prof. dr hab. med. Włodzimierz Samborski

UNIWERSYTET MEDYCZNY IM. KAROLA MARCINKOWSKIEGO W POZNANIU
KATEDRA REUMATOLOGII I REHABILITACJI
ul. 28 Czerwca 1956 r. 135/147
61-545 Poznań
tel. 061 8 310 244
fax 061 8 310 244
e-mail: [email protected]
Poznań 27.05.2016
RECENZJA
rozprawy doktorskiej lek. med. Anny Rybeczki-Gacek pt. „Rehabilitacja
uzdrowiskowa pacjentów w przebiegu wirusowego zapalenia wątroby typu C”.
Leczenie uzdrowiskowe, to forma terapii, a nawet swoista kultura znana od
tysiącleci. Informacje o leczniczych właściwościach klimatu oraz tzw. tworzyw
naturalnych pojawiały się w Polsce i w Europie od około XII wieku. Warto
podkreślić, że początki realnej balneologii rodziły się w Krakowie. Tu w 1858
roku z inicjatywy prof. Józefa Dietla powołano Komisję Balneologiczną przy
Krakowskim Towarzystwie Naukowym, a w 1905 roku powołano do życia jedno
z najstarszych polskich towarzystw naukowych, funkcjonujące do dziś pod nieco
inną nazwą Polskie Towarzystwo Balneologiczne.
Leczenie balneologiczne obejmuje bardzo szeroki zakres różnych chorób
budząc zainteresowanie balneoklimatologią lekarzy praktycznie wszystkich
specjalności. Wśród nich dominuje problematyka chorób układu ruchu, układu
krążenia czy powikłań po chorobach neurologicznych, nieco mniejszy zaś nacisk
kładzie się na profilaktykę i leczenie chorób przewodu pokarmowego. Skutkuje
to stosunkowo małą liczbą ośrodków sanatoryjnych przyjmujących chorych z
problemami gastroenterologicznymi. Wart docenienia jest w związku z tym fakt
zainteresowania doktorantki rehabilitacją pacjentów w przebiegu wirusowego
zapalenia
wątroby
typu
C,
jednego
z
poważniejszych
problemów
epidemiologicznych i społecznych.
Przedstawiona do recenzji rozprawa doktorska lek. med. Anny RybeczkiGacek stanowi 112 stronicowe opracowanie zawierające streszczenia w języku
polskim i angielskim, wstęp, założenia badań własnych z opisem materiału i
metodyki badań, wyniki, dyskusję, podsumowanie, wnioski, spis piśmiennictwa,
rycin i tabel oraz załącznik.
We wstępie doktorantka opisuje mechanizmy działania podstawowych metod
lecznictwa uzdrowiskowego wykorzystywanych w rehabilitacji chorób wątroby
uwypuklając rolę hydroterapii, peloidoterapii, fizykoterapii z zastosowaniem pola
magnetycznego oraz cechy klimatu. Nadrzędnym celem pracy była kompleksowa
ocena skuteczności leczenia balneologicznego pacjentów w przebiegu
wirusowego zapalenia wątroby typu C, a jego realizacja, to odpowiedź na
następujące pytania:
 Czy leczenie uzdrowiskowe powoduje poprawę odczucia stanu zdrowia w
opinii pacjentów z przewlekłymi chorobami wątroby?
 Jakie zabiegi balneologiczne mają korzystny wpływ na efekt rehabilitacji
pacjentów
w przebiegu wirusowego zapalenia wątroby typu C?
 Które z zabiegów mają największy wpływ na poprawę stanu zdrowia
pacjentów oraz naukowe uzasadnienie do ich stosowania w przebiegu
wirusowego zapalenia wątroby typu C?
 Jakie znaczenie dla odczucia poprawy stanu zdrowia rehabilitowanych w
uzdrowisku mają niespecyficzne elementy kuracji uzdrowiskowej?
 Jaki jest wpływ leczenia uzdrowiskowego na poprawę parametrów
laboratoryjnych pacjentów z przewlekłymi chorobami wątroby?
Badania przeprowadzono w grupie 180 osób, w tym 41% mężczyzn i 59%
kobiet będących pacjentami Szpitala Uzdrowiskowego Lądek-Długopole
Zdrój w latach 206-2014. U chorych rozpoznawano zakażenie wirusem HCV
z potwierdzeniem metodą serologiczną i molekularną oraz wynikiem biopsji
wątroby. Ta ostatnia metoda pozwoliła na wydzielenie podgrupy 32 osób
(18%) z marskością wątroby.
Pacjenci byli badani przed rozpoczęciem i na zakończenie kuracji w
uzdrowisku, na którą składał się określony program zabiegów fizykalnych
mających na celu poprawę funkcji wątroby.
Wyniki zobrazowane na 54 rycinach i w dwóch tabelach wskazują na
korzystny wpływ kuracji uzrowiskowej potwierdzony stosownie dobranymi
parametrami laboratoryjnymi.
Pracę kończy dyskusja i podsumowanie oraz następujące wnioski
odpowiadające na założone cele:

Leczenie uzdrowiskowe powoduje poprawę odczucia stanu zdrowia
pacjentów
z przewlekłymi chorobami wątroby.

Za najbardziej skuteczne spośród zabiegów balneologicznych w przebiegu
wirusowego zapalenia wątroby typu C pacjenci wskazali te z wykorzystaniem
surowców naturalnych, a najwyższą ocenę przyznali: okładom borowinowym
i kąpielom kwasowęglowym.

Największy wpływ na poprawę stanu zdrowia pacjentów w przebiegu
wirusowego zapalenia wątroby typu C mają zabiegi fizykoterapeutyczne i
magnetoterapia.

Dla odczucia poprawy stanu zdrowia rehabilitowanych w uzdrowisku spośród
niespecyficznych elementów kuracji uzdrowiskowej badani wysoko ocenili:
leczenie dietetyczne; kontakt z lekarzem oraz kontakt z innymi pacjentami.

Porównanie wyników badań w całej grupie badanych na początku pobytu w
sanatorium z otrzymanymi pod koniec leczenia uzdrowiskowego wykazało
poprawę oznaczanych parametrów laboratoryjnych.
Z obowiązku recenzenta pozwalam sobie przedstawić następujące
zastrzeżenia:
1.w dysertacji razi nieco wyraźna dysproporcja pomiędzy wstępem i częścią
opisującą materiał i metodykę badań, a częścią poświęconą dyskusji i
wnioskom;
2.dyskusja jest co najmniej niewyczerpująca, autorka odnosi się w niej jedynie
do nielicznych pozycji literaturowych;
3.przedstawione w podsumowaniu wnioski dokumentujące innowacyjność
pracy, zważywszy na stosunkowo małą liczbę badanych i ich wpływ na różne
trudne do udokumentowania czynniki zewnętrzne, są zbyt daleko idące;
4.doktoranka charakteryzując grupę badaną i stosując jej różne podziały
podaje odsetki pomijając liczebność (strony 36,37,38).
5.zaskakuje
trochę
struktura
publikacji
–
mnogość
rozdziałów,
podrozdziałów, umieszczenie streszczeń na początku.
Komentując
zarzuty
przedstawione
w
punktach
1-3
można
usprawiedliwić doktorantkę tym, że podjęła się dosyć trudnego zadania. Jak
wiadomo, w środowisku lekarskim powszechne są opinie o bezużyteczności
fizjoterapii i leczenia uzdrowiskowego. Przeciwnicy tych form leczenia
kwestionują je
negując możliwość ich obiektywnej oceny. Autorka,
dobierając stosunkowo proste parametry zadaje kłam opiniom krytyków
medycyny uzdrowiskowej dając podstawy do sensu jej kontynuowania, w tym
wypadku u chorych z chorobami wątroby.
Podsumowanie
Przedstawioną do recenzji rozprawę doktorską, pomimo sformułowanych
powyżej zastrzeżeń oceniam pozytywnie. Kandydatka bardzo rzetelnie
wypełniła wymogi stawiane pracom doktorskim: zarysowała problem
badawczy, zgromadziła wystarczająco liczną grupę badaną, dobrała
odpowiednie
instrumenty
badawcze,
odpowiedziała
precyzyjnie
na
postawione w celach pracy pytania i je skomentowała odnosząc się do
zgromadzonych
pozycji
piśmiennictwa
(tu
wspomniane
wcześniej
zastrzeżenia). Ponadto praca została przygotowana starannie, napisana jest
poprawnym
językiem,
uzyskane
wyniki
zostały
przejrzyście
udokumentowane. Stąd wnoszę do Pana Dziekana i Wysokiej Rady Wydziału
Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego o
dopuszczenie lek. med. Anny Rybeczki-Gacek do dalszych etapów przewodu
doktorskiego.
Prof. dr hab. med. Włodzimierz Samborski