Organizator Rodzinnej Pieczy Zastępczej w Ostrołęce ul. Poznańska

Warszawa, 16 listopada 2016 r.
WOJEWODA MAZOWIECKI
WPS-O.431.21.2016.MBT
Organizator Rodzinnej Pieczy Zastępczej
w Ostrołęce
ul. Poznańska 34/36
07 - 409 Ostrołęka
Na podstawie art. 197b w związku z art. 186 pkt 3 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r.
o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 575 z późn. zm.) zespół
inspektorów Wydziału Polityki Społecznej Oddział w Delegaturze – Placówce Zamiejscowej
w Ostrołęce Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie: Małgorzata Brzozowa-Tyszka
– starszy inspektor wojewódzki i Justyna Brodzik – starszy inspektor wojewódzki, przeprowadził
w dniach 21, 24-28 i 31 października 2016 r. kontrolę kompleksową Organizatora Rodzinnej Pieczy
Zastępczej w Ostrołęce. Zakres kontroli obejmował wykonywanie przez organizatora rodzinnej
pieczy zastępczej zadań wynikających z ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny
i systemie pieczy zastępczej w okresie od 1 stycznia 2015 r. do 21 października 2016 r.
Wyniki kontroli zostały przedstawione w arkuszach ustaleń kontroli, podpisanych w dniu
7 listopada 2016 r. przez Panią Ewę Domżalską-Zera – kierownika Organizatora Rodzinnej Pieczy
Zastępczej w Ostrołęce Na podstawie art. 197d wyżej wymienionej ustawy oraz na podstawie
rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie
przeprowadzania
kontroli
przez
wojewodę
oraz
wzoru
legitymacji
uprawniającej
do
przeprowadzania kontroli (Dz. U. z 2015 r. poz. 1477) przekazuję niniejsze wystąpienie
pokontrolne.
Zgodnie z § 5 ust. 1 i 2 Statutu Organizatora Rodzinnej Pieczy Zastępczej w Ostrołęce,
nadanego uchwałą Nr 660/LXVI/2014 Rady Miasta Ostrołęki z dnia 30 października 2014 r.,
Organizatorem Rodzinnej Pieczy Zastępczej w Ostrołęce kieruje i reprezentuje go na zewnątrz
kierownik zatrudniony przez Prezydenta Miasta Ostrołęki. Od dnia 1 stycznia 2015 r. do
8 września 2016 r. obowiązki kierownika pełniła Pani Barbara Lewandowska, a od 9 września
2016 r. obowiązki te pełni Pani Ewa Domżalska-Zera. Posiada ona pełnomocnictwo nr 40/2016
z dnia 29 września 2016 r. wydane przez Prezydenta Miasta Ostrołęki do składania w imieniu
Miasta Ostrołęki oświadczeń woli związanych ze zwykłym zarządem mieniem tej jednostki.
Stosownie do art. 180 pkt 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej Rada Miasta
Ostrołęki uchwałą Nr 121/XIX/2015 z dnia 30 grudnia 2015 r. przyjęła Program wspierania
rodziny i rozwoju pieczy zastępczej w mieście Ostrołęka na lata 2016-2018. Wykonanie uchwały
powierzono Prezydentowi Miasta. Głównym celem Programu jest budowa systemu wspierania
rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo – wychowawczej oraz rozwój
systemu pieczy zastępczej ze szczególnym ukierunkowaniem na rodzinne formy pieczy zastępczej.
W Programie zamieszczono charakterystykę rodzin biologicznych, informacje dotyczące pieczy
zastępczej, określono cele szczegółowe, limit rodzin zastępczych na lata 2016-2018, monitoring
i ewaluację, źródła finansowania, adresatów i realizatorów. Dla celów szczegółowych ustalono
kierunki działań, oczekiwane efekty oraz wskaźniki. Działania odnoszące się do zadań organizatora,
m.in. promowanie w lokalnym środowisku zastępczych form opieki rodzinnej, tworzenie
zawodowych
i
niezawodowych
rodzin
zastępczych,
realizacja
procesu
diagnostyczno-
kwalifikacyjnego kandydatów na rodziców zastępczych, wspieranie rodzin zastępczych
w wypełnianiu funkcji wychowawczych (pomoc specjalistyczna), inicjowanie grup wsparcia dla
rodzin zastępczych, wspieranie rodzin zastępczych w kierunku zapobiegania powrotowi dzieci do
placówki opiekuńczo-wychowawczej, współpraca z rodzicami naturalnymi dziecka umieszczonego
w rodzinie zastępczej na rzecz reintegracji rodziny i zminimalizowania okresu pobytu w pieczy
zastępczej oraz współpraca z organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz rodzicielstwa
zastępczego zostały zaplanowane w celu Zorganizowania kompleksowego systemu rodzinnej oraz
instytucjonalnej pieczy zastępczej.
W okresie objętym kontrolą Organizator Rodzinnej Pieczy Zastępczej w Ostrołęce nie był
kontrolowany przez inne organy.
Wojewoda Mazowiecki ocenił pozytywnie z uchybieniami wykonywanie przez organizatora
rodzinnej pieczy zastępczej zadań wynikających z ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu
rodziny i systemie pieczy zastępczej.
I. Podstawa prawna pełnienia funkcji organizatora rodzinnej pieczy zastępczej, struktura
organizacyjna.
Organizator Rodzinnej Pieczy Zastępczej w Ostrołęce został utworzony z dniem 1 stycznia
2015 r. na podstawie uchwały Nr 660/LXVI/2014 Rady Miasta Ostrołęki z dnia 30 października 2014 r.
Zgodnie z wymienioną uchwałą jest to jednostka budżetowa Miasta Ostrołęki, której przedmiotem
2
działalności jest realizacja zadań z zakresu organizowania rodzinnych form pieczy zastępczej.
Przedmiotową uchwałą Organizatorowi Rodzinnej Pieczy Zastępczej w Ostrołęce nadany został statut.
W § 9 ust. 1 i 2 Regulaminu Organizacyjnego Organizatora Rodzinnej Pieczy Zastępczej
w Ostrołęce, przyjętego zarządzeniem Nr 236/2015 Prezydenta Miasta Ostrołęki z dnia 21 lipca 2015 r.,
określono strukturę organizacyjną jednostki, którą tworzą m.in. kierownik, koordynatorzy rodzinnej
pieczy zastępczej oraz Zespół Wsparcia Specjalistycznego: psycholog, terapeuta i pedagog. W dniu
kontroli w jednostce zatrudnionych było 10 osób: osoba pełniąca obowiązki kierownika (pedagog)
i 3 koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej – w pełnym wymiarze czasu pracy, terapeuta
i psycholog – każdy na 1/2 etatu, główny księgowy, referent ds. finansowych i referent ds.
kadrowych – każdy na 1/4 etatu oraz referent ds. porządkowych - na 1/8 etatu.
Koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej zatrudnieni byli na podstawie umów o pracę na
czas nieokreślony. W umowach nie określono jednak, że jest to praca w systemie zadaniowego czasu
pracy. Również w pismach z dnia 2 stycznia 2015 r. i 1 września 2016 r. zostali poinformowani, że
obowiązuje ich praca w podstawowym systemie czasu pracy, a swoje przybycie i obecność w pracy
potwierdzają poprzez złożenie podpisu na liście obecności. Zgodnie z art. 79 ust. 2 ustawy z dnia
9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 575
z późn. zm.) praca koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej jest wykonywana w ramach stosunku
pracy w systemie zadaniowego czasu pracy lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie
z ustawą Kodeks cywilny, stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Faktycznie koordynatorzy
pracowali 5 dni w tygodniu od poniedziałku do piątku, zgodnie z opracowanym miesięcznym
harmonogram pracy, w którym określone były dni i godziny pracy w siedzibie jednostki oraz dni
i wymiar godzin pracy w zadaniowym czasie pracy. Swoją obecność w dniach pracy w siedzibie
jednostki poświadczali podpisem na liście obecności. Zadania wykonywali na podstawie ustalonego
przez kierownika jednostki zakresu obowiązków i czynności z dnia 2 lutego 2015 r.
W świetle dokumentacji koordynatorzy sporządzali ramowe miesięczne plany pracy oraz
sprawozdania z wykonanych w danym miesiącu zadań, w których odnotowywali wizyty
w konkretnych rodzinach zastępczych, udział w ocenie rodziny zastępczej lub dziecka, weryfikację
lub sporządzenie planów pomocy dziecku, udział w rozprawach sądowych, sporządzenie ocen dla
sądu, rozmowy z wychowawcami, specjalistami, kuratorem, czy rodzinami.
Zwrócono jednak
uwagę, że ustalone w planie pracy bieżące wizyty w rodzinach nie odnosiły się do konkretnych
rodzin, pomimo, że stanowiły one gro zadań oraz dni pracy koordynatora w miesiącu w zadaniowym
systemie czasu pracy oraz nie wskazywały na cel tej wizyty. Plany te nie były tez zatwierdzone przez
Organizatora.
3
Osoby zatrudnione na stanowisku koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej: Barbara
Kacprzyk, Dorota Zaorska-Kosiorek, Aneta Malinowska-Ciak posiadały wykształcenie wyższe
magisterskie na kierunku pedagogika, co odpowiada wymaganiom określonym w art. 78 pkt 1 lit.a
ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Pracownicy, zgodnie z art. 77
ust. 5 wymienionej ustawy, podnosili swoje kwalifikacje poprzez samokształcenie oraz udział
odpowiednio w szkoleniach i spotkaniach tematycznie związanych z pracą koordynatora pn.: Jak
postępować z dziećmi z zaburzeniem przywiązania w rodzinach adopcyjnych i zastępczych, w III
Kongresie Rodzicielstwa zastępczego. Dziecko jest najważniejsze i Zabezpieczenie dobra
małoletnich dzieci odbieranych z rodzin. Stosownie do art. 78 pkt 2 i 4 ustawy, osoby te nie były
skazane prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe
oraz nie były pozbawione władzy rodzicielskiej ani władza ta nie była im zawieszona lub
ograniczona. Praca koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej nie była łączona z wykonywaniem
obowiązków pracownika socjalnego oraz prowadzeniem postępowań z zakresu świadczeń
realizowanych przez powiat, stosownie do postanowień art. 79 ust. 3 i 4 ustawy o wspieraniu
rodziny i systemie pieczy zastępczej.
Pracownicy Zespołu Wsparcia Specjalistycznego: psycholog i terapeuta byli zatrudnieni na
podstawie umów o pracę na czas nieokreślony, posiadali wykształcenie wyższe magisterskie
odpowiednio na kierunku psychologia i pedagogika specjalna, a terapeuta również certyfikat
specjalisty terapii uzależnień oraz ukończone studia podyplomowe w zakresie pedagogiki specjalnej
– profilaktyka
i
terapia
trudności
wychowawczych
– pomoc
dziecku
i rodzinie.
W dniach kontroli osoba zatrudniona na stanowisku terapeuty przebywała na urlopie
macierzyńskim.
II. Dokumentowanie działań i prowadzenie spraw w związku z wykonywaniem zadań
określonych w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
W 2015 r. na terenie miasta Ostrołęki funkcjonowało 56 rodzin zastępczych, w tym 40 rodzin
spokrewnionych, 11 niezawodowych oraz 5 zawodowych, w tym 2 pełniące funkcję pogotowia
rodzinnego. W ciągu całego roku 2015 w rodzinach tych przebywało 91 dzieci, z czego 61
w rodzinach spokrewnionych, 11 w niezawodowych i 19 w zawodowych. Z ogólnej liczby
91 dzieci przebywających w rodzinach zastępczych 14 pochodziło z innych powiatów. Ponadto poza
Ostrołęką w rodzinnej pieczy zastępczej umieszczonych było 10 dzieci, w tym 5 w rodzinach
spokrewnionych, 1 w niezawodowej i 4 w zawodowych. W dniu kontroli na terenie miasta Ostrołęki
funkcjonowały 51 rodziny zastępcze, w tym 41 spokrewnionych, 7 niezawodowych oraz
4
3 zawodowe, w tym 1 pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego. W rodzinach tych przebywało
78 dzieci, z czego 62 w rodzinach spokrewnionych, 7 w niezawodowych i 9 w zawodowych. 9 dzieci
pochodziło z innych powiatów, a 8 dzieci umieszczonych było poza terenem Ostrołęki, w tym
4 w rodzinach spokrewnionych, 2 w niezawodowej i 2 w zawodowych.
Stosownie do wymogów art. 76 ust. 4 pkt 15 ustawy o wpieraniu rodziny i systemie pieczy
zastępczej Organizator Rodzinnej Pieczy Zastępczej w Ostrołęce w dniu 20 maja 2015 r. przedłożył
Prezydentowi Miasta Ostrołęki i Radzie Miasta Ostrołęki Sprawozdanie z efektów pracy
Organizatora Rodzinnej Pieczy Zastępczej w Ostrołęce za 2015 r.
Zgodnie z informacją kierownika Organizator Rodzinnej Pieczy Zastępczej w Ostrołęce
promował ideę rodzicielstwa zastępczego poprzez udział pracowników w audycjach rozgłośni
radiowych, zamieszczanie ogłoszeń o poszukiwaniu kandydatów na rodziców zastępczych
w lokalnej prasie i na stronach internetowych, rozpowszechnianie ulotek informacyjnych, plakatów
i banerów zachęcających do zostania rodziną zastępczą w miejscach i placówkach użyteczności
publicznej oraz organizowanie obchodów Dnia Rodzicielstwa Zastępczego.
Zarządzeniem Nr 7/2015 z dnia 1 lipca 2015 r. Organizatora Rodzinnej Pieczy Zastępczej
w Ostrołęce wprowadził Procedurę kwalifikowania kandydatów na rodziny zastępcze niezawodowe,
zawodowe lub do prowadzenia rodzinnego domu dziecka. Zgodnie z tym dokumentem
w procedurze uczestniczą koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej, członkowie Zespołu
Wsparcia Specjalistycznego i kierownik ORPZ. Pierwszy etap stanowi rozmowa wstępna
koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej lub kierownika ORPZ z osobą zainteresowaną, podczas
której przekazywane sa informacje o procedurze kwalifikowania, warunkach stawianych
kandydatom, specyfice funkcjonowania rodzin zastępczych i wypełniania funkcji rodzica
zastępczego. Następnie, po złożeniu przez kandydata pisemnego wniosku wraz z wymaganą
dokumentacją koordynator rodzinnej pieczy zastępczej składa wizytę w domu kandydata
i sporządza z niej opinię. Opinie sporządzają również pedagog i psycholog, odpowiednio po
przeprowadzeniu z kandydatem wywiadu pedagogicznego i badania psychologicznego. W wyniku
pozytywnej analizy zebranych dokumentów ORPZ wydaje kandydatowi skierowanie na szkolenie.
Po ukończeniu szkolenia i wydaniu świadectwa jego ukończenia Organizator organizuje
posiedzenie, na którym dokonuje lub nie kwalifikacji kandydatów do pełnienia funkcji rodziny
zastępczej i sporządza z niego protokół zawierający stanowisko. Na wniosek kandydata organizator
rodzinnej pieczy zastępczej wydaje kandydatowi zaświadczenie kwalifikacyjne, a w przypadku
niezakwalifikowania kandydata do pełnienia funkcji rodziny zastępczej odmawia wydania takiego
zaświadczenia.
5
W 2015 roku do ORPZ
w Ostrołęce wnioski wraz z wymaganymi dokumentami
i oświadczeniami o wszczęcie procedury kwalifikowania do pełnienia funkcji rodziny zastępczej
niezawodowej złożyło 5 osób (w tym 2 małżeństwa). Ustalenia z wizyty koordynatora w domu
kandydata oraz jego opinia o posiadanych przez kandydatów predyspozycjach i kwalifikacjach do
pełnienia funkcji rodziny zastępczej zostały sporządzone na własnym wzorze formularza pn
Dotyczy osób zgłaszających gotowość do pełnienia funkcji rodziny zastępczej. Opinie o posiadanych
przez kandydatów predyspozycjach do pełnienia funkcji rodziny zastępczej sporządzone były też
przez psychologa i pedagog. Nie było natomiast dokumentów potwierdzających skierowanie
kandydatów na szkolenie przez Organizatora. Szkolenie dla kandydatów, w wymiarze 55 godzin
warsztatowo-szkoleniowych i zajęć indywidualnych oraz 10 godzin praktyk odbyło się w okresie
październik – grudzień 2015 r. i zostało przeprowadzone przez 2 trenerów programu PRIDE,
pracowników Oddziału Zamiejscowego w Ostrołęce Wojewódzkiego Ośrodka Adopcyjnego.
Wszyscy uczestnicy otrzymali zaświadczenia ukończenia szkolenia. Organizator Rodzinnej Pieczy
Zastępczej na wniosek kandydatów wydał uczestnikom w 2016 r. zaświadczenia kwalifikacyjne
wystawione według wzoru określonego rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z
dnia 9 grudnia 2011 r. w sprawie wzoru zaświadczenia kwalifikacyjnego (Dz. U. Nr 272, poz.
1609). W dokumentacji nie było jednak protokołów zawierających stanowisko ORPZ o
zakwalifikowaniu kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej, których sporządzenie jest
wymogiem przyjętej przez Organizatora Procedury kwalifikowania kandydatów na rodziny
zastępcze niezawodowe, zawodowe lub do prowadzenia rodzinnego domu dziecka. Ponadto w
styczniu 2015 r. Organizator Rodzinnej Pieczy Zastępczej w Ostrołęce wystawił 4 zaświadczenia
kwalifikacyjne dla 2 małżeństw, które procedurę kwalifikacyjną przeszły w 2014 roku. W 2016 r.
do dnia kontroli nie przeprowadzano szkoleń dla kandydatów na rodziny zastępcze.
W 2015 roku dla spokrewnionych rodzin zastępczych pracownicy Zespołu Wsparcia
Specjalistycznego przeprowadzili szkolenie o tematyce: „Wybrane elementy pedagogiki oraz
psychologii rozwojowej i wychowawczej” oraz „Komunikacja w rodzinie”. Jednodniowe szkolenia
odbyły się w 2 grupach, w dniu 12 października udział wzięło 7 osób z 4 rodzin i 30 listopada – 8
osób z 5 rodzin. W 2016 r. przeprowadzenie szkolenia zaplanowano w listopadzie.
Stosownie do obowiązków organizatora, wynikających art. 76 ust. 4 pkt 6 ustawy w 2015 r.
pracownicy Zespołu Wsparcia Specjalistycznego: pedagog i terapeuta prowadzili grupę wsparcia dla
rodzin spokrewnionych. Odbyło się 8 spotkań, w których uczestniczyło od 4 do 8 osób.
W 2016 r. grupę wsparcia prowadził psycholog, z którym we wrześniu 2016 r. została rozwiązana
umowa o pracę. Pracownik nie pozostawił dokumentacji z funkcjonowania grupy wsparcia.
6
Organizator
zapewniał
poradnictwo
psychologiczne,
pedagogiczne
oraz
wsparcie
terapeutyczne dla rodzin sprawujących rodzinną pieczę zastępczą. W 2015 r. z pomocy
psychologicznej skorzystało 17 osób, z pedagogicznej 25, a ze wsparcia terapeutycznego 35 osób.
W 2016 r. do dnia kontroli z pomocy psychologicznej skorzystało 9 osób, z pedagogicznej 21, a ze
wsparcia terapeutycznego 24 osoby. Zgodnie z zadaniem określonym w art. 76 ust. 4 pkt 10 ustawy,
rodziny zastępcze miały zapewnioną możliwość uzyskania bezpłatnej porady prawnej
w Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie w Ostrołęce lub Ośrodku Interwencji Kryzysowej
w Ostrołęce, o czym były informowane przez Organizatora.
W okresie objętym kontrolą nie organizowano dla rodzin zastępczych wsparcia rodzin
pomocowych.
Stosownie do art. 132 ustawy Organizator Rodzinnej Pieczy Zastępczej dokonywał oceny
rodzin zastępczych pod względem predyspozycji do pełnienia powierzonej im funkcji oraz jakości
wykonywanej pracy. Procedura oceny rodzin zastępczych została określona w rozdziale V
zarządzenia nr 4/2015r p.o. kierownika Organizatora Rodzinnej Pieczy Zastępczej w Ostrołęce
z dnia 16 lutego 2015 roku w sprawie nadzoru nad rodzinami zastępczymi funkcjonującymi na
terenie Miasta Ostrołęki. W trakcie kontroli analizie poddano dokumentację dotyczącą 10 rodzin
zastępczych, w tym 1 zawodowej pełniącej funkcję pogotowia rodzinnego, 2 zawodowych,
5 niezawodowych i 2 spokrewnionych. W ocenie rodzin zastępczych brali udział koordynatorzy
rodzinnej pieczy zastępczej, pedagog, psycholog, terapeuta i dana rodzina zastępcza. Rodzice
zastępczy wypełniali kwestionariusz Ocena rodzica zastępczego, zawierający pytania dotyczące
samooceny rodziny zastępczej. Zgodnie z ustaloną procedurą rodzina zastępcza mogła otrzymać
ocenę pozytywną, pozytywną warunkową lub negatywną. W okresie objętym kontrolą dokonano 18
ocen, w tym 11 w 2015 r. i 7 w 2016 r. do dnia kontroli. We wszystkich przypadkach oceniono
rodziny pozytywnie. Ocena rodziny sporządzona została na piśmie według wzoru określonego
w procedurze i przedstawiona ocenianym. Informacja o ocenie rodziny przekazywana była do sądu.
Stosownie do postanowień art. 134 ust. 1 i 2 ustawy pierwsze oceny rodzin były dokonywane nie
później niż przed upływem roku od umieszczenia pierwszego dziecka w rodzinie, a kolejna po
upływie roku od dokonania pierwszej oceny, a następna nie rzadziej niż co trzy lata.
Zgodnie z art. 129 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej Organizator
Rodzinnej Pieczy Zastępczej dokonywał także oceny sytuacji dzieci umieszczonych w rodzinach
zastępczych. Procedura dokonywania oceny sytuacji dziecka została określona w rozdziale IV
zarządzenia nr 4/2015r p.o. kierownika Organizatora Rodzinnej Pieczy Zastępczej w Ostrołęce
z dnia 16 lutego 2015 roku. Stosownie do ustalonej procedury ocena sytuacji dziecka dokonywana
była przez Zespół do spraw oceny sytuacji dziecka, w skład którego wchodzili: kierownik ORPZ,
7
rodzina zastępcza, pedagog, psycholog, terapeuta, przedstawiciel ośrodka adopcyjnego,
koordynator rodzinnej pieczy zastępczej, przedstawiciel MOPR w Ostrołęce, rodzice biologiczni,
asystent rodziny. W 2015 r. odbyło się 19 posiedzeń Zespołu, na których dokonano 111 ocen
sytuacji dzieci przebywających w rodzinnej pieczy zastępczej. W 2016 r. do dnia kontroli odbyło
się 13 posiedzeń, na których dokonano 95 ocen sytuacji dzieci. Oceny sytuacji dziecka dokonywano
zgodnie z art. 131 ust. 1 ustawy nie rzadziej niż co 6 miesięcy, a w przypadku dzieci do lat 3, nie
rzadziej niż co 3 miesiące. Z posiedzeń Zespołu sporządzone były protokoły. O terminie
posiedzenia Zespołu członkowie, za wyjątkiem pracowników Organizatora, byli powiadamiani
pisemnie. Organizator pozyskiwał od właściwych ośrodków pomocy społecznej informacje
o rodzinie biologicznej dziecka oraz od szkół na temat sytuacji szkolnej dziecka. Ponadto
uzyskiwano pisemne oświadczenia od dzieci, których dotyczyła ocena, dotyczące ich opinii na
temat pobytu w rodzinie zastępczej, stosownie do wymogów art. 4a ustawy. Na podstawie ustaleń
Zespołu do spraw oceny sytuacji dziecka sporządzony był dokument Ocena sytuacji dziecka
umieszczonego w rodzinnej pieczy zastępczej, który zawierał dane osobowe dziecka, informacje
o rodzicach dziecka, dane dotyczące
umieszczenia
w pieczy zastępczej, informacje
o rodzinie zastępczej i sytuacji prawnej dziecka, opis przebiegu pobytu dziecka w pieczy zastępczej
i kontaktów dziecka z rodzicami, informacje o sytuacji zdrowotnej, edukacyjnej, rozwojowoemocjonalnej, materialno-dochodowej, uzdolnieniach i zainteresowaniach dziecka oraz ocenę
zasadności dalszego pobytu dziecka w pieczy zastępczej. Natomiast ocena sytuacji dziecka nie
zawierała analizy stosowanych metod pracy z dzieckiem i rodziną oraz analizy planu pomocy
dziecku, zgodnie z wymogiem art. 129 pkt 2 i 3 ustawy o wspieraniu rodziny
i systemie pieczy zastępczej. Stosownie do art. 131 ust. 2 ustawy pisemna informacja o zasadności
dalszego pobytu dziecka w pieczy zastępczej wraz z dołączoną Oceną sytuacji dziecka
umieszczonego w rodzinnej pieczy zastępczej została przekazana do sądu.
W okresie objętym kontrolą, zgodnie z obowiązkiem wynikającym z art. 164 ust. 1 ustawy,
Organizator przekazał do ośrodka adopcyjnego informacje o 21 dzieciach z uregulowaną sytuacją
prawną oraz sporządził opinie dotyczące zasadności przysposobienia dzieci, o których mowa
w art. 139a ust. 1 pkt 1 ustawy.
III. Wykonywanie zadań przez koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej
W dniach kontroli koordynator rodzinnej pieczy zastępczej był wyznaczony przez
Organizatora Rodzinnej Pieczy Zastępczej dla 46 rodzin zastępczych, które złożyły pisemne
wnioski o objęcie ich opieką koordynatora. Pod opieką 1 z 3 koordynatorów pozostawało
8
odpowiednio 14, 15 lub 17 rodzin. Jednak z dokumentacji wynikało, że koordynatorzy opiekowali
się łącznie 51 rodzinami zastępczymi, także tymi, którym nie był przydzielony koordynator,
podczas gdy koordynator rodzinnej pieczy zastępczej nie może mieć pod opieką łącznie więcej niż
15 rodzin zastępczych lub rodzinnych domów dziecka (art.77 ust.4 ustawy).
Zgodnie z art. 77 ust. 3 pkt 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej
koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej udzielali pomocy rodzinom zastępczym w realizacji
zadań wynikających z pieczy zastępczej. Informacje z przebiegu pracy i z wykonanych zadań
zamieszczali w notatkach sporządzanych z wizyt u rodzin zastępczych, miesięcznych
sprawozdaniach, a odrębnie dla każdej rodziny w sprawozdaniach rocznych, które zawierały głównie
dane statystyczne w formie liczb i dat lub zdawkowych informacji dotyczących: wizyt w miejscu
zamieszkania rodziny, rozmów telefonicznych, opracowania i modyfikacji planu pomocy dziecku,
opracowania i weryfikacji planu usamodzielnienia, dokonania oceny sytuacji dziecka i oceny rodziny
zastępczej, uczestnictwa w grupie wsparcia i w szkoleniach dla rodzin zastępczych oraz spotkaniach
integracyjnych, działań związanych z uregulowaniem sytuacji prawnej dziecka i poszukiwaniem dla
dziecka rodziny przysposabiającej, zaświadczeń lekarskich o stanie zdrowia, opinii psychologicznej
o predyspozycjach i motywacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej, kontaktów z instytucjami
wspierającymi(np. sąd, szkoła) i kontaktów rodzin biologicznych z dziećmi.
Plany pomocy dziecku były opracowane dla wszystkich 20 dzieci przebywających
w rodzinach,
których
dokumentacja
była
poddana
kontroli.
Ustalone
w
nich
cele
i działania odnosiły się w każdym przypadku do: stanu zdrowia dziecka - zapewnienie dostępu do
świadczeń zdrowotnych, sytuacji rodzinnej – umożliwienie kontaktów z rodzicami i innymi
osobami bliskimi, rozwoju edukacyjnego dziecka – zapewnienie kształcenia, wyrównywania
braków
rozwojowych
i
szkolnych,
zapewnienia
rozwoju
uzdolnień
i
zainteresowań,
usamodzielnienia i sytuacji prawnej dziecka - przysposobienie. Arkusz planu pomocy nie
uwzględniał natomiast powrotu dziecka do rodziny, a ustalony cel długoterminowy – powrót
dziecka pod opiekę rodziców biologicznych lub przysposobienie dziecka – wzajemnie się
wykluczał. Zwrócono też uwagę na postawione cele, które w rozwoju edukacyjnym dziecka –
ukończenie szkoły lub semestru z wynikiem pozytywnym – nie były dostosowane do indywidualnej
sytuacji szkolnej dziecka i jego możliwości, a w innych obszarach nie określały pożądanego stanu
np. rodzice mają ograniczoną władzę rodzicielską (sytuacja prawna), kontakty z rodzicami (sytuacja
rodzinna dziecka). Również terminy zaplanowanych działań nie zawsze były określone lub
dookreślone.
Jednocześnie odręczne prowadzenie dokumentacji znacznie utrudniało dokonanie oceny
sporządzonych planów pomocy dziecku.
9
Stosownie do wymogów art. 77 ust. 1 pkt 2 ustawy przy opracowywaniu planu pomocy
dziecku koordynatorzy współpracowali z rodzicami zastępczymi dzieci. Współpracowali także
z asystentem rodziny lub w przypadku jego nieprzydzielenia z podmiotami organizującymi pracę
z rodzinami dzieci, ale nie w każdej sprawie. Plany były modyfikowane, lecz termin modyfikacji
nie korespondował z terminem dokonania oceny sytuacji dziecka. Natomiast w świetle art. 129 pkt
3 ustawy modyfikacja planu jest jednym z celów dokonywanej oceny sytuacji dziecka.
Koordynatorzy realizując zadanie określone w art. 77 ust. 3 pkt 3 ustawy zachęcali rodziny
zastępcze spokrewnione podczas spotkań indywidualnych do udziału w grupie wsparcia.
Uczestniczyli w przygotowaniu pikniku rodzinnego i spotkania wigilijnego oraz organizacji
obchodów Dnia Rodzicielstwa Zastępczego.
W celu zapewnienia rodzinom zastępczym dostępu do specjalistycznej pomocy dla dzieci
koordynatorzy ściśle współpracowali, w szczególności z pracownikami Zespołu Wsparcia
Specjalistycznego, Ośrodkiem Interwencji Kryzysowej w Ostrołęce i Miejskim Ośrodkiem Pomocy
Rodzinie w Ostrołęce.
W okresie objętym kontrolą koordynatorzy przygotowali i przekazali do Wojewódzkiego
Ośrodka Adopcyjnego Oddziału Zamiejscowego w Ostrołęce informacje o 21 dzieciach
z uregulowaną sytuacja prawną, zgodnie z obowiązkiem wynikającym art. 77 ust. 3 pkt 5 ustawy.
Koordynatorzy wspierali pełnoletnich wychowanków rodzin zastępczych i nadzorowali
realizację planów usamodzielnienia, w szczególności udzielali informacji wychowankom
przygotowującym się do opuszczenia rodziny zastępczej i samodzielnego życia, motywowali do
kontynuowania nauki, informowali o przysługującej pomocy finansowej, możliwościach
korzystania z kursów zawodowych, pomocy specjalistów, pomagali w pisaniu wniosków
o przyznanie lokalu mieszkalnego z zasobów miasta, informowali o konieczności zarejestrowania
się w PUP, kontaktowali się z instytucjami pomocowymi w zakresie możliwości udzielenia
wsparcia wychowankom.
Zgodnie z obowiązkiem wynikającym z art. 77 ust. 3 pkt 7 koordynatorzy w styczniu 2016 r.
przedłożyli Organizatorowi Rodzinnej Pieczy Zastępczej sprawozdanie z efektów swojej pracy za
2015 r.
Na podstawie art. 197d ust.1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny
i systemie pieczy zastępczej oraz na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej
z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzenia kontroli przez wojewodę oraz wzoru
legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli, wobec stwierdzonych nieprawidłowości
10
i uchybień zobowiązuję Organizatora Rodzinnej Pieczy Zastępczej w Ostrołęce do realizacji
następujących zaleceń:
1. Dostosować liczbę koordynatorów do liczby rodzin zastępczych pozostających pod ich opieką,
stosownie do wymogu art. 77 ust. 4 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny
i systemie pieczy zastępczej, zgodnie z którym koordynator sprawuje opiekę nad nie więcej niż
15 rodzinami zastępczymi.
2. Ustalić zadaniowy czas pracy dla koordynatorów w dokumentach określających ich warunki
pracy, stosownie do wymogu art. 79 ust. 2 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy
zastępczej.
3. Zatwierdzać przez organizatora miesięczne plany pracy koordynatora, ze szczególnym
uwzględnieniem harmonogramu wizyt koordynatora w rodzinach zastępczych i ich celu.
4. Podczas okresowej oceny sytuacji dziecka dokonywać analizy stosowanych metod pracy
z dzieckiem i rodziną oraz oceny ustalonych w planie pomocy dziecku zadań w celu ich
ewentualnej zmiany, jeśli nie przynoszą oczekiwanych efektów lub nie odpowiadają
zmieniającym się potrzebom dziecka, zgodnie z wymogiem art. 129 pkt 2 i 3 ustawy
o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
5. Dokumentować czynności i sporządzać dokumenty określone w Procedurze kwalifikowania
kandydatów na rodziny zastępcze niezawodowe, zawodowe lub do prowadzenia rodzinnego
domu dziecka.
6. Wszystkie plany pomocy dziecku opracowywać we współpracy z asystentem rodziny lub gdy
rodzinie dziecka nie został przydzielony asystent rodziny z podmiotem organizującym pracę
z rodziną, zgodnie z art. 77 ust. 3 pkt 2 ustawy.
7. Uwzględniać w planach pracy cele i działania dotyczące powrotu dziecka do rodziców
biologicznych, jeśli nie są podejmowane działania w celu przysposobienia dzieci.
Za cel
przyjmować pożądany stan, którego osiągnięcie jest możliwe w określonym czasie za pomocą
konkretnych działań. Cele określać stosownie do indywidualnej sytuacji dziecka, uwzględniając
jego aktualne wyniki w nauce, zdolności i możliwości.
8. Zorganizować dla rodzin zastępczych zawodowych i niezawodowych szkolenia mając na
uwadze ich potrzeby oraz podnoszenie kwalifikacji, stosownie do art. 76 ust. 4 pkt 5 ustawy
o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
11
Pouczenie:
Stosownie do postanowień art. 197d ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny
i systemie pieczy zastępczej oraz § 14 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej
z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru
legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli kontrolowana jednostka może, w terminie 7
dni od dnia otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zgłosić do wojewody mazowieckiego
zastrzeżenia do wydanego wystąpienia i do zawartych w nim zaleceń pokontrolnych na adres:
Mazowiecki Urząd Wojewódzki, Wydział Polityki Społecznej, Plac Bankowy 3/5, 00-950
Warszawa.
W przypadku nieuwzględnienia zgłoszonych zastrzeżeń, kontrolowana jednostka jest
obowiązana w terminie 30 dni od dnia otrzymania stanowiska wojewody w tej sprawie powiadomić
o sposobie realizacji zaleceń pokontrolnych Wydział Polityki Społecznej Oddział w Delegaturze –
Placówce Zamiejscowej w Ostrołęce Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie,
a w przypadku ich uwzględnienia należy mieć na uwadze zmiany wynikające z powyższego faktu.
z up. WOJEWODY MAZOWIECKIEGO
Marcin Wodziński
Zastępca Dyrektora
Wydziału Polityki Społecznej
12