WRZOSOWATE (Ericaceae) ZARAZOWATE (Orobanchaceae)

WRZOSOWATE (Ericaceae)
WYSTĘPOWANIE: szeroko rozpowszechnione,
(oprócz stepów i pustyń), w tropikach głównie
w górach. Około 100 rodzajów i ponad 3000
gatunków. Najliczniejszy rodzaj: różanecznik
(Rhododendron) – ok. 1000 gat. W Polsce 9 rodzajów i 12 gat.
MORFOLOGIA: rośliny o pędach zdrewniałych:
krzewinki, krzewy lub drzewa. Gatunki wysokogórskie i arktyczne często tworzą darnie i poduszki,
niektóre tropikalne są epifitami. Liście przeważnie
zawsze zielone, skrętoległe. Różnej wielkości
i kształtu: od małych łuskowatych i igiełkowatych
(2mm dł.) do dużych (prawie 1m dł. i 0,3m szer.).
KWIATY: obupłciowe, promieniste, zwykle 5krotne. Kielich o działkach wolnych. Korona
zrosłopłatkowa. Kwiaty wydzielają dużo nektaru,
zapylane są przez owady i ptaki.
OWOCE: torebki, jagody, pestkowce. Nasiona
małe.
UŻYTKOWANIE: duże znaczenie mają jagody
np. borówki i żurawiny (Vaccinium). Ozdobne, szczególnie gatunki i odmiany z rodzajów: różanecznik,
wrzos (Calluna) i wrzosiec (Erica).
CHRONIONE W POLSCE: chamedafne
północna (Chamaedaphne calyculata), różanecznik
żółty (Rhododendron luteum), wrzosiec bagienny
(Erica tetralix).
JK
ZARAZOWATE (Orobanchaceae)
zaraza
kwiat
WYSTĘPOWANIE: przede wszystkim obszary
o klimacie umiarkowanym półkuli pn. (gł. Starego
Świata). Rodzina obejmuje kilkanaście rodzajów
i około 160 gatunków. Najliczniejszym rodzajem jest
zaraza (Orobanche) – 90 gat.; w Polsce występuje
14 gat. zarazy, m.in. z. drobnokwiatowa (O. minor)
pasożytująca zwłaszcza na koniczynie i z. gałęzista
(O. ramosa) pasożytująca na konopiach i lnie.
MORFOLOGIA: roczne lub trwałe, nieco mięsiste rośliny zielne, na ogół całkowicie pozbawione
chlorofilu, bezwzględne pasożyty korzeniowe.
Kiełkują dopiero w zetknięciu z korzeniami żywiciela.
Pędy kwiatowe czerwono-brązowe, żółto-purpurowe albo białawe wyrastają z wnętrza podziemnej bulwy korzeniowej, która przez haustorium jest
ściśle połączona z korzeniami żywiciela. Liście
łuskowate, ułożone skrętolegle.
KWIATY: grzbieciste, obupłciowe, zebrane
w szczytowe, groniaste kwiatostany. Kielich 2- do
żywiciel
kiełkowanie zarazy na żywicielu
5-łatowy. Korona 5-cio- i zrosłopłatkowa, prawie
zawsze wyraźnie dwuwargowa. Pręciki 4,
przytwierdzone są nitkami do rurki korony. Słupek
górny, o zalążni prawie zawsze 1-komorowej.
OWOCE: skórzasta torebka (często okryta
trwałym kielichem) zawierająca wiele drobniutkich
nasion.
UŻYTKOWANIE: brak. Rośliny bardzo szkodliwe gospodarczo.
JK
– 73 –