Ochrona środowiska przyrodniczego na obszarach zurbanizowanych

Rok akademicki:
Grupa przedmiotów:
Numer katalogowy:
Nazwa przedmiotu1):
Ochrona środowiska przyrodniczego na obszarach zurbanizowanych
Tłumaczenie nazwy na jęz. angielski3):
Nature conservation in urban areas
Kierunek studiów4):
Ochrona środowiska
5)
Koordynator przedmiotu :
6)
ECTS 2)
2
dr hab. Joanna Werka, prof. SGGW
Prowadzący zajęcia :
dr hab. Joanna Werka, prof. dr hab. Czesław Wysocki, dr Dagny Krauze-Gryz
Jednostka realizująca7):
Wydział Leśny, Samodzielny Zakład Zoologii Leśnej i Łowiectwa; Wydział Ogrodnictwa i
Architektury, Krajobrazu Katedra Ochrony Środowiska
Wydział, dla którego przedmiot jest
realizowany8):
Międzywydziałowe Studium Ochrony Środowiska
Status przedmiotu9):
a) przedmiot specjalizacyjny
(specjalizacja Funkcjonowanie i
b) stopień II
ochrona środowiska przyrodniczego)
Cykl dydaktyczny10):
semestr letni
Założenia i cele przedmiotu12):
Celem zajęć jest poznanie funkcjonowania środowiska przyrodniczego na obszarach zurbanizowanych.
Formy dydaktyczne, liczba godzin13):
Metody dydaktyczne14):
Pełny opis przedmiotu15):
a)
wykład; liczba godzin 15;
b)
ćwiczenia; liczba godzin 15;
rok II
c) stacjonarne
Jęz. wykładowy11): polski
wykład z wykorzystaniem prezentacji multimedialnych, dyskusja: rozwiązywanie problemów ochrony
przyrody w mieście, wykład terenowy, ćwiczenia w terenie (odłowy ssaków w pułapki żywołowne,
inwentaryzacja puszczyka metodą nasłuchów, ocena zaburzeń w funkcjonowaniu zieleni urządzonej,
wykorzystanie roślinności synantropijnej jako miary zniekształcenia środowiska miejskiego)
Wykłady: Miasto jako układ ekologiczny; charakterystyka elementów abiotycznych środowiska
miejskiego (warunki klimatyczne, glebowe, zanieczyszczenia powietrza, gleby i wód); funkcjonowanie
roślinności w warunkach zurbanizowanych (zieleń urządzona, roślinność spontaniczna); charakterystyka
miasta jako środowiska życia zwierząt; bogactwo gatunkowe zoocenoz w miastach; proces synurbizacji
kręgowców; charakterystyka miejskiej populacji puszczyka; problemy ochrony ptaków i ssaków w
mieście; charakterystyka populacji myszy polnej w Warszawie jako przykład synurbizacji ssaków;
Ćwiczenia: ocena zaburzeń warunków siedliskowych; ocena zaburzeń w funkcjonowaniu zieleni
urządzonej (drzewa, krzewy, trawniki); roślinność synantropijna jako miara zniekształceń środowiska
miejskiego; ocena liczebności ptaków (sów) w warunkach parków i lasów miejskich; odłowy ssaków w
różnych typach zieleni miejskiej; ocena śmiertelności zwierząt na terenie różnych dzielnic Warszawy
Wymagania formalne (przedmioty
wprowadzające)16):
-
Założenia wstępne17):
wiedza z zakresu zoologii, botaniki i ekologii uzyskana w trakcie studiów
Efekty kształcenia18):
01 - potrafi scharakteryzować środowisko miejskie w zakresie elementów abiotycznych
02 - potrafi scharakteryzować warunki życia roślin i zwierząt w mieście
03 - wie jak przebiega i na czym polega proces synurbizacji zwierząt
04 - rozpoznaje zniekształcenia środowiska przyrodniczego w miastach, w zakresie jego komponentów
abiotycznych i biotycznych
05- potrafi zaplanować badania miejskich populacji wybranych gatunków ptaków i ssaków
06- potrafi zaprojektować przestrzenne układ zieleni miejskiej tak aby zminimalizować ryzyko kolizji ze
zwierzętami
Sposób weryfikacji efektów kształcenia19):
Prezentacja projektu obejmującego analizę rozmieszczenia kolizji ze zwierzętami w danej dzielnicy
Warszawy i przygotowanie zaleceń minimalizujących ich ryzyko: 06
Egzamin pisemny: 01-06
Forma dokumentacji osiągniętych efektów
Projekty studentów (płyta CD); treść pytań egzaminacyjnych wraz z oceną
kształcenia 20):
Prezentacja projektu-40%
Elementy i wagi mające wpływ na ocenę
egzamin pisemny-60%
końcową21):
Miejsce realizacji zajęć22):
sala dydaktyczna, w terenie: wybrane tereny zielone w mieście
Literatura podstawowa i uzupełniająca23):
Andrzejewski R., Babińska-Werka J., Gliwicz J., Goszczyński J. 1982: Synurbizacja fauny a urbanistyka. Człowiek i Środowisko, 6: 87-109.
Andrzejewski R., Babińska-Werka J., Goszczyński J. 1978: Synurbization processes in population of Apodemus agrarius. I. Characteristics of
1
population in an urbanization gradient. Acta Theriologica 23: 341-358.
Babińska-Werka J. 1981: Food of the striped field mouse in different types of urban green areas. Acta Theriologica 17: 285-299.
Babińska-Werka J., Garbarczyk H. 1981: Animal component of the striped field mouse under urban conditions. Acta Theriologica 26: 301-318.
Babińska-Werka J., Malinowska B. 2008. Synurbizacja myszy leśnej Apodemus flavicollis w Warszawie. W. Indykiewicz P., Jerzak L., Barczak T.
(red.). Fauna miast. Ochronić różnorodność biotyczną w miastach. SAR „POMORZE”, Bydgoszcz: 144-150.
Babińska-Werka J., Gliwicz J., Goszczyński J. 1981: Demographic processes in an urban population of the striped field mouse. Acta Theriologica 26:
275-283.
Banaszak J. 1998: Z badań nad fauną i ekologią miast. W: Fauna miast- Urban fauna. Barczak T., Indykiewicz P. (red.). Wyd. ART, Bydgoszcz.
Chojnacki J. 1991. Zróżnicowanie przestrzenne roślinności Warszawy. Wyd. UW. Warszawa, 1-227.
Czerwiński Z., J. Pracz, 1990. Gleby i kierunki ich transformacji w warunkach presji urbanistycznej. w: Funkcjonowanie układów ekologicznych w
warunkach zurbanizowanych. CPBP. 04.10.06., Wyd. SGGW-AR, Warszawa, 58, 41-69.
Gliwicz J. 1990: Ekologiczny aspekt synurbizacji myszy polnej Apodemus agrarius (Pall.). Wiadomości Ekologiczne 26: 117-124.
Goszczynski J. 1979: Penetration of mammals over urban green species in Warsaw. Acta Theriologica 14: 181-190.
Goszczyński J., Werka J. 1979: Wpływ zabudowy i infrastruktury technicznej na przemieszczanie się fauny. Człowiek i Środowisko, 3: 55-64.
Jackowiak B. 1998. Struktura przestrzenna flory dużego miasta. Wyd. Nauk. Bogucki. Poznań, 1-227.
Luniak M. 1977: Stan badań nad ptakami miast w Polsce. Wiadomości Ekologiczne 23: 399-406.
Markowski J. 1997: Specyfika synurbijnych populacji zwierząt. W: Kurnatowska A. (red.). Ekologia. Jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy. PWN,
Warszawa.
Marzluff J. i in. (ed.) 2008. Urban ecology. An international perspective on the interaction between humans and nature. Springer.
Sudnik-Wójcikowska B., 1998. Czasowe i przestrzenne aspekty procesu synantropizacji flory. Wyd. UW, Warszawa, 1-167.
Szulczewska B., 2002. Teoria ekosystemu w koncepcjach rozwoju miast. Rozprawy Naukowe i Monografie, wyd. SGGW, Warszawa, ss. 195.
Śmiełowski J. 1990: Struktura zespołu drobnych ssaków w środowisku zurbanizowanym. Funkcjonowanie populacji ssaków a heterogenność
środowiska. Wyd. SGGW, 31.
Wysocki C. 1994. Studia nad funkcjonowaniem trawników na obszarach zurbanizowanych. Rozprawy Naukowe i Monografie, Wyd. SGGW,
Warszawa, ss. 95.
Zimny H. 1976. Miasto jako układ ekologiczny. Wiadomości Ekologiczne, 22, 345-353.
Zimny H. 2005. Ekologia miasta. ARW, Warszawa, ss. 233.
UWAGI24):
Wskaźniki ilościowe charakteryzujące moduł/przedmiot25) : wykład 15h; ćwiczenia 15h; przygotowanie projektu 15h; konsultacje 5h;
przygotowanie do egzaminu 8h; egzamin 2h
Szacunkowa sumaryczna liczba godzin pracy studenta (kontaktowych i pracy własnej) niezbędna dla osiągnięcia zakładanych efektów
kształcenia18) - na tej podstawie należy wypełnić pole ECTS2:
Łączna liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje na zajęciach wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich:
(15 h wykłady + 15 h ćwiczenia + 5 h konsultacje + 2 h egzamin)
Łączna liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje w ramach zajęć o charakterze praktycznym, takich jak zajęcia laboratoryjne,
projektowe, itp.: (15 h ćwiczenia + 5 h konsultacje + 15 h przygotowanie projektu w ramach pracy własnej)
60 h; 2,4
ECTS
37h; 1,5
ECTS
35h; 1,4
ECTS
Tabela zgodności kierunkowych efektów kształcenia efektami przedmiotu 26)
Nr /symbol
efektu
01
Wymienione w wierszu efekty kształcenia:
Odniesienie do efektów dla programu
kształcenia na kierunku
K_W01+, K_U01++, K_S05+
01 - potrafi scharakteryzować środowisko miejskie w zakresie elementów abiotycznych
02
02 - potrafi scharakteryzować warunki życia roślin i zwierząt w mieście
K_W01+, K_U01++, K_S05+
03
03 – wie jak przebiega i na czym polega proces synurbizacji zwierząt
K_W01++, K_U01++
04
04 - rozpoznaje zniekształcenia środowiska przyrodniczego w miastach, w zakresie jego
komponentów abiotycznych i biotycznych
K_W09++, K_U01++. K_U02+++,
K_U04+, K_S06++
05
05- potrafi zaplanować badania miejskich populacji wybranych gatunków ptaków i ssaków
K_W09++, K_U02+
06
06- potrafi zaprojektować przestrzenne układ zieleni miejskiej tak aby zminimalizować
ryzyko kolizji ze zwierzętami
K_W09+++, K_U03+++, K_U09+++,
K_S02++
2