Uzasadnienie - Centrum Edukacji Artystycznej

UZASADNIENIE
Rozporządzenie stanowi wykonanie upoważnienia zawartego w art. 32a ust. 4 i art. 22
ust. 2 pkt 2a ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2015 r. poz. 2156
z późn. zm.) zgodnie, z którym minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa
narodowego określa, w drodze rozporządzenia, podstawy programowe kształcenia w zawodach
szkolnictwa artystycznego w publicznych szkołach artystycznych.
Projektowane rozporządzenie uwzględnia w swojej treści wyniki prowadzonych przez
Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prac pilotażowych i konsultacyjnych.
Bezpośrednim efektem tych konsultacji był projekt rozwiązań przyjętych w rozporządzeniu
Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 31 sierpnia 2016 r. w sprawie ramowych
planów nauczania w publicznych szkołach i placówkach artystycznych (Dz. U. poz. 1408).
Wytyczył on kierunek zmian w podstawach programowych, przedstawiony w niniejszym
projekcie. Należy zatem podkreślić, że przedłożony projekt zawiera rozwiązania proponowane
i uzgodnione przez szerokie spektrum środowisk związanych z kształceniem artystycznym –
dyrektorów, nauczycieli i rodziców uczniów szkół artystycznych.
Główny postulat wszystkich środowisk artystycznych polega na przywróceniu
artystycznie ukierunkowanej i – ze względu na wymagane od kandydatów szczególne
uzdolnienia – od początku istnienia szkolnictwa artystycznego w Polsce elitarnie postrzeganej
roli szkół artystycznych. Wnioski wypływające z analizy danych uzyskanych w procesie
sprawowania nadzoru pedagogicznego przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego nad
szkołami i placówkami artystycznymi oraz działania monitorujące prowadzone w zakresie
poziomu kształcenia w szkołach i placówkach artystycznych przez specjalistyczną jednostkę
nadzoru – Centrum Edukacji Artystycznej, wskazały na zagrożenie obniżenia poziomu
nauczania w szkołach artystycznych.
W wyniku dokonanych analiz i konsultacji środowiskowych w zakresie dalszego
funkcjonowania szkolnictwa artystycznego każdego poziomu, Minister Kultury i Dziedzictwa
Narodowego podjął działania zmierzające do zachowania niezbędnej spójności całego systemu
szkolnictwa artystycznego, który w założeniu miał zawsze prowadzić do wykształcenia artysty
w konkretnej dziedzinie artystycznej na poziomie profesjonalnym, zawodowym. Projektowane
rozporządzenie stanowi zatem część składową kompleksowych działań prawnych podjętych w
ramach przywrócenia zasadniczej dla szkolnictwa artystycznego roli edukacyjno-społecznej.
Projektowane rozporządzenie łączyć się będzie bezpośrednio z planowanymi w najbliższej
przyszłości zmianami w zakresie pozostałych wykonawczych aktów prawnych pozostających
1
w gestii Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, odnoszących się do szkolnictwa
artystycznego, w tym m. in. kwalifikacji wymaganych od nauczycieli szkół i placówek
artystycznych, a także w zakresie oceniania i klasyfikowania uczniów w szkołach i placówkach
artystycznych.
Biorąc pod uwagę ukierunkowany system kształcenia w szkołach artystycznych,
zmierzający w końcowym efekcie do wykształcenia zawodowego artysty w ściśle określonej
dziedzinie sztuki, konieczne stało się podjęcie działań zapobiegających postrzeganiu i
praktycznemu zepchnięciu szkolnictwa artystycznego wyłącznie do roli uzupełniającej
kształcenie ogólne.
Projektowane rozporządzenie stanowi koncepcję całościowego uregulowania podstaw
programowych dla zawodów szkolnictwa artystycznego i stanowi koncepcję analogicznego
rozwiązania przyjętego w sprawie ramowych planów nauczania w publicznych szkołach i
placówkach artystycznych. Począwszy od roku szkolnego 2016/2017 w publicznych szkołach
i placówkach artystycznych ramowe plany nauczania, wprowadzone rozporządzeniem Ministra
Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 31 sierpnia 2016 r. w sprawie ramowych planów
nauczania w publicznych szkołach i placówkach artystycznych (Dz. U. poz. 1408) obowiązują
we wszystkich klasach, a w przypadku artystycznych szkół policealnych – semestrach,
poszczególnych typów szkół i placówek artystycznych.
Z tego względu proponuje się, aby przepisy projektowanego rozporządzenia
obowiązywały we wszystkich klasach, a w przypadku artystycznych szkół policealnych –
semestrach, poszczególnych typów szkół i placówek artystycznych, począwszy od roku
szkolnego 2016/2017 (§ 2 projektu), z wyłączeniem, podobnie jak w przypadku ramowych
planów nauczania, szkół pomaturalnych bibliotekarskich i animatorów kultury (§ 3 projektu).
Szkoły pomaturalne bibliotekarskie i animatorów kultury kształcące w zawodach bibliotekarz
i animator kultury, zgodnie z art. 13 ustawy z dnia 23 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy o
systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1010) prowadzą działalność tylko
do dnia 31 sierpnia 2018 r. W związku z powyższym proponuje się, aby w tych szkołach były
stosowane dotychczasowe podstawy programowe określone w rozporządzeniu Ministra
Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 2 lipca 2014 r. w sprawie podstaw programowych
kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego w publicznych szkołach artystycznych
(załączniki nr 4 i nr 5). W konsekwencji nie wprowadza się dla tych szkół projektowanym
rozporządzeniem nowych podstaw programowych dla zawodów animator kultury i
bibliotekarz.
2
W stosunku do obowiązującego rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa
Narodowego z dnia 2 lipca 2014 r. w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach
szkolnictwa artystycznego w publicznych szkołach artystycznych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1039)
niniejszy projekt wprowadza przede wszystkim zmiany w podstawach programowych
kształcenia artystycznego w zawodzie muzyk (załącznik nr 4). Zmiany wprowadzone w
zawodzie plastyk (załącznik nr 5) i w zawodzie tancerz (załącznik nr 6) mają znacznie mniejszy
zakres. Nie ulegają natomiast zmianie podstawy programowe dla zawodów aktor cyrkowy i
aktor scen muzycznych, do których zostały wprowadzone jedynie korekty polegające na
zastąpieniu – w przypadku podstawy programowej dla zawodu aktor cyrkowy sformułowania
„Przedmioty realizowane w ramach zajęć uzupełniających” sformułowaniem: „Zajęcia
uzupełniające” (załącznik nr 2), zaś w przypadku podstawy programowej dla zawodu aktor scen
muzycznych polegające na wykreśleniu sformułowania „Przedmioty realizowane w ramach
zajęć uzupełniających w ramach specjalności zawodowej” (załącznik nr 3). Efekty kształcenia
wspólne dla zawodów artystycznych na koniec nauki w szkole II stopnia – określone w
załączniku nr 1 do projektu, również nie ulegają zmianie w stosunku do rozporządzenia
Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 2 lipca 2014 r. w sprawie podstaw
programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego w publicznych szkołach
artystycznych.
Podstawy programowe kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego zostały
określone w załącznikach do projektu rozporządzenia odpowiednio dla zawodu:
1) aktor cyrkowy (symbol cyfrowy 343502) – w załączniku nr 2,
2) aktor scen muzycznych (symbol cyfrowy 343601) – w załączniku nr 3,
3) muzyk (symbol cyfrowy 343602) – w załączniku nr 4,
4) plastyk (symbol cyfrowy 343204) – w załączniku nr 5,
5) tancerz (symbol cyfrowy 343701) – w załączniku nr 6.
Jak na wstępie zostało wspomniane, najważniejsze zmiany w zakresie podstaw programowych
dla zawodów szkolnictwa artystycznego zostały wprowadzone w zawodzie muzyk (załącznik
nr 4).
W stosunku do podstawy programowej dla zawodu muzyk, określonej w
rozporządzeniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 2 lipca 2014 r. w sprawie
3
podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego w publicznych
szkołach artystycznych, niniejszy projekt rozporządzenia w tym zakresie wprowadza
następujące zmiany dotyczące kształcenia:
1) w szkole muzycznej I stopnia lub ogólnokształcącej szkole muzycznej I stopnia:
a) w rozdziale - Obowiązkowe zajęcia edukacyjne, wprowadzono nowe zajęcia
edukacyjne, tj. audycje muzyczne, rytmika, kształcenie słuchu. W rozporządzeniu
Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 2 lipca 2014 r. powyższe zajęcia
edukacyjne funkcjonowały jako dwa przedmioty: rytmika z kształceniem słuchu
oraz kształcenie słuchu z audycjami muzycznymi. Treści podstaw programowych
tych przedmiotów zostały pomniejszone z uwagi na fakt przystąpienia do nauczania
w szkolnictwie artystycznym sześciolatków. Wprowadzenie tej zmiany utrudniło
nauczycielom ocenianie uczniów. Wystawiana ocena nie odzwierciedlała w pełni
postępów rozwoju słuchu muzycznego ucznia, a tym samym była nieprecyzyjna. W
projekcie rozporządzenia proponuje się rozdział przedmiotów - kształcenie słuchu z
audycjami muzycznymi oraz rytmika z kształceniem słuchu na samodzielne
przedmioty: kształcenie słuchu, audycje muzyczne, rytmika, rozszerzając
jednocześnie ich podstawy programowe,
b) usunięto zajęcia edukacyjne GRA A VISTA.
Treści podstawy programowej zajęć edukacyjnych GRA A VISTA są realizowane
w ramach przedmiotów głównych. Zajęcia mogą być realizowane również w ramach
innych zajęć edukacyjnych,
c) usunięto zajęcia edukacyjne KLAWESYN DODATKOWY.
Decyzja ta jest podyktowana brakiem zainteresowania uczniów nauką gry na
klawesynie jako drugim instrumencie. W tym przypadku proponuje się, aby zajęcia
te mogły być realizowane przez szkołę muzyczną w ramach innych zajęć
edukacyjnych,
d) usunięto zajęcia edukacyjne PODSTAWY KSZTAŁCENIA SŁUCHU.
Treści nauczania tego przedmiotu zawarte są w podstawach programowych
przedmiotu KSZTAŁCENIE SŁUCHU i mają być realizowane przez uczniów obu
cykli kształcenia,
e) usunięto zajęcia edukacyjne ZESPÓŁ RYTMICZNY.
Podstawy programowe zajęć edukacyjnych ZESPÓŁ RYTMICZNY
włączone do podstaw programowych zajęć edukacyjnych RYTMIKA;
4
zostały
2) w szkole muzycznej II stopnia lub ogólnokształcącej szkole muzycznej II stopnia:
a) w rozdziale – Obowiązkowe zajęcia edukacyjne wspólne dla wszystkich
specjalności:
– usunięto zajęcia edukacyjne ANALIZA DZIEŁA MUZYCZNEGO. Zajęcia
edukacyjne analiza dzieła muzycznego zostały zastąpione zajęciami edukacyjnymi
FORMY MUZYCZNE. Podstawy programowe dla zajęć edukacyjnych formy
muzyczne to rozszerzona wersja zajęć edukacyjnych analiza dzieła muzycznego,
– zmieniono nazwę zajęć edukacyjnych HARMONIA PRAKTYCZNA na
HARMONIA. Poprzednia nazwa sugerowała wyłącznie praktyczną realizację treści
podstaw programowych. Podstawy programowe dla zajęć edukacyjnych harmonia
zostały poszerzone o nowe treści,
– zmieniono nazwę zajęć edukacyjnych HARMONIA JAZZOWA na HARMONIA
JAZZOWA Z PODSTAWAMI IMPROWIZACJI. Treści podstawy programowej
zostały poszerzone o treści z zakresu podstaw improwizacji,
– zmieniono nazwę zajęć edukacyjnych HISTORIA MUZYKI Z LITERATURĄ
na HISTORIA MUZYKI. Podstawę programową dla zajęć edukacyjnych historia
muzyki z literaturą podzielono na dwa odrębne zajęcia edukacyjne: HISTORIA
MUZYKI, LITERATURA MUZYCZNA. Podstawy programowe do tych
przedmiotów zostały wzbogacone o nowe treści,
– zmieniono nazwę podstawy programowej dla zajęć edukacyjnych HISTORIA
MUZYKI JAZZOWEJ Z LITERATURĄ MUZYCZNĄ na HISTORIA JAZZU Z
LITERATURĄ. Zmiana wyłącznie nazwy. Zachowano poprzednią treść podstawy
programowej,
– usunięto zajęcia edukacyjne o nazwie KSZTAŁCENIE SŁUCHU JAZZOWE.
Uczniowie specjalności jazzowej realizują, tak jak uczniowie pozostałych
specjalności, podstawę programową dla zajęć edukacyjnych KSZTAŁCENIE
SŁUCHU. Specyficzne treści związane z muzyką jazzową realizują na przedmiocie
głównym,
b) w rozdziale – Specjalność instrumentalna:
– usunięto podstawę programową IMPROWIZACJA FORTEPIANOWA. Zajęcia
edukacyjne improwizacja fortepianowa zostały usunięte z bloku przedmiotów
5
obowiązkowych. Istnieje możliwość realizacji tych zajęć edukacyjnych w ramach
innych zajęć edukacyjnych zgodnie ze specyfiką szkoły,
– zmieniono nazwę zajęć edukacyjnych IMPROWIZACJA ORGANOWA
Z
ELEMENTAMI BASSO CONTINUO na IMPROWIZACJA ORGANOWA.
Zmiana wyłącznie nazwy. Treści podstawy programowej nie zostały zmienione.
Zmieniono nazwę, ponieważ oczywistym jest, że podstawy improwizacji organowej
muszą zawierać zadania z zakresu basso continuo, o czym nie ma potrzeby
sygnalizowania w tytule,
–
usunięto
z
bloku
obowiązkowych
zajęć
edukacyjnych
KLAWESYN
OBOWIĄZKOWY, KLAWIKORD OBOWIĄZKOWY, LUTNIA , REALIZACJA
BASSO
CONTINUO
NATURALNA,
Z
ZESPÓŁ
ELEMENTAMI
IMPROWIZACJI,
INSTRUMENTÓW
TRĄBKA
HISTORYCZNYCH,
FLET
PODŁUŻNY, FLET TRAWERSO, KLAWIKORD, OBÓJ BAROKOWY,
SKRZYPCE
BAROKOWE,
VIOLA
DA
GAMBA,
WIOLONCZELA
BAROKOWA. Powyższa zmiana związana jest z odejściem od nauczania gry na
instrumentach dawnych w szkołach muzycznych. Tą wąską specjalizację można
uzyskać w ramach kształcenia na wyższych studiach,
– usunięto z obowiązkowych zajęć edukacyjnych STUDIA ORKIESTROWE.
Treści tej podstawy programowej są włączone do podstaw programowych
instrumentów głównych,
c) w rozdziale – Specjalność instrumentalistyka jazzowa i estradowa:
– zmieniono nazwę na SPECJALNOŚĆ INSTRUMENTALISTYKA JAZZOWA.
Treści podstaw programowych tego rozdziału odnoszą się wyłącznie do muzyki
jazzowej,
d) w rozdziale – Specjalność instrumentalna jazzowa:
– wprowadzono nową podstawę programową dla zajęć edukacyjnych COMBO
(ZESPÓŁ JAZZOWY),
e) w rozdziale – Specjalność rytmika:
– zachowano wszystkie treści podstaw programowych wprowadzając jedynie
zmiany porządkujące w samych tytułach nazw zajęć edukacyjnych np.
zrezygnowano z nazwy FORTEPIAN DLA RYTMIKI na korzyść nazwy
6
FORTEPIAN lub IMPROWIZACJA FORTEPIANOWA DLA RYTMIKI na
korzyść nazwy IMPROWIZACJA FORTEPIANOWA,
f) w rozdziale – Specjalność wokalistyka:
– usunięto z bloku obowiązkowych zajęć edukacyjnych zajęcia ELEMENTY GRY
AKTORSKIEJ. Mogą one być realizowane w ramach innych zajęć edukacyjnych,
– wprowadzono zmianę porządkującą zmieniając słowo w nazwie zajęć
edukacyjnych FORTEPIAN DLA WOKALISTYKI na FORTEPIAN DLA
WOKALISTÓW,
g) usunięto rozdział – Specjalność wokalistyka estradowa.
Powyższa zmiana związana jest ze zmianą koncepcji nauczania uczniów szkół
muzycznych II stopnia muzyki rozrywkowej. WOKALISTYKA ESTRADOWA
jest możliwa do nauczania w ramach WOKALISTYKI Jazzowej,
h) w rozdziale – Specjalność wokalistyka jazzowa:
– zachowano wszystkie treści podstaw programowych wprowadzając jedynie
porządkujące zmiany w ich nazwach.
Zmiany w zakresie podstaw programowych dla zawodów szkolnictwa artystycznego
plastyk (załącznik nr 5) i tancerz (załącznik nr 6):
W stosunku do podstawy programowej dla zawodu plastyk, określonej w
rozporządzeniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 2 lipca 2014 r. w sprawie
podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego w publicznych
szkołach artystycznych, niniejszy projekt rozporządzenia w tym zakresie wprowadza zmiany,
które obejmują m. in.:
1) w zakresie specjalności:
a) wprowadzenie specjalności „aranżacja przestrzeni”,
b) zmiany nazwy specjalność „formy użytkowe” na specjalność „wzornictwo”,
c) zmiany nazwy specjalność „techniki malarstwa dekoracyjnego” na specjalność
„techniki malarskie”.
7
Powyższe zmiany nazw specjalności wynikają z potrzeb zmierzających do skoordynowania
nazw nauczanych przedmiotów artystycznych w szkołach plastycznych z nazwami
analogicznymi kierunków studiów występujących w uczelniach wyższych;
2) w zakresie specjalizacji:
a) wprowadzenie nowych specjalizacji „aranżacja wnętrz”, „projektowanie przestrzeni
wystawienniczej”, „projektowanie stosowane” i „mural”,
b) zastąpienie nazwy specjalizacji „jubilerstwo” nazwą „złotnictwo”.
Wprowadzenie nowych specjalizacji „projektowanie przestrzeni wystawienniczej” i
„projektowanie stosowane” w kształceniu w zawodzie plastyk to powrót, w
zmodyfikowanej formie, do wcześniej istniejących odpowiednio specjalizacji
„wystawiennictwo” i „wyroby unikatowe”, a także „pamiątkarstwo”. Wprowadzenie
nowej specjalizacji „mural” stanowi odpowiedź na oczekiwaną na rynku pracy nie
występującej w polskim szkolnictwie zawodowym tej specjalizacji.
Poza powyższym w zakresie specjalizacji wprowadzono kilka redakcyjnych poprawek
i uzupełnień.
W stosunku do podstawy programowej dla zawodu tancerz, określonej w
rozporządzeniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 2 lipca 2014 r. w sprawie
podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego w publicznych
szkołach artystycznych, niniejszy projekt rozporządzenia w tym zakresie wprowadza zmiany
m. in. w rozdziale – Obowiązkowe zajęcia edukacyjne – polegające na:
1) wprowadzeniu zajęć edukacyjnych PARTNEROWANIE.
Zajęcia edukacyjne
partnerowanie są bardzo ważnym elementem wykształcenia tancerza. Brak tych
umiejętności poważnie ogranicza możliwości pracy w zawodzie tancerz;
2) usunięciu
z
bloku
Obowiązkowych
zajęć
edukacyjnych
zajęć
ZASADY
CHARAKTERYZACJI. Proponuje się, aby te zajęcia edukacyjne mogły być
realizowane w ramach innych zajęć edukacyjnych.
Proponuje się, aby podstawy programowe kształcenia w zawodach szkolnictwa
artystycznego w publicznych szkołach artystycznych w brzmieniu wprowadzonym niniejszym
rozporządzeniem były stosowane we wszystkich klasach (semestrach) publicznych szkół
artystycznych kształcących w danym zawodzie – począwszy od roku szkolnego 2016/2017, z
8
wyjątkiem, co zostało na wstępie zaznaczone, publicznych szkół pomaturalnych
bibliotekarskich i animatorów kultury, ze względu na wspomnianą likwidację tych szkół.
Proponuje się, aby w tych szkołach były stosowane dotychczasowe podstawy programowe
kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego, o których mowa w rozporządzeniu
Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 2 lipca 2014 r. w sprawie podstaw
programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego w publicznych szkołach
artystycznych, odpowiednio w załączniku 4 i 5 – do czasu zakończenia prowadzenia
działalności przez te szkoły, o której mowa w art. 13 ustawy z dnia 23 czerwca 2016 r. o zmianie
ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1010). Należy przy tym
nadmienić, że rozwiązania proponowane w projekcie rozporządzenia były ustalane wspólnie z
założeniami ramowych planów nauczania, są zatem znane środowisku nauczycielskiemu i – co
podkreślono powyżej – wynikają z analiz wniosków formułowanych przez to grono.
Nauczyciele w toku prac sondażowych nad projektem deklarowali przygotowanie toku
kształcenia pod kątem wprowadzanych zmian. Nie zachodzi zatem zagrożenie ani dla ciągłości
i spójności procesu kształcenia artystycznego, ani w zakresie organizacji procesu
dydaktycznego, pomimo wprowadzania zmian w trakcie trwania roku szkolnego.
Proponuje się, aby rozporządzenie weszło w życie z dniem następującym po dniu
ogłoszenia. Jednodniowe vacatio legis nie stoi w sprzeczności z demokratycznym państwem
prawa, a zakładane w projekcie rozporządzenia rozwiązania są na korzyść uczniów szkół
artystycznych. Pilny termin wejścia w życie projektowanego rozporządzenia jest spowodowany
rokiem szkolnym, od którego mają obowiązywać przepisy przedmiotowego rozporządzenia.
Projekt
rozporządzenia
nie
zawiera
przepisów
technicznych
w
rozumieniu
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania
krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. poz. 2039 oraz z 2004 r. poz.
597) i w związku z tym nie podlega procedurze notyfikacji.
Projekt rozporządzenia nie podlega przedstawieniu właściwym organom i instytucjom Unii
Europejskiej, w tym Europejskiemu Bankowi Centralnemu, zgodnie z § 27 ust. 4 uchwały
nr 190 Rady Ministrów z dnia 29 października 2013 r. Regulamin pracy Rady Ministrów.
Przedmiot projektowanego rozporządzenia, zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez
Ministra Spraw Zagranicznych przy piśmie z dnia 14 października 2016 r., znak
DPUE.920.1559.2016/2/KR, nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej.
9
Projekt rozporządzenia, zgodnie z wymogami określonymi w art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005
r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. poz. 1414, z 2009 r. poz.
337, z 2011 r. poz. 622 i 966 oraz z 2015 r. poz. 1893) został udostępniony na stronie
internetowej Rządowego Centrum Legislacji w zakładce Rządowy Proces Legislacyjny.
W trybie wyżej wymienionej ustawy żaden podmiot nie zgłosił zainteresowania pracami nad
projektem.
10