Kapitał pod ręką

NAZWA PUBLIKATORA:
NUMER WYDANIA:
Gazeta Bankowa
2008-02-18
DATA PUBLIKACJI:
AUTOR:
2008-02-18
Anna Zeliaś
Przemysław Woźnica
TYTUŁ:
Kapitał pod ręką
TREŚĆ:
Znaczny wpływ na dostępność kapitału dla przedsiębiorstw wywiera Nowa Umowa Kapitałowa
wprowadzona do polskiego prawa w styczniu 2008 roku.
Głównym założeniem NUK jest obowiązek utrzymywania przez banki współczynnika wypłacalności na poziomie
8 proc. przy następujących determinantach jego wysokości: ryzyku kredytowym, rynkowym oraz operacyjnym.
NUK wprowadza przy tym zasadnicze zmiany dotyczące wyliczania wymogów kapitałowych w zakresie ryzyka
kredytowego. Ryzyko kredytowe wiąże się z prawdopodobieństwem poniesienia przez bank straty w wyniku
zaprzestania spłaty zobowiązań przez dłużników. Do tej pory jakość zobowiązania, w szczególności zaś wiarygodność
kredytowa dłużnika, nie miała wpływu na wysokość wymogu kapitałowego. Natomiast po wejściu w życie NUK rating
klienta (ocena wiarygodności kredytowej dokonana przez stosowne podmioty) będzie mieć bezpośrednie przełożenie
na wysokość funduszy utrzymywanych przez bank. Na przykład uzyskanie przez przedsiębiorcę wysokiego ratingu
pozwoli bankowi na niekiedy znaczne umniejszenie kapitału regulacyjnego utrzymywanego celem zabezpieczenia
płynności finansowej.
Kredyt a rating
Z perspektywy przedsiębiorców poszukujących finansowania łatwo nasuwa się zatem wniosek, że im "lepszy" i mniej
"ryzykowny" klient, im mniejsze ryzyko jego niewypłacalności i większa wiarygodność, tym niższy powinien być koszt
uzyskania przez niego kredytu. Czy rozwiązania wprowadzone przez NUK faktycznie na to pozwolą? Czy spowodują
bardziej elastyczne kształtowanie cen kredytów, adekwatnie w stosunku do ponoszonego przez bank ryzyka?
NUK wskazuje na trzy podstawowe metody stosowane dla oceny ryzyka kredytowego klienta:

metoda standardowa - oparta na ratingach nadawanych przez zewnętrzne agencje,

podstawowa metoda ratingów wewnętrznych (Foundation IRB) - w której część parametrów określana
jest przez władze nadzorcze,

zaawansowana metoda ratingów wewnętrznych (Advanced IRB) - w której parametry ryzyka określane
są samodzielnie przez bank.
W odniesieniu do ratingów wewnętrznych, uwagi wymaga zalecenie Bazylejskiego Komitetu Nadzoru Bankowego,
według którego do ratingu IRB należy brać pod uwagę nie tylko szereg czynników dotyczących kondycji finansowej
przedsiębiorstwa, ale także czynniki takie jak jakość otrzymywanych danych finansowych, czy umiejętności
menedżerów danej firmy. Oznaczać to może większe wymogi stawiane ubiegającym się o kredyt - zwłaszcza
dotyczące sprawozdawczości finansowej, czy też umiejętności w zakresie zarządzania, w tym zarządzania ryzykiem.
Praktyka pokaże, na ile przedsiębiorstwa są przygotowane, aby sprostać tym wymogom i uzyskać rating powodujący
obniżenie kosztu kredytu. W odniesieniu do podmiotów o ugruntowanej pozycji rynkowej, czy np. spółek giełdowych,
o wysokim poziomie transparentności, spełniających specyficzne wymagania w zakresie sprawozdawczości
czy obowiązków informacyjnych, nie wydaje się to być nadmiernym obciążeniem.
Budynek Focus, al. Armii Ludowej 26, 00 – 609 Warszawa
T: +48 22 314 90 00 | F: +48 22 314 90 99
www.krawczyk-legal.com
Wątpliwości mogą natomiast pojawić się co do tego, czy nowe regulacje nie spowodują zmniejszenia dostępności
kredytów dla mniejszych podmiotów, takich które jeszcze nie zdążyły osiągnąć stabilnej pozycji na rynku
lub nie są w stanie należycie sprostać wymogom informacyjnym przy przyznawaniu ratingu. Stosowanie metod
wiążących wiarygodność kredytową z ratingami nadawanymi przez instytucje zewnętrzne jest ciągle w Polsce raczej
wyjątkiem, niż regułą. Nie ulega jednak wątpliwości, iż popyt na usługi ratingu zewnętrznego świadczone
przez podmioty spełniające wymogi określone w NUK będzie rosnąć.
Mniejszy wymóg
Łączna wartość całkowitego wymogu kapitałowego w samym tylko polskim sektorze bankowym wyniosła
w pierwszym kwartale 2007 roku ponad 30 miliardów złotych. Natomiast już w chwili obecnej istnieją wstępne
szacunki, zgodnie z którymi implementacja NUK pozwoli na umniejszenie ww. funduszy o kilka, bądź nawet
kilkanaście procent (co zależy przede wszystkim od przyjętej przez bank metody pomiaru ryzyka). Biorąc pod uwagę
powyższe, w szczególności zaś fakt, iż uwolnione w ten sposób środki zostaną w dużej mierze wykorzystane
w prowadzonej działalności - podjęcie przez poszczególne banki aktywności mającej na celu pozyskanie klienta
wydaje się jedynie kwestią czasu. Oznaczać to może w szczególności zwiększenie akcji kredytowej w wybranych
sektorach, bądź oferowanie podmiotom o wysokich ratingach finansowania po niższej, niż dotychczasowa cenie
(zmniejszenie marży). Nie należy również zapominać, że często obniżenie wymaganego kapitału będzie dla banku
niejednym kryterium opłacalności dostosowania oferty. Wysoka ocena ratingowa potencjalnego kredytobiorcy nie jest
przecież oderwana od rzeczywistości, lecz w całkiem rzeczywisty sposób umniejsza np. prawdopodobieństwo
zakwalifikowania w przyszłości wierzytelności jako straconej. Również sam fakt zaproponowania kredytobiorcy
np. niższej marży finansowania oddziaływać będzie korzystnie na jego kondycję finansową. Oczywiście, prognoza
pozytywnego wpływu wdrożenia NUK na koszty finansowania stanowi jedynie uśrednienie, w szczególności okazać
się jednak może, że dany bank dysponuje portfelem o wysokiej zawartości należności od dłużników o niskiej
wiarygodności kredytowej. Naturalną reakcją będzie w takiej sytuacji obostrzenie przez bank kosztów pozyskania
finansowania przez takie podmioty, bądź wręcz wyzbycie się wierzytelności i zniechęcanie za pomocą mechanizmów
rynkowych podobnych kredytobiorców do korzystania z usług banku w przyszłości.
Kontrola i nadzór
Znowelizowane w duchu NUK prawo bankowe nałożyło na banki obowiązek posiadania sformalizowanego procesu
zarządzania, na który powinny się składać system kontroli wewnętrznej oraz system zarządzania ryzykiem. Nadzór
bankowy z kolei posiada uprawnienia do nałożenia na bank dodatkowego wymogu kapitałowego, m.in. w przypadku
stwierdzenia niedostosowania kapitału do skali ryzyka, czy też nieprawidłowości funkcjonowania wspomnianych
systemów zarządzania ryzykiem i kontroli wewnętrznej. Może zatem okazać się, że wskutek decyzji organu nadzoru
wymogi kapitałowe dla banku pozostaną niezmienione - mimo zastosowania wskazanych wyżej elastycznych metod
szacowania ryzyka kredytowego. Z tego względu wydaje się, że faktyczny wpływ NUK na ewentualne zmniejszenie
kosztów kredytów zależy w dużej mierze od podejścia nadzoru bankowego do wyznaczników adekwatności
kapitałowej.
Bardzo często podkreśla się, iż wdrożenie NUK spowodować może zaburzenie swobody konkurencji pomiędzy
poszczególnymi grupami podmiotów - w szczególności bankami (których możliwości stosowania bardziej
zawansowanych metod pomiaru ryzyka mogą być zróżnicowane), ale również pomiędzy poszczególnymi grupami
kredytobiorców. Przede wszystkim, nie każdy będzie mógł sobie pozwolić na poniesienie kosztów ratingu
przez podmioty zewnętrzne. Z pewnością jednak zaprezentowane powyżej prognozy korzystnych skutków uzyskania
wysokiej oceny kredytowej skłonią podmioty poszukujące optymalnych form finansowania do przynajmniej
rozważenia zlecenia przeprowadzenia oceny wiarygodności kredytowej. Nie ulega również wątpliwości, iż w miarę
upływu czasu po wdrożeniu powyższych metod oceny ryzyka powstaną coraz bardziej precyzyjne narzędzia
szacowania oszczędności możliwych do uzyskania na podstawie konkretnej oceny wiarygodności kredytowej.
Budynek Focus, al. Armii Ludowej 26, 00 – 609 Warszawa
T: +48 22 314 90 00 | F: +48 22 314 90 99
www.krawczyk-legal.com