Kursy wyrównawcze z matematyki i fizyki - Fabryka Inżynierów

Zad.3. Kursy wyrównawcze z matematyki i fizyki.
Kursy wyrównawcze z matematyki i fizyki dla studentów/tek I roku
studiów stacjonarnych AGH realizowane były w ramach zad. nr 3 projektu
Fabryka Inżynierów od roku akademickiego 2009/10. Składały się na nie zajęcia
w
wymiarze
30
godzin
lekcyjnych
dla
grup
kursowych,
na
kierunkach
inżynierskich, prowadzone przez cały czas trwania projektu. Łącznie zrealizowane
zostały cztery edycje tej formy wsparcia, w tym 3 edycje po 80 kursów
z matematyki i z fizyki oraz 1 edycja po 25 kursów z obu przedmiotów ścisłych.
Zajęcia
z
prowadzone
Wydziału
były
Matematyki
przez
nauczycieli
Stosowanej
oraz
akademickich
Wydziału
i
Fizyki
doktorantów
i
Informatyki
Stosowanej AGH. Koordynatorem zadania był dr Jerzy Stochel.
Celem
kursów
wyrównawczych
było
umożliwienie
studentom/kom
nadrobienia zaległości ze szkoły średniej, z przedmiotów fundamentalnych dla
studiów
technicznych
-
matematyki
i
fizyki.
Kursy
adresowane
były
w szczególności do tych absolwentów/tek szkół średnich, którzy/które nie
zdawali/ły
egzaminu
maturalnego
z
matematyki
lub
fizyki
na
poziomie
rozszerzonym lub też do tych którzy/które chcieli/chciały powtórzyć i ugruntować
swoje wiadomości z tych przedmiotów.
Udział w programie był dobrowolny. Zgłoszenia uczestnictwa w kursach
wyrównawczych studenci/tki dokonywali/ły na pierwszych zajęciach z danego
przedmiotu, a o przyjęciu na kurs decydowało pierwszeństwo zgłoszenia.
Słuchacze/ki kursów podzieleni/one byli/ły na kilkunastoosobowe grupy.
Harmonogramy zajęć dla poszczególnych grup sukcesywnie publikowane były na
stronie internetowej projektu www.fi.agh.edu.pl. Zajęcia odbywały się raz
w tygodniu w 2-3 godzinnych blokach, w okresie semestru zimowego i miały
formę konwersatorium (wykłady i ćwiczenia). Organizatorzy starali się na bieżąco
dostosowywać poziom zajęć do aktualnej wiedzy ich uczestników/czek. Ponadto
wszyscy/tkie słuchacze/ki kursów (do liczby zakontraktowanej w umowie
o dofinansowanie projektu) otrzymali/ły przygotowane w ramach projektu
materiały dydaktyczne, które z powodzeniem mogli/ły wykorzystywać także do
samodzielnej nauki w domu.
1
W roku akademickim 2012/2013 została zrealizowana ostatnia, IV edycja
kursów wyrównawczych z matematyki i fizyki dla studentów/tek I roku studiów
stacjonarnych
AGH.
Pomimo,
że
zainteresowanie
ze
strony
środowiska
akademickiego kursami wyrównawczymi było ogromne, możliwości finansowe
projektu, w ostatnim roku realizacji, pozwoliły na utworzenie mniejszej ilości
grup w stosunku do lat ubiegłych. Finansowanie wsparcia z projektu pt. Fabryka
Inżynierów pozwoliło w ostatniej edycji na utworzenie 50 grup kursowych, po 25
z każdego przedmiotu. Zarząd projektu kilkakrotnie występował do Instytucji
Pośredniczącej dla priorytetu IV PO KL – Narodowego Centrum Badań i Rozwoju,
o możliwość zwiększenia liczby grup z oszczędności finansowych, jakie zostały
wygenerowane w trakcie realizacji projektu. Jednak stanowisko IP za każdym
razem było negatywne, z uwagi na ponad 100% osiągnięcie wskaźnika
dotyczącego liczby beneficjentów/ek, jeszcze przed planowaną, ostatnią edycją
kursów. Zapotrzebowanie na ten rodzaj pomocy dla studentów/ek I roku
studiów, którzy/re mają problem z przedmiotami ścisłymi, jest olbrzymie.
W kolejnych raportach z monitoringu, prowadzonego w ramach projektu,
zwracaliśmy uwagę na skuteczność kursów mierzoną zmniejszeniem odsetka
studentów/tek AGH, którzy/re musieli/musiały zrezygnować z kształcenia na
naszej
uczelni,
ponieważ
nie
zaliczyli egzaminu z
przedmiotów ścisłych.
Statystyki ewidentnie pokazują, że wpływ kursów na ilość studentów/ek na II
roku jest satysfakcjonujący. Odnotowaliśmy 30% wzrost zaliczonych egzaminów
z matematyki i fizyki. Niezrozumiałym zatem jest fakt, że NCBiR zlekceważyło
tak ważną i potrzebną formę wsparcia.
W ostatniej edycji kursów wyrównawczych łącznie ze wsparcia skorzystało
950 osób, w tym 394 kobiety i 546 mężczyzn. W tym, w kursach z matematyki
uczestniczyło 644 studentów/ek (264 kobiety oraz 380 mężczyzn), a w kursach
z fizyki wzięło udział 405 osób (181 studentek, 224 studentów).
Badanie ankietowe zostało przeprowadzone na koniec semestru zimowego,
po zrealizowaniu formy wsparcia. Przyjęto, że średnia liczebność grupy kursowej
wynosi 25 osób. Spośród beneficjentów/ek wybrano próbę losową, tj. po 5 osób
z
każdej
grupy
kursowej,
co
stanowiło
250
ankiet
przekazanych
beneficjentom/kom do wypełnienia. Zwrot wyniósł 223 ankiety.
2
Analizie poddano materiał empiryczny pochodzący z ankiet wypełnionych
przez 124 kobiety i 99 mężczyzn w wieku od 18 do 23 lat. Pierwszy raz
w statystykach dot. kursów zanotowaliśmy większy udział procentowy kobiet
wśród uczestników wsparcia. Informacje dotyczące wieku i płci respondentów/ek
znajdują się w tabeli nr 1.
Tabela 1
Wiek
Płeć
Ogółem
18
19
20
21
22
23
kobieta
1
95
24
1
1
2
124
mężczyzna
0
70
25
2
2
0
99
1
165
49
3
3
2
223
Ogółem
Pierwszy blok pytań postawionych w narzędziu badawczym dotyczył
ogólnych zagadnień z zakresu kursów wyrównawczych. Standardowo, w ankiecie
zawarte zostały pytania mające na celu zweryfikowanie wiedzy studentów/tek nt.
źródła finansowania wsparcia oraz sprawdzenie, czy rekrutacja na kursy
wyrównawcze przeprowadzona została zgodnie z zachowaniem zasady równości
szans ze względu na płeć? Na każde z pytań uzyskano 100% odpowiedzi i prawie
identyczny
rozkład
danych
w
obu
przypadkach.
220
osób
znało
źródło
finansowania wsparcia, z którego korzystało, a 221 osób przyznało, że podczas
rekrutacji przestrzegana była zasada równych szans. Zaobserwowano tylko 1%
odpowiedzi negatywnych.
Z roku na rok organizatorzy kursów wyrównawczych starali się jak
najlepiej
dopasować
program
dydaktyczny
kursów,
do
oczekiwań
uczestników/czek. Za każdym razem w kwestionariuszu ankiety zamieszczane
było pytanie mające na celu zbadanie czego pierwszoroczniacy oczekują po
kursach
wyrównawczych.
Początkowo
pytanie
otwarte
zostało
zastąpione
pytaniem zamkniętym z kafeterią wielokrotnego wyboru. Efektem czego był
zdecydowany wzrost liczby udzielanych odpowiedzi. Okazuje się, że najwięcej
wskazań – 148, uzyskała opcja: nadrobienie zaległości z liceum, 134 osoby
spodziewały się, że udział w kursach pozwoli im na wyrównanie poziomu wiedzy
z
zakresu
matematyki
i
fizyki.
Lepszego
przygotowania
do
kolokwium
zaliczeniowego oczekiwało 126 osób, a usystematyzowania wiedzy 118 osób.
3
55
osób,
biorąc
udział
w
kursach
wyrównawczych,
oczekiwało,
że zrozumieją zagadnienia związane z przedmiotami ścisłymi. Szczegółowy
rozkład odpowiedzi z podziałem na płeć zawiera tabela nr 2.
Tabela 2
Jakie były Pana/Pani
oczekiwania w stosunku do
kursów?
Liczba Odpowiedzi
Ogółem
Kobieta
Mężczyzna
Nadrobienie zaległości z liceum
82
66
148
Powtórzenie/usystematyzowanie
zdobytej wiedzy
67
51
118
Wyrównanie poziomu wiedzy
79
55
134
Lepsze przygotowanie
do kolokwium zaliczeniowego
70
56
126
Zrozumienie przedmiotów ścisłych
28
27
55
326
255
581
Ogółem
Następnie postawione zostało pytanie sprawdzające: czy oczekiwania
studentów/tek zostały spełnione? Na pytanie zamknięte z 5-cio stopniową skalą
porządkową uzyskano 100% odpowiedzi. 184 badanych, tj. 83% badanej
populacji, udzieliło odpowiedzi pozytywnych: zdecydowanie tak –
32 kobiety,
37 mężczyzn, raczej tak – 68 kobiet i 47 mężczyzn. 20 kobiet i 11 mężczyzn nie
potrafiło ocenić jednoznacznie, czy kursy spełniły ich oczekiwania. Zaledwie 4%
respondentów/tek udzieliło odpowiedzi negatywnych: raczej nie – 3 kobiety
i 2 mężczyzn oraz zdecydowanie nie - 2 kobieta i 2 mężczyzn. Graficzny rozkład
odpowiedzi przedstawiony jest na wykresie nr 1.
4
Wykres 1
Drugi blok pytań zawartych w ankiecie dotyczył oceny merytorycznej
kursów wyrównawczych. W pierwszej kolejności zapytano studentów/tki, czy
korzystali/ły z materiałów dydaktycznych, które specjalnie dla nich zostały
opracowane w ramach projektu. 149 osób potwierdziło, że otrzymały zeszyciki
kursowe, natomiast 73 osoby udzieliły odpowiedzi negatywnej. Sytuacja taka
mogła zaistnieć, ponieważ organizatorzy kursów, z uwagi na bardzo duże
zainteresowanie młodzieży kursami oraz potrzeby uczelni, zwiększali liczebność
grup
natomiast
środki
finansowe
projektu
ograniczały
możliwości
druku
dodatkowych egzemplarzy materiałów kursowych.
Drugie pytanie z tego bloku dotyczyło oceny sposobu przedstawienia treści
programowych
przez
prowadzącego.
Chodziło
o
to,
aby
sprawdzić,
czy
organizatorzy tej formy wsparcia opracowali program dydaktyczny w sposób
zrozumiały dla wszystkich kursantów i czy sposób prowadzenia zajęć był dla nich
przystępny. Jak widać na wykresie nr 2, na to pytanie zaobserwowano 100%
odpowiedzi. Tylko dwie osoby - kobieta i mężczyzna, udzieliły odpowiedzi
skrajnie negatywnej – zdecydowanie nie. Zdaniem 11 osób prowadzący nie
zawsze zrozumiale przedstawiał treści programowe (9 kobiet, 2 mężczyzn),
84 osoby twierdzą, że materiał był przedstawiony w sposób przystępny
5
(51 kobiet, 33 mężczyzn) natomiast dla 126 osób przedstawiany materiał był
zawsze zrozumiały (63 kobiety, 63 mężczyzn). Rozkład graficzny ilustruje wykres
nr 2.
Wykres 2
Studenci i studentki na pierwszym roku są absolwentami/kami szkół
bardzo zróżnicowanych pod względem poziomu nauczania. Pomimo, że na studia
techniczne na AGH dostają się najlepsi, to jednak nawet w ich grupie zauważamy
spore
rozbieżności,
dotyczące
znajomości zakresu wymaganego
materiału
z przedmiotów ścisłych. Stąd potrzeba kursów wyrównawczych. Ważnym jest,
aby program kursów był dobrze dostosowany do tej zróżnicowanej grupy
młodych absolwentów/k szkół ponadgimnazjalnych.
Kolejne pytanie, jakie postawiono w ankiecie, dotyczyło oceny tego
zagadnienia. Czy poziom programu kursów był dostosowany do możliwości
grupy? Respondenci/tki mieli/miały możliwość zaznaczenia jednej odpowiedzi na
5-cio stopniowej skali porządkowej Likerta - od zdecydowanie negatywnej
do zdecydowanie pozytywnej. Zanotowano 100% ważnych odpowiedzi, wśród
których skrajnie negatywne wypowiedzi stanowiły niewielki odsetek. W tej grupie
znalazła się 1 kobieta i 1 mężczyzna. 2 kobiety i 3 mężczyzn uważają, że poziom
kursu raczej nie był dostosowany do możliwości grupy, natomiast 24 osoby nie
6
potrafią jednoznacznie wypowiedzieć się w tej kwestii (14 kobiet, 10 mężczyzn).
Pozostała część grupy, tj. 97%, udzieliła odpowiedzi pozytywnych. 61 kobiet i 41
mężczyzn
–
zaznaczyło
zdecydowanie
tak.
odpowiedź
Wykres
raczej
nr
3
tak,
46
przedstawia
kobiet
i
44
wszystkie
mężczyzn
odpowiedzi
respondentów/ek.
Wykres 3
W konsekwencji, poziom trudności kursów 174 osoby oceniły jako
przystępny, a tylko 14 stwierdziło, że kursy były łatwe. 32 osoby uznały zajęcia
za trudne, a 2 za zdecydowanie trudne. Zakres obserwacji potwierdza, że grupa
pierwszoroczniaków jest zróżnicowana pod względem przygotowania z zakresu
przedmiotów ścisłych, jednak ilość odpowiedzi negatywnych – zaledwie 15%,
pozwala wyciągnąć wniosek, że ogólny poziom grupy był dobry.
Oczywiście należy pamiętać, że badana grupa to absolwenci/tki szkół
ponadgimnazjalnych, którzy/które dostali/ły się na bardzo dobrą uczelnię
techniczną,
zatem
i
wymagania
stawiane
studentom/kom
są
wysokie.
Szczegółowy rozkład odpowiedzi z podziałem na płeć zawiera tabela nr 3.
7
Tabela 3
Poziom trudności kursów ocenia Pan/Pani
Płeć
Ogółem
jako:
zdecydowanie
trudny
przystępny
łatwy
za trudny
Kobieta
1
17
101
5
124
Mężczyzna
1
15
73
9
98
2
32
174
14
222
Ogółem
Studenci i studentki oceniali/ły również sposób prowadzenia zajęć pod
kątem możliwości brania aktywnego w nich udziału. Zdecydowana większość
grupy - 87%, uważa, że mogli/ły brać aktywny udział w zajęciach – 194 osoby,
22 osoby są niezdecydowane, a 6 osób twierdzi, że prowadzący nie umożliwiał im
czynnego udziału w zajęciach.
Na zakończenie bloku merytorycznego postawiono respondentom/tkom
pytanie, czy kursy wyrównawcze spełniły swoją funkcje, tzn. czy wyrównały
poziom wiedzy w badanej grupie? Na to pytanie odpowiedzi udzieliło 220 osób,
w tym 123 kobiety i 97 mężczyzn. Zaobserwowano 1% odpowiedzi skrajnie
negatywnych w stosunku do 14% skrajnie pozytywnych. 10 osób uważa,
że kursy raczej nie wyrównały poziomu wiedzy, 53 nie potrafią jednoznacznie
określić swojego zdania (43 kobiety, 16 mężczyzn), a 119 osób twierdzi, że kursy
raczej spełniły swoją funkcję. Tabela nr 4 zawiera szczegółowy rozkład danych.
Tabela 4
Płeć
Czy udział w kursach wyrównawczych wyrównał Pana/Pani
Ogółem
poziom wiedzy z zakresu matematyki/fizyki?
zdecydowanie
raczej nie
nie
trudno
raczej tak
zdecydowanie
powiedzieć
tak
Kobieta
1
3
43
61
15
123
Mężczyzna
1
7
16
58
15
97
Ogółem
2
10
59
119
30
220
Ostatni blok tematyczny poświęcony został ocenie spraw organizacyjnych.
W celu przeprowadzenia oceny skuteczności kampanii informacyjnej dotyczącej
organizacji
kursów
wyrównawczych
dla
studentów/tek
I
roku
studiów
8
stacjonarnych w ankiecie zamieszczono pytanie o źródło, z jakiego badani/e
dowiedzieli/iały się o tej formie wsparcia.
Zastosowano
pytanie
zamknięte
z
kafeterią
jednokrotnego
wyboru.
Porównywalne, co do liczby wskazań, są dwa źródła: strona internetowa oraz
osoba prowadząca zajęcia. Wiedza o kursach przekazywana jest również z ust do
ust, pomiędzy studentami/kami. W tabeli nr 5 znajduje się rozkład odpowiedzi
udzielonych na to pytanie, z uwzględnieniem płci respondentów/ek.
Tabela 5
Informację o kursach wyrównawczych z
Płeć
Ogółem
matematyki/fizyki uzyskał/a Pan/Pani:
ze strony
od
od innych
internetowej
wykładowcy
studentów
Kobieta
42
56
23
3
124
Mężczyzna
40
28
27
4
99
82
84
50
7
223
Ogółem
inne
Na zakończenie poproszono studentów/tki o rekomendacje, czy poleciliby
udział w kursach wyrównawczych innym studentom/tkom oraz o informację, czy
są zadowoleni z udziału w projekcie? Na oba pytania zaobserwowano 100%
odpowiedzi i podobne rozkłady danych. 96% badanych udzieliło odpowiedzi
twierdzących na oba zadane pytania, pozostały odsetek udzielił odpowiedzi
negatywnej.
Potrzebę utworzenia kursów wyrównawczych parę lat temu zauważyli
zarówno wykładowcy, władze uczelni i poszczególnych wydziałów, jak również
sami/e studenci/tki. Młodzież, która opuszcza szkoły średnie jest bardzo słabo
przygotowana
do
zmierzenia
się
na
programowymi, jakie stawia przed nimi
starcie
z
wysokimi
wymaganiami
prestiżowa uczelnia techniczna. Jak
podkreślił koordynator zad. nr 3 dr Jerzy Stochel: pojawia się przepaść pomiędzy
tym, co kandydat powinien wiedzieć, a tym, czego się od niego wymaga. Dodaje
on, że powodem tego stanu rzeczy jest reforma systemu oświaty oraz zmiana
samego egzaminu maturalnego: nowe podstawy programowe w szkołach
średnich, zmniejszające ilość godzin matematyki, czy fizyki również nie prowadzą
do podniesienia poziomu wiedzy u młodych ludzi.
Część młodzieży, po rozszerzonej maturze lub liceach profilowanych, nie
ma problemów z zakresem materiału z matematyki i fizyki. Dotyczy to jednak
9
przede wszystkim wydziałów o wysokim wskaźniku rekrutacji (duża liczba
kandydatów/tek na jedno miejsce z wysoką liczbą punktów). Jednak u większości
młodzieży zauważalny jest brak odpowiedniej wiedzy w momencie podjęcia
studiów. Zakres wiedzy wymagany od nich w pierwszym roku nauki jest znacznie
szerszy od omówionego w szkołach.
Celem kursów było uzupełnienie poziomu wiedzy wyniesionej ze szkół
ponadgimnazjalnych oraz szybkie wdrożenie do kształcenia na poziomie studiów
wyższych. Ponadto zajęcia w ramach kursów pomagały w pozytywnym zaliczeniu
egzaminów z matematyki bądź fizyki, których studenci/tki pierwszego roku
często się obawiają. Dzięki dodatkowym zajęciom w praktyce łatwiej jest
uzupełnić i usystematyzować wiedzę, a w konsekwencji zdać egzamin końcowy.
Jak podkreślił jeden z uczestników kursu, Arkadiusz Szlaga, student
Wydziału Wiertnictwa, Nafty i Gazu, kierunek Górnictwo i Geologia: każdy z nas
ma swoje mocne i słabsze strony. W moim przypadku jedną z tych drugich była
matematyka. Szansa uczestnictwa w kursie wyrównawczym z matematyki była
niezwykle miłą niespodzianką już na samym początku moich studiów, a jak się
później okazało, zbawiennym krokiem w dalszym kształtowaniu swojego umysłu i
charakteru. Dzięki wszystkim dodatkowym godzinom spędzonym w salach AGH
poprawiły się moje wyniki w nauce, czego dowodem są oceny z kolokwiów, a sam
egzamin z matematyki był już jedynie formalnością. "Zajęcia z fabryki"
wyrównały moje szanse w stosunku do rówieśników - jestem teraz pewniejszy
siebie. Wszelkie braki po szkole średniej udało się zniwelować. Teraz już wiem,
że udział w zajęciach wyrównawczych organizowanych w AGH w ramach
Programu
Operacyjnego
"Kapitał
Ludzki"
i
projektu
o
nazwie
"Fabryka
Inżynierów" to jedna z moich najlepszych inwestycji.
Ponadto dobre wyniki uzyskane w trakcie zajęć kursów wyrównawczych
były uwzględniane przy zaliczaniu ćwiczeń rachunkowych z matematyki lub fizyki
na
kursach
podstawowych.
Studenci/tki
uczestniczący/e
w
kursach
otrzymywali/ły również dodatkowe punkty ECTS.
Podsumowując, kursy wyrównawcze cieszyły się dużą popularnością wśród
studentów/ek I roku, a liczba osób zainteresowanych nimi znacznie przekraczała
limity założone w projekcie. Wartym podkreślenia jest fakt, że dzięki kursom
liczba słuchaczy/ek rezygnujących ze studiów po pierwszym roku studiów
zmniejszyła
się
o
blisko
30%.
Dane
z
wydziałów
objętych
kursami
10
wyrównawczymi potwierdzają efektywność takiej formy wsparcia. Wyraźnie
zmalała również liczba studentów/tek, którzy/re nie zaliczyli/ły tych przedmiotów
lub w ogóle nie podeszli/ły do egzaminów. Kursy wyrównawcze to bardzo dobra
inicjatywa. Niestety, co roku mogła wziąć w nich udział ograniczona liczba
studentów/tek.
Badania
ankietowe
przeprowadzone
wśród
próby
reprezentacyjnej
wybranej spośród uczestników/czek kursów realizowanych w latach 2009/2012
wykazały, że zdecydowana większość kursantów/ek na pytanie: Czy kursy
spełniły Pana/Pani oczekiwania? udzieliła odpowiedzi: zdecydowanie tak lub
raczej tak. Agata Stanior, studentka Wydziału Inżynierii Materiałowej i Ceramiki
(kierunek Chemia Budowlana), która uczestniczyła w kursie wyrównawczym
z matematyki podkreśla: kurs pomógł mi uzupełnić braki w wiedzy z matematyki,
której nie opanowałam w czasie nauki w liceum. Zajęcia były prowadzone
w bardzo ciekawy i atrakcyjny sposób. Prowadzący potrafili trafić do studentów
w bardzo dostępny sposób. Gadżety, które dostałam są atrakcyjne wizualnie,
a podręczniki napisane prostym, dostępnym językiem. Podsumowując, moja
wiedza z matematyki jest dużo większa po kursie niż przed, i uważam, że jest on
potrzebny studentom, którzy nie zdawali matury rozszerzonej z matematyki.
Dr Jerzy Stochel stwierdza, iż realizacja zadania nr 3 Kursy wyrównawcze
dla studentów AGH z matematyki i fizyki zakończyła się sukcesem, którego nie
da się zmierzyć parametrycznie. Ponieważ młodzież rozpoczynająca studia,
co roku reprezentuje inny poziom wiedzy, dlatego nie da się porównywać
poszczególnych
roczników
wg
tych
samych
wskaźników.
Najlepiej
to zróżnicowanie widzą prowadzący zajęcia, którzy podkreślają, że gdyby nie
wsparcie w postaci kursów wyrównawczych zaproponowane w ramach projektu,
nie
udałoby
im
się
zrealizowanie
całości
wymaganego
materiału,
albo
zrealizowaliby go, ale połowa studentów/ek nie wiedziałaby, o co chodzi – dodaje
dr. J. Stochel. Koordynator projektu jednocześnie zapewnia, że uczelnia aplikuje
o
kolejne
projekty,
dzięki
którym
będzie
można
kontynuować
zajęcie
wyrównawcze.
11