Biuletyn muzealny - Muzeum Mazowieckie w Płocku
Transkrypt
Biuletyn muzealny - Muzeum Mazowieckie w Płocku
Biuletyn muzealny nr 1/22 ● rok vIi ● Płock ● marzec 2011 ● Kwartalnik Muzeum Mazowieckiego w Płocku ● ISSN 1734-6835 Planowaliśmy spokojny 2011 rok Listopad i grudzień 2010 to czas wielkich wyzwań dla pracowników muzeum. Skomasowanie działań przez wielu podwykonawców spowodowało, iż przy powstawaniu ekspozycji historycznej pracowało kilkanaście ekip. Zmęczenie, brak snu i wiele innych niedogodności były pokonywane dzięki przekonaniu o konieczności dotrzymania terminu, a także poczuciu wypełnienia naszej misji. Dziękowałem już wszystkim przy okazji otwarcia muzeum, ale dzisiaj, gdy emocje trochę opadły, raz jeszcze dziękuję pracownikom muzeum, szczególnie za dwa ostatnie kluczowe dni. Będziemy pamiętać je przez wiele lat. Uff…, otwarcie wystawy historycznej za nami. Dyrektor Marian Sołtysiak przed otwarciem nowej ekspozycji X wieków Płocka, przypomniał moment otwarcia Zamku Królewskiego w Warszawie. Otóż jednymi drzwiami wchodzili uczestnicy uroczystości otwarcia, a drugimi wychodzili ostatni pracownicy urządzający ekspozycję. Stwierdził, że u nas będzie to samo. Nie chciałem się z tym zgodzić, ale niestety te słowa okazały się prorocze. Dzisiaj możemy spokojnie dopracować szczegóły aranżacji ekspozycji. Często bowiem tak bywa, że po wykonaniu projektu, pewne fragmenty ekspozycji nie prezentują się w pożądany sposób. Teraz mamy czas na poprawki: doświetlamy niektóre pomieszczenia, tworzymy ścieżki edukacyjne dla dzieci i młodzieży, poprawiamy wyposażenia gablot. Chcemy, by wystawa stała się bardziej przyjazna dla zwiedzających. Jest to praca permanentna obliczona na kilka miesięcy czy może nawet lat. W tym trudnym czasie muzeum nie zaniechało swojej podstawowej działalności. Realizowaliśmy program obchodów Roku Chopinowskiego – Portrety Chopin, Chopinowi Duda-Gracz, wręczyliśmy Nagrody Władysława Hasiora. Laureatami ostatniej edycji byli m.in. znany rzeźbiarz Marian Konieczny oraz malarz Alojzy Balcerzak. Z powodzeniem realizujemy cykl Jazz w Muzeum. Tym razem gościem wieczoru była Lora Szafran. Otworzyliśmy dwie nowe wystawy – w spichlerzu Kurpie Poland (dzięki uprzejmości Muzeum Wsi Kurpiowskiej) oraz w kamienicy Fotografie dzikiej przyrody. Zainteresowanie wystawą nagrodzonych prac przez Word Press Foto przeszło nasze najśmielsze oczekiwania. Na uwagę zasługuje nagroda dla filmu Stare Mazowsze – przyroda i człowiek na I Festiwalu Filmów Archeologicznych w Krakowie. Scenariusz filmu napisał dr Tomasz Kordala – gratulujemy! Przed nami rok 2011. Sądziliśmy, że okaże się nieco spokojniejszy – wiemy już, że to się nie uda. W bieżącym roku planujemy m.in. otwarcie ekspozycji stałych poświęconych twórczości Bolesława Biegasa, osobie Miry Zimińskiej-Sygietyńskiej oraz sztuce Płocka. Wspólnie ze Stowarzyszeniem Przyjaciół Muzeum organizujemy III Jarmark Tumski w nowej, ciekawej formule, a także VI Piknik Archeologiczno-Etnograficzny. We wrześniu przypada 190. rocznica powstania płockiego muzeum. Planujemy cykl sesji naukowych oraz uroczysty koncert, które uświetnią jubileusz zasłużonej dla muzealnictwa w Polsce placówki. Czy więc rok 2011 będzie spokojny? Leonard Sobieraj dyrektor Muzeum Mazowieckiego w Płocku otwarcie stałej ekspozycji regionalnej Marszałek Adam Struzik i dyrektor Leonard Sobieraj. Wicedyrektor Tomasz Kordala przedstawia koncepcję wystawy regionalnej. Goście uroczystości podczas zwiedzania nowej ekspozycji. To były otwarcia o historycznym znaczeniu. W niełatwych dla kultury czasach Muzeum Mazowieckie w Płocku pod koniec ubiegłego roku oddało do zwiedzania ponad 1 500 metrów nowej wystawy stałej X wieków Płocka. O samej ekspozycji obszernie pisaliśmy w specjalnym wydaniu biuletynu, który ukazał się w dzień drugiego otwarcia nowej wystawy, czyli 16 grudnia 2010. W bieżącym numerze czas na zdjęcia nowej ekspozycji i na krótką relację z samych uroczystości. Pierwsze otwarcie, które odbyło się 18 listopada 2010, udostępniło parter i 1. piętro wystawy, czyli sale poświęcone tradycjom naszego muzeum oraz część archeologiczną poprowadzoną aż do wieku XVIII. Miłym zaskoczeniem była liczba przybyłych gości, którzy z trudem mieścili się na muzealnym patio. Cieszył fakt przybycia przedstawicieli wielu środowisk muzealniczych z różnych miejsc Polski, ludzi kultury z Płocka i Mazowsza, jak też obecność decydentów – włodarzy województwa i miasta oraz senatorów i posłów. Gości powitał dyrektor Leonard Sobieraj, zwracając uwagę na doniosłość wydarzenia, wyrażając radość z zakończenia pierwszego etapu prac oraz dziękując wszystkim instytucjom i osobom, które mają swój wkład w powstanie nowej ekspozycji. Następne wystąpienie miał marszałek Adam Struzik i prezydent Mirosław Milewski. Istotnym punktem części oficjalnej było symboliczne przekazanie barokowego pieca z wizerunkami świętych przez PERN Przyjaźń, reprezentowanego przez członka zarządu Jerzego Omelaniuka. Dzięki sfinansowaniu konserwacji tego zabytkowego pieca, mógł on trafić na 1. piętro nowej ekspozycji (patrz poniżej, s. 11). Część oficjalną zakończył krótki występ zespołu Mozaika w interesującym składzie: lira korbowa (Maciej Cierliński), fidel (Sylwia Świątkowska), instrumenty perkusyjne (Maciej Szajkowski). Jeszcze przecięcie wstęgi i gościom ukazały się podwoje nowych pomieszczeń. Komentarze były pozytywne i pewnie nie wypadało, żeby były inne. Ale w głosie wielu gości wyczuwało się autentyczny zachwyt i zaskoczenie. Zwracano uwagę na zastosowanie nowoczesnych rozwiązań, przestronność ekspozycji i interesujące podziały przestrzeni. Długo jeszcze wymieniano poglądy... Na drugim otwarciu spotkaliśmy się 16 grudnia w nieco zmienionym, choć podobnym składzie. Obecnych zaszczycił swym przybyciem Jego Ekscelencja Biskup Płocki Piotr Libera. Istotna zmiana dotyczyła osoby Prezydenta Miasta Płocka, które to stanowisko po wyborach objął Andrzej Nowakowski, na pierwszym naszym otwarciu goszczący jako poseł na Sejm RP. Okazało się, że możemy liczyć na muzealnych przyjaciół, którzy i tym razem dopisali. Przemowom, podziękowaniom i życzeniom nie było końca. Pojawiły się też prezenty, wśród których na szczególną uwagę zasługuje dar biskupa płockiego przekazującego muzeum kilkadziesiąt tomów monachijskiego kultowego tygodnika „Simplicissimus”, ukazującego się w Niemczech od końca XIX wieku do 1944 roku. Z tygodnikiem współpracowali m.in. Tomasz Mann, Hermann Hesse czy George Grosz. W krzywym zwierciadle ukazywał on m.in. mieszczańską społeczność i pozostał wyjątkowym źródłem wiedzy o kulturze i życiu codziennym tamtych czasów. To cenny podarunek dla naszego muzeum, które w Polsce znane jest przede wszystkich z badań i prezentacji sztuki przełomu XIX i XX wieku. Po ponad godzinnej części oficjalnej, okraszonej koncertem naszych przyjaciół – chóru Pueri Cantores Plocenses pod dyrekcją Anny i Wiktora Bramskich, udostępnione zostało 2. i 3. piętro ekspozycji regionalnej obrazującej czasy od powstań narodowych do Solidarności. (akp.) Sprostowanie W numerze specjalnym „Biuletynu Muzealnego” z grudnia 2010 roku zamieściliśmy błędną informację dotyczącą zakresu i rodzaju zaangażowania Pana Aleksandra Kanna w realizację naszej ekspozycji historyczno-regionalnej X wieków Płocka. Otóż był on wykonawcą projektu oprawy graficznej całej ekspozycji, a nie tylko projektów plansz, jak to sformułowaliśmy. Za pomyłkę Pana Aleksandra Kanna i Czytelników serdecznie przepraszamy. 3. piętro 2. piętro 1. piętro 3 parter wystawy czasowe Fotografia dzikiej przyrody Do 13 marca br. w sali wystaw czasowych kamienicy przy Tumskiej 8 będzie można oglądać najlepsze na świecie fotograficzne przedstawienia natury, będące pokłosiem konkursów fotograficznych Wildlife Photographerof the Lear z lat 2002-2010. Konkursy organizowane są przez BBC Wildlife Magazine oraz Natural History Museum w Londynie. Na wersję wystawy, prezentowaną w Muzeum Mazowieckim w Płocku, składa się 70 wybranych zdjęć z 9 ostatnich edycji, nagrodzonych i wyróżnionych w kilkunastu kategoriach, autorstwa 68 fotografów z 22 krajów, w tym 2 zdjęcia z Polski. Patronat honorowy nad wystawą objęli: Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Minister Środowiska. Jean-Michel Lenoir (Francja), Jelenie i niebieska mgiełka. Morkel Erasmus (RPA), Ocalała na pustyni. Odbywają się rokrocznie od 1964 roku i w miarę swojego rozwoju stały się najbardziej cenionym i największym w świecie przedsięwzięciem z zakresu fotografii dzikiej przyrody. Każdorazowo jego efektem jest wystawa, pokazywana w kilkudziesięciu krajach na wszystkich kontynentach i ósmy rok z rzędu w Polsce. Partnerem wystawy w Polsce jest Izba Gospodarcza Wodociągi Polskie. Organizatorem wystawy w Polsce jest Agencja Zegart – Jerzy Zegarliński z Bydgoszczy. (z materiałów informacyjnych do wystawy) Kurpie Poland Wystawa planszowa Kurpie Poland została przygotowana przez Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce i dotyczy zarówno Kurpi Puszczy Zielonej, jak i Białej. Tematyka kurpiowska towarzyszy naszemu muzeum od ok. 100 lat, gdy badacze związani z TNP zaczęli pozyskiwać eksponaty do działającego przy towarzystwie muzeum, prowadzić badania czy organizować wystawy. Ciekawa kultura tego puszczańskiego ludu jest stale obecna w działalności naukowej i edukacyjnej płockiego muzeum. Dzięki planszom, opracowanym przez zaprzyjaźnioną z nami ostrołęcką placówkę, zwiedzający zapozna się z całym spektrum kultury Puszczy Białej i Zielonej, jak rzemiosło, sztuka, obrzędowość, stroje. Część tekstowa jest dostępna w języku polskim, angielskim, francuskim, niemieckim i rosyjskim. Wystawa planszowa została uzupełniona o zbiory Muzeum Mazowieckiego w Płocku. Wśród nich nie zabrakło stuletnich wycinanek – unikatu na skalę całego kraju. Unikatu, gdyż, jak podaje badacz polskiej wycinanki – Antoni Śledziewski, tylko w zbiorach naszego muzeum udało się ocalić od wojennej pożogi dzieła reprezentujące pewien etap rozwoju tej dziedziny sztuki ludowej. Grzegorz Piaskowski Fragment ekspozycji. 4 wystawy czasowe Chopinowi Duda-Gracz Wystawa Chopinowi Duda-Gracz w Muzeum Mazowieckim w Płocku zorganizowana została w ramach corocznego cyklu Portrety, który w roku jubileuszowym – 200. rocznicy urodzin Fryderyka Chopina (1810-1849) – poświęciliśmy jego sylwetce i twórczości. Prezentuje ona cykl malarski, który Jerzy Duda-Gracz zadedykował swojemu ulubionemu kompozytorowi, w hołdzie dla jego twórczości. Ten malarz, rysownik, scenograf i wykładowca akademicki, częstochowianin z urodzenia związany z Katowicami, rozpoznawalny jest w świecie dzięki charakterystycznemu malarstwu – pejzażom i scenom rodzajowym inspirowanym twórczością Pietera Bruegla, które w przerysowany sposób ukazują ludzkie wady, zabobony, kompleksy i lęki. Artysta ma na swym koncie 168 wystaw indywidualnych w różnych zakątkach świata. Zmarł w 2004 roku na plenerze w Łagowie, podczas pracy nad kolejnym cyklem malarskim. Nad zespołem obrazów będących malarską interpretacją wszystkich dzieł Fryderyka Chopina artysta pracował w latach 1999-2003. Cykl składa się z 313 dzieł obrazujących 295 utworów. Jest on najbogatszym zbiorem dzieł i ostatnim, nad którym pracował Duda-Gracz. Każdemu obrazowi został nadany przez autora numer (w celu skatalogowania twórczości). Na całość składa się seria prac akwarelowo-temperowych (Etiudy, Preludia, Pieśni), obrazy olejne (wszystkie pozostałe formy muzyczne) oraz całuny symbolizujące utwory zaginione. Każdemu utworowi muzycznemu Chopina odpowiada przedstawienie malarskie, a w przypadku większych form muzycznych (tj. koncertu czy sonaty) – każdej części. Wszystkie obrazy, według słów samego malarza, zostały namalowane po uprzednich głębokich studiach nad życiem i twórczością Chopina, ze szczególnym uwzględnieniem wypowiedzi kompozytora na temat swoich dzieł. Bogata korespondencja kompozytora jest cennym źródłem informacji, które zapewne posłużyło Jerzemu Dudzie-Graczowi przy pracach nad cyklem. Adagio od nowego koncertu jest E-dur. Nie ma to być mocne, jest ono więcej romansowe, spokojne, melancholiczne, powinno czynić wrażenie miłego spojrzenia w miejsce, gdzie stawa tysiąc lubych przypomnień na myśli. Jest to jakieś dumanie w piękny czas wiosenny, ale przy księżycu. Tak o 2. części Koncertu e-moll (Romanca) Chopin pisał w liście do Tytusa Wojciechowskiego w 1830 roku. Z zachowanej korespondencji wynika, że oba koncerty fortepianowe (e-moll i f-moll) były efektem pierwszej miłości Chopina do Konstancji Gładkowskiej. Ten szczególny, „romantyczny” klimat daje się słyszeć zwłaszcza w nastrojowych drugich częściach obu koncertów (adagia). Wystawa w Muzeum Mazowieckim w Płocku prezentuje 51 spośród 313 dzieł z cyklu zadedykowanego Chopinowi. Są to głównie pejzaże, tajemnicze, odrealnione, którym często towarzyszą fantastyczne postacie-widma. Wszystkie te elementy oddają nastrój muzyki Chopina. Ekspozycja podzielona została na dwie przestrzenie. W pierwszej odnajdziemy dużego formatu obrazy – ilustrujące m.in. tańce (krakowiak, polonezy, mazurki, walce, ronda), jak również nokturny, wariacje czy impromptu – powstałe w technice olejnej. Mniejsze formy muzyczne, takie jak etiudy, preludia i pieśni, stanowią wyróżniającą się na wystawie zarówno pod względem techniki (akwarelowo‑temperowa), jak i formatu, grupę obrazów-utworów. Rozbudowanym formom muzycznym, do których zalicza się koncert, sonata czy scherzo, Jerzy Duda-Gracz nadał kształt wieloskrzydłowych kompozycji (dyptyków, tryptyków, poliptyków) odpowiadających strukturze wieloczęściowych form muzycznych, których są ilustracjami. Te obrazy odnajdziemy w drugiej przestrzeni wystawowej. Ekspozycja zyskuje głębszy sens, prezentowanym obrazom bowiem towarzyszy tło muzyczne będące ich dopełnieniem. Są to utwory Fryderyka Chopina, które stały się inspiracją dla Jerzego Dudy-Gracza. Wystawa ta jest zarazem prezentacją dwóch talentów i osobowości artystycznych. Chopina i Dudy-Gracza: ponadczasowego charakteru muzyki Chopina i nierozerwalnych relacji obu dziedzin sztuki w malarstwie Dudy-Gracza. Żelazowa Wola – Etiuda nr 10 As-dur op.10, 2002 rok. Wystawa odbywa się dzięki współpracy muzeum z Fundacją Conspero, która sprawuje opiekę nad dziedzictwem artystycznym Jerzego Dudy-Gracza. W MMP prezentowana była do końca stycznia 2011 roku. Małgorzata Sobczak Liryczne prace Dudy-Gracza zostały z entuzjazmem przyjęte przez zwiedzających. 5 kalejdoskop – spotkania, zdarzenia, imprezy Wobec krzyżackiego zagrożenia. Zamek w Ciechanowie w świetle najnowszych badań krzyżackiego zagrożenia. Zamek w Ciechanowie w świetle najnowszych badań. Spotkanie odbyło się 9 listopada, a ekspertem, który szczegółowo zaprezentował problematykę zawartą w tytule, był Marek Janusz Piotrowski – archeolog i kustosz Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie. Omówił on historię pogranicza krzyżacko-mazowieckiego ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia w systemie obronnym Mazowsza ciechanowskiej warowni. Wystąpienie oparł m.in. na najnowszych, niepublikowanych jeszcze, wynikach badań archeologicznych, które rzucają zupełnie nowe światło na początki, jak również funkcjonowanie zamku. Szczególnie dużo danych dostarczyły wyniki prac archeologicznych prowadzonych bezpośrednio na dziedzińcu zamkowym, podczas których natrafiono na relikty nieokreślonej jak do tej pory budowli, starszej o kilkadziesiąt lat od samego zamku. Największe zainteresowanie wśród zgromadzonych gości wzbudził projekt planowanej rewitalizacji zamku, zakładający odbudowę tzw. dużego i małego domu, będących pierwotnie siedzibą księcia oraz straży zamkowej. Zaprezentowany projekt zakłada bowiem odbudowę tych budynków przy pomocy nowoczesnych założeń architektonicznych, które zdaniem niektórych osób zakłócają gotycki charakter budowli. ZM Obchodzone w tym roku 600-lecie bitwy pod Grunwaldem stało się bezpośrednią inspiracją dla kolejnych mających miejsce w Muzeum Mazowieckim w Płocku konfrontacji historycznych – Wobec Na zdjęciu drugi od prawej gość konfrontacji – Marek Janusz Piotrowski. III Kiermasz Bożonarodzeniowy Już po raz trzeci, 5 grudnia 2010 w godzinach 10-16, na patio płockiego muzeum odbył się kiermasz bożonarodzeniowy, zorganizowany przez Dział Upowszechniania i Promocji. Przybyło 12 wystawców z Mazowsza i Podlasia, którzy obsługiwali stoiska z autorskim rękodziełem ludowym. Dużym powodzeniem wśród kupujących cieszyły się oryginalne ozdoby choinkowe wykonane z opłatka i bibuły, a także szydełkowe aniołki i gwiazdki. Nie zabra- przysmaki – wiejska szynka, kiełbasy i pasztety z królika oraz ciasta drożdżowe i miody. Podczas kiermaszu odbywały się warsztaty prowadzone przez twórców ludowych. Dzieci i dorośli wykonywali ozdoby z opłatka (tzw. świat), które mogli w swoich domach zawiesić na świąteczną choinkę. Warsztaty były znakomitą okazją do rodzinnej refleksji nad tym, co przetrwało z dawnych tradycji i zwyczajów. Dla dorosłych kiermasz był okazją do zakupu rękodzieła, a dla dzieci – do zabawy. kło haftowanych obrusów i serwetek z motywami bożonarodzeniowymi oraz świątecznych kartek wykonanych różnymi technikami. Można było zakupić ręcznie wyrabiane woskowe świece oraz figurki z piernika i z mąki, które wypala się w piecu (byśki). Pojawiły się W przedświąteczny nastrój wprowadzały pastorałki i kolędy w wykonaniu Adama Struga, pochodzącego z Łomży muzyka i pieśniarza, scenarzysty filmów dokumentalnych o muzyce ludowej. Małgorzata Kwiatkowska 6 kalejdoskop – spotkania, zdarzenia, imprezy Hasior – w godne ręce Miłą swobodną atmosferę zapewnił wszystkim również Stanisław Jaskułka, który z właściwą sobie swadą poprowadził uroczystość. W środę 27 października ub.r. w Muzeum Mazowieckim w Płocku odbyła się uroczystość wręczenia nagród im. Władysława Hasiora. Na uroczystość przybył marszałek Adam Struzik oraz wszyscy czterej tegoroczni laureaci, ich goście, przedstawiciele kapituły nagrody oraz przedstawiciele Muzeum Niepodległości w Warszawie, które wraz z naszym muzeum jest szafarzem nagrody. Zebranych przywitał Leonard Sobieraj, dyrektor Muzeum Mazowieckiego w Płocku, a dalszą część spotkania poprowadził Stanisław Jaskułka. Na wstępie odczytał wyciąg z obrad Kapituły Nagrody im. Władysława Hasiora, przedstawiając zgłoszone i zatwierdzone do nagrody kandydatury. Ryszard Miernik – rzeźbiarz, literat i animator kultury w województwie świętokrzyskim – zgłoszony został przez Gustawa Hadynę; Stanisław Jaskułka zgłosił Bartłomieja Koszarka, animatora kultury i artystę podhalańskiego; Stanisław Kolbusz – prof. Mariana Koniecznego, wybitnego polskiego rzeźbiarza, a Leonard Sobieraj – Alojzego Balcerzaka, malarza, projektanta znaczków pocztowych, profesora Europejskiej Akademii Sztuki w Warszawie. Całości prezentacji kandydatów dopełniły laudacje wygłaszane przez członków kapituły. Po uhonorowaniu laureatów statuetką projektu Gustawa Hadyny, sami wyróżnieni wygłosili krótkie przemówienia, w których podkreślili znaczenie działania na rzecz lokalnych społeczności oraz radość z nominacji. Alojzy Balcerzak i prof. Marian Konieczny podzielili się osobistymi wspomnieniami ze spotkań z Władysławem Hasiorem, akcentując jego wyjątkowość – i jako człowieka, i jako artysty. Laureaci nagrody im. Władysława Hasiora z Marszałkiem Województwa Mazowieckiego Adamem Struzikiem i dyrektorem MMP Leonardem Sobierajem. Na zakończenie spotkania zabrał głos marszałek Adam Struzik, dziękując wszystkim, którzy działają na rzecz społeczności lokalnej, jej kultury i tradycji. A dopełnieniem wieczoru stały się Sceny dziecięce Roberta Schumanna w wykonaniu Igora Torbickiego, ucznia Państwowej Szkoły Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Płocku. (akp.) Powołani do świętości Od 9 do 19 października 2010 roku na muzealnym patio można było obejrzeć pokaz Powołani do świętości przygotowany w ramach Tygodnia Kultury Chrześcijańskiej. Była to wyjątkowa okazja do przybliżenia zwiedzającym naszych zbiorów magazynowych, nie prezentowanych wcale albo prezentowanych rzadko na wystawach czasowych. Wyeksponowano trzy grupy obiektów. 1. Grafika – pochodząca z XVIII i XIX wieku, z wizerunkami świętych i błogosławionych. Zbiór tylko raz pokazany został na wystawie (w 1996 pt. „Pod Twoją obronę...”). Większość grafik wykonana została techniką miedziorytniczą i stalorytniczą. Przedstawienia obejmują powszechnie znanych świętych, takich jak św. św. Dominik, Antoni, Maria Magdalena, Franciszek, Wojciech, Piotr i Paweł, jak też mniej znanych, a czasem zapomnianych: św. św. Tekla, Idzi, Filomena czy Leopold. Część tę uzupełniło kilka wizerunków Najświętszej Marii Panny oraz trzy większe akwarele Leona i Wincentego Śliwińskich przedstawiające obiekty podpłockiej architektury drewnianej: kościół w Słupnie, w Trzepowie i w Imielnicy. 2. Numizmatyka – od XVI wieku do czasów najnowszych. To tylko część muzealnej kolekcji numizmatycznej poświęconej zasłużonym ludziom Kościoła. Wśród sportretowanych na medalach, medalionach i plakietach osób są powszechnie znane postacie, jak m.in. Mikołaj Kopernik (medal z okazji 400. rocznicy urodzin z 1873 roku), Piotr Skarga (medal z okazji 300. rocznicy śmierci z 1912 roku), Hugo Kołłątaj, Jan Długosz, Onufry Kopczyński (za gramatykę polskiego języka – z 1816 roku); papieże: Aleksander VII, Paweł VI; kardynałowie oraz wysocy rangą urzędnicy kościelni i inne wybitne postacie, jak August Hlond czy Jerzy Popiełuszko, ks. gen. Stanisław Brzóska. Oddzielną grupę stanowiły numizmaty z wizerunkiem Ojca Świętego Jana Pawła II. Najstarszym obiektem na pokazie był medal z portretem Piotra Myszkowskiego, biskupa krakowskiego, z 1578 roku. 3. Część filatelistyczna – obejmowała m.in. interesującą kolekcję poświęconą Janowi Pawłowi II. Wśród eksponatów znalazły się emisje poczty Kongo, Wybrzeża Kości Słoniowej, Tadżykistanu, Islam- skiej Republiki Mauretanii – wydane z okazji 25-lecia pontyfikatu. Pozostałe zbiory to wydawnictwa pocztowe (np. karty pocztowe), które pogrupowane zostały tematycznie w działy związane z życiem i działalnością Jana Pawła II oraz innych świętych. Część filatelistyczną przygotował pan Aleksander Pluszcz, znany płocki kolekcjoner. Część z pokazanych zbiorów przekazana została przez p. Pluszcza do Muzeum Diecezjalnego w Płocku. To dzięki dużej życzliwości ks. Stefana Cegłowskiego, dyrektora muzeum diecezjalnego, była możliwość zaaranżowania tej interesującej części pokazu. Wszystkie części opatrzone zostały komentarzem zawierającym elementy życiorysu i ikonografii przedstawionych na wizerunkach postaci. Agnieszka Kaniewska-Płocieniak Środy literackie „Środy Literackie – Tumska 8” są spotkaniami cyklicznymi organizowanymi od 2006 roku przez Związek Literatów Polskich Oddział w Płocku i Muzeum Mazowieckie w Płocku. W roku 2010 miały miejsce cztery spotkania autorskie z poetami: Krzysztofem Karaskiem, Andrzejem Zaniewskim, Zdzisławem Prussem i Lechem Franczakiem. Środy literackie mają charakter imprez otwartych, przeznaczonych dla wszystkich mieszkańców Płocka, gdzie w miłej atmosferze przy blasku świec możemy poznać i posłuchać utworów naszych gości. Są to osoby bardzo barwne, z bogatym życiorysem i dorobkiem poetyckim, który na trwałe wpisuje się we współczesną literaturę. ZLP i MMP także w roku 2011 serdecznie zaprasza wszystkich miłośników liryki na wieczory autorskie. (ko) 7 jeszcze o Chopinie Portrety – Chopin Chopin inspiruje. Jazz w Muzeum Tegoroczna, piąta już edycja cyklu Portrety wpisała się w obchody Roku Chopinowskiego i 200. rocznicę urodzin kompozytora. Było to wydanie wyjątkowe, bo dotychczas nasz cykl popularyzował dzieła artystów tworzących w dziedzinach plastycznych. Jednak w związku z doniosłym jubileuszem Fryderyka Chopina cały rok, jak i tegoroczne Portrety, bezapelacyjnie należeć musiały właśnie do niego – genialnego kompozytora i pianisty. 27 listopada 2010 w kamienicy muzealnej przy Tumskiej 8 odbył się trzeci koncert drugiej edycji cyklu Jazz w Muzeum, w tym roku odbywający się pod hasłem Chopin – inspiracje. Wystąpiło Trio Wojciecha Gogolewskiego w składzie: Wojciech Gogolewski (fortepian), Adam Lewandowski (perkusja), Dariusz Szymańczak (bas). Gościem specjalnym była Lora Szafran – jedna z najwybitniejszych polskich wokalistek jazzowych. Trio Wojciecha Gogolewskiego to muzycy obyci z polską i zagraniczną sceną jazzową, mają na koncie współpracę z różnymi formacjami muzycznymi i artystami. Wojciech Gogolewski pisał dla Mietka Szcześniaka, Haliny Frąckowiak, Michała Bajora, jest również autorem instrumentacji utworów Fryderyka Chopina na orkiestrę do filmu Jerzego Antczaka Chopin – pragnienie miłości. Artyści przedstawili swój najnowszy projekt muzyczny, który właśnie świeżo nagrali na płytę. Program koncertu był swoistym chopinowskim kolażem, w którym można było odnaleźć zarówno pieśni Fryderyka Chopina – w jazzowo-wokalnej aranżacji znakomicie podanej przez Lorę Szafran – jak również instrumentalne jazzowe utwory zainspirowane jego twórczością. Koncert zakończył tegoroczną edycję Jazzu w Muzeum i tym samym obchody Roku Chopinowskiego w Muzeum Mazowieckim w Płocku. Małgorzata Sobczak Inscenizacja Warszawskiego salonu słowno-muzycznego Marii Szymanowskiej. Podczas poprzednich edycji królowały nazwiska wielkich artystów malarzy, wśród nich znalazł się nawet sam Rembrandt van Rijn – w roku 2006, przypadającym na 400. rocznicę jego urodzin. Rok następny należał do Stanisława Wyspiańskiego, podobnie i Portrety, w ramach których zorganizowaliśmy wystawę z projektem witrażu Bóg Ojciec – Stań się! w roli głównej. Kolejne lata to „portret” Matejki, na którym zaprezentowaliśmy m.in. obraz Przyjęcie Żydów 1096 r. z cyklu Dzieje Cywilizacji w Polsce, ważny dla płocczan ze względu na lokalizację sceny przed płocką katedrą. I „portret” Józefa Chełmońskiego oraz godny zapamiętania wieczór wspomnień o artyście, w którym wystąpili jego prawnukowie mieszkający nadal w domu malarza w Kuklówce. Z założenia cykl ten miał być zespołem wydarzeń skupiających różne dziedziny sztuki wokół postaci i twórczości wybranego artysty. Stąd oprócz wystaw organizowanych corocznie w ramach Portretów i Ogólnopolskiego Konkursu Fotograficznego, który jest punktem stałym cyklu, nie zabrakło również spektakli, happeningów, odczytów popularnonaukowych, warsztatów teatralnych, zabaw edukacyjnych i koncertów. Program „portretu” chopinowskiego został zainaugurowany 14 października recitalem fortepianowym Natalii Sokolovskiej z Rosji, uczestniczki drugiego etapu XVI Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina. Młoda, 21-letnia pianistka, która na swoim koncie ma już pierwsze miejsca w międzynarodowych konkursach pianistycznych w Czechach i we Włoszech, zaprezentowała dwa nokturny (H-dur op. 9 nr 3 i Des-dur op. 27 nr 2) i Fantazję f-moll op. 49. Nie zabrakło również atrakcji dla najmłodszych miłośników muzyki, bo następnym punktem programu była przygotowana z myślą o nich inscenizacja Warszawski salon słowno-muzyczny Marii Szymanowskiej w reżyserii Izabeli Bojkowskiej. Podczas spektaklu najmłodsi mogli posłuchać utworów Johanna S. Bacha, Marii Szymanowskiej, Karola Kurpińskiego i młodego Fryderyka Chopina. Ale przede wszystkim odbyli podróż w czasie, do roku 1820, kiedy to w salonie Marii Szymanowskiej, pianistki i kompozytorki, został zaprezentowany – obok włoskiej śpiewaczki Angeliki Catalani – 10-letni genialny chłopiec: Fryderyk Chopin. Obie imprezy mogły odbyć się w naszym muzeum dzięki współpracy z Mazowieckim Centrum Kultury i Sztuki. Zwieńczeniem Portretów chopinowskich była wystawa Chopinowi Duda-Gracz, którą można było zwiedzać do końca stycznia. Małgorzata Sobczak Klimat Jazzu w Muzeum z udziałem Lory Szafran nie miał sobie równych. edukacja Z Ludwikiem Brajlem do muzeum Podsumowując, należy wyrazić przekonanie, że wspólnym wysiłkiem władz samorządowych Płocka i województwa mazowieckiego, płockich instytucji kultury i organizacji pozarządowych oraz samych osób niewidomych i niedowidzących, uda się stworzyć warunki do samodzielnego i równego udziału tych osób w życiu publicznym i kulturalnym Płocka. To tytuł projektu opracowanego i realizowanego przez Mazowieckie Stowarzyszenie Pracy dla Niepełnosprawnych „De Facto”. Jego celem jest usuwanie barier w samodzielnym dostępie osób niewidomych i słabowidzących do obiektów oraz dzieł kultury i sztuki. Efektem realizacji tego projektu są m.in. barwno-wypukłe plany fasad dwóch budynków naszego muzeum, mieszczących się przy ulicy Tumskiej 8, wraz z ich audiodeskrypcją, plan barwno-wypukły i audiodeskrypcja muzealnego gabinetu pana domu mieszczącego się w kamienicy secesyjnej. „Z Ludwikiem Brajlem do Muzeum” to także tytuł konferencji zorganizowanej przez stowarzyszenie De Facto 8 listopada 2010 w muzeum. W jej programie znalazły się następujące wystąpienia: ● Usuwanie barier w samodzielnym dostępie osób niewidomych do dzieł kultury – wygłoszone przez mgr Annę Żórawską z Warszawy, która jest koordynatorką projektu; ● Usuwanie barier w samodzielnym dostępie osób niewidomych do obiektów kultury, sztuki i wypoczynku – zaprezentowane przez mgr. Marka Jakubowskiego z Poznania, autora opracowań i publikacji tyflograficznych i tyflokartograficznych, czyli na temat dotykowego poznawania rzeczywistości; ● Jak wykorzystać współczesne rozwiązania stosowane w świecie i efekty projektu „Z Ludwikiem Brajlem do muzeum”, aby otworzyć płockie placówki kultury i sztuki dla osób niewidomych nie tylko z Płocka, ale i całej Polski – wygłoszone przez mgr Renatę Nych z Płocka, która przewodniczy stowarzyszeniu De Facto. Po zakończonej konferencji, dla niewidomych gości zostało zorganizowane zwiedzanie gabinetu pana domu, sali przystosowanej do samodzielnego odwiedzania przez osoby niewidome. Uczestnicy konferencji zorganizowanej przez stowarzyszenie De facto. Na zakończenie warto dodać, że Muzeum Mazowieckie w Płocku jest drugim na Mazowszu muzeum – po Muzeum Powstania Warszawskiego – które w ten sposób udostępnia swoje zbiory osobom z dysfunkcją wzroku. Małgorzata Kwiatkowska Ferie w Muzeum 2011 Mazowsze ciekawe i nieznane Ferie w Muzeum 2011 Projekt edukacyjny z wykorzystaniem stałej ekspozycji regionalnej X wieków Płocka 15-25 II 2011 Tematy i prowadzący zajęcia edukacyjne w obu tygodniach ferii zimowych Mazowsze ciekawe i nieznane wtorek, godz. 930 – 1330 ● Krótkie spotkanie organizacyjne – Małgorzata Kwiatkowska ● Malujemy swoje inicjały, słuchając opowieści o średniowiecznych iluminacjach kodeksów rękopiśmiennych – Krzysztof Matusiak ● W poszukiwaniu jednorożca – mazowiecka przyroda w legendzie i na ekspozycji regionalnej – Małgorzata Kwiatkowska ● Malujemy i rysujemy świat mazowieckiej przyrody – Małgorzata Kwiatkowska środa, godz. 930 – 1330 ● Podróżujemy po wczesnośredniowiecznym Mazowszu oraz malujemy i rysujemy wrażenia z tej archeologicznej wycieczki – Zbigniew Miecznikowski ● Odkrywamy sekrety pieców kaflowych, poznając tajemnice dawnych mazowieckich kamienic, dworków i pałaców – Mariola Kwiatkowska ● Poszukujemy złotej szkatułki królowej Bony na ekspozycji regionalnej – Małgorzata Kwiatkowska czwartek, godz. 930 – 1330 ● Rozpoznajemy dawne płockie budowle oraz poznajemy bohaterów legend z nimi związanych – Małgorzata Kwiatkowska ● Malujemy i rysujemy dawne budowle Płocka oraz bohaterów legend z nimi związanych – Małgorzata Kwiatkowska ● Zegary, zegarki i inne czasomierze w opowieści o tajemniczych dawnych kamienicach, dworkach i pałacach mazowieckich – Mariola Kwiatkowska piątek, godz. 930 – 1330 ● Konkurs: Najciekawszy dawny kostium – Agnieszka Kaniewska-Płocieniak ● Ocena prac plastycznych uczestników Ferii w Muzeum i ich wystawa – Małgorzata Sobczak ● Wręczenie dyplomów i upominków uczestnikom Ferii w Muzeum – dyrektor Leonard Sobieraj ● Wycieczka do spichlerza – Małgorzata Kwiatkowska ● Puszczańskie opowieści. Warsztaty z twórcami z Kurpiów – Magdalena Lica-Kaczan, Grzegorz Piaskowski 9 konkursy rozstrzygnięte Secesyjne kamienice mieszczańskie Ogólnopolski Konkurs Fotograficzny Secesyjne kamienice miesz15 listopada 2010 jury przyznało nagrody. Otrzymali je: czańskie w obiektywie – rozstrzygnięty! ● Jolanta i Franciszek Kluczyńscy z Łodzi – 1. nagroda Muzeum Mazowieckie w Płocku, dążąc do upowszechnienia ● Michał Sarnowski z Płocka – 2. nagroda wiedzy o architekturze secesyjnej, przygotowało Ogólnopolski ● Ryszard Literacki z Jeleniej Góry – 3. nagroda. Konkurs Fotograficzny pod nazwą „Secesyjne kamienice mieszDodatkowo Płockie Towarzystwo Fotograficzne przyznało czańskie w obiektywie”. Ogłoszenie konkursu nastąpiło w dniach p. Beacie Janasik z Sosnowca wyróżnienie. Ponadto jury zakwa21-23 września 2010 – polifikowało 34 prace 14 foprzez umieszczenie infortografików na wystawę macji na stronie interneczasową przygotowaną towej muzeum oraz na i zaprezentowaną w płocstronach polskich towakim muzeum. rzystw fotograficznych, Uroczystość wręczenia a także na plakatach i ulotnagród pieniężnych ufunkach reklamujących kondowanych przez sponsora kurs. W informacjach pokonkursu – Przedsiębiordano regulamin konkursu, stwo Eksploatacji Rurociątermin nadsyłania prac gów Naftowych „Przyjaźń” – 31 października 2010 – – oraz otwarcie wystawy oraz kartę zgłoszenia do zatytułowanej „Secesyjne konkursu. Na konkurs wpłykamienice mieszczańskie nęło osiemdziesiąt prac w obiektywie” odbyły się wykonanych przez trzy5 grudnia 2010 o godzinie dziestu autorów. Autorzy 1200 na muzealnym patio podczas trwającego tam fotografii pochodzili m.in. kiermaszu bożonarodzez Pabianic, Lublina, Łodzi, niowego. Wyróżnione praRzeszowa, Kielc, Piotrkowa ce konkursowe zwiedzający Trybunalskiego, Warszawy, muzeum mogli podziwiać Krakowa, Sosnowca, Płocdo 12 grudnia. ka, Rudy Śląskiej i innych 2. nagroda, Michał Sarnowski, Efektem konkursu jest miejscowości. klatka schodowa w kamienicy, Warszawa, ul. Kłopotowskiego 38. także wydrukowane wyZostało powołane jury dawnictwo – składanka 16 pocztówek we wspólnej obwolucie – w składzie: złożone z wybranych prac. Wydawnictwo ukazało się w styczniu Artur Kras – prezes Płockiego Towarzystwa Fotograficznego, Tomasz 2011 roku. Dzwonkowski – artysta fotografik, Mariusz Kasprzak – historyk sztuMałgorzata Kwiatkowska ki zatrudniony w MMP. OKF Chopin Obok przedstawiamy nagrodzoną pracę w Ogólnopolskim Konkursie Fotograficznym Chopin, którego uroczyste rozstrzygnięcie odbyło się 4 listopada 2010. W tym dniu organizatorzy konkursu, czyli Muzeum Mazowieckie w Płocku i Płockie Towarzystwo im. A. Macieszy, wydało katalog prac zakwalifikowanych do wystawy pokonkursowej. Katalog można nabyć w naszym sklepiku muzealnym. Tu również obejrzeć można nagrodzone i wyróżnione prace. Przypomnijmy, że ubiegłoroczna edycja OKF była piątą z kolei, a konkurs odbywał się w ramach dorocznego cyklu pod nazwą „Portrety” (o cyklu można przeczytać na s. 8). (akp.) Dominika Salwa, Passion connecting generations 1, 2. różne Barokowy piec ogrzewa serca zwiedzających Barokowy piec kaflowy z wizerunkami świętych, pochodzący podkreślić nasuwające się wnioski, że piec był przestawiony ze swoz dworu rodziny Dembowskich, stanął na 1. piętrze stałej ekspozycji jego miejsca powstania, być może nawet dwukrotnie, i w pewnym historycznej, ciesząc swą unikatową sylwetką. Piec znalazł miejsce stopniu zmienił swój pierwotny kształt. Konserwacja przywróciła w części wystawy poświęconej czasom XVII i XVIII wieku, w otoczeestetykę poszczególnych kafli, które zostały oczyszczone, wzmocniu mebli, malarstwa i zabytków rzemiosła z okresu baroku, należąnione i uzupełnione w miejscach ubytków ceramiki i szkliwa. Recych do naszych zbiorów. konstrukcję brakujących kafli wykonano w zbrojonym odlewie 18 listopada 2010, w dniu otwarcia pierwszej części gipsowym, malowanym farbami żywicznymi imitującymi ekspozycji historycznej, nastąpiło symboliczne przeglazury. Montaż wszystkich odrestaurowanych czękazanie pieca przez PERN. Udostępnienie zwieści dokonano w ciągu ostatniego tygodnia paźdzającym tego wyjątkowego zabytku muzeum dziernika 2010 roku. bowiem zawdzięcza sponsorowi konserwacji Piec po złożeniu metodą konserwatorską pieca – Przedsiębiorstwu Eksploatacji Rurociąnie odzyskał swej pierwotnej funkcji ogrzewagów Naftowych Przyjaźń SA. Dokonano restaunia wnętrza, zachwyca jednak walorami esteracji osiemnastowiecznych kafli, rekonstrukcji tycznymi i historycznymi. Ma unikatową babrakujących i szczątkowych elementów rokową formę o stożkowej bryle złożonej pieca oraz jego montażu. Wszystkie z dużych architektonicznych elementów, prace przeprowadził Zakład Usługodekorowanych siedmioma wizerunkami wy Konserwacji Obiektów Zabytkoświętych. Ściśle związany jest z regionem wych, Jan Wiśniewski z Pruszcza Gdańpłockim – jego zleceniodawcą do dworu skiego. w Solcu koło Gostynina był prawdopoKonserwacja, jakiej został poddany dobnie sędzia ziemski płocki oraz stolpiec, przywróciła mu urodę i blask. Przenik płocki Józef Dembowski. Brak sygnatur chowywane dotychczas w magazynie i analogicznych obiektów otwiera przed elementy ceramiczne w większości były specjalistami szerokie pole do badań nad obtłuczone lub w kawałkach, czasem tym wyjątkowym muzealium. nieudolnie sklejone gipsem, szkliwo Przeprowadzenie konserwacji pieca, było zabrudzone, przebarwione i spęprzede wszystim dzięki sponsorowi prac kane. Jan Wiśniewski zwrócił uwagę, że – zakładowi PERN Przyjaźń SA, ma duże w wielu przypadkach obtłuczenia okaznaczenie nie tylko dla naszego muzeum, zały się zamierzonym działaniem w czaale także dla utrwalania i popularyzacji sie dawniejszych prac montażowych, kiedy dziedzictwa regionu mazowieckiego. Zabytkowy piec swoje miejsce znalazł wtórnie dopasowywano kafle do siebie. Warto Mariola Kwiatkowska na pierwszym piętrze ekspozycji regionalnej. Nagroda dla filmu produkcji Muzeum Mazowieckiego w Płocku na I Festiwalu Filmów Archeologicznych – Kraków 2010 Z okazji przypadającego w 2010 roku jubileuszu 160-lecia powstania Muzeum Archeologicznego w Krakowie placówka ta zorganizowała, pod honorowym patronatem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdana Zdrojewskiego oraz Marszałka Województwa Małopolskiego Marka Nawary, I Festiwal Filmów Archeologicznych – Kraków 2010. Warto podkreślić, iż krakowska impreza była pierwszym tego typu wydarzeniem w Polsce, choć podobne festiwale odbywają się od dawna w wielu krajach Europy Zachodniej i w Stanach Zjednoczonych. Festiwal trwał od 15 do 19 listopada 2010. Zaprezentowano na nim polskie produkcje poświęcone szeroko rozumianej tematyce archeologicznej, zrealizowane w ciągu ostatnich lat w kraju i za granicą. Zgłoszono ogółem ponad 60 filmów (!), z czego komisja kwalifikacyjna wybrała 25 obrazów do pokazów konkursowych oraz 22 do prezentacji pozakonkursowych. Część filmów nie przebrnęła przez sito kwalifikacyjne. Filmy oceniało powołane przez władze festiwalu jury w składzie: Anna Dagnan-Ginter (Muzeum Archeologiczne w Krakowie), Iwona Sitnik-Kornecka (TVP Kraków) i Robert Pencak (TVP Kraków). 18 listopada jury wyłoniło zwycięski obraz (Grand Prix – statuetka Światowida) oraz przyznało trzy wyróżnienia. Wyłoniono również laureata nagrody publiczności oraz przyznano nagrodę i wyróżnienie ufundowane przez dyrektora Muzeum Archeologicznego w Krakowie, Jacka Rydzewskiego. Miło nam zakomunikować, że zgłoszony przez Muzeum Mazowieckie w Płocku na krakowski festiwal film Stare Mazowsze – przyroda i człowiek, zrealizowany w 2008 roku, otrzymał wyróżnienie jury festiwalu. Ogromne zainteresowanie środowiska archeologicznego udziałem w tegorocznym festiwalu, które zaskoczyło nawet organizatorów, sprawiło, że konkurencja była bardzo silna. Dlatego też przyznaną nagrodę należy ocenić jako wielki sukces naszego muzeum w uprawianej od niedawna dziedzinie popularyzacji wiedzy o przeszłości i kulturze regionu za pomocą obrazu filmowego. Jest to zarazem zachęta do podejmowania dalszych działań w tym zakresie, gdyż mogą one uczynić edukację historyczną naszego społeczeństwa, zwłaszcza młodzieży, bardziej przystępną i atrakcyjną. Sądzę, że warto byłoby teraz pokusić się o przygotowanie także obcojęzycznych wersji nagrodzonego filmu. O postępach w realizacji obrazu Stare Mazowsze – przyroda i człowiek i o jego prapremierze w naszym muzeum (20 XI 2008) informowaliśmy na łamach „Biuletynu Muzealnego”. Przypomnijmy realizatorów: scenariusz i tekst komentarza – Tomasz Kordala, współpraca – Leonard Sobieraj, zdjęcia i montaż filmu – Jan Gawryłkiewicz, lektor – Ksawery Jasieński, w roli średniowiecznego woja – Krzysztof Matusiak. Tomasz Kordala 11 Sekretariat 24 364 70 71, fax 24 262 44 93 e-mail: [email protected] Muzeum mazowieckie w Płocku 09-402 Płock, Tumska 8 Dział Edukacji i Promocji 24 364 70 72, 24 364 70 73 Leonard Sobieraj dyrektor Dział Sztuki 24 364 70 74 Tomasz Kordala zastępca dyrektora Biblioteka 24 364 70 63 Muzeum Czynne od 2 I 2011 wtorek – niedziela 1000 – 1600 Dział Etnografii Dział Archeologii 09-400 Płock ul. Kazimierza Wielkiego 11b tel. centrali 24 262 25 95, 24 262 48 69 wydawca Muzeum Mazowieckie w Płocku, 09-402 Płock, ul. Tumska 8 redaguje zespół w składzie: Leonard Sobieraj (red. nacz.), Agnieszka Kaniewska-Płocieniak (sekr. tel. 24 364 70 72), Magdalena Gałat, Zbigniew Chlewiński fotografie ze zbiorów Muzeum Mazowieckiego w Płocku Muzeum Mazowieckie w Płocku jest finansowane ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego 12