Badanie opinii środowiska lekarskiego „Jak oceniamy nasze relacje

Praktyka
lekarska
Badanie opinii
środowiska lekarskiego
„Jak oceniamy nasze relacje
z pacjentami i współpracownikami?”
Romuald
Krajewski
Kierownik
Ośrodka Studiów,
Analiz i Informacji
Naczelnej Izby
Lekarskiej
44
Relacje pacjent-lekarz są stałym przedmiotem zainteresowania opinii
publicznej. W corocznych raportach Ośrodka Studiów Analiz i Informacji
Naczelnej Izby Lekarskiej przedstawiamy najważniejsze wyniki badań opinii
społecznej, które częściowo dotyczą także tych relacji.
Z
nacznie mniej wiemy o ich ocenie przez lekarzy i lekarzy dentystów. Dlatego w okresie lipiec-wrzesień 2015 r. Ośrodek przeprowadził badanie opinii naszego środowiska
o różnych aspektach codziennych kontaktów
z pacjentami. Bardzo dziękujemy Koleżankom
i Kolegom za liczny udział w badaniu (1725 osób).
Staraliśmy się uzyskać opinię o korzystaniu
przez pacjentów z różnych źródeł informacji
o problemach zdrowotnych i o wpływie tych
informacji na leczenie, o zdarzeniach mających wpływ na zaufanie pacjentów do lekarzy
i o wpływie sposobu finansowania świadczeń na
relacje z pacjentami. Pytaliśmy Koleżanki i Kolegów o opinię wynikającą z ich własnego doświadczenia.
Jako zdecydowanie najczęstsze źródło informacji o problemach zdrowotnych, z którego korzystają ich pacjenci, 90% badanych wskazało
internet. Na drugim miejscu znaleźli się znajomi
i rodzina (76%). Duże znaczenie respondenci
przypisują też telewizji (39%). Na 4. miejscu znaleźli się inni lekarze, do których chorzy zwracali
się przed zgłoszeniem się do respondentów.
Przeważa opinia, że wiedza pacjentów
o ich problemie zdrowotnym pomaga w leczeniu (57,4%). Tylko 2,7% respondentów sądzi, że zdecydowanie utrudnia ona leczenie
(Ryc. 1). Prawie 90% badanych podaje, że ich
pacjenci sugerują im rozpoznanie i metody leczenia, a połowa podaje, że zasięgają opinii innych lekarzy. Zdarza się to jednak rzadko i średnio dotyczy około 1 na 10 pacjentów. Około
1/4 respondentów uważa, że zasięganie opinii
innego lekarza jest przejawem braku zaufania,
ale 70% sądzi, że raczej albo zdecydowanie
tak nie jest.
Znaczna część uczestników badania wskazała
na przejawy braku zaufania czy niezadowolenia
pacjentów. Wprawdzie 1/4 nie miała do czynienia z zastrzeżeniami zgłaszanymi bezpośrednio
do nich, a prawie połowa podaje, że zdarza się
to raz na rok lub rzadziej, ale co 10. zdarza się
to raz na kwartał lub częściej. 20% miało już do
czynienia ze skargami na swoje postępowanie do
administracji, rzeczników, sądów. Rocznie skargi
dotyczyły 7,4% ogółu respondentów. Prawie 1/3
podaje, że liczba skarg zwiększa się (17% – że
zdecydowanie), a tylko 7%, że się zmniejsza.
Prawie połowa respondentów w ostatnim roku
doświadczyła agresji ze strony pacjentów lub
ich bliskich. 93% przypadków agresji stanowi
agresja słowna, a 7% to także agresja fizyczna. Ogólnie, liczba zgłaszających agresję w tym
badaniu (48,3%) jest mniejsza niż w badaniu
z 2013 roku (67%).
Wyniki większości badań opinii społecznej
w Polsce wskazują, że zaufanie do lekarzy maleje. Zapytaliśmy o opinię o zmianach zaufania
ich pacjentów. Prawie połowa (49,2%) uważa,
że w ciągu ostatnich 5 lat zaufanie zwiększa się,
a 35,5%, że jest takie samo. Tylko 10,2% sądzi,
że zaufanie pacjentów zmniejszyło się (Ryc. 2). To
trochę zaskakujący wynik, ale jednocześnie jest
on zgodny z wnioskami z licznych badań wskazujących, że zaufanie i zadowolenie pacjentów,
czyli osób korzystających z ochrony zdrowia, jest
większe niż osób, które znają ją tylko z relacji.
Praca w ochronie zdrowia to liczne relacje
z pacjentami i ze współpracownikami. Prawie
połowa respondentów zgłasza trudności w tych
relacjach. 23,4% ma problemy w obu relacjach
i około 1/3 z nich wskazuje, że problemy ze
współpracownikami są większe, a 1/3 ma większe problemy z pacjentami.
Nieco ponad połowa respondentów uważa,
że relacje z pacjentami nie zależą od sposobu
finansowania świadczeń. 36% wskazało, że są
różnice i najczęściej (25%), że relacje są lepsze
kiedy pacjent sam płaci za leczenie. 5% uważa, że są lepsze, kiedy pacjent ma dodatkowe
ubezpieczenie, a kolejne 5%, że wówczas, gdy
płaci NFZ.
Ponieważ na ocenę relacji może między innymi
wpływać czas poświęcany pacjentom, poprosiliśmy o ocenę czasu poświęcanego bezpośrednio
lekarski prowadzi liczne szkolenia ułatwiające
pacjentowi oraz na dokumentację w ambuporozumiewanie się i współpracę z pacjentami,
latorium oraz w szpitalu. Łączny czas, jaki
Ryc.
Z jakich
źródeł
informacji
o swoim
problemie
zdrowotnym
najczęściej
i stale staramy
się, abypacjenci
było ich znacznie
więcej.
w 1.
ocenie
lekarzy
zajmuje
przeciętnie
wizyta
korzystają
przedopieka
zgłoszeniem
się do Pani/Pana?
Powinniśmy też zwracać większą uwagę na zapacjenta oraz
nad pacjentem
hospitasygnalizowane w tym badaniu problemy w relalizowanym zależnie od sposobu finansowania
cjach ze współpracownikami. Ochrona zdrowia
leczenia, przedstawia. W przychodniach łączny
0%
25%
50%
75%
100%
jest pełna stresu, trudnych sytuacji, wymagania
czas wizyty jest bardzo podobny, niezależnie
są bardzo duże, zaczynając już od studiów.
od sposobu finansowania.
W szpitalach z koInternet
90,7% Tu
również
mamy
dużo
do
zrobienia,
jeżeli
chcemy,
lei prawie
identyczny
jest
czas
na
bezpośredni
znajomilubrodzina
76,0%
by lekarze pozostawali w kraju i chcieli długo
kontakt, ale dokumentacja na potrzeby płatnitelewizja
39,3%
oraz efektywnie pracować.
ka zajmuje dużo więcej czasu. Jest to zgodne
innilekarze
33,6%
Koleżanki i Kolegów otrzymujących zaproszez opinią wyrażoną w badaniu OSAI z 2013 r.,
nie do udziału w badaniu prowadzonym przez
iż obciążenie biurokracją
zdefarmaceuta jest w szpitalach
8,3%
nasz samorząd bardzo prosimy o poświęcanie
cydowanie największe.
czasopismapopularnonaukowe
6,5%
chwili wolnego czasu na udzielenie odpowiedzi
Lekarze i lekarze dentyści mają do czynienia
pielęgniarka
2,7%
na pytania. Wyniki badań prowadzonych przez
z coraz lepiej poinformowanymi pacjentami, któ1,5%
nasz samorząd są niezwykle przydatne w dysrzy poszukują porad iradio
informacji
z różnych źródeł.
książki ocenia
1,4% to pozytywnie
kusjach i przy formułowaniu propozycji naszeŚrodowisko w większości
go środowiska. Im więcej osób weźmie udział
i uważa,
że
zaufanie
pacjentów
do
lekarzy
jest
czasopismamedyczne
1,0%
w badaniu, tym mocniejsze są wnioski i silniejcoraz większe. Rośnie jednak liczba skarg i 22%
inneźródła
2,0%
sze argumenty. Tym skuteczniej możemy przerespondentów podało, że przynajmniej u 1 na 10
niemamzdania
2,4%
ciwstawić się demagogom usiłującym tworzyć
pacjentów stosują
praktyki defensywne,
znane
opinię na podstawie pojedynczych zdarzeń czy
z krajów o wysokim ryzyku roszczeń.
własnego widzimisię. Zapotrzebowanie na poJak
w
przypadku
większości
zagadnień
zwiąPodstawa procentowania: Wszyscy, N=1725.
znanie wiarygodnej opinii o problemach i oczezanych z ochroną zdrowia, rzeczywistość jest
kiwaniach naszego środowiska stale rośnie i robardzo złożona. Opinie wyrażone w tym badaśnie też świadomość decydentów, że ta opinia
niu dobrze odzwierciedlają zmiany zachodzące
i oczekiwania muszą być traktowane poważnie.
w relacjach pacjent-lekarz. Wskazują też, że
Starajmy się więc wspólnie, by były jak najlepiej
dla niewielkiej, ale istotnej części środowiska
sformułowane i uzasadnione.
zmiany te mogą stanowić problem. Samorząd
Ryc. 2. Czy wiedza pacjentów o chorobie i leczeniu pomaga w ich leczeniu?
Ryc. 1. Czy wiedza pacjentów o chorobie i leczeniu pomaga w ich leczeniu?
0%
25%
50%
17,5%
39,9%
75%
9,5%
100%
2,7%
26,7%
3,7%
29,4%
57,4%
zdecydowaniepomaga
raczejutrudnia
raczejpomaga
zdecydowanieutrudnia
niemawpływu
niemamzdania
Podstawa procentowania: Wszyscy, N=1725.
Podstawa procentowania: Wszyscy, N=1725.
Ryc. 3. Czy w ciągu ostatnich 5 lat, biorąc pod uwagę wszystkie miejsca pracy, zaufanie
Ryc. 2. Czy w ciągu ostatnich 5 lat, biorąc pod uwagę wszystkie miejsca pracy,
pacjentów
Pani/Pana
jest … jest…
zaufaniedo
pacjentów
do Pani/Pana
0%
25%
50%
30,1%
19,1%
75%
35,5%
100%
7,0%
3,2%
5,1%
Tekst z pełną infografiką
na www.gazetalekarska.pl.
49,2%
zdecydowaniewiększe(1)
raczejwiększe
takiesamo
raczejmniejsze
zdecydowaniemniejsze(5)
niemamzdania
Podstawa procentowania: Wszyscy, N=1725.
Podstawa procentowania: Wszyscy, N=1725.
45