114 stanjek.qxp - Medycyna Sportowa

Transkrypt

Medycyna Sportowa
© MEDSPORTPRESS, 2008; 1(6); Vol. 24, 45-51
Anita Stanjek-Cichoracka(B,D,F), Aleksandra KochañskaDziurowicz(A,E,D), Artur Gabrysiak(A), Aleksandra Bijak(C)
ed
.
Zaanga¿owanie Autorów
A – Przygotowanie projektu
badawczego
B – Zbieranie danych
C – Analiza statystyczna
D – Interpretacja danych
E – Przygotowanie manuskryptu
F – Opracowanie piœmiennictwa
G – Pozyskanie funduszy
tio
np
roh
ibit
Katedra i Zak³ad Diagnostyki Izotopowej i Radiofarmaceutyków, Wydzia³ Farmaceutyczny
z Oddzia³em Medycyny Laboratoryjnej w Sosnowcu, Œl¹ski Uniwersytet Medyczny, Katowice
Department of Isotope Diagnostics and Radiopharmaceutics, School of Pharmacy and Division
of Laboratory Medicine in Sosnowiec, Medical University of Silesia, Katowice
OCENA WYBRANYCH PARAMETRÓW
MORFOLOGICZNYCH KRWI I ERYTROPOETYNY
U UCZESTNIKÓW WYPRAWY NA ELBRUS
Author’s Contribution
A – Study Design
B – Data Collection
C – Statistical Analysis
D – Data Interpretation
E – Manuscript Preparation
F – Literature Search
G – Funds Collection
EVALUATION OF SELECTED BLOOD MORPHOLOGIC PARAMETERS
AND ERYTHROPOIETIN IN MEMBERS OF MT. ELBRUS CLIMBING
EXPEDITION
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
-
KRÓTKIE DONIESIENIE / SHORT REPORT
-d
istr
ibu
S³owa kluczowe: wysi³ek rekreacyjny, wyprawa na Elbrus, parametry morfologiczne krwi,
erytropoetyna
Key words: recreational effort, Mt. Elbrus climbing expedition, blood morphologic parameters,
erythropoietin
Streszczenie
on
al
us
-
eo
nly
Wstêp. Celem pracy by³a ocena zmian parametrów morfologicznych (erytrocytów – RBC, hemoglobiny – HGB, hematokrytu – HCT, wskaŸników czerwonokrwinkowych – MCV, MCH, MCHC
oraz leukocytów – WBC), a tak¿e erytropoetyny (EPO) po zakoñczeniu wyprawy na Elbrus.
Materia³ i metody. W wyprawie wziê³o udzia³ 19 osób. Na wykonanie badañ zgodê wyrazi³o 9 mê¿czyzn. Œrednia wieku ca³ej grupy wynosi³a 28,6±5,9 lat. Wyprawa odby³a siê w okresie 1-15 sierpnia 2006 r. Cztery dni zajê³o dotarcie z Polski do pierwszej bazy w Azau, po³o¿onej na wysokoœci 2400 m n.p.m. Akcja górska trwa³a 6 dni. Za³o¿one zosta³y trzy obozy na wysokoœciach 3300, 4200 i 4800 m n.p.m. Wy¿ywienie by³o wspólne dla ca³ej grupy. Parametry
morfologiczne mierzone by³y w krwi pe³nej w analizatorze MICROS 60 firmy ABX, natomiast
EPO oznaczano metod¹ RIA w surowicy krwi.
Wyniki. Oceniane parametry morfologiczne oraz EPO przed rozpoczêciem wyprawy, a tak¿e 14 dni po niej, u wszystkich uczestników mieœci³y siê w normie fizjologicznej. Stwierdzono
jedynie tendencjê do obni¿enia siê liczby leukocytów – WBC (p<0,06) i wzrostu œredniej masy
hemoglobiny w krwince – MCH (p<0,07).
Wnioski. MCH jest bardzo czu³ym parametrem prospektywnym obrazuj¹cym zmiany w uk³adzie czerwonokrwinkowym pod wp³ywem ekstremalnego wysi³ku. Stwierdzono, ¿e okres 14 dni
po wyprawie wysokogórskiej jest czasem, w którym pozosta³e parametry morfologiczne oraz
EPO wracaj¹ do wartoœci wyjœciowych.
4027
1
2
5
op
Word count:
Tables:
Figures:
References:
y is
-
for
pe
rs
Background. The aim of the study was to assess the changes of blood morphologic parameters i.e. red blood cells (RBC), haemoglobin (HGB), haemotocrit (HCT), erythrocytic indexes
(MCV, MCH, MCHC), leucocytes (WBC) as well as erythropoietin (EPO) following the Mt.
Elbrus climbing expedition.
Material and methods. 19 persons took part in the expedition. 9 men agreed to take part in the
research. The mean age of all studied group was 28,6±5,9 year. The expedition lasted from 1 August to15 August 2006. The way from Poland to the first base camp in Azau, which lies at an altitude of 2400 meters, took four days. The three base camps were set at the altitude of 3300, 4200
and 4800 meters. The morphologic parameters were determined in the whole blood by means of
MICROS 60 analyzer (ABX). Erythropoietin was determined in blood serum by RIA method.
Results. The morphologic parameters and erythropoietin before the expedition and 14 days
after were at physiological levels. The only tendency to the decrease in the number of leucocytes (WBC, p<0,06) and increase in mean corpuscular haemoglobin (MCH, p<0,07) were found.
Conclusions. MCH is the forward sensitivity parameter representing the changes in erythrocyte system under (conditions of) extreme effort. It was found that 14-day-long period following the climbing expedition is the period in which the rest morphologic parameters and EPO
reach their initial values.
Th
is c
Adres do korespondencji / Address for correspondence
prof. dr hab. n. med. Aleksandra Kochañska-Dziurowicz
Katedra i Zak³ad Diagnostyki Izotopowej i Radiofarmaceutyków
41-200 Sosnowiec, ul. Jagielloñska 4, tel./fax: (0-32) 266-78-60, e-mail: [email protected]
Otrzymano / Received
Zaakceptowano / Accepted
12.06.2007 r.
24.09.2007 r.
-
Summary
45
Background
Utrzymywanie dobrze zrównowa¿onej diety po³¹czonej z systematyczn¹ aktywnoœci¹ fizyczn¹ jest
podstawowym warunkiem profilaktycznym w zapobieganiu rozwojowi oty³oœci czy cukrzycy. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e te dwie jednostki chorobowe zaliczane s¹
(³¹cznie z chorobami nowotworowymi) do wspó³czesnych chorób cywilizacyjnych. Regularny wysi³ek fizyczny powoduje m.in.: zmniejszenie zapadalnoœci na
choroby uk³adu kr¹¿enia, utrzymuje w wiêkszej sprawnoœci uk³ad miêœniowy, a tym samym opóŸnia proces
osteoporozy [1]. Wyodrêbnienie czynników ryzyka
zapadalnoœci na choroby w kontekœcie przed³u¿enia
¿ycia jest bardzo wa¿ne nie tylko ze wzglêdów medycznych, ale i ekonomicznych. Propagowanie tzw.
zdrowego stylu ¿ycia jest uzasadnione i staje siê
ostatnio modne. Analizuj¹c katalogi biur podró¿y, coraz czêœciej pojawiaj¹ siê oferty spêdzenia urlopu typu „dla odwa¿nych”, gdzie w programie wycieczek
przewidziany jest dziennie przewa¿nie oko³o 8-godzinny trekking na œrednio trudnych trasach górskich.
Podobnie kluby turystyczne, maj¹c wyszkolonych przewodników górskich, oferuj¹ bardziej wyczynowe trasy, np. na Elbrus.
Elbrus jest wygas³ym wulkanem po³o¿onym w Górach Kaukazu le¿¹cych na granicy Rosji i Gruzji. Mimo
¿e jest szczytem wysokim (5643 m n.p.m.), to stosunkowo ³atwym do zdobycia. Nie wymaga opanowania
linowej techniki wspinaczki górskiej. Dlatego wielu turystów pochopnie decyduje siê na jego zdobycie bez
wystarczaj¹cego przygotowania zarówno merytorycznego, jak równie¿ fizycznego. W 2004 roku w wyprawach na Elbrus zginê³o 48 alpinistów. Stwierdzono, ¿e
powodem œmierci by³a nie tylko wysokoœæ (brak stopniowej aklimatyzacji), niew³aœciwa ocena w³asnych mo¿liwoœci fizycznych, ale te¿ zmiennoœæ pogody.
Celem pracy by³a ocena zmian parametrów morfologicznych (erytrocytów – RBC, hemoglobiny – HGB, hematokrytu – HCT, wskaŸników czerwonokrwinkowych:
œredniej objêtoœæ krwinki czerwonej – MCV, œredniej zawartoœæ hemoglobiny w krwince czerwonej – MCH,
œredniego stê¿enie hemoglobiny w krwince czerwonej
– MCHC oraz leukocytów – WBC), a tak¿e erytropoetyny (EPO) po zakoñczeniu wyprawy na Elbrus.
Maintaining a well balanced diet combined with
systematic physical activity is a basic element of prevention of the development of obesity or diabetes
mellitus. We have to remember that the two above
mentioned disease entities are (apart from cancer)
among the most popular civilization diseases of
nowadays. Regular physical effort may, among other
things, result in the decrease in the development of
circulatory system disorders, maintain proper functioning of the muscular system thus delaying the progression of osteoporosis [1]. Determination of the risk
factors for morbidity rate is essential for life span prolongation, not only from the medical point of view but
also for economic reasons. Promotion of the so called
healthy lifestyle is justifiable and recently fashionable.
Travel agencies more and more frequently offer
"active" holidays with medium difficulty level mountain trekking including walking 8 hours a day. Similarly, mountaineer's clubs, having professional mountain guides at their disposal, offer more difficult treks,
i.e. to Elbrus.
Mount Elbrus is a dormant volcano located in the
Caucasus mountains near the border between Russia and Georgia. Although it is a high peak (5643
o.s.l.), it is relatively easy to climb. Climbing Elbrus
does not require advanced climbing techniques. Therefore many tourist decide to climb it without being adequately prepared – not only in terms of skills but also
regarding physical training. In 2004 48 alpinists died
during expeditions to Elbrus. It was found that not
only the altitude (lack of gradual acclimatisation) and
inaccurate self-assessment of the climbers' physical
potential, but also changeable weather was the reason for their deaths.
The aim of this paper was evaluation of the
changes in morphological paramaters i.e. red blood
cells (RBC), haemoglobin (HGB), haemotocrit (HCT),
erythrocytic indexes (MCV, MCH, MCHC), leucocytes
(WBC) as well as erythropoietin (EPO) following the
Mt. Elbrus climbing expedition.
Materia³ i metody
pe
rs
on
al
us
eo
nly
-d
istr
ibu
tio
np
roh
ibit
ed
.
Wstêp
Th
is c
op
y is
for
W wyprawie wziê³o udzia³ 19 osób (3 kobiety, 16
mê¿czyzn). Na wykonanie badañ zgodê wyrazi³o 9 mê¿czyzn. Œrednia wieku tej podgrupy wynosi³a 28,6±5,9
lat. Charakteryzowali siê zró¿nicowanym przygotowaniem fizycznym i doœwiadczeniem górskim: od
przewodników górskich (dwie osoby) do osób sporadycznie w ci¹gu roku uprawiaj¹cych turystykê w polskich górach. Wyprawa odby³a siê w dniach 1-8
sierpnia 2006 r. Cztery dni zajê³o dotarcie z Polski
do pierwszej bazy w Azau, po³o¿onej na wysokoœci
2400 m n.p.m. W tym czasie podró¿owano poci¹giem, samolotem i mikrobusem. Akcja górska trwa³a 6 dni. Do zdobycia szczytu wybrano drogê klasyczn¹, od strony po³udniowej. Za³o¿one zosta³y trzy obozy na wysokoœciach 3300, 4200 i 4800 m n.p.m.
Po dotarciu do ka¿dego obozu uczestnicy mieli
zapewniany kilkugodzinny odpoczynek, wspólny posi³ek, a tak¿e organizowane by³y „wyjœcia aklimatyzacyjne” do wysokoœci wzglêdnej 200-300 m. Z najwy-
-
-
-
-
-
Stanjek-Cichoracka A. i wsp., Parametry morfologiczne u zdobywców Elbrusa
46
Material and methods
19 persons (3 women and 16 men) took part in
the expedition. 9 men agreed to participate in the
study. The mean age of the subgroup was 28,6±5,9
years. The sample was characterised by different fitness level and different experience in mountain
climbing, ranging from mountain guides (2 subjects)
to persons walking in Polish mountains once or twice
a year. The expedition took place on 1st-8th August
2006. Reaching the first base camp in Azau, located
at 2400 m o. s. l. took four days. The members of the
expedition travelled by train, by plane and by minibus. The mountain trekking lasted 6 days. The
peak was reached from the southern side. Three
camps were pitched at altitudes of 3300, 4200 and
4800 m. over the sea level. The participants climbed
the summit from the highest camp. They started on
the 8th day of the expedition: from the group of 19
people, 15 started climbing and 12 reached the summit. Among the studied group, 6 males reached the
summit and 3 persons reached the altitude of 5200
m. Between the 10th and 13th day of the expedition,
the participants returned to the first base camp in
Azau. It was followed by one day rest and two days
of sightseeing in Kabardino-Balkaria. The return to
Poland took two days.
Blood samples for biochemical examinations
were taken in Poland before and after the expedition.
Morphological parameters were measured in the
whole blood using ABX MICROS 60 hematology,
making use of electric impedance in various blood
cells. Erythropoietin concentration was assayed in blood
serum using the radioimmune method and radioimmuno-assay kit (Dia Sorin (U.S.A) EPO-Trac125I).
Radioactivity was measured using WALLAC WIZARD1470 gamma counter.
Metody statystyczne
Otrzymane wyniki poddano opracowaniu statystycznemu za pomoc¹ programów komputerowych
Microsoft Excel 2000 oraz Statgraphics Plus. Dla
oceny parametrów morfologicznych krwi wyliczano
œredni¹ matematyczn¹, odchylenie standardowe.
W celu okreœlenia istotnoœci ró¿nic pomiêdzy analizowanymi parametrami przed i po wyprawie zastosowano test t-Studenta i obliczano prawdopodobieñstwo zwi¹zane z testem t-Studenta. Za najni¿szy poziom istotnoœci przyjêto p<0,05. Do oceny zmian erytropoetyny zastosowano medianê, œrednie odchylenie kwartylowe (SIR) i test Smirnowa-Ko³ogomorowa.
Sprawdzano korelacje miêdzy uzyskanymi danymi.
Statistic methods
The obtained results were next subjected to statistic analysis using Microsoft Excel 2000 and Statgraphics Plus. For evaluation of morphological blood
parameters, an arithmetic mean and standard deviation (SD) were calculated. In order to determine the
significance of the differences between the analysed
parameters before and after the expedition, t-Student
test was used and the probability of t-Student test
was calculated. The lowest significance level was
accepted as p<0,05. For evaluation of changes in
erythropoietin, the mediana, Semi Interquartile Range
(SIR) and Smirnov-Ko³ogomorov test were used.
Next the correlation between the obtained data was
checked.
us
eo
nly
-d
istr
ibu
tio
np
roh
ibit
ed
.
¿ej po³o¿onego obozu odby³o siê zdobywanie szczytu. W ósmym dniu wyprawy atakowano szczyt: z 19osobowej grupy bra³o w tym udzia³ 15 osób, z czego
na szczyt dotar³o 12 uczestników. Z grupy objêtej badaniami szczyt zdoby³o 6 mê¿czyzn, trzech dotar³o
do wysokoœci 5200 m n.p.m. Miêdzy 10 a 13 dniem
wyprawy odbywa³ siê powrót do pierwszej bazy, tj.
do Azau. Jeden dzieñ przeznaczono na odpoczynek,
a kolejne dwa na wycieczki turystyczno-krajoznawcze po Kabardyno-Ba³karii. Powrót do Polski zaj¹³
dwa dni.
Krew do badañ biochemicznych pobrano standardowo w Polsce, przed i po zakoñczeniu wyprawy. Parametry morfologiczne mierzone by³y w krwi pe³nej
w analizatorze MICROS 60 firmy ABX, wykorzystuj¹cym ró¿nice w opornoœci elektrycznej poszczególnych rodzajów krwinek. Stê¿enie erytropoetyny oznaczano w surowicy metod¹ radioimmunologiczn¹, korzystaj¹c z zestawu firmy Dia Sorin (USA) EPO-Trac 125I. Radioaktywnoœæ mierzona by³a w automatycznym liczniku promieniowania λWIZARD-1470 firmy WALLAC.
al
Wyniki
op
y is
for
pe
rs
on
Œrednie wartoœci oznaczonych parametrów hematologicznych wraz z ich odchyleniami standardowymi, mediany i SIR dla erytropoetyny przed i po zakoñczeniu wyprawy dla wszystkich 9 uczestników oraz
dla zdobywców Elbrusa (n=6) zamieszczono w Tabeli 1. Indywidualne wyniki badañ parametrów morfologicznych krwi oraz EPO u wszystkich uczestników
wyprawy zarówno przed, jak i po powrocie do kraju
mieœci³y siê w normach fizjologicznych. Po powrocie
do kraju, tj. 10 dni po powrocie do obozu w Azau lub
po 14 dniach od zdobycia szczytu, stwierdzono jedynie tendencjê do obni¿enia siê liczby leukocytów –
WBC (p<0,06) i wzrostu œredniej masy hemoglobiny
w krwince – MCH (p<0,07). Zosta³y wykazane zale¿noœci funkcyjne miêdzy iloœci¹ leukocytów u uczestników wyprawy przed i po powrocie do kraju (Ryc. 1)
oraz œrednimi masami hemoglobiny w krwince (Ryc. 2).
Results
Table 1 presents the mean values of the assayed
hematologic parameters with their SD, mediana and
SIR for erythropoietin before and after the expedition,
for the 9 participants and those who climbed Mt
Elbrus (n=6). Individual results of blood morphological parameters and EPO in all participants of the
expedition, before and after returning to Poland did
not exceed physiological norms. On return to Poland,
which means 10 days after the return to the base
camp in Azau or 14 days after reaching the summit,
only to tendencies were observed, namely the decrease in white blood cell (WBC) values (p<0,06),
and the increase in mean corpuscular hemoglobin
(MCH) (p<0,07). Functional interdependencies were
shown between WBC number in expedition participants before and after their return to Poland (Fig.1)
and MCH (Fig. 2).
Discussion
Wiadomo, ¿e obraz zmian czynnoœci uk³adu kr¹¿enia podczas pracy miêœniowej zale¿ny jest od rodzaju wysi³ku, tzn. czy jest statyczny, dynamiczny,
krótko- lub d³ugotrwa³y, o ma³ej lub du¿ej intensywnoœci, a tak¿e od wieku, czynników œrodowiska (ciœnienie atmosferyczne, temperatura, wilgotnoœæ) [2,3].
It is generally known that the changes in circulatory system function during muscular work depend
on a kind of effort – whether it is static or dynamic, of
short or long duration, of low or high intensity; they
also depend on age and environmental factors
(atmospheric pressure, temperature, humidity) [2,3].
Th
is c
Dyskusja
-
-
-
-
-
Stanjek-Cichoracka A. et al., Morphological parameters in Mt. Elbrus climbers
47
tio
np
roh
ibit
ed
.
Tab. 1. Œrednie wartoœci parametrów hematologicznych wraz z ich odchyleniami standardowymi, mediany i SIR dla
erytropoetyny przed i po zakoñczeniu wyprawy
Tab. 1. Average values of hematological parameters and mediana of EPO before and after climbing expedition
y is
op
is c
Th
Ryc. 1. Zale¿noœæ miêdzy iloœciami leukocytów (WBC) przed i po powrocie z wyprawy
Fig. 1. The functional dependence between the number of leucocytes in the trekkers before and after return to Poland
-
-
for
pe
rs
on
al
us
-
eo
nly
-d
istr
ibu
-
-
48
ibu
-d
istr
eo
An unequivocal evaluation of each participant's
effort is difficult, therefore it was impossible to correlate it with the obtained values of morphological
parameters for blood and erythropoietin. Since no
similar papers have been published, the discussion
should limited to our own observation. The results
presented in Table 1 confirm that the mean arithmetic
morphological parameter values were normal prior
to the expedition. It should be stressed that the body
response to high altitude and environmental factors
would have been different if the blood had been sampled immediately on the descent to Azau (that means
on the fourth day after climbing Mt Elbrus), not after
returning to Poland.
Apart from the altitude, the expedition participants
were exposed to gradual decrease in atmospheric
pressure, equivalent to hypoxia. At the sea level, the
pressure equals about 1000 hPa, and at the summit
level – about 460 hPa. We have to remember that
there is a correlation between atmospheric pressure
and temperature. Warm masses of air cause air pressure to decrease while deteriorating weather makes
extreme conditions even worse. Ambient temperature affects significantly the quality of ascending and
descending the mountains. With altitude increase by
every 100 m, the temperature decreases by 0,5 degree. Temperature variations are the worst for our
bodies as the temperature ranges from below 0 to
20°C when the sun shines.
The sensation of warmness is further enhanced
by the increase in UV radiation by 4% for each 500
m. Wind is also dangerous. It brings penetrating cold
resulting in the decrease in body temperature and
dries our bodies causing that even well trained alpinists have problems with maintaining a correct body
posture. Wind is one of the factors responsible for
accidents during expeditions including fatal ones. All
Th
is c
op
y is
for
pe
rs
on
al
us
Jednoznaczna ocena wysi³ku ka¿dego uczestnika
wyprawy jest trudna i dlatego nie by³o mo¿liwoœci korelowania go z uzyskanymi wartoœciami parametrów
morfologicznych krwi i erytropoetyny. Brak w piœmiennictwie podobnych opracowañ ogranicza zakres dyskusji do obserwacji w³asnych. Zamieszczone w Tabeli 1 wyniki potwierdzaj¹, ¿e wartoœci œrednich arytmetycznych parametrów morfologicznych wszystkich
uczestników w dniu poprzedzaj¹cym rozpoczêcie wyprawy mieœci³y siê w normie fizjologicznej. Nale¿y podkreœliæ, ¿e odpowiedŸ organizmu na zmaganie siê
z wysokoœci¹ i warunkami œrodowiskowymi prawdopodobnie by³aby inna, gdyby krew by³a pobierana po
zejœciu do obozu w Azau (tj. w czwartej dobie po zdobyciu Elbrusa), a nie dopiero w Polsce.
Uczestnicy wyprawy oprócz pokonania wysokoœci
musieli zmagaæ siê ze stopniowym spadkiem ciœnienia atmosferycznego, równoznacznym ze zmniejszeniem siê tlenu. Na poziomie morza ciœnienie wynosi
oko³o 1000 hPa, a na wysokoœci szczytu 460 hPa.
Nale¿y pamiêtaæ, ¿e istnieje zale¿noœæ miêdzy ciœnieniem atmosferycznym a temperatur¹. Wraz z ciep³ymi masami powietrza ciœnienie wzrasta, natomiast
pogarszaj¹ca siê pogoda i obni¿anie siê temperatury
pogarsza i tak ju¿ ekstremalne warunki. Temperatura
otoczenia znacz¹co wp³ywa na komfort poruszania
siê w górach. Wraz ze wzrostem wysokoœci o ka¿de
sto metrów temperatura spada o pó³ stopnia. Najgorsza dla organizmu jest jej zmiennoœæ: od mrozu w godzinach wczesno rannych do 20°C, kiedy pojawia siê
s³oñce. Dodatkowo wra¿enie ciep³a spotêgowane
jest zwiêkszeniem promieniowania UV o 4% na ka¿de 500 metrów wysokoœci. Kolejnym zagro¿eniem
dla uczestników wyprawy jest wiatr. Niesie ze sob¹
przenikliwe zimno powoduj¹ce obni¿enie temperatury organizmu, ma w³aœciwoœci wysuszaj¹ce, powoduje, ¿e nawet wytrenowani alpiniœci i himalaiœci maj¹
nly
Ryc. 2. Zale¿noœæ miêdzy œrednimi zawartoœciami hemoglobiny (MCH) w krwince czerwonej przed i po powrocie z wyprawy
Fig. 2. The functional dependence between mean corpuscular haemoglobin in the trekkers before and after return to
Poland
-
-
-
-
tio
np
roh
ibit
ed
.
-
49
eo
nly
-d
istr
ibu
tio
np
roh
ibit
ed
.
those factors combined with faster disposal of fluids
when climbing, result in blood concentration, leading
to the increase in hematocrit. This obvious correlation
has not been confirmed by our study results, since the
results of hematocrit variation examination in the
groups of sportsmen subjected to effort tests indicate
normalization of this parameter already after an hour
[4]. Although 14 days passed from climbing the summit,
an incremental tendency was observed in MCH. This
parameter turned out to be more useful in evaluation of
post-exercise changes of long duration, as compared to
hemoglobin. There is no explanation for the decremental tendency of WBC number on return from the expedition. This issue requires further studies. Post-exercise
leukocytosis was reported in some papers, the studies
however, were performed immediately following effort
and WBC number reached the baseline values within
24 hours after the fitness test [4].
In our study, the decrease in number of leukocytes, having a rather short life cycle, does not exceed the physiological norm and may be unrelated to
physical effort during the expedition. It was expected
that extension of blood morphology profile by including the assay of erythropoietin, the hormone responsible for red blood cell production, especially under
hypoxic conditions, would enable broader interpretation of the morphological changes, since a slight, yet
statistically significant increase in erythropoietin concentration was noted in the results of the study carried out in a group of junior hockey players [5]. No
statistically significant changes could be observed in
erythropoietin mediana. This might be due to the fact
that erythropoietin concentration was measured 14
days after climbing the summit.
The behaviour of all expedition participants reported
by the leader – Artur Gabrysiak, is worth noting. At an
altitude of 2400 m (Azau base camp), 63% experienced gastrointestinal disorders. Reaching the altitude of 2800 m by funicular, and next – 3300 and
3700/3500 m during acclimatization climbing, 2 persons
(10%) experienced excessive fatigue, while 50% of
the participants still suffered from gastric disorders.
Next stage of the expedition was acclimatization
ascent at the altitude of 4800 m – the Pastukhov
Rocks and pitching a camp there. Most of the participants complained of substantial fatigue.
Two participants (10%) were diagnosed with extreme exhaustion with headaches and syncopes. They
were given glucose and beverages. It took 12 hours
to climb the summit. After the first trekking stage, the
participants divided into two subgroups. 7 persons
climbed the summit within 5 hours. In this subgroup,
one person experienced nausea and vomiting at an
altitude of 5200 m; a short period of rest caused the
discomfort to disappear and the participant joined the
group. On reaching the summit, 4 participants experienced excessive fatigue.
As for the other, weaker group of 8 people, not all
of the trekkers reached the summit. At the pass, one
person was made to go back to the camp, two persons gave up climbing due to extreme exhaustion. 5
participants reached the summit 1.5 hr later than the
first group. The expedition went according to the plan.
The weather did not thwart the plans to climb the
summit. Beyond doubts, inadequate physical training
and mental preparedness was the main reason why
not all the participants reached the summit.
Th
is c
op
y is
for
pe
rs
on
al
us
k³opoty z utrzymaniem prawid³owej pozycji cia³a.
Wiatr jest jednym z czynników odpowiedzialnych za
tragedie podczas wypraw, które to koñcz¹ siê niejednokrotnie œmierci¹.
Te wszystkie czynniki, w po³¹czeniu ze zmniejszon¹ poda¿¹ p³ynów podczas wspinaczki, powoduj¹ zagêszczenie krwi, prowadz¹c do zwiêkszenia hematokrytu. W naszych badaniach ta oczywista zale¿noœæ nie zosta³a potwierdzona, gdy¿ badania zmiany
hematokrytu w grupach sportowców, u których wykonywane s¹ testy wysi³kowe, wskazuj¹ na normalizacjê
tego parametru ju¿ po godzinie [4]. Mimo up³ywu 14
dni od zdobycia szczytu zaobserwowano tendencjê do
wzrostu œredniej zawartoœci hemoglobiny w krwince
czerwonej – MCH. Okaza³o siê, ¿e w ocenie d³ugoterminowych (po kilku dniach) zmian powysi³kowych bardziej przydatne jest MCH ni¿ hemoglobina.
Obserwowana w badaniach w³asnych tendencja
do spadku liczby leukocytów po powrocie z wyprawy
nie ma wyt³umaczenia i wymaga dalszych obserwacji. W literaturze naukowej znane s¹ doniesienia na
temat powysi³kowej leukocytozy, ale badania te wykonywane by³y bezpoœrednio po wysi³ku, a normalizacja liczby leukocytów nastêpowa³a po 24 godzinach
od zakoñczenia testu sprawnoœciowego [4]. W naszych badaniach spadek liczby leukocytów, krwinek
nale¿¹cych do komórek krótko ¿yj¹cych, jest w zakresie normy fizjologicznej i byæ mo¿e nie jest zwi¹zany z wysi³kiem fizycznym podczas wyprawy.
Spodziewano siê, ¿e poszerzenie profilu badañ
morfologicznych krwi o oznaczanie erytropetyny, hormonu odpowiedzialnego za produkcjê czerwonych krwinek, szczególnie w warunkach niedotlenienia, wniesie
dodatkowe informacje do interpretacji zmian morfologicznych, gdy¿ w badaniach prowadzonych w grupie
hokeistów juniorów, pod wp³ywem maksymalnego wysi³ku stê¿enie erytropoetyny nieznacznie, ale znamiennie statystycznie wzros³o [5]. Mediana erytropoetyny
po wyprawie nie zmieni³a siê istotnie statystycznie byæ
mo¿e dlatego, ¿e stê¿enie erytropoetyny by³o mierzone po 14 dniach od zdobycia szczytu.
Ciekawe s¹ obserwacje dotycz¹ce zachowañ
wszystkich uczestników wyprawy na Elbrus, dokumentowane przez Artura Gabrysiaka – kierownika
wyprawy. Na wysokoœci 2400 m n.p.m. (obóz w Azau)
u 63% uczestników wyst¹pi³y zaburzenia jelitowo-¿o³¹dkowe. Po dotarciu kolejk¹ na wysokoœæ 2800 m,
nastêpnie podejœciu bez obci¹¿enia na wysokoœæ 3300
m oraz po wejœciu aklimatyzacyjnym do 3700/ 3500 m
u dwóch osób (10%) stwierdzono ponadprzeciêtne
zmêczenie, a u 50% uczestników nadal wystêpowa³y
dolegliwoœci ¿o³¹dkowe. Kolejny etap wyprawy to wejœcie aklimatyzacyjne na 4800 m do Ska³ Pastuchowi
– za³o¿enie kolejnego obozu. Wiêkszoœæ uczestników skar¿y³a siê na du¿e zmêczenie.
U dwóch osób (10%) stwierdzono skrajne wyczerpanie po³¹czone z bólami g³owy, omdleniami. Podano glukozê i uzupe³niano p³ynami. Zdobywano szczyt
przez 12 godzin, w dwóch podgrupach. Po pierwszym
d³ugim i ciê¿kim podejœciu grupa podzieli³a siê na
dwie podgrupy: 7 uczestników zdoby³o szczyt po 5
godzinach (w tej grupie jedna osoba mia³a wymioty
i nudnoœci na wysokoœci 5200 m; po odpoczynku niedogodnoœci minê³y i osoba ta do³¹czy³a do grupy).
Cztery osoby na szczycie potwierdzi³y maksymalne
zmêczenie. Losy drugiej, 8-osobowej, s³abszej grupy
przedstawia³y siê nastêpuj¹co: jedna osoba zosta³a
-
-
-
-
-
50
1. Wykazano, ¿e œrednia masa hemoglobiny w krwince mo¿e byæ czu³ym parametrem retrospektywnym, obrazuj¹cym zmiany w uk³adzie czerwonokrwinkowym pod wp³ywem ekstremalnego wysi³ku.
2. Stwierdzono, ¿e okres 14 dni od zdobycia Elbrusa jest czasem, w którym wiêkszoœæ parametrów
morfologicznych krwi i erytropoetyna wracaj¹
do wartoœci wyjœciowych.
1. MCH turned out to be a sensitive forward parameter, manifesting the changes in red blood cell
system under conditions of extreme effort.
2. It was concluded that a 14 day period from climbing Mt. Elbrus is sufficient for most of the blood
morphological parameters and erythropoietin to
reach the baseline values.
Piœmiennictwo / References
eo
nly
-d
istr
1. Lorenc RS, Walecki J (red.). Diagnostyka osteoporozy. Warszawa 1998.
2. Koz³owski S, Nazar K, Kaciuba-Uœci³ko H. Fizjologia wysi³ków fizycznych. [W:] Koz³owski S, Nazar K (red.) Wprowadzenie do fizjologii klinicznej. Warszawa 1999; 184-196.
3. ¯o³¹dŸ J. Wydolnoœæ fizyczna cz³owieka. [W:] Górski J. Fizjologiczne podstawy wysi³ku fizycznego. Warszawa 2001; 456-463.
4. Czarkowska-P¹czek B. Wp³yw wysi³ku fizycznego na wybrane narz¹dy organizmu cz³owieka. [W:] Czarkowska-P¹czek B, Przybylski J (red.) Zarys fizjologii wysi³ku fizycznego. Podrêcznik dla studentów. Wroc³aw 2006; 105125.
5. Kochañska-Dziurowicz A, Bijak A, Szmatlan-Gabryœ U, Stanjek A. Changes in erythropoietin levels induced by
acute physical exertion in young hockey players. VII International Scientific Congress „Modern Olympic Sport and
Sport for all”. May 24-27, Moscow 2003; 217-218.
us
Miêdzynarodowa Konferencja Naukowa
nt. Zapobieganie i leczenie urazów w sportach „pi³ka-rakieta-siatka”
al
Bydgoszcz, 12-13 czerwca 2008 r.
pe
rs
on
Program
• Podstawy biomechaniczne urazów w sportach „pi³ka-rakieta-siatka”
• Epidemiologia i specyfika urazów w sportach „pi³ka-rakieta-siatka”
• Urazy koñczyny górnej
• Urazy krêgos³upa i tu³owia
• Urazy koñczyny dolnej
• Problemy zdrowotne osób aktywnych fizycznie w starszym wieku
• Obrazowanie urazów sportowych
• Rehabilitacja pourazowa w sportach „pi³ka-rakieta-siatka”
• Tematy ró¿ne.
for
tio
np
roh
ibit
Conclusions
ibu
Wnioski
Th
is c
op
Komitet naukowy
Karl Peter Benedetto
Gilles Daubinet
Ettore Taverna
Rudolf Schabus
Giovanni di Giacomo
Rudolf Schabus
Andrzej Górecki
Wojciech Marczyñski
Ma³gorzata Serafin-Król
Marcin Dzianach
Tadeusz Trzaska
Piotr Unierzyski
y is
-
ed
.
z prze³êczy zawrócona, dwie osoby same zrezygnowa³y ze wzglêdu na skrajne zmêczenie, 5 osób zdoby³o Elbrus w 1,5 h po pierwszej grupie. Wyprawa odbywa³a siê zgodnie z zamierzonym planem. Pogoda nie
pokrzy¿owa³a planów zdobycia szczytu. Jednoznacznie mo¿na stwierdziæ, ¿e brak odpowiedniego przygotowania fizycznego i psychicznego by³ g³ówn¹ przyczyn¹ tego, ¿e nie zdobyto szczytu w pe³nym sk³adzie.
-
-
-
Fundacja Rozwoju Ortopedii i Rehabilitacji
ul. Niemcewicza 1, 85-063 Bydgoszcz
tel. (0-52) 322-52-52, tel. kom. 508-328-010
e-mail: [email protected], www.frair.pl
Jacek Kruczyñski
Marek Kintzi
Andrzej Jasiñski
Jan Skowroñski
Leszek Romanowski
Jan Blacha
Marek Synder
Andrzej Czamara
Hubert Krysztofiak
Arkadiusz Bielecki
Jaros³aw Krzywañski
W³odzimierz Lewicki
Wies³aw Tomaszewski
Tadeusz GaŸdzik
Jerzy Widuchowski
Stanis³aw Mazurkiewicz
Julian Dutka
Szymon Dragan
Ryszard Biernat
Tomasz Andrzejewski
Jacek Kowalczewski

114 stanjek.qxp - Medycyna Sportowa

Transkrypt

Podobne dokumenty

This copy is for personal use only

This copy is for personal use only

FULL TEXT - Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości

Przelicznik wagowy - E

This copy is for personal use only

This copy is for personal use only

FULL TEXT - Miscellanea Anthropologica et Sociologica

FULL TEXT - Medycyna Sportowa

This copy is for personal use only