Kategorie słowotwórcze przymiotników i czasowników

Kategorie słowotwórcze przymiotników
Kategorie słowotwórcze czasowników
Kategorie słowotwórcze
przymiotników i czasowników
Anna Kozłowska
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Anna Kozłowska
Kategorie słowotwórcze przymiotników i czasowników
Kategorie słowotwórcze przymiotników
Kategorie słowotwórcze czasowników
1
Kategorie słowotwórcze przymiotników
2
Kategorie słowotwórcze czasowników
Anna Kozłowska
Kategorie słowotwórcze przymiotników i czasowników
Kategorie słowotwórcze przymiotników
Kategorie słowotwórcze czasowników
Derywaty odprzymiotnikowe
1. Derywaty gradacyjne.
Przykłady: bledszy, mądrzejszy, zielonkawy, niedorozwinięty,
superciekawy, ekstramocny, najkrótszy.
2. Expressiva.
Przykłady: świeżutki, maluśki, miluchny.
3. Antonimy (derywaty negacyjne).
Przykłady: nieludzki, antyromantyczny, irracjonalny, aspołeczny.
Anna Kozłowska
Kategorie słowotwórcze przymiotników i czasowników
Kategorie słowotwórcze przymiotników
Kategorie słowotwórcze czasowników
Derywaty odrzeczownikowe – typy użyć
użycia subiektowe, np. dziecięca (mowa), uczniowski (wybryk)
użycia obiektowe, np. (urzędnik) podatkowy, (pług) śnieżny
użycia posesywne (dzierżawcze), np. babcine (okulary),
(dobro) narodowe
użycia instrumentowe, np. (wycieczka) samolotowa,
(rozmowa) telefoniczna
użycia materiałowe, np. złoty (pierścionek), (chleb) żytni
użycia genetyczne, np. kurze (jajko), (kość) słoniowa
użycia charakterystyczne, np. garbaty, piegowaty, uczuciowy,
silny, honorowy (człowiek)
Anna Kozłowska
Kategorie słowotwórcze przymiotników i czasowników
Kategorie słowotwórcze przymiotników
Kategorie słowotwórcze czasowników
Derywaty odrzeczownikowe – typy użyć
użycia subiektowe, np. dziecięca (mowa), uczniowski (wybryk)
użycia obiektowe, np. (urzędnik) podatkowy, (pług) śnieżny
użycia posesywne (dzierżawcze), np. babcine (okulary),
(dobro) narodowe
użycia instrumentowe, np. (wycieczka) samolotowa,
(rozmowa) telefoniczna
użycia materiałowe, np. złoty (pierścionek), (chleb) żytni
użycia genetyczne, np. kurze (jajko), (kość) słoniowa
użycia charakterystyczne, np. garbaty, piegowaty, uczuciowy,
silny, honorowy (człowiek)
Anna Kozłowska
Kategorie słowotwórcze przymiotników i czasowników
Kategorie słowotwórcze przymiotników
Kategorie słowotwórcze czasowników
Derywaty odrzeczownikowe – typy użyć
użycia subiektowe, np. dziecięca (mowa), uczniowski (wybryk)
użycia obiektowe, np. (urzędnik) podatkowy, (pług) śnieżny
użycia posesywne (dzierżawcze), np. babcine (okulary),
(dobro) narodowe
użycia instrumentowe, np. (wycieczka) samolotowa,
(rozmowa) telefoniczna
użycia materiałowe, np. złoty (pierścionek), (chleb) żytni
użycia genetyczne, np. kurze (jajko), (kość) słoniowa
użycia charakterystyczne, np. garbaty, piegowaty, uczuciowy,
silny, honorowy (człowiek)
Anna Kozłowska
Kategorie słowotwórcze przymiotników i czasowników
Kategorie słowotwórcze przymiotników
Kategorie słowotwórcze czasowników
Derywaty odrzeczownikowe – typy użyć
użycia subiektowe, np. dziecięca (mowa), uczniowski (wybryk)
użycia obiektowe, np. (urzędnik) podatkowy, (pług) śnieżny
użycia posesywne (dzierżawcze), np. babcine (okulary),
(dobro) narodowe
użycia instrumentowe, np. (wycieczka) samolotowa,
(rozmowa) telefoniczna
użycia materiałowe, np. złoty (pierścionek), (chleb) żytni
użycia genetyczne, np. kurze (jajko), (kość) słoniowa
użycia charakterystyczne, np. garbaty, piegowaty, uczuciowy,
silny, honorowy (człowiek)
Anna Kozłowska
Kategorie słowotwórcze przymiotników i czasowników
Kategorie słowotwórcze przymiotników
Kategorie słowotwórcze czasowników
Derywaty odrzeczownikowe – typy użyć
użycia subiektowe, np. dziecięca (mowa), uczniowski (wybryk)
użycia obiektowe, np. (urzędnik) podatkowy, (pług) śnieżny
użycia posesywne (dzierżawcze), np. babcine (okulary),
(dobro) narodowe
użycia instrumentowe, np. (wycieczka) samolotowa,
(rozmowa) telefoniczna
użycia materiałowe, np. złoty (pierścionek), (chleb) żytni
użycia genetyczne, np. kurze (jajko), (kość) słoniowa
użycia charakterystyczne, np. garbaty, piegowaty, uczuciowy,
silny, honorowy (człowiek)
Anna Kozłowska
Kategorie słowotwórcze przymiotników i czasowników
Kategorie słowotwórcze przymiotników
Kategorie słowotwórcze czasowników
Derywaty odrzeczownikowe – typy użyć
użycia subiektowe, np. dziecięca (mowa), uczniowski (wybryk)
użycia obiektowe, np. (urzędnik) podatkowy, (pług) śnieżny
użycia posesywne (dzierżawcze), np. babcine (okulary),
(dobro) narodowe
użycia instrumentowe, np. (wycieczka) samolotowa,
(rozmowa) telefoniczna
użycia materiałowe, np. złoty (pierścionek), (chleb) żytni
użycia genetyczne, np. kurze (jajko), (kość) słoniowa
użycia charakterystyczne, np. garbaty, piegowaty, uczuciowy,
silny, honorowy (człowiek)
Anna Kozłowska
Kategorie słowotwórcze przymiotników i czasowników
Kategorie słowotwórcze przymiotników
Kategorie słowotwórcze czasowników
Derywaty odrzeczownikowe – typy użyć
użycia subiektowe, np. dziecięca (mowa), uczniowski (wybryk)
użycia obiektowe, np. (urzędnik) podatkowy, (pług) śnieżny
użycia posesywne (dzierżawcze), np. babcine (okulary),
(dobro) narodowe
użycia instrumentowe, np. (wycieczka) samolotowa,
(rozmowa) telefoniczna
użycia materiałowe, np. złoty (pierścionek), (chleb) żytni
użycia genetyczne, np. kurze (jajko), (kość) słoniowa
użycia charakterystyczne, np. garbaty, piegowaty, uczuciowy,
silny, honorowy (człowiek)
Anna Kozłowska
Kategorie słowotwórcze przymiotników i czasowników
Kategorie słowotwórcze przymiotników
Kategorie słowotwórcze czasowników
Derywaty odrzeczownikowe – typy użyć
użycia subiektowe, np. dziecięca (mowa), uczniowski (wybryk)
użycia obiektowe, np. (urzędnik) podatkowy, (pług) śnieżny
użycia posesywne (dzierżawcze), np. babcine (okulary),
(dobro) narodowe
użycia instrumentowe, np. (wycieczka) samolotowa,
(rozmowa) telefoniczna
użycia materiałowe, np. złoty (pierścionek), (chleb) żytni
użycia genetyczne, np. kurze (jajko), (kość) słoniowa
użycia charakterystyczne, np. garbaty, piegowaty, uczuciowy,
silny, honorowy (człowiek)
Anna Kozłowska
Kategorie słowotwórcze przymiotników i czasowników
Kategorie słowotwórcze przymiotników
Kategorie słowotwórcze czasowników
Derywaty odrzeczownikowe – typy użyć cd.
użycia partytywne, np. (drzewo) liściaste, (leki) hormonalne
użycia wskazujące na całość, np. (danie) obiadowe, (silnik)
samochodowy
użycia porównawcze, np. galaretowata (masa), jastrzębi
(wzrok)
użycia zakresowe, np. (proces) produkcyjny, (sytuacja)
kryzysowa
użycia limitujące, np. (wiedza) matematyczna, (ustawa)
emerytalna
użycia temporalne, np. niedzielny (spacer), (plan) semestralny
użycia lokatywne, np. (rynek) poznański, polne (kwiaty)
Anna Kozłowska
Kategorie słowotwórcze przymiotników i czasowników
Kategorie słowotwórcze przymiotników
Kategorie słowotwórcze czasowników
Derywaty odrzeczownikowe – typy użyć cd.
użycia partytywne, np. (drzewo) liściaste, (leki) hormonalne
użycia wskazujące na całość, np. (danie) obiadowe, (silnik)
samochodowy
użycia porównawcze, np. galaretowata (masa), jastrzębi
(wzrok)
użycia zakresowe, np. (proces) produkcyjny, (sytuacja)
kryzysowa
użycia limitujące, np. (wiedza) matematyczna, (ustawa)
emerytalna
użycia temporalne, np. niedzielny (spacer), (plan) semestralny
użycia lokatywne, np. (rynek) poznański, polne (kwiaty)
Anna Kozłowska
Kategorie słowotwórcze przymiotników i czasowników
Kategorie słowotwórcze przymiotników
Kategorie słowotwórcze czasowników
Derywaty odrzeczownikowe – typy użyć cd.
użycia partytywne, np. (drzewo) liściaste, (leki) hormonalne
użycia wskazujące na całość, np. (danie) obiadowe, (silnik)
samochodowy
użycia porównawcze, np. galaretowata (masa), jastrzębi
(wzrok)
użycia zakresowe, np. (proces) produkcyjny, (sytuacja)
kryzysowa
użycia limitujące, np. (wiedza) matematyczna, (ustawa)
emerytalna
użycia temporalne, np. niedzielny (spacer), (plan) semestralny
użycia lokatywne, np. (rynek) poznański, polne (kwiaty)
Anna Kozłowska
Kategorie słowotwórcze przymiotników i czasowników
Kategorie słowotwórcze przymiotników
Kategorie słowotwórcze czasowników
Derywaty odrzeczownikowe – typy użyć cd.
użycia partytywne, np. (drzewo) liściaste, (leki) hormonalne
użycia wskazujące na całość, np. (danie) obiadowe, (silnik)
samochodowy
użycia porównawcze, np. galaretowata (masa), jastrzębi
(wzrok)
użycia zakresowe, np. (proces) produkcyjny, (sytuacja)
kryzysowa
użycia limitujące, np. (wiedza) matematyczna, (ustawa)
emerytalna
użycia temporalne, np. niedzielny (spacer), (plan) semestralny
użycia lokatywne, np. (rynek) poznański, polne (kwiaty)
Anna Kozłowska
Kategorie słowotwórcze przymiotników i czasowników
Kategorie słowotwórcze przymiotników
Kategorie słowotwórcze czasowników
Derywaty odrzeczownikowe – typy użyć cd.
użycia partytywne, np. (drzewo) liściaste, (leki) hormonalne
użycia wskazujące na całość, np. (danie) obiadowe, (silnik)
samochodowy
użycia porównawcze, np. galaretowata (masa), jastrzębi
(wzrok)
użycia zakresowe, np. (proces) produkcyjny, (sytuacja)
kryzysowa
użycia limitujące, np. (wiedza) matematyczna, (ustawa)
emerytalna
użycia temporalne, np. niedzielny (spacer), (plan) semestralny
użycia lokatywne, np. (rynek) poznański, polne (kwiaty)
Anna Kozłowska
Kategorie słowotwórcze przymiotników i czasowników
Kategorie słowotwórcze przymiotników
Kategorie słowotwórcze czasowników
Derywaty odrzeczownikowe – typy użyć cd.
użycia partytywne, np. (drzewo) liściaste, (leki) hormonalne
użycia wskazujące na całość, np. (danie) obiadowe, (silnik)
samochodowy
użycia porównawcze, np. galaretowata (masa), jastrzębi
(wzrok)
użycia zakresowe, np. (proces) produkcyjny, (sytuacja)
kryzysowa
użycia limitujące, np. (wiedza) matematyczna, (ustawa)
emerytalna
użycia temporalne, np. niedzielny (spacer), (plan) semestralny
użycia lokatywne, np. (rynek) poznański, polne (kwiaty)
Anna Kozłowska
Kategorie słowotwórcze przymiotników i czasowników
Kategorie słowotwórcze przymiotników
Kategorie słowotwórcze czasowników
Derywaty odrzeczownikowe – typy użyć cd.
użycia partytywne, np. (drzewo) liściaste, (leki) hormonalne
użycia wskazujące na całość, np. (danie) obiadowe, (silnik)
samochodowy
użycia porównawcze, np. galaretowata (masa), jastrzębi
(wzrok)
użycia zakresowe, np. (proces) produkcyjny, (sytuacja)
kryzysowa
użycia limitujące, np. (wiedza) matematyczna, (ustawa)
emerytalna
użycia temporalne, np. niedzielny (spacer), (plan) semestralny
użycia lokatywne, np. (rynek) poznański, polne (kwiaty)
Anna Kozłowska
Kategorie słowotwórcze przymiotników i czasowników
Kategorie słowotwórcze przymiotników
Kategorie słowotwórcze czasowników
Derywaty odrzeczownikowe – typy użyć cd.
użycia partytywne, np. (drzewo) liściaste, (leki) hormonalne
użycia wskazujące na całość, np. (danie) obiadowe, (silnik)
samochodowy
użycia porównawcze, np. galaretowata (masa), jastrzębi
(wzrok)
użycia zakresowe, np. (proces) produkcyjny, (sytuacja)
kryzysowa
użycia limitujące, np. (wiedza) matematyczna, (ustawa)
emerytalna
użycia temporalne, np. niedzielny (spacer), (plan) semestralny
użycia lokatywne, np. (rynek) poznański, polne (kwiaty)
Anna Kozłowska
Kategorie słowotwórcze przymiotników i czasowników
Kategorie słowotwórcze przymiotników
Kategorie słowotwórcze czasowników
Derywaty odczasownikowe
1. Derywaty niepredyspozycyjne (czynnościowe*).
Przykłady: dokuczliwy (wiatr), zwycięski (wódz), uprawne
(pole), szanowany (obywatel), (papier) ścierny, (leki) wykrztuśne,
(dom) poprawczy, (sala) jadalna, pożądliwe (spojrzenie), (mowa)
pożegnalna.
2. Derywaty predyspozycyjne:
1
potencjalne, np. wymienialna (waluta), poznawalna
(rzeczywistość)
2
habitualne, np. wywrotna (łódź), marudny (klient)
3
oceniające, np. życzliwy (człowiek), bitny (żołnierz)
4
kwantytatywne, np. wytrzymały (piechur), chorowite (dziecko)
Anna Kozłowska
Kategorie słowotwórcze przymiotników i czasowników
Kategorie słowotwórcze przymiotników
Kategorie słowotwórcze czasowników
Derywaty odimienne
1. Formacje stanowe
Przykłady: chorować, smucić się, matkować, królować.
2. Formacje zdarzeniowe
Przykłady: balować, koncertować, głowić się, wagarować.
Anna Kozłowska
Kategorie słowotwórcze przymiotników i czasowników
Kategorie słowotwórcze przymiotników
Kategorie słowotwórcze czasowników
Derywaty odimienne cd.
3. Formacje procesualne
Przykłady: dziczeć, twardnieć, pienić się, drewnieć.
4. Formacje kauzatywne
Przykłady: doskonalić, oślepić, mumifikować, uczłowieczyć.
Anna Kozłowska
Kategorie słowotwórcze przymiotników i czasowników
Kategorie słowotwórcze przymiotników
Kategorie słowotwórcze czasowników
Derywaty odczasownikowe
1. Formacje aspektowe
Przykłady: przeczytać, zrobić, oblizywać, obierać.
2. Formacje determinatywne
Przykłady: postać, pobiegać, posiedzieć.
3. Formacje inchoatywne
Przykłady: zaboleć, zaśpiewać, zabrzęczeć.
Anna Kozłowska
Kategorie słowotwórcze przymiotników i czasowników
Kategorie słowotwórcze przymiotników
Kategorie słowotwórcze czasowników
Derywaty odczasownikowe cd.
4. Formacje momentalne
Przykłady: kopnąć, trzasnąć, wrzasnąć.
5. Formacje dystrybutywne
Przykłady: pomordować, powynosić, podosypywać.
6. Formacje kompletywne
Przykłady: wytruć, wygasić, obściskać.
Anna Kozłowska
Kategorie słowotwórcze przymiotników i czasowników
Kategorie słowotwórcze przymiotników
Kategorie słowotwórcze czasowników
Derywaty odczasownikowe cd.
7. Formacje perduratywne
Przykłady: przeżyć, przesiedzieć, przegadać (jakiś czas).
8. Formacje akumulatywne
Przykłady: napleść, nakłamać, nadokuczać.
9. Formacje intensywne
Przykłady: spłakać się, zasłuchać się, przejeść się.
Anna Kozłowska
Kategorie słowotwórcze przymiotników i czasowników
Kategorie słowotwórcze przymiotników
Kategorie słowotwórcze czasowników
Derywaty odczasownikowe cd.
10. Formacje ewolutywne
Przykłady: rozgniewać się, rozpłakać się, rozchorować się.
11. Formacje transformatywne
Przykłady: przebudować, przeformatować, przerobić.
12. Formacje anulatywne
Przykłady: rozwiązać, dezorganizować, rozminować.
13. Formacje iteratywne
Przykłady: zmywać, przepisywać, pijać.
Anna Kozłowska
Kategorie słowotwórcze przymiotników i czasowników
Kategorie słowotwórcze przymiotników
Kategorie słowotwórcze czasowników
Dziękuję za uwagę :)
Temat następnego wykładu:
Wprowadzenie do fleksji.
Zapraszam!
Anna Kozłowska
Kategorie słowotwórcze przymiotników i czasowników