naboje rewolwerowe kal. .38 „KOMAR”, „OSA”, „SZERSZEŃ”.
Pociskiem w tych nabojach jest woreczek wypełniony drobnym śrutem.

Masa pocisku – 3 g.

Średnica pocisku – 25 mm.

Średnica śrutu – 1 mm.

Prędkość początkowa – KOMAR – 250 m/s.
OSA – 300 m/s.
SZERSZEŃ – 350m/s.
Pocisk umieszczony jest w łusce i przykryty plastykowym kapturkiem. Naboje różnią się energią jaką osiąga pocisk po wylocie z lufy. Odróżnienie naboi możliwe jest poprzez kolor plastikowego kapturka, a także po nacięciach (rowkach) na łusce naboju: KOMAR – biały i brak rowków na łusce,
OSA – żółty i jeden rowek na łusce, SZERSZEŃ – niebieski i dwa rowki na łusce. Po wystrzeleniu,
poprzez ruch obrotowy nadany poprzez gwint lufy woreczek rozwija się i lecąc płaszczyzną do
przodu szybko wytraca prędkość tak, że na 20 metrze pocisk jest już nie groźny. Skuteczne działanie obezwładniające osiągane jest na odległościach od 4 do ok. 10 m.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 56
1. Łuska. 2. Przybitka. 3. Płaszcz (osłona pocisku). 4. Pocisk (materiałowy woreczek). 5. Śrut metalowy.
5. Środki ostrożności podczas stosowania naboi z pociskami niepenetracyjnymi.
1) Nie należy strzelać w odkryte, wrażliwe części ciała. Trafienie np. w oko, krtań czy skroń nawet przy stosunkowo bezpiecznych energiach pocisku może spowodować ciężkie zranienie
lub śmierć.
2) Nie zachowanie minimalnych odległości strzelania może spowodować ciężkie kontuzje lub
śmierć.
3) Osłonięcie ciała grubszą warstwą odzieży zmniejsza efekt skutecznego działania pocisku.
4) Pociski gumowe odbijają się od twardych przeszkód.
5) Trafienie w cel pod małym kątem (kilka do kilkunastu stopni) powoduje rykoszetowanie i osłabienie działania pocisków.
6) Podczas strzelań na dalsze odległości należy uwzględnić poprawki w związku z opadającym
charakterem lotu pocisków oraz na wiatr.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 57
Pytania
W jakim celu stosuje się pociski niepenetracyjne?
Jakie są pociski niepenetracyjne na wyposażeniu SW?
Jakie są podstawowe zasady obowiązujące podczas stosowania pocisków niepenetracyjnych?
Jakie są rodzaje pocisków niepenetracyjnych?
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 58

Podobne dokumenty