Wielkopolska in action

Transkrypt

Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego
FUNDUSZE EUROPEJSKIE - DLA ROZWOJU INNOWACYJNEJ WIELKOPOLSKI
Marshal Office of the Wielkopolska Region
EUROPEAN FUNDS - FOR THE DEVELOPMENT OF INNOVATIVE WIELKOPOLSKA
Wydawca / Published for: Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego / Marshal Office of the Wielkopolska Region in Poznań
Koncepcja / Concept: Smartlink
Projekt graficzny / Graphic design and layout: Morski Studio Graficzne
Redakcja i koordynacja / Editing and Project management: Jerzy Gontarz, Joanna Gontarz
Teksty / Texts: Jerzy Gontarz, Andrzej Szoszkiewicz, Iwona Połoz, Izabela Rutkowska, Agata Rokita
Zdjęcia / Photos: Janusz Tatarkiewicz, Maciej Zakrzewski, Jerzy Gontarz, benficjenci / EU grant recipients
Tłumaczenie / English translation: Agnieszka Rybacka, Tomasz Miler
Wstęp / Introduction
Wielkopolska w akcji
Jak się zmieniła Wielkopolska w ciągu
kilku ostatnich lat? Jaki wpływ na te
zmiany miały fundusze unijne dostępne
w Wielkopolskim Regionalnym
Programie Operacyjnym na lata 20072013? Zapraszamy do podróży szlakiem
projektów.
How has the Wielkopolska region changed
in recent years? To what extent were these
changes induced by the EU funds from
the 2007-2013 Wielkopolska Regional
Operational Programme? You are welcome to
embark on a journey through the projects we
implemented.
Na realizację Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego (WRPO) dostaliśmy początkowo 1,27 mld euro z Europejskiego
Funduszu Rozwoju regionalnego (EFRR). W regionie ogłoszono 55
konkursów dotacji, których budżet przekroczył 3,94 mld zł. Beneficjenci złożyli 5,4 tys. wniosków, ubiegając się o kwotę ok. 8,5 mld zł.
Wartość dofinansowania UE dla 1880 podpisanych umów wynosiła w październiku 1,07 mld euro (4,77 mld zł).
In the beginning, we received EUR 1.27 billion from the European Regional Development Fund for the implementation of the Wielkopolska
Regional Operational Programme. Fifty-five grant competitions were
announced, the budget of which exceeded PLN 3.94 billion. Beneficiaries filed 5.4 thousand applications for about PLN 8.5 billion. In October,
the EU funding for 1880 signed contracts amounted to EUR 1.07 billion
(PLN 4.77 billion).
Zakończyła się już realizacja 1143 projektów, w których suma dotacji
UE to 922 mln zł. Zweryfikowano prawie 6 tys. wniosków o płatność,
przekazując beneficjentom 2,5 mld zł z UE, w tym 1 mld zł w postaci
zaliczek.
1143 projects have already been completed, the EU funding for which
totalled PLN 922 million. Almost 6 thousand payment applications were
verified. As a result, beneficiaries received PLN 2.5 billion from the EU,
including PLN 1 billion in advanced payments.
Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny jest sprawnie realizowany – potwierdza to czołowa pozycja regionu w ogólnopolskich
rankingach wykorzystywania funduszy UE. Dzięki tym dobrym wynikom Wielkopolska otrzyma na WRPO dodatkowo 60 mln euro. Pieniądze trafią między innymi do przedsiębiorców (14,5 mln euro), na
rozbudowę lotniska (6,3 mln euro) oraz internet szerokopasmowy
(38 mln euro).
The Wielkopolska Regional Operational Programme is being implemented efficiently, which is proved by the region’s leading position in
all-Poland EU funds implementation ranking. Owing to this outstanding
performance, the Wielkopolska region will receive an additional amount
of EUR 60 million for the Wielkopolska Regional Operational Programme.
The financial resources will be allocated to entrepreneurs (EUR 14.5 million), for the expansion of the airport (EUR 6.3 million) and broadband
internet (EUR 38 million).
Trwa realizacja 33 kluczowych dla regionu projektów, na które przeznaczono ponad 1,3 mld zł dotacji z Brukseli. Inwestujemy m.in.
w internet szerokopasmowy, drogi, pociągi elektryczne, ochronę
środowiska, szkoły wyższe i szpitale.
Nasz region jest też liderem we wdrażaniu dwóch inicjatyw wspólnotowych: JEREMIE i JESICCA. Prawie 1000 przedsiębiorców sko-
4
Thirty-three projects that are crucial for the region are being implemented, which is possible due to the subsidies from Brussels totalling
PLN 1.3 billion. We invest the financial means in broadband internet,
roads, electric trains, environment protection, universities and hospitals.
tives: JEREMY and JESSICA. Almost 1000 entrepreneurs have already
used the guarantees and loans (to the amount of PLN 100 million) funded from JEREMIE. It is estimated that by the end of 2015, 7 thousand
firms will have received this assistance. Moreover, 12 region regeneration schemes have applied for subsidies from the JESSICA( PLN 300 mln)
Wśród realizowanych projektów są przedsięwzięcia duże, warte kil- initiative and three of them have already been initiated.
kaset milionów złotych, jak i niewielkie – których wartość wyniosła
kilkadziesiąt tysięcy złotych. Wszystkie jednak przyczyniają się do Among the implemented projects, there are both large ones, worth sevpoprawy wizerunku naszego regionu i wpisują się w główny cel eral hundred zlotys, and smaller ones, the value of which amounted to
programu: „wzmocnienie potencjału rozwojowego Wielkopolski na tens of thousands zlotys. However, they all improve the image of our region and contribute to the main objective of the programme: “increase
rzecz wzrostu konkurencyjności i zatrudnienia”.
the development potential of the Wielkopolska region to boost comPrzekonują o tym konkretne przykłady projektów z całego regionu, petitiveness and job creation”.
które pogrupowaliśmy według obszarów wsparcia. Niniejsza publikacja to swego rodzaju przewodnik po projektach. Pokazuje, jak wie- This is proved by specific examples of projects carried our throughout
the whole region, which we grouped by funds areas. This publication
le już zrobiono i jak dużo się zmieni w najbliższych latach.
will guide you through the projects. It shows how much
has been achieved and how much will change in the
Marek Woźniak, marszałek województwa wielkopolyears ahead.
skiego:
Beneficjenci solidnie przygotowali wnioski i realizują
Marek Woźniak, marshal of the Wielkopolska province:
ciekawe projekty. To rezultat naszej strategii wdraThe beneficiaries prepared their applications meticużania WRPO – postawiliśmy na jakość projektów, ich
lously. Projects they implement are very interesting.
efektywność i skalę oddziaływania. Chyba sporo się
This is a result of our Wielkopolska Regional Operational
nauczyliśmy w ciągu tych siedmiu lat korzystania
Programme implementation strategy – we placed emz funduszy UE. Poprawiła się terminowość i standard
phasis on the quality of the projects, their effectiveness
wykonywanych prac. Wielkopolska staje się atrakcyjand impact. We learned a lot throughout the seven years
niejsza dla mieszkańców, inwestorów i turystów. Zaof using the EU funds. Now, we are better at keeping
praszam do zapoznania się z przykładami projektów
deadlines. We also provide higher standard of works. The
– one pokazują, jak się zmienia nasz region.
Wielkopolska region is becoming a more attractive place
for our citizens, investors and tourists. You are welcome
Leszek Wojtasiak, wicemarszałek województwa wielto acquaint yourself with the examples of the projects –
kopolskiego:
they show what changes are taking place in our region.
Strategia rozwoju województwa precyzuje, że Wielkopolska ma być regionem zintegrowanym i konkuLeszek Wojtasiak, deputy marshal of the Wielkopolska
rencyjnym. Na półmetku realizacji programu mogę
province:
powiedzieć, że zmierzamy we właściwym kierunku,
The province development strategy specifies that
budując sukces małymi krokami. Wspieramy inwestyWielkopolska is supposed to become an integrated and
cje prorozwojowe: poprawę stanu kolei i dróg, wzrost
competitive region. Halfway through the period of projpoziomu innowacyjności gospodarki oraz rozwój
ect implementation, it is safe to say that we are heading
przedsiębiorczości. Wielkopolska znana jest z gospoin the right direction, achieving success slowly but surely.
darności i przedsiębiorczości, a od niedawna marką
We support development-oriented investments: improvnaszego regionu staje się kreatywność i nowatorskie
ing the state of railways and roads, facilitating economy
pomysły w zakresie wykorzystania unijnych funduszy.
innovation and development of entrepreneurship. The
Realizujemy inicjatywy JEREMIE i JESSICA, dzięki któWielkopolska province is famous for being economical and resourceful
rym jesteśmy liderem we wdrażaniu pożyczek na inwestycje.
and it is the creativeness and innovative ideas with regard to EU funds
implementation that have become the trademark of our region. We
implement the JEREMY and JESSICA programmes, thanks to which we
are the leader in using investment loans.
rzystało już z poręczeń i pożyczek (na 100 mln zł) finansowanych
z JEREMIE. Do końca 2015 r. takie wsparcie uzyska 7 tys. firm. O pieniądze z inicjatywy JESSICA (300 mln zł) ubiega się 12 projektów
rewitalizacji, a trzy (w Poznaniu i Lesznie) już się rozpoczęły.
Our region is also the leader in implementing two Community initia-
5
Przedsiębiorcy / Entrepreneurs
6
Laboratorium innowacji
Korzystając z funduszy UE, spółka opracowuje i wdraża nowe testy
m.in. do diagnostyki predyspozycji genetycznych do zachorowania na raka jelita grubego i prostaty, a także do badań na obecność
mikroorganizmów przenoszonych przez kleszcze. – Nowe metody
wymagają stałego unowocześniania bazy aparaturowej. Dlatego
Laboratorium
innowacji
Poznańskie Centrum Badań DNA
Sp. z o.o. to przykład firmy, która
dynamicznie się rozwija dzięki
wdrażanym innowacjom.
postaraliśmy się o wsparcie (ponad 800 tys. zł) z WRPO na projekt
rozbudowy laboratorium. Nowe stacje robocze do wykonywania
badań genetycznych pozwolą na automatyzację niektórych procesów – mówi Jacek Wojciechowicz, prezes Centrum Badań DNA i wiceszef notowanej na NewConnect grupy kapitałowej Inno-Gene SA.
Koszt całego przedsięwzięcia to prawie 1,5 mln zł. Centrum Badań
DNA w 2011 r. rozpoczęło prace nad poszerzeniem oferty o weterynaryjne testy genetyczne.
Knowledge in a particle
The laboratory boasts the state-of-the-art equipment, which makes
it possible to diagnose cervical and bowel cancer, HIV infection and
to detect viruses causing hepatitis B and C and bacteria causing arthritis, sinusitis, tuberculosis, and meningitis.
The GenMed Molecular Diagnostics
Laboratory, non-public health care
centre, specializes in research on human
DNA genotyping.
“This high-tech laboratory equipment and the technological line
for molecular research enable us to diagnose pathogens and to assess predisposition to genetic diseases,” says Wojciech Łuczak, a coowner of the company. “The use of the state-of-the-art molecular
biology methods allows us to detect even the smallest amounts of
pathogenic factors more quickly and to determine their potential
cancerogenicity,” he adds. The laboratory received PLN 234,663 from
the European Regional Development Fund.
8
9
Wymiary sukcesu
Wymiary
sukcesu
GRILTEX Polska Sp. z o.o. zajmuje się produkcją geokompozytów,
czyli tworzyw sztucznych do izolacji podziemnych części konstrukcji
inżynierskich. – Nasze produkty dostarczamy m.in. na budowy dróg,
mostów, stadionów czy parkingów podziemnych. W Polsce nie ma
odcinka autostrady, na którym nie byłoby wyrobów izolacyjnych
W Złotkowie pod Poznaniem, dzięki
dofinansowaniu z WRPO, powstała
nowa siedziba spółki wraz halą
produkcyjną i linią technologiczną.
i drenażowych ze Złotkowa – mówi Roman Puchyła, prezes firmy.
Na zamówienie firma przygotowuje folie o dużych wymiarach, które służą np. jako izolacja pod zbiorniki wodne, składowiska śmieci
czy na wałach przeciwpowodziowych. GRILTEX należy do liderów
w pozyskiwaniu funduszy UE – na swoje 3 projekty z WRPO zdobył
prawie 1,5 mln zł.
Measure of success
GRILTEX Polska Sp. z o.o. produces geocomposites: plastics isolating
the underground elements of engineering structures. “Our products
are used for example in the construction of roads, bridges, stadiums
or underground car parks. Every motorway in Poland is equipped
In Złotkowo, a town near Poznań, a new
company seat, with a production hall
and a production line, has been built
owing to the Wielkopolska Regional
Operational Programme subsidy.
in insulating and drainage products from Złotkowo”, says Roman
Puchyła, the company’s CEO. The company also produces large-size
foil for water bodies, landfills or levees to order. GRILTEX has been
one of the most successful companies in receiving the EU subsidies
- it has acquired nearly PLN 1.5 million from the Wielkopolska Regional Operational Programme.
10
11
Nowoczesny Klaster
Spożywczy
W 2010 r. otrzymał 840 tys. zł z RPO na realizację projektu „Wdrożenie
nowoczesnych technologii IT oraz ICT, służących podniesieniu jakości sprzedaży, promocji oraz komunikacji w Klastrze Spożywczym”.
– Wdrożymy projekt budowy wirtualnej giełdy towarowej, która zajmie się nowymi technikami sprzedaży na miarę XXI wieku.
Nowoczesny
Klaster
Spożywczy
Klaster Spożywczy Południowej
Wielkopolski powstał w odpowiedzi
na potrzeby i oczekiwania firm
z branży spożywczej.
W pierwszej fazie do platformy będą miały dostęp firmy z klastra, ale
rozwiązania informatyczne w postaci aukcji, przetargów czy działań
sprzedażowych będą otwarte dla wszystkich. Zakupiony przez nas
sprzęt teleinformatyczny ma taką skalę i siłę mocy, że przewidujemy
wprowadzanie kolejnych rozwiązań – mówi Andrzej Spychalski, koordynator klastra.
Modern Food Cluster
In 2010, the cluster was granted PLN 840,000 from the Regional Operational Programme for a project “Implementing modern IT and ICT
technologies to increase sales quality, promotion and communication in the Food Cluster.”
Southern Wielkopolska Food Cluster
is an answer to the needs and
expectations of food companies.
“We are going to implement a project of building a virtual commodities exchange, which will promote new, space-age selling
techniques. In the first phase, the access to the platform will be
granted only to the cluster companies, but IT solutions in the form of
auctions, tenders and sales activities will be accessible to the public.
The purchased ICT equipment can be used on such a scale and is
so efficient that we are planning to introduce further solutions”, says
the cluster coordinator, Andrzej Spychalski.
12
13
W stronę
innowacyjności
W Inkubatorze preferowane będą start-upy założone przez studentów albo naukowców, którzy chcą skomercjalizować swoją
działalność. – Przedsiębiorcom wynajmiemy pomieszczenia na
preferencyjnych warunkach – mówi Alicja Szczepińska, prezes Leszczyńskiego Centrum Biznesu. Ambicją Inkubatora w Lesznie jest tak-
W stronę
innowacyjności
Inkubator Przedsiębiorczości w Lesznie
wspiera młode i innowacyjne firmy
w regionie.
że zgromadzenie w jednym miejscu jak największej liczby instytucji
otoczenia biznesu. Pozwoli to na większą specjalizację świadczonych usług oraz ich lepsze dopasowanie do potrzeb lokalnych firm.
Budowa Inkubatora w Lesznie jest nową inicjatywą w subregionie,
która z pewnością podniesie konkurencyjność i innowacyjność firm
w tej części Wielkopolski. Na budowę obiektu Leszczyńskie Centrum
Biznesu otrzymało ponad 3,5 mln zł z UE.
Towards innovation
The Incubator helps mainly start-ups established by students and
researchers, who would like to commercialize their business activities. “We rent premises to entrepreneurs on preferential terms”, says
Alicja Szczepańska, president of the Leszno Business Center. Leszno
Leszno Business Incubator supports
young and innovative companies in
the region.
Incubator aims at gathering as many business-related institutions
as possible. It will allow for a greater specialization of the services
provided, so they could better suit the local companies’ needs. The
development of Leszno Incubator is a new initiative in Leszno subregion, which will surely increase competitiveness and innovation
of companies in this part of Wielkopolska. Leszno Business Center
has been granted PLN 3.5 million from the EU for the construction
of the facility.
14
15
Wiedza zawarta w cząsteczce
Nowoczesna aparatura, którą dysponuje laboratorium pozwoli na diagnozowanie m.in. raka szyjki macicy, raka jelita grubego i zakażenia wirusem HIV oraz na wykrywanie wirusów powodujących wirusowe zapalenie
wątroby typu B oraz C, a także bakterii wywołujących zapalenie stawów,
zapalenie zatok, gruźlicę, zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowych.
Wiedza zawarta
w cząsteczce
NZOZ Laboratorium Diagnostyki
Molekularnej GenMed specjalizuje
się w badaniach z zakresu
genotypowania ludzkiego DNA.
– Zakup nowoczesnej aparatury laboratoryjnej oraz linii technologicznej do badań molekularnych umożliwia nam diagnostykę patogenów
chorobotwórczych oraz ocenę predyspozycji do chorób genetycznych
– mówi Wojciech Łuczak, współwłaściciel firmy. – Stosowanie nowoczesnych metod biologii molekularnej pozwala na możliwie najwcześniejsze wykrywanie nawet małych ilości czynników chorobotwórczych oraz
określanie ich potencjalnej zdolności wywoływania nowotworów – dodaje. Na zakup aparatury laboratorium otrzymało 234,7 tys. zł z EFRR.
Knowledge in a particle
The laboratory boasts the state-of-the-art equipment, which makes
it possible to diagnose cervical and bowel cancer, HIV infection and
to detect viruses causing hepatitis B and C and bacteria causing arthritis, sinusitis, tuberculosis, and meningitis.
The GenMed Molecular Diagnostics
Laboratory, non-public health care
centre, specializes in research on
human DNA genotyping.
“This high-tech laboratory equipment and the technological line
for molecular research enable us to diagnose pathogens and to assess predisposition to genetic diseases,” says Wojciech Łuczak, a coowner of the company. “The use of the state-of-the-art molecular
biology methods allows us to detect even the smallest amounts of
pathogenic factors more quickly and to determine their potential
cancerogenicity,” he adds. The laboratory received PLN 234,700 from
the European Regional Development Fund.
16
17
Design
w centrum miasta
Placówka będzie pełnić funkcję inkubatora przedsiębiorczości,
ośrodka szkoleniowo-doradczego i parku technologicznego dla
firm sektora kreatywnego z całej Wielkopolski. Centrum będzie
świadczyć m.in. usługi w zakresie zarządzania designem, dostarczać
informacji na temat projektowania i zapewniać dostęp do innowa-
Design
w centrum
miasta
W starej, XIX-wiecznej drukarni przy
ul. Zwierzynieckiej w Poznaniu powstaje
Wielkopolskie Centrum Designu.
cyjnych rozwiązań, które pomogą firmom w rozwoju i wejściu na
nowe rynki. Prowadzone są prace remontowe we wnętrzu budynku.
Trwają przygotowania do budowy sieci odwadniającej i montażu
konstrukcji dachu. Oczyszczana jest także elewacja budynku. Projekt
o wartości ponad 32,5 mln zł realizuje spółka Pro Design. Przedsięwzięcie dofinansowane jest kwotą ponad 15,8 mln zł.
Design in the city centre
The institution will be a mine of enterprise, a training-advisory centre and a technological park for the creative industry companies
from the entire Wielkopolska province. Its services will include for
instance design management. It will also provide information on
The old printing house, dating back
to the 19th century and located at
Zwierzyniecka Street, will house the
Design Centre of the Wielkopolska
region.
designing and ensure access to innovative solutions that will help
companies develop and enter the market. Renovation works are being carried out inside the building and preparations are under way
to set up a drainage system and build roof structure. Moreover, the
building’s elevation is being cleaned. The project, which is worth
PLN 32.5 million, will be completed by the Pro Design company.
18
19
Wyprzedzić konkurencję
Zakład od początku specjalizował się w wyrobach z tworzyw sztucznych dla lokali handlowych. W 2002 r. pierwszy w Polsce wprowadził
listwy cenowe dla sieci supermarketów. Dzięki zakupowi ogromnej
wtryskarki (siła zamykania matrycy – 4000 t.) chińskiej firmy Haitian,
KON-PLAST uruchomił produkcję wielkogabarytowych skrzyniopa-
Wyprzedzić
konkurencję
Kupując największą wtryskarkę
w Polsce, firma KON-PLAST po raz
kolejny wyprzedziła konkurencję na
rynku wyrobów z tworzyw sztucznych.
let używanych do transportu i przechowywania owoców i warzyw.
Wartość dotacji z WRPO wyniosła 2,8 mln zł z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i 500 tys. z budżetu państwa.
– Tradycyjne drewniane palety zastępowane są przez palety z tworzyw sztucznych – mówi Henryk Kamiński. – Są to wyroby bardzo
wytrzymałe, a gdy się zużyją, poddawane są recyclingowi.
Większość skrzyniopalet zostaje w Polsce. Głównymi odbiorcami są
producenci owoców polskiego zagłębia sadowniczego.
Out-marketing the competition
The company was specialized from the very beginning in producing
plastic products for commercial units. In 2002, it was the first company in Poland to introduce price strips to supermarkets. Buying
a large injection moulding machine (clamping force - 4,000 tons),
Buying the biggest injection moulding
machine in Poland, KON-PLAST
has once again out-marketed its
competition on the plastics market.
20
produced by a Chinese Haitian, enabled KON-PLAST to start a production of large size box pallets used for transport and storage of
fruit and vegetables. The subsidies from the Wielkopolska Regional
Operational Programme amounted to PLN 2.8 million.
“Traditional wooden pallets are being replaced by plastic pallets,”
says Henryk Kamiński. “They are very durable and, when worn out,
they can be recycled.”
The majority of box pallets stay in Poland. The main clients are fruit
growers from the Polish horticulture region.
21
Precyzyjne powłoki
Precyzyjne
powłoki
Dzięki temu zakupiono innowacyjny sprzęt, którym dysponują tylko
nieliczne ośrodki na świecie. – Komplementarny projekt, związany
z uruchomieniem urządzenia do szlifowania powłok napylanych
(plazmowo i metodą HVOF), to kolejny krok w kierunku zaspokajania popytu wymagających klientów z branży lotniczej na powłoki
Ponad 1,2 mln zł z RPO firma Vac Aero
otrzymała na realizację dwóch
projektów.
ochronne wykończone z zachowaniem rygorystycznych warunków
geometrii, chropowatości i wymiarów napylanych części – przekonuje Tomasz Krążyński, dyrektor generalny Vac Aero Kalisz.
Zakup systemu do napylania naddźwiękowego umożliwił umocnienie pozycji konkurencyjnej firmy jako wiodącego polskiego dostawcy specjalistycznych powłok nakładanych na pracujące elementy
silników samolotowych.
Precise coating
The funds have been spent on innovative equipment, which is used
only in a few places in the world. “This complementary project, introducing a plasma and HVOF spray coatings, is the next step aiming at
providing demanding aviation industry clients with protective coat-
Vac Aero has received over
PLN 1.2 million from the Regional
Operational Programme for two
projects.
ing produced according to the most stringent geometric, roughness and measurement conditions of the coated parts”, says Tomasz
Krążyński, chief executive officer of Vac Aero.
The company strengthened its position as a competitive business
and a leading Polish supplier of specialized coating applied on the
working plane engine parts when it purchased the system of ultrasonic coating.
22
23
Okna i drzwi z rozmachem
Firma specjalizuje się w produkcji okien i drzwi m.in. z drewna dębowego, mahoniowego i sosnowego. Zrealizowała dwa projekty, które pozwoliły na zakup trzech specjalistycznych urządzeń – dwóch
maszyn unicontrol oraz centrum do obróbki drewna sterowanego
numerycznie. Wartość przedsięwzięcia to ponad 4 mln zł. Dofinansowanie z unijnych funduszy wyniosło ponad 2,5 mln zł.
Okna
i drzwi
Drewniane okna, żaluzje i drzwi z firmy
stolarskiej pod Rawiczem znaleźć
można na Cyprze, w Grecji, we Francji
i w Niemczech.
– Maszyny pozwalają nam na jeszcze dokładniejszą pracę. O połowę skrócił się czas produkcji. Dzięki tym urządzeniom staliśmy się
bardziej konkurencyjni na niemieckim rynku – tłumaczy Robert Kowalski, współwłaściciel firmy. Ze względu na wysoką jakość wyroby
firmy cenione są nie tylko w Europie, ale także w Azji, Australii i Ameryce Północnej.
Window frames and
doors on a grand scale
The company specializes in the production of window frames and
doors from oak, mahogany and pinewood. The two projects the
company completed enabled it to buy three specialist machines:
two unicontrol machines and a numerically controlled timber processing centre. The undertaking is worth over PLN 4 million, including the EU funding, amounting to over 2.5 million.
Wooden window frames, blinds and
doors produced by the carpentry firm
located near Rawicz may now be found
in Cyprus, Greece, France and Germany.
“The machines enabled us to be even more precise and to shorten
the production time by half. They made us more competitive on the
German market,” explains Robert Kwiatkowski, one of the company’s
owners. Due to their high quality, our products are highly valued not
only in Europe but also in Asia, Australia and North America.
24
25
Innowacyjni przeciwko
pożarom
Innowacyjni
przeciwko
pożarom
Grodziska spółka to jedna z pięciu firm na świecie zajmujących się
produkcją drzwi przeciwpożarowych. Zakup nowoczesnego urządzenia służącego do scalania materiałów tworzących zaporę przeciwogniową pozwolił jej na podniesienie konkurencyjności na rynku, poprawę estetyki produktów oraz terminowości dostaw.
Największe drzwi przeciwpożarowe na
świecie wyprodukowano niedawno
w firmie NGR Technologie w Grodzisku
Wielkopolskim.
– Drzwi o szerokości 28 m i 70 m wysokości zamówiły u nas Międzynarodowe Targi Poznańskie. Mogliśmy podjąć się tego zadania
dzięki nowej linii produkcyjnej – mówi Iwona Gajda, dyrektor ds. logistyki w NGR Technologie. Całkowita wartość projektu wyniosła 2,4
mln zł. Dofinansowanie z EFRR to 1,2 mln zł
Innovative fire safety
solutions
The company located in Grodzisk Wielkopolski is one of the five
companies in the world that produce fire doors. Owing to the purchase of the state-of-the-art machine that blends materials creating
a firewall, the company’s competitiveness on the market increased,
the aesthetic qualities of the products were enhanced and the deliveries are made on time.
The biggest fire doors in the world
have recently been produced in
the NGR Technologies company in
Grodzisk Wielkopolski.
“The 28-metre-wide and 70-metre-high doors were ordered by the
Poznań International Fair. We were able to take on this task thanks
to our new production line,” says Iwona Gajda, logistics director of
NGR Technologies. The total cost of the project amounted to PLN 2.5
million and the funding from the European Regional Development
Fund totalled PLN 1.2 million.
26
27
Drogi / Roads
28
Drogi / Roads
Europejska droga na
początek
Europejska
droga na
początek
Projekt realizowany przez samorząd miasta przewiduje m.in. budowę
mostu na rzece Kani. Inwestycja zakłada również budowę kanalizacji
deszczowej i montaż oświetlenia. Po stronie północnej drogi ma powstać
ścieżka rowerowa z kostki betonowej, a po stronie południowej chodnik.
Dzięki nowej drodze podróżujący
do i z Poznania zyskają w Gostyniu
alternatywne połączenie.
– To bardzo ważna inwestycja dla Gostynia. Poprawi ona płynność i bezpieczeństwo ruchu w mieście. Budowa tej drogi to największa w naszym
mieście inwestycja dofinansowana ze środków europejskich. Aby ten fakt
docenić, Rada Miejska Gostynia zadecydowała o nadaniu nowej ulicy
nazwy Europejska. Mamy nadzieję, że to dopiero początek europejskich
dróg w naszym mieście – mówi Jerzy Kulak, burmistrz Gostynia. Na realizację tej inwestycji gmina Gostyń otrzymała dofinansowanie w wysokości 3,5 mln zł. Wkład własny samorządu to 4 mln zł.
European-standard
road for a start
The project implemented by the local government includes the
construction of a bridge on the Kania River and the construction of
a stormwater drainage system as well as installation of lighting. To
the north off the road, a bike lane will be built from concrete cobble,
and to the south, a pavement.
Thanks to a new road, people travelling
to and from Poznań will gain an
alternative connection in Gostyń.
30
“This is an extremely important investment for Gostyń. It will improve the flow of traffic and enhance traffic safety. The construction
of this road is the biggest investment that is partially EU-funded.
Therefore, the Town Council of Gostyń decided to name the new
road “Europejska”. We hope that there will be more European roads
in our town,” says Jerzy Kulak, the Mayor of Gostyń. The funding that
the commune received for the completion of the project amounted
to PLN 3.5 million, whereas the local-government’s own contribution totalled PLN 4 million.
31
Stara droga jak nowa
Drogi / Roads
Trwa budowa mostu w Morawinie. Gotowa jest już kanalizacja pod
skrzyżowaniem w Goliszewie. Kompleksowa modernizacja dróg wybudowanych w latach 70. rozpoczęła się w 2010 r., a jej zakończenie
planowane jest na rok 2012. – Remont przyczyni się do poprawy
Stara droga
jak nowa
W powiecie kaliskim pojedziemy po
porządnych drogach. Modernizowane
trasy Koźminek – Morawin – Goliszew
oraz Goliszew – Zbiersk.
bezpieczeństwa jazdy w tym rejonie – mówi Leszek Sarzyński, dyrektor Wydziału Dróg w Starostwie Powiatowym w Kaliszu.
Ułożono nową nawierzchnię na ponad dziewięciu kilometrach remontowanej trasy. Wybudowano nowe chodniki i poszerzono już
istniejące. Powstały zatoki autobusowe i przepusty pod jezdnią. Wykonano oznakowanie poziome drogi. Całkowita wartość przedsięwzięcia to ponad 25 mln zł. Wartość dofinansowania to 19 mln zł.
New old road
Bridge in Morawina is being built. The drainage system beneath the
crossroads in Goliszewo has been completed. Comprehensive modernization of roads built in the 1970s started in 2010. It is planned
to be completed in 2012. “The modernization will contribute to the
increase of driving safety in this area,” says Leszek Sarzyński, head of
the Road Department in the District Starosty in Kalisz.
Good-quality roads in the Kalisz
district. Modernized routes: Koźminek
– Morawin – Goliszew and Goliszew –
Zbiersk.
New pavement was placed on over nine kilometres of the modernized road. New sidewalks were built, while the existing ones were
extended. Bus bays and passes under roadways were constructed.
Traffic marking was also introduced. Total value of the project is over
PLN 25 million. The subsidy value amounts to PLN 19 million.
32
33
Równa droga łączy
Drogi / Roads
Drogę przebudowano w 2009 r. w ramach realizacji partnerskiego
projektu gminy Zaniemyśl i powiatu Średzkiego. Wyremontowano
odcinek drogi o łącznej długości 4,401 km. Wykonano prace o wartości ponad 2,4 mln zł. Inwestycja dofinansowana została kwotą ponad 1,2 mln zł z WRPO.
Równa
droga łączy
Na odcinku drogi z Zaniemyśla do
Czarnotek nie ma wybojów ani
nierówności. Pokrył je gładki asfalt.
– Na odcinku drogi Zaniemyśl – Czarnotki położono nową nawierzchnię asfaltową. Wykonaliśmy zjazdy i wjazdy do nieruchomości oraz oznakowanie pionowe i poziome drogi. Pobudowano też
nowe chodniki wzdłuż trasy, zatoki postojowe dla samochodów
osobowych oraz kanalizację deszczową. Dzięki temu poprawiły się
komfort i bezpieczeństwo jazdy na drodze łączącej dwie miejscowości – mówi Honorata Jaskólska z Urzędu Gminy w Zaniemyślu.
Even road brings
two towns together
The road was rebuilt in 2009 as part of the partnership project of
the commune of Zaniemyśl and the district of Środa Wielkopolska.
The 4.401-kilometer-long section of the road was renovated and the
works cost over PLN 2.5 million. The investment secured a funding
at the amount of PLN 1.2 million from the Wielkopolska Regional
Operational Programme.
There are no longer potholes and
bumps on the road from Zaniemyśl
to Czarnotki. It has been covered with
smooth asphalt.
34
“New asphalt surface was laid on the stretch of the road from
Zaniemyśl to Czarnotki. We built exit and entry ways to real estates
and set up road traffic signage. We also built new pavements along
the route, parking bays for cars and rain drain system. It enhanced
driving comfort and safety on the road joining the two towns,” says
Honorata Jaskólska from the Commune Office in Zaniemyśl.
35
Wygodne i bezpieczne
autobusy
Drogi / Roads
Zakup autobusów marki „Solbus” – 4 miejskich i jednego do obsługi
dalszych tras – sfinalizowało MZK w Krotoszynie. Pojazdy wyposażone są w ekologiczne silniki Euro 5. Posiadają wewnętrzny system
monitoringu zwiększający bezpieczeństwo jazdy pasażerów oraz
kamerę czołową rejestrującą sytuację na drodze. Elementy podwo-
Wygodna
i bezpieczne
autobusy
Pięć nowych autobusów przyjaznych
pasażerom i środowisku zasiliło tabor
Miejskiego Zakładu Komunikacji
w Krotoszynie.
zia autobusów wykonane są ze stali nierdzewnej.
– To autobusy niskopodłogowe. Dzięki temu łatwiej dostępne dla
osób starszych, niepełnosprawnych i matek z dziećmi. Udało nam
się unowocześnić tabor i podnieść jakość świadczonych usług. Bez
unijnej dotacji (ponad 2 mln zł) nie dokonalibyśmy tego – mówi
Wiesław Gałęski, prezes MZK Sp. z o.o. w Krotoszynie.
Comfortable and
safe buses
The purchase of „Solbus” buses - 4 municipal ones and one for longer
routes - was made by the Municipal Transport Company in Krotoszyn. The buses are equipped with Euro 5 eco-engines. They feature
an internal monitoring system that increases passenger safety as
well as a frontal camera, which records situation on the road. Chassis
components are made of stainless steel.
Five new passenger- and
environment-friendly buses were
added to the fleet of the Municipal
Transport Company in Krotoszyn.
36
“These are low-floor buses. Therefore, they are convenient for the
elderly, disabled, and mothers with children. We succeeded in modernizing the fleet and increasing service quality. Without the EU subsidy (over PLN 2 million), we wouldn’t have been able to do that,”
says Wiesław Gałęski, head of the he Municipal Transport Company
in Krotoszyn.
37
Dłuższa Pestka
Drogi / Roads
Przedłużenie trasy PST wymaga m.in. budowy nowych torów od
mostu Teatralnego, przez dworzec, do ul. Głogowskiej i nowych
przystanków tramwajowych. Trasa będzie mieć 2 km długości i zostanie poprowadzona wzdłuż torów odstawczych PKP. – Wydłużenie
trasy PST usprawni komunikację, bo zbliży transport miejski i kolej –
przekonuje Mirosław Kruszyński, wiceprezydent Poznania.
Dłuższa
Pestka
Dłuższa Pestka odciąży też węzły takie
jak most Teatralny, Kaponiera czy most
Dworcowy.
Długość budowanej trasy wynieść ma około 2 km a punktem docelowym mają być okolice peronu 7 na poznańskim Dworcu Zachodnim. Nowa trasa tramwajowa zostanie zbudowana przy wykorzystaniu najnowszych technologii. Do postawienia 110 metrowej
zadaszonej hali zostanie zużytych 2 tys. m2 hartowanego szkła . Zostanie też wyposażona w windy i schody ruchome. Całkowita wartość projektu to 96,9 mln zł, z czego 42,8 mln zł pochodzić będzie
z unijnego dofinansowania.
Extended Pestka tram route
The construction of a longer route requires, among others, putting new
tracks from Most Teatralny, through the train station up to Głogowska Street,
and building new tram stops. The route will be 2 kilometres long and it will
go along the side tracks of the Polish Railways. “Extending Pestka route will
streamline transportation in Poznań and will bring the city transport and the
railways closer”, persuades Mirosław Kruszyński, deputy mayor of Poznań.
Extended Pestka tram route will relieve
traffic junctions on Most Teatralny
(Teatralny Bridge), Rondo Kaponiera
(Kaponiera Roundabout) and Most
Dworcowy (Dworcowy Bridge).
38
The route is supposed to be about 2 kilometres long with its destination in
the area of the platform number 7 at Dworzec Zachodni (Poznań West Railway Station). The new tram route will be constructed with the help of the
most advanced technologies. In order to build a 110-metre roofed hall, 2,000
m2 of tempered glass will be used. The hall will be equipped in lifts and escalators. The total value of the project amounts to PLN 96.9 million, of which
PLN 42.8 million will be provided from the EU subsidy.
39
Koleje / Railways
40
Szybciej koleją
Koleje / Railways
Szybciej
koleją
Trwa modernizacja połączenia kolejowego od Poznania do Wągrowca. Wśród korzyści wymienia się skrócenie czasu jazdy pociągów,
zwiększenie liczby kursów, możliwość połączenia transportu miejskiego i podmiejskiego, podwyższenie standardu usług przewozowych, poprawa komfortu podróży, bezpieczeństwa i dostępności
Podróż koleją z Wągrowca do
Poznania skróci się o 25 minut. Po
modernizacji pociąg będzie osiągał
prędkość 120 km na godzinę.
transportu kolejowego dla osób niepełnosprawnych, ograniczenie
hałasu. Powstaną dwa nowe przystanki osobowe: Czerwonak Osiedle i Murowana Goślina Zielone Wzgórza. Wartość projektu przekracza 175 mln zł, a dofinansowanie z WRPO wynosi 77%.
– Przesiądę się z samochodu na pociąg – cieszy się pan Maciej z Murowanej Gośliny. – Do biura w Poznaniu koleją dojadę o pół godziny
szybciej.
Faster by train
The modernization of tracks connecting Wągrowiec and Poznań is
being carried out. As a result, it will take less time for trains to reach
their destination, there will be more connections, urban and suburban transport will be combined, the standard of transport service,
A train journey from Wągrowiec to
Poznań will be shorter by 25 minutes.
After the track modernization, the train
will go as fast as 120 km/h.
comfort and safety of travelling, the accessibility of railway transport
to people with disabilities will be improved and noise will be abated.
Two new bus stops will be set up: Czerwonak Osiedle and Murowana Goślina Zielone Wzgórza. The value of the project is over PLN
175 million – the Wielkopolska Regional Operational Programme
subsidy amounts to 77% of the sum.
“I will switch from car to train and get to the office in Poznań half an
hour faster”, happily says Maciej from Murowana Goślina.
42
43
Kolej w stylu retro
Koleje / Railways
Kolej
w stylu
retro
Na modernizowanym odcinku (trasa nr 357 Sulechów – Luboń ) zachowane zostaną stare semafory kształtowe oraz dawne elementy
sterowania ruchem kolejowym.
– Wymienimy torowisko, założymy nowe podkłady oraz szyny. Nowoczesne szyno busy będą mogły jechać z prędkością 110 km/h
Historyczna trasa z Lubonia do
Wolsztyna zyska nowe oblicze.
– podkreśla Zbigniew Wolny, rzecznik poznańskiego oddziału Centrum Realizacji Inwestycji PKP PLK SA. Modernizacja trasy to także
wzrost bezpieczeństwa pasażerów. Zostanie zamontowana samoczynna blokada liniowa oraz sygnalizacja, dzięki której dyżurni ruchu
będą mogli obserwować pociągi poruszające się na wydzielonych
odcinkach. Przystanki zostaną wyposażone w pochylnie, które ułatwią wjazd wózków inwalidzkich. Wartość projektu to 84 mln zł, dofinansowania z EFRR wyniosło 52,8 mln zł.
Retro-style railway
The old semaphores and old rail traffic control elements on the section undergoing modernization (route 357 Sulechów – Luboń), will
be preserved.
“We will replace the track and lay new ties and rails. The state-of-theart railcars will attain the speed of 110 km/h,” says Zbigniew Wolny,
The historic route from Luboń to
Wolsztyn will gain a new character.
spokesman of the Poznań department of the PKP PLK SA Investment Implementation Center. The modernization of the route will
enhance the safety of passengers. An automatic line block system
will be installed, along with a signalling system, enabling the traffic
controllers to observe trains moving on specific railway sections. The
stops will be equipped with ramps for the disabled in wheelchairs.
The project costs PLN 84 million, while the funding from the European Regional Development Fund amounts to PLN 52.8 million.
44
45
Ekologia / Ecology
46
Z nurtem rzeki
Ekologia / Ecology
Głównym przedmiotem projektu „Infrastruktura i wyposażenie ośrodka
edukacyjnego Centrum Zarządzania Łęgami w Czeszewie” jest nowatorska instalacja edukacyjna „Rzeka” – przestrzenny model koryta rzeki, zbudowany z surowców naturalnych i – co najważniejsze – służący interaktywnemu nauczaniu. – Centrum Zarządzania Łęgami to nie tylko nazwa
Z nurtem
rzeki
Dzięki uruchamianiu wielu zmysłów jest to oferta
skierowana również do niewidomych, głuchych
i poruszających się na wózkach inwalidzkich.
ośrodka edukacyjnego, to również główny trend jego rozwoju. Staramy
się upowszechniać doświadczenia w zakresie czynnej ochrony siedlisk łęgowych. Oddając w ręce nauczycieli nowatorskie rozwiązania, zapraszamy do współpracy i mamy nadzieję, że nasze doświadczenie oraz zaplecze uatrakcyjnią lekcje terenowe, czyniąc je jeszcze bardziej wyjątkowymi
– mówi Jakub Wojdecki z Nadleśnictwa Jarocin. W ramach modernizacji
ośrodka zakupiono również prezentację multimedialną „Dziuplaki” oraz
zestaw kamer do obserwacji życia zwierząt w dziuplach i gniazdach, znajdujących się na terenie ośrodka w Czeszewie i w jego pobliżu. Wartość
projektu wynosi 466,1 tys. zł, dofinansowanie – 261,1 tys. zł.
With the river current
The main object in the project called “Infrastructure and equipment in
the educational facility ‘Czeszewo Riparian Forest Management Centre’” is “The River”: an innovative educational 3D model of a riverbed
built from natural resources and, most importantly, used for interactive
This offer is for those who perceive the world with
different senses - also for people with visual or
hearing impairments or in wheelchairs.
learning. The Riparian Forest Management Centre is not only a name
of an educational facility, but also a trend in development. “We try to
promote active protection of riparian forests. The teachers are provided with innovative solutions. Everyone is welcome to cooperate
with us and we hope that our experience and facilities will make the
field lessons more attractive and unique”, says Jakub Wojdecki of Jarocin Forest Inspectorate. A multimedia presentation “Dziuplaki” (“Near
Passerine Birds”) and a set of cameras to observe the animals living in
hollows and nests in the area surrounding the centre have also been
bought during the modernisation of the centre. The value of the project amounts to PLN 466,112 and the subsidy is PLN 261,085.
48
49
Dotykając las
Ekologia / Ecology
W Bucharzewie pod Sierakowem pracują znawcy lasu, którzy znaleźli
sposób na przekazywanie swojej wiedzy młodszym pokoleniom. Tu,
przy siedzibie Nadleśnictwa Sieraków, rozbudowano centrum edukacyjne. Na ścieżce „Leśnej Przygody” zainstalowano gry i pomoce edukacyjne. Większość elementów dostosowano do potrzeb osób niewidomych
Dotykając
las
Pobyt w Leśnym Ogrodzie
Edukacyjnym w Bucharzewie
łączy przyjemne z pożytecznym:
odpoczynek na powietrzu z nauką
przyrody.
i niedowidzących. Tablice informacyjne wraz z nakładką w języku Braile’a
zamieszczono na wysokości dostosowanej do wzrostu dzieci.
Jest tu też izba edukacyjna z eksponatami i sprzętem audiowizualnym do
prowadzenia lekcji przyrody. Leśniczy Waldemar Ciesielski podkreśla, że
bez dotacji z funduszy UE zrealizowanie przedsięwzięcia byłoby trudne.
Wartość inwestycji wyniosła 469 tys. zł (271 tys. zł to dotacja z EFRR).
Experience the forest
The forest experts who work in Bucharzewo near Sieraków have found
a method to pass their knowledge on to younger generations. A learning centre has been established in Sieraków forestry headquarters. Numerous educational games and resources can be found on the path
The Forest Educational Garden in
Bucharzewo is a perfect combination
of spending time in fresh air and
learning about nature.
50
called “Forest Adventure”. Majority of its elements are adjusted to the
needs of people with visual and hearing impairments. Information
boards with a special part written in Braille are attached in such a way
that children can reach them.
The garden also features a learning room with exhibits and audiovisual
equipment for teaching natural history. A forester Waldemar Ciesielski
emphasises that without the EU funds, it would be difficult to build the
centre. The value of investment amounted to PLN 469,000 (PLN 271,000
came from the European Regional Development Fund subsidy).
51
Cieplejsza szkoła
Ekologia / Ecology
Dzięki wsparciu z WRPO przeprowadzono termomodernizację Szkoły
Podstawowej nr 3 w Obornikach oraz podstawówki w Chrustowie (docieplenie ścian i stropów, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej). Dodatkowo w Chrustowie zainstalowano nowy kocioł na brykiet ze słomy.
Mało tego – uruchomiono tam linię technologiczną do wyrobu tego
Z nurtem
rzeki
Gmina Oborniki sięgnęła po unijne
fundusze na ocieplenie dwóch szkół
i wykorzystanie odnawialnych źródeł
energii do ogrzewania jednej z nich.
ekologicznego paliwa. Pracuje ona nie tylko na potrzeby macierzystej
placówki, ale także zapewnia opał dla większej szkoły w Rożnowie.
– Latem produkujemy brykiet, by zgromadzić odpowiedni zapas dla
obu szkół na sezon grzewczy – mówią pracownicy brykieciarni.
Cały projekt kosztował ponad 1,5 mln zł, a dofinansowanie z EFRR sięgnęło niemal 83%.
Warmer school
The assistance from the Wielkopolska Regional Operational Programme
was used to improve the thermal efficiency of the primary school 3 in
Oborniki and the primary school in Chrustowo (insulation of walls and
ceilings and replacement of windows and door frames). Additionally,
The commune of Oborniki has applied
for the EU funds to insulate two schools
and use renewable energy sources for
heating one of them.
a straw briquetting machine was installed and a technological line for
environment-friendly fuel production was initiated in Chrustowo. It is,
however, beneficial not only to the Chrustowo school, as it provides fuel
for the larger school in Rożnowo as well.
In summer, we produce briquette, to stock up sufficient supplies for
both schools for the heating period – say the employees of the briquette plant.
The whole project cost over PLN 1.5 million, including as much as 83%
of funding from the European Regional Development Fund.
52
53
Rewitalizacja / Revival
54
Inżynierowie z Piły
W pilskiej PWSZ kształcą się głównie mieszkańcy subregionu pilskiego. – To dla wielu z nich jedyna szansa zdobycia wykształcenia wyższego – mówi Sylwester Sieradzki, kanclerz PWSZ.
Szkoła działa na terenie dawnych koszarów wojskowych. Jej uruchomienie pozwoliło zrewitalizować ten obszar miasta. Szkoła, stanowią-
Inżynierowie
z Piły
W Pile, z dala od dużych ośrodków
akademickich, rozwija się prężna
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa
im. Stanisława Staszica. Uczelnia
wzmacnia teraz kierunki inżynierskie.
ca już okazały kampus, potrafi korzystać z funduszy UE. W 2006r. jeden
z budynków pokoszarowych przekształcono w nowoczesną bibliotekę. PWSZ wzmacnia dziś kierunki politechniczne. Nakładem 8 mln zł
buduje nowy obiekt, w którym będą urządzone pomieszczenia dydaktyczne dla studentów mechaniki i budowy maszyn oraz budownictwa. Około 6 mln zł szkoła pozyskała na ten cel z EFRR.
Engineers from Piła
It educates mainly the inhabitants of the Piła subregion. “For many
of them it’s the only chance to receive university education”, admits
Sylwester Sieradzki, college chancellor.
The school is situated in the area of former military barracks. This
part of the city was redeveloped when the school opened. It is now
In the city of Piła, far away from big
university campuses, Stanisław Staszic
State Vocational College is developing.
The school is now promoting its
engineering majors.
56
an impressive campus, whose authorities know how to use the
EU funds. In 2006, one of the former military buildings was turned
into a modern library. At the moment, the school is promoting its
technical majors. It has invested PLN 8 million in a new facility with
classrooms for students of mechanical and civil engineering. For this
investment, the European Regional Development Fund provided
the college with around PLN 6 million.
57
Prawo w koszarach
W miejscu, gdzie był kiedyś areszt garnizonowy, wybudowano
nową siedzibę Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu im.
Adama Mickiewicza. Uczelnia pozyskała na ten cel z WRPO przeszło
20 mln zł dotacji. Całkowita wartość inwestycji wyniosła 66,9 mln zł.
– W całym budynku jest dostęp do bezprzewodowej sieci internetowej. Ponadto w obiekcie znajduje się dobrze zaopatrzona księgar-
Prawo
w koszarach
W Poznaniu na zdegradowanych
obszarach powojskowych przy al.
Niepodległości powstaje miejski
kampus uniwersytecki.
nia prawnicza – mówi Łukasz Szoszkiewicz, student III roku prawa.
Uniwersytet zadbał nie tylko o edukację – działa tu również bar i restauracja. – Jedzenie jest bardzo smaczne i na studencką kieszeń
– chwalą studenci.
W kolejnym etapie jest tu planowana budowa trzykondygnacyjnego
parkingu, który odgrodzi budynek uczelni od nasypu kolejowego.
Law in barracks
The Faculty of Law and Administration of Adam Mickiewicz University in Poznań is now seated in a former military glasshouse. The university received over PLN 20 million from the Wielkopolska Regional
Operational Programme for this investment. The total value of the
project amounted to PLN 66.9 million.
A new university campus has been built
in a shabby former military area in Aleje
Niepodległości in Poznań.
“The whole building has access to the wireless network. Moreover,
there is a well-stocked legal bookstore”, says Łukasz Szoszkiewicz,
a third-year law student. Apart from providing educational facilities,
the university authorities also thought about a bar and a restaurant.
The students compliment the food saying it is tasty and affordable.
The next stage of the investment is building a three-storey car park,
which will separate the university from a railway embankment.
58
59
Uczelnie / Universities
60
Inżynierowie z Poznania
Nowy obiekt akademicki, wybudowany przy wsparciu z WRPO, poza
biblioteką, dysponuje 44 pomieszczeniami dydaktycznymi przeznaczonymi dla studentów wszystkich wydziałów uczelni. To budynek
inteligentny, wyposażony w najnowsze media elektroniczne. Multimedialna biblioteka umożliwia szybki dostęp do posiadanych zbio-
Inżynierowie
z Poznania
Politechnika Poznańska zyskała
nowoczesną Biblioteką Techniczną.
Równocześnie przybyło jej nowe
Centrum Wykładowe, z którego
korzysta 6 tys. studentów.
rów na miejscu, a także wykorzystanie zasobów elektronicznych on
line. Wartość projektu wyniosła 75,6 mln zł, a dofinansowanie z EFRR
- 56,7 mln zł.
Rektor uczelni, prof. Adam Hamrol, jest spokojny o wykorzystanie
nowej infrastruktury. Od kilku lat systematycznie wzrasta liczba kandydatów na politechniki. A zmieniający się rynek pracy potrzebuje
coraz więcej inżynierów.
Engineers from Poznań
These new academic facilities have been built with the support of
the Wielkopolska Regional Operational Programme. Apart from the
library, there are 44 classrooms for students from all the university
departments. It is an intelligent building, equipped in high-tech
Poznań University of Technology
has built a modern Technical Library.
Moreover, six thousand students can
now use a new Lecture Centre.
62
electronic media. A multimedia library allows the visitors to quickly
access the on-site resources and also to use the online resources.
The value of the project amounted to PLN 75.6 million and the subsidy from the European Regional Development Fund was PLN 56.7
million.
Professor Adam Hamrol, university rector, is calm about how he is
going to use the new infrastructure. In the last few years, the number of university candidates has been rising and a changing labour
market needs more and more engineers.
63
Podaj dalej
Fundacja PODAJ DALEJ kontynuuje dzieło dr Piotra Janaszka, zmarłego w 1998 r. znanego konińskiego lekarza i przyjaciela osób niepełnosprawnych. Od 2004 r. Fundacja zajmowała niewielki lokal po
magazynie w budynku jednego z liceów. – Większość naszych działań odbywała się w pomieszczeniach udostępnianych przez życz-
Inżynierowie
z Poznania
W Koninie powstało nowoczesne
centrum rehabilitacji społecznej
i zawodowej osób niepełnosprawnych.
liwe nam osoby i organizacje. Od dawna marzył nam się większy
i profesjonalnie wyposażony ośrodek – mówi Zuzanna Janaszek-Maciaszek, prezes Fundacji.
Dzięki energii i samozaparciu pracowników oraz wolontariuszy marzenie się spełniło. Od lutego 2011 r. w nowym Centrum Południowa
prowadzone są zajęcia usprawniające i zwiększające samodzielność
osób niepełnosprawnych. Aktywnie działa też centrum wolontariatu. Unia Europejska wsparła projekt dotacją w wysokości prawie
480 tys. zł.
Pay it forward
“Podaj Dalej” (“Pay it forward”) Foundation continues the exceptional
work of Piotr Janaszek, PhD, a well-known Konin doctor and friend of
people with disabilities, who died in 1998. Since 2004, the Foundation has been seated in a small room adapted from a warehouse in
the building of a high school. “We performed most of our activities in
rooms which were made available to us by kind-hearted people and
A modern social and professional
rehabilitation centre for people with
disabilities has been created in Konin.
64
organizations. We were dreaming about a bigger and professionallyequipped building for a long time”, says Zuzanna Janaszek-Maciaszek,
president of the Foundation.
This dream has come true owing to the energy and determination of
the employees and volunteers. Since February 2011, activities helping
people with disabilities rehabilitate and increase their independence
have been conducted in the new Południowa Centre. Moreover, a voluntary services centre is also very active. The European Union has supported this project with a subsidy amounting to nearly PLN 480,000.
65
Szpitale / Hospitals
66
Unijny zastrzyk
Realizacja projektu wpłynie na podwyższenie poziomu wczesnego wykrywania i terapii w chorobach sercowo-naczyniowych oraz
innych, w których badanie rezonansu magnetycznego często jest
metodą z wyboru (schorzenia onkologiczne). Kompleksową opieką
w Szpitalu objęci zostaną pacjenci z pękniętymi tętniakami aorty
i zatorowością płucną.
Unijny
zastrzyk
Zakup rezonansu magnetycznego
umożliwi badania, do których dostęp
na terenie Wielkopolski był do tej pory
utrudniony.
– Skróci się czas oczekiwania na usługi medyczne i zwiększy liczba
wykonywanych zabiegów. Skróci się też czas diagnostyki i średni
czas hospitalizacji. Ponadto więcej osób będzie miało dostęp do
specjalistycznych świadczeń zdrowotnych – przekonuje docent
Małgorzata Pyda, kierownik pracowni rezonansu magnetycznego.
Całkowita wartość projektu wynosi 6,4 mln zł, w tym dofinansowanie z WRPO 4,8 mln zł.
EU money injection
The implementation of this project will facilitate the early detection
and treatment of cardiovascular diseases as well as other diseases, in
the course of which MRI is often a test of choice (oncological conditions). The hospital will provide comprehensive care to patients with
aortic aneurism rupture and pulmonary thromboembolism.
The purchase of the MRI will enable
patients to undergo tests, which have
previously been difficult to access in the
Wielkopolska region.
68
“Patients will not have to wait for medical services for a very long
time, as they do now, and the number of performed procedures will
increase. The diagnostic process will be faster and the average time
patients stay in a hospital will shorten. Moreover, more people will get
access to specialist health services,” claims Małgorzata Pyda, an associate professor and the director of the MRI laboratory. The total cost of
the project amounts to PLN 6.5 million, including the subsidy from
the Wielkopolska Regional Operational Programme in the amount of
PLN 4.8 million.
69
Więcej badań
Celem projektu było zwiększenie liczby badań diagnostycznych
oraz zapewnienie pacjentom dostępu do kompleksowej opieki
w jednym zakładzie. Istotnym elementem było również wdrożenie
terapii oszczędzającej, którą można stosować we wcześnie zdiagno-
Więcej
badań
Zakup sprzętu medycznego wpłynął na
rozwój diagnostyki i usprawnił proces
terapeutyczny w Pleszewskim Centrum
Medycznym.
zowanych stanach chorobowych. Dzięki temu udało się ograniczyć
liczbę pacjentów w stanach ciężkich, wymagających kosztownego
leczenia farmakologicznego.
– Zakup sprzętu medycznego pozwolił na skrócenie czasu oczekiwania na badania, co przekłada się na zadowolenie pacjentów z obsługi medycznej – cieszy się i dyrektor ds. medycznych dr.n.med.
Ryszard Bosacki. Wartość całkowita projektu 842 751 zł, dofinansowanie z UE wynosi 632 063 zł.
More tests
The project aimed at increasing the number of diagnostic examinations and providing the patients with the access to comprehensive
care in one facility. The implementation of a cost-saving therapy,
which can be used with the early-diagnosed patients, is also a significant part of the project. It has limited the number of patients in
a grave medical condition, who need a costly drug treatment.
Purchase of medical equipment
has influenced the development of
diagnostics and improved treatment in
the Pleszewo Medical Center.
“The newly-purchased medical equipment has shortened the examination waiting time, which translated into patients’ satisfaction with
the medical service”, says proudly the medical officer Ryszard Bosacki,
MD. The total value of the project is PLN 842,751, while the EU subsidy
amounts to PLN 632,063.
70
71
Nowoczesna aparatura
Dzięki realizacji projektu szpital wzbogacił się o urządzenia medyczne warte ponad 1 mln 400 tys. zł. Zakupiono m.in. aparat USG – ginekologiczny oraz aparat z opcją echokardiografu, kardiomonitory,
respiratory, pompy infuzyjne, aparat RTG, aparat do znieczulania,
Nowoczesna
aparatura
To był największy, jednorazowy zakup
sprzętu i aparatury medycznej w historii
Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej
w Ostrzeszowie.
kapnograf, a także zestaw laparoskopowy chirurgiczno-ginekologiczny z histeroskopem.
– Nowoczesna aparatura i sprzęt medyczny zakupione przy wsparciu z UE przybliżyły naszą placówkę do nowoczesnych standardów
szpitala powiatowego. Możemy teraz lepiej i skuteczniej leczyć
mieszkańców powiatu ostrzeszowskiego – mówi Henryk Siciński,
dyrektor ZZOZ w Ostrzeszowie.
State-of-the-art equipment
Thanks to the implementation of the project, the hospital gained
medical appliances worth PLN 1.4 million. The equipment includes
gynaecological ultrasound machine as well as device with cardiac ultrasound option, cardiac monitors, respirators, infusion pumps, x-ray
generator, anaesthetic machine, capnograph, and surgical and gynaecological laparoscopy set with hysteroscope.
This was the largest single purchase
of equipment and medical devices in
the history of the Group of Healthcare
Centres in Ostrzeszów.
“State-of-the-art equipment and medical appliances purchased with
the assistance of the EU have brought our facility closer to modern
standards of a district hospital. Now, we can treat patients from the
Ostrzeszów district in a better and more efficient way,” says Henryk
Siciński, head of the Group of Healthcare Centres in Ostrzeszów.
72
73
Blok na zdrowie
To efekty realizacji projektu dotyczącego przebudowy bloku operacyjnego w SPZOZ w Szamotułach. Wydzielone zostały cztery sale
operacyjne – ortopedyczna, ginekologiczno-chirurgiczna, do cięć
cesarskich oraz chirurgiczna. – Każda z sal wyposażona jest w no-
Blok
na zdrowie
Możliwości świadczenia usług
medycznych na najwyższym
poziomie. Komfort pracy dla lekarzy
i bezpieczeństwo dla pacjentów.
woczesne stoły operacyjne i lampy bezcieniowe. Sale posiadają też
laminarny system nawiewu powietrza – opowiada Anna Schlabs
z SPZOZ w Szamotułach.
Stworzono pomieszczenia, w których przygotowywani są pacjenci
do zabiegów i wybudzania. Powstała sala resuscytacji noworodków,
w której znajduje się stół reanimacyjny oraz inkubator transportowy.
Modernizacja bloku operacyjnego kosztowała ponad 6 mln zł, przeszło 4,5 mln zł pozyskano z unijnych funduszy.
New wing for patients
These are the results of the project of rebuilding the operating wing
in the Private Healthcare Centre in Szamotuły. Four operating rooms
were sectioned off – orthopaedic, gynaecological-surgical, C-section
and surgical. “Each of them is equipped with the state-of-the-art operating tables and scialytic lights. Moreover, the rooms have a laminar
air flow system,” says Anna Schlabs from the Private Healthcare Centre
in Szamotuły.
Highest-standard health services,
comfort of work for doctors and safety
for patients.
New rooms also include those where patients are prepared for procedures and where they wait for the anaesthesia to wear off, and a neonatal resuscitation room, with reanimation table and mobile incubator. The modernization of the wing cost over PLN 6 million, including
PLN 4.5 million from the EU funds.
74
75
Turystyka / Tourism
76
Ostoja pielgrzymów
Turystyka / Tourism
Licheń Stary jest jednym z największych sanktuariów maryjnych w Polsce. Sanktuarium wraz ze słynną bazyliką Najświętszej Maryi Panny Licheńskiej odwiedza ok. 1,5 mln pielgrzymów rocznie.
W grąblińskim lesie położonym ok. 2 km od Lichenia miały miejsce
objawienia, które dały początek kultowi maryjnemu w tym miejscu.
Ostoja
pielgrzymów
Pielgrzymi odwiedzający licheńskie
sanktuarium mogą zatrzymać się
w nowym obiekcie noclegowym
w pobliskim Grąblinie.
– Grąblin stał się miejscem refleksji i modlitwy. Wychodząc naprzeciw
potrzebom pielgrzymów, wybudowaliśmy dla nich obiekt, w którym po
trudach pielgrzymowania będą mogli odpocząć, posilić się i przenocować – mówi ks. Krzysztof Jędrzejewski MIC, przełożony oraz ekonom
Domu Zakonnego Zgromadzenia Księży Marianów w Licheniu Starym.
Rok po uzyskaniu dofinansowania z WRPO (kwota dotacji ponad
1,85 mln zł) w Grąblinie powstał nowy pensjonat z 48 miejscami noclegowymi, barem samoobsługowym, punktem handlowym i punktem
informacji turystycznej. Przy budynku zagospodarowano teren, urządzono parking i plac zabaw dla dzieci.
Pilgrims’ refuge
Licheń Stary is one of the largest Marian Sanctuaries in Poland. The
sanctuary with its Basilica of Our Lady of Licheń is visited by approx.
1.5 million pilgrims each year.
Grąblin forest, about 2 km from Licheń, has witnessed revelations,
which have given rise to the cult of Mary. “Grąblin became a place for
thought and prayer. We wanted to provide the pilgrims with a building where they could take rest, have a meal and stay for the night” ,
Pilgrims visiting a sanctuary in Licheń
can now stay in a new boarding house
in a nearby town of Grąblin.
78
says Rev. Krzysztof Jędrzejewski MIC, religious superior and monastery
steward in the religious house of the Congregation of Marian Fathers
in Licheń Stary.
A year after the subsidy (over PLN 1.85 million) from the Wielkopolska Regional Operational Programme was granted, a new boarding
house in Grąblin was built. It offers 48 beds, a self-service bar, a shop
and tourist information. A car park and a play ground can be found in
the area surrounding the building.
79
Rowerostrada
Turystyka / Tourism
Nowa ścieżka rowerowa przebiega przez nasyp po zlikwidowanej kolejce wąskotorowej. Asfaltowa droga dla rowerzystów ma ponad 4 km
długości i 2 m szerokości. Budowa ścieżki kosztowała ponad 725 tys. zł.
– Na zaniedbanym odcinku przy trasie samochodowej pojawiła się ma-
Rowerostrada
Rowerzyści mogą teraz bezpiecznie
i przyjemnie pokonywać trasę ze
Starego Tomyśla do Róży.
lownicza ścieżka dla rowerzystów – mówi Adrianna Zielińska, naczelnik
Wydziału Inwestycji w Urzędzie Gminy w Nowym Tomyślu. Realizacja
przedsięwzięcia była możliwa dzięki dofinansowaniu z unijnych środków w wysokości ponad 471 tys. zł, które gmina Nowy Tomyśl otrzymała na wykonanie projektu. Inwestycja poprawiła komfort życia i bezpieczeństwo mieszkańców gminy. Udało się też poprawić estetykę terenu.
Bikeway
A new bike lane runs along the embankment that remained from
the narrow-gauge railway. The asphalt road for cyclists is 4 kilometres long and 2 metres wide. The cost of the construction amounted
to over PLN 725,000.
“A scenic bicycle lane replaced the squalid area along the car route,”
says Adrianna Zielińska, head of the Investment Department in the
commune office of Nowy Tomyśl. We were able to complete the in-
Travelling from Stary Tomyśl to Róża is
now both safe and pleasant for cyclists.
vestment owing to the EU funding at the amount of PLN 471,000
that the commune of Nowy Tomyśl secured. The investment improved the comfort and safety of our residents and enhanced the
beauty of the area.”
80
81
Turystyka / Tourism
Przyroda w nowej oprawie
W ramach projektu przebudowano m.in. nawierzchnię wzdłuż jeziora,
utwardzono plac widokowy i zrekonstruowano ogrodzenie przy muzeum Marcina Rożka. Powstały nowe trasy spacerowe i edukacyjne. Wy-
Przyroda
w nowej
oprawie
Nad jeziorem Wolsztyńskim
wypoczywa coraz więcej turystów.
Tereny wokół akwenu stały się też
ulubionym miejscem spacerów dla
mieszkańców miasta i gminy.
mieniono oświetlenie, ustawiono tablice informacyjne, ławki i kosze na
śmieci. Dofinansowanie z UE wyniosło ponad 699 tys. zł.
– Teraz możemy lepiej wykorzystać potencjał przyrodniczy tego miejsca. A to przyczynia się do wzrostu atrakcyjności turystyczno-rekreacyjnej zarówno gminy, jak i całego regionu – przekonuje Robert Papierowski z Urzędu Miejskiego w Wolsztynie.
Nature in a new setting
The area along the lake was rebuilt as part of the project, the viewing square was paved and the fence near the Marcin Rożek museum
was reconstructed. New routes for pedestrians and routes with educational qualities were built, the lighting was replaced and informa-
More and more tourists choose the
Wolsztyn lake as their destination. The
area surrounding it has also become
a favourite place for leisurely strolls for
residents of the town.
tion boards, benches and rubbish bins were placed in the area. The
UE funding totalled PLN 699,000.
“We are now able to make a better use of the potential of the nature
we can admire here. This, in turn, makes not only the commune but
also the region a more attractive place for tourists,” claims Robert
Papierowski from the Town Council in Wolsztyn.
82
83
Turystyka / Tourism
Kajakiem i rowerem
Miasto postanowiło wykorzystać swoje wyjątkowe położenie – na skraju Puszczy Noteckiej, w pobliżu atrakcyjnych jezior i na skrzyżowaniu
trasy rowerowej R1 ze szlakiem wodnym na Warcie. Za 2 mln zł, z cze-
Kajakiem
i rowerem
Międzychód potrafi pozyskiwać
pieniądze nie tylko na najpilniejsze
inwestycje, ale także na te, które
wnoszą nową wartość zarówno dla
mieszkańców, jak i turystów.
go 1,3 mln zł pochodziło z Unii Europejskiej, miasto stworzyło nowy
produkt turystyczny: Centrum Turystyki Rowerowej i Wodnej. – Teraz
z kajaka można się przesiąść na rower. Wybudowaliśmy m.in. przystań
kajakową na Warcie i ścieżkę pieszo-rowerową (ok. 6 km) prowadzącą
od Starego Portu do ośrodka wypoczynkowego nad jeziorem Mierzyńskim – mówi Agnieszka Leśniewska z Urzędu Miasta. Z tej trasy regularnie korzystają nie tylko turyści, ale też lokalni seniorzy. – Te inwestycje
ułatwiły nam aktywne spędzanie czasu – cieszą się.
Canoeing and cycling
The city has decided to make use of its exceptional location: on the
periphery of the Noteć Forest, in the vicinity of beautiful lakes and
on the crossroads of the R1 cycle lane and Warta River waterway.
A new tourist product: Water and Cycling Tourism Centre, founded
The city of Międzychód knows how
to raise funds, not only for the most
urgent investments, but also for those
which bring both the city inhabitants
and its tourists a new quality.
by the city, cost PLN 2 million, of which PLN 1.3 million came from
the European Union. Międzychód has built, among others, a canoe
landing-stage on the Warta River and a hiking and cycling path
(about 6 km) leading to a lakeside resort centre by Lake Mierzyn.
This path is regularly used not only by tourists, but also by the local
senior’s club members.
84
85
Turystyka / Tourism
Marina w Czarnkowie
Liczącą 690 km drogę wodną tworzą rzeka Noteć, Warta i Kanał Bydgoski. Do niedawna wodniacy nie mieli dogodnych miejsc do zatrzymania się, zatankowania paliwa, uzupełnienia wody i prowiantu
Marina
w Czarnkowie
Wielka Pętla Wielkopolski łączy
sieć śródlądowych dróg wodnych
zachodniej Europy z Zalewem
Wiślanym oraz Niemnem i Dnieprem.
czy skorzystania z przyzwoitej toalety. – Związek Miast i Gmin Nadnoteckich z siedzibą w Nakle już w 2001 r. postawił sobie za cel przywrócenie rzek miejscowościom położonym wzdłuż szlaku. Powstała
całościowa koncepcja budowy marin i promocji turystyki wodnej –
mówi Marcin Waśko z magistratu w Czarnkowie.
Miasto pozyskało z WRPO 1,8 mln zł dofinansowania na budowę
przystani. Cała inwestycja kosztowała 3 mln zł. – Od otwarcia mariny
w lipcu 2011 do połowy września zatrzymało się u nas ponad 80
łodzi. Wśród gości mamy wielu obcokrajowców – dodaje bosman
Tadeusz Rybarczyk.
Marina in Czarnków
The Noteć and Warta Rivers, together with the Bydgoszcz Canal create
a 690-kilometre waterway. Until recently, people travelling by water had
no place to stay, tank up, get some food and water or use a decent toilet. “Already in 2001, the Association of Towns and Communes upon the
Noteć River seated in Nakło decided their goal was to bring back the
The Great Wielkopolska Loop connects
the Western Europe inland water route
network of the Western Europe with
the Vistula Lagoon and the Niemen and
Dnieper Rivers.
86
rivers to the towns and cities situated along the waterway. A comprehensive concept was formulated including the plans to build marinas
and to promote water tourism”, says Marcin Waśko from the Czarnków
municipality.
The city acquired PLN 1.8 million to build a new marina. The whole investment cost was PLN 3 million. “More than 80 people stayed in Czarnków
from July 2011, when the marina was opened, till the middle of September. There were many foreigners among them”, adds a boatswain, Tadeusz Rybarczyk.
87
Nowoczesny skansen
Turystyka / Tourism
XVIII-wieczny dworek wraz z zabudowaniami folwarcznymi zaadaptowany został na ośrodek hotelowy z klimatyczną restauracją, karczmą i piwnicą win, które firmuje Marek Kondrat. Stworzono tu 200
Nowoczesny
skansen
Kulturę Olendrów, osadników protestanckich
pochodzących z Niderlandów, można
dziś podziwiać w Krainie Konferencji
i Wypoczynku OLANDIA.
miejsc noclegowych. Realizacja dwóch etapów projektu „Rewitalizacja terenu pofolwarcznego w Prusimiu na Skansen Olenderski” kosztowała przeszło 17 mln zł, w tym z funduszy UE prawie 7,9 mln zł.
– Do tego, by odwołać się do dziedzictwa olenderskiego, przekonał
nas Włodzimierz Łęcki (były wojewoda i regionalista – przyp. red.).
Pomysł okazał się trafiony – mówi Jan Makowicz, współwłaściciel
„Olandii”. Ale to nietypowy skansen, bo sportem stoi. Tu goście aktywnie spędzają czas – łodzie, rowery, golf, piłka nożna. Obiektowi
przyznano również prestiżowy certyfikat UEFA dla miejsc rekomendowanych na centra pobytowe podczas Euro 2012.
Modern heritage park
An 18th-century manor house, together with its farm buildings, has been
converted into a hotel centre with an atmospheric restaurant, a tavern
and a wine cellar, whose collection is recommended by the popular Polish actor, Marek Kondrat. The hotel offers 200 beds. Implementation of
the two stages of the project called “Redevelopment of the former manor
One can admire the culture of Hauländers,
protestant settlers from the Netherlands,
in the Conference and Recreation Land
OLANDIA.
88
area in Prusim into a Hauländer heritage park” cost over PLN 17 million
and was supported with PLN 7.9 million from the EU subsidies.
“Włodzimierz Łęcki (a former voivode and a regionalist - editor’s note)
convinced us to invoke the Hauländer heritage. The idea has turned out
to be great”, says Jan Makowicz, co-owner of “Olandia”. It is not a typical
heritage park because it is focused on sports. The guests spend their time
here in an active way: sailing, cycling, playing golf or football. The facility
has been granted a prestigious UEFA certificate, recommending places
to stay for Euro 2012 football fans.
89
W kierunku rzeki
Turystyka / Tourism
Rewitalizacja starej części Konina ożywiła tę omijaną przez turystów
i mieszkańców część miasta. W odrestaurowanych kamienicach powstały lokale gastronomiczne i hotel. Niestety, estetykę tego miejsca
psuły zaniedbane tereny nad Wartą.
W kierunku
rzeki
Nowy bulwar nad rzeką Wartą znacznie
zwiększył atrakcyjność konińskiej
Starówki.
Dzięki dotacji z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego,
wybudowano Bulwar Nadwarciański, którego głównym elementem
jest ścieżka na lewym brzegu rzeki. Wzdłuż niej wybudowano obiekty rekreacyjne - tarasy, przystań pasażerską, marinę rzeczną, plac
szkolny oraz łąkę rekreacyjną z oczkami wodnymi. Projekt o wartości prawie 16 mln zł uzyskał dofinansowanie z UE w wysokości
10,4 mln zł.
Utworzenie na wałach nadwarciańskich atrakcyjnych terenów rekreacyjno – sportowych zwiększyło atrakcyjność turystyczną miasta.
Widok bulwaru zachęca kierowców przejeżdżających przez Most Toruński do zatrzymania się na Starówce i spaceru wzdłuż rzeki.
Towards the river
The old part of Konin, rarely visited by tourists and the city inhabitants,
has been redeveloped and thus revived. New restaurant and hotels have
been opened in the restored tenements. Unfortunately, the good impression used to be weakened by a neglected area near the Warta River.
Owing to the subsidy from the European Regional Development Fund,
A new Warta boulevard has
significantly increased the
attractiveness of the old town in Konin.
the Nadwarciański Boulevard has been built. Its main attraction is a path
along the left riverbank with various leisure facilities: terraces, a disembarkation point, a river marina, a school ground and recreational grassland
with small ponds. The project cost nearly PLN 16 million and was subsidized by the EU with PLN 10.4 million.
Interesting areas for recreation and tourism have been created along the
Warta River, which makes the city even more attractive for tourism. Seeing the boulevard, many drivers going over the Toruń Bridge are encouraged to stop in the old town and have a walk along the river.
90
91
Kultura / Culture
92
Kultura / Culture
Metamorfozy
Bralin, Baranów, Proszów, Ostrzeszów, Strzałków, Zborów, Kucharki,
Szczury, Pleszew, Borków Stary, Mikstat – świątynie w tych miejscowościach objęto projektem odnowy i konserwacji. Przeprowadzono m.in.
renowację ołtarzy, ambon, prospektów organowych, posadzek, okien,
Metamorfozy
11 drewnianych kościołów południowej
Wielkopolski odnowiło swoje oblicze.
drzwi, ścian i schodów. Wymieniano instalację elektryczną, stropy oraz
więźby i pokrycie dachów. Zaimpregnowano drewniane elementy
konstrukcyjne świątyń. Zamontowano systemy: antywłamaniowy
oraz wczesnego wykrywania pożaru. Wartość projektu przekroczyła
14,5 mln zł, dofinansowanie z EFRR – 9 mln zł.
– Przy okazji powstał ciekawy produkt turystyczny – szlak drewnianych kościółków. To zachęca np. do wyprawy rowerem przez południe
Wielkopolski – mówi Marek Rokita – miłośnik turystki rowerowej.
Transformations
The churches from Bralin, Baranów, Proszów, Ostrzeszów, Strzałków,
Zborów, Kucharki, Szczury, Pleszew, Borków Stary, Mikstat have become
part of a revitalization and preservation project. Altars, pulpits, organ façades, floors, windows, doors, walls, stairs etc. have been renovated. The
wiring system, ceiling, rafter framing and roofing have been changed.
Eleven wooden churches in the
Southern Wielkopolska have been
given a new life.
Wooden construction elements of the churches have been impregnated.
An anti-theft system and early smoke detectors have been installed. The
value of the project amounted to over PLN 14.5 million and the subsidy
from the European Regional Development Fund was PLN 9 million.
“An interesting tourist attraction has been created – a trail of wooden
churches. This encourages people to go cycling in the Southern Wielkopolska”, says a cycling tourism enthusiast, Marek Rokita.
94
95
Kultura w świątyni
Kultura / Culture
Odnowiona została cała elewacja, wymieniono tynki, dach i kopuły
wież. Z niezwykłą starannością odtworzono detale architektoniczne. Odnowiono drewniane empory wewnątrz obiektu i polichromie
ścienne. W sali głównej położono posadzkę kamienną. Odsłonięto też
Kultura
w świątyni
Odnowiona synagoga w Ostrowie
Wielkopolskim jako centrum wydarzeń
kulturalnych szybko stała się jedną
z wizytówek miasta.
ścianę wschodnią z tzw. szafą ołtarzową w formie portalu. – Wnętrze
synagogi po remoncie i adaptacji zachowało czytelny, pierwotny układ
funkcjonalny. Budynek odzyskał dawną świetność, stając się wizytówką miasta – mówi Elżbieta Wolniewicz-Kukuła, miejski konserwator zabytków. Wnętrze zabytku zostanie wykorzystane na salę koncertową
z mobilną widownią na ponad 140 miejsc. Na odnowienie synagogi
przeznaczono 6,9 mln zł, w tym 4,8 mln zł to dotacja z Brukseli.
Culture in the synagogue
The whole elevation of the synagogue was renovated and the plaster
and tower domes were replaced. All the architectural details were reconstructed with meticulous care. The wooden emporas inside the buildings and the polychromes on the walls were renovated. In the main hall,
a stone floor was laid. Moreover, the eastern wall, with the so-called altar
Being a centre of cultural events,
the renovated synagogue in Ostrów
Wielkopolski, quickly became one of
the town’s prides.
cabinet in the form of a portal was unveiled. “After the renovation and
adaptation, the synagogue’s interior retained its former clear functional
layout. The building recaptured its previous splendour, becoming the
town’s pride,” says Elżbieta Wolniewicz-Kukuła, the town’s restorer of monuments. The interior of the building will be used as a concert hall with
a mobile auditory with over 140 seats. PLN 6.9 million was earmarked for
the renovation of the synagogue, including the funding from Brussels in
the amount of PLN 4.8 million.
96
97
Kultura / Culture
Mehoffer zamieszkał w Turku
Turek otrzymał z EFRR prawie 7,5 mln zł dofinansowania na konserwację ok. 3 tys. m2 zabytkowych polichromii w neogotyckim kościele
i przebudowę ratusza miejskiego, ponad 1 mln zł na działalność promocyjną nowego produktu kultury oraz kilkaset tysięcy złotych w ramach środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na zakup
prac mistrza Mehoffera.
Mehoffer
zamieszkał
w Turku
Turek przeistacza się coraz bardziej
w miasto w klimacie Mehoffera.
– Po zrealizowaniu projektów narracja nowego produktu kultury
rozwinie się pomiędzy Muzeum, gdzie obejrzeć będzie można ekspozycję projektów polichromii, szkiców obrazów i witraży Mehoffera,
dokumentów związanych z jego pobytem w Turku, a kościołem, gdzie
zwiedzający będą mogą podziwiać odrestaurowane polichromie
w całym ich splendorze – opowiada Agnieszka Dłoniak, kierownik
Wydziału Środków Zewnętrznych Urzędu Miejskiego w Turku. – Efekty pracy mistrza wykorzystamy również do promocji miasta m.in. poprzez organizację festiwalu „Mehofferowskie klimaty”.
Józef Mehoffer in Turek
Turek secured a funding of nearly PLN 7.5 million from the European
Regional Development Fund for the renovation of historic polychromes
(approx. 3,000 m2) in the neo-gothic church and for the conversion of
the town hall. It also received over PLN 1 million for promoting the product of culture. Moreover, the Ministry of Culture and National Heritage
granted Turek several hundred zlotys for the purchase of works by Józef
Menhoffer.
Turek becomes increasingly similar to
the works by Józef Menhoffer.
“When the projects have been implemented, the new product of culture will be presented both in the Museum, which will host an exhibition
of Menhoffer’s polychrome and painting drafts, stained glass as well as
documents connected with his stay in Turek and the church, where the
visitors will have a chance to admire the renovated polychromes in all
their glory. The works of Józef Menhoffer will also be used to promote the
town, for instance through the ‘Menhoffer’s atmosphere’ festival,” says Agnieszka Dłoniak, director of the External Assets Department of the Town
Office in Turek.
98
99
Piękne wzgórze
Kultura / Culture
Prace rewaloryzacyjne objęły bezpośrednie otoczenie świątyni (nowy
bruk, podjazdy, poręcze, zieleń, monitoring), jej wnętrza (konserwacja
wieży południowej, reliktów kaplicy Łaskiego oraz wymiana balustrad
na kamienne) oraz obiekty położone przy ulicy Kolegiaty (m.in. muzeum, archiwum, siedziba Radia Plus).
Piękne
wzgórze
Wzgórze Lecha w Gnieźnie, gdzie
znajduje się katedra - zabytek
światowego dziedzictwa kulturowego,
zyskało nowe oblicze.
– Katedra jest dominantą w krajobrazie miasta. Efekt estetyczny inwestycji wpłynął na wzrost ruchu na Wzgórzu Lecha. Zyskaliśmy
piękny obiekt muzealny otwarty dla turystów oraz archiwum służące
naukowcom. Katedra ma teraz godną oprawę – mówi ks. Jarosław
Bogacz z Archidiecezji Gnieźnieńskiej, koordynator projektu.
Koszt projektu wyniósł prawie 13,8 mln zł, a Archidiecezja pozyskała
na jego realizację ok. 9,66 mln zł z unijnych funduszy.
Beautiful hill
The restoration works were conducted in the immediate vicinity of the
cathedral (new pavement, access roads, railings, greenery, monitoring),
its interiors (renovation of the southern tower and relics in the chapel of
Archbishop Łaski and replacement of the existing balustrades with stone
ones) as well as facilities in Kolegiata Street (museum, archives, Radio Plus
main seat).
Lech’s Hill with its cathedral - the world
heritage site, gained new character.
“The cathedral dominates in Gniezno’s scenery. The aesthetic effect
increased the number of visitors to the Lech’s Hill. We gained a beautiful museum facility open for tourists and archives that can be used by
scholars. Now, the cathedral has the setting it deserves,” says rev. Jarosław
Bogacz from the Gniezno Archdiocese, project coordinator.
The project cost nearly PLN 13.8 million, about PLN 9.66 million was provided from the EU funds.
100
101
Cymelia odzyskały blask
Kultura / Culture
Zbiory, z których większość to tzw. cymelia, znajdują się w Specjalnym
Ośrodku Szkolno-Wychowawczym dla Dzieci Niewidomych w Owińskach. W 2010 r. renowacji poddano 94 eksponaty. Koszt wykonanych
prac to ponad 187 tys. zł. Powiat poznański na realizację tego przedsięwzięcia otrzymał dofinansowanie w wysokości ok. 85 tys. zł.
Cymelia
odzyskały
blask
Renowacja unikatowych przedmiotów
związanych z kulturą osób
niewidomych pozwoliła na odnowienie
jednej z największych kolekcji
tyflografiki w Europie.
– Przeprowadzone zabiegi konserwatorskie pozwoliły na przywrócenie zbiorom tyflologicznym dawnej formy, a jednocześnie zabezpieczyły kolekcję przed postępującym zniszczeniem – mówi Marek
Jakubowski, kustosz zbiorów. Odrestaurowana i zabezpieczona przed
szkodliwym wpływem warunków atmosferycznych kolekcja zostanie
udostępniona zwiedzającym w formie stałej ekspozycji.
Cimelia regained their
splendour
The collections, whose majority is comprised by cimelia, are housed in
the Special Educational Center for Blind Children in Owińska. In 2010, 94
artifacts were restored. The cost of the works amounted to over PLN 187,
000. The district of Poznań was granted a subsidy of about PLN 85,000 for
the implementation of this project.
Restoration of unique objects related
to the culture of the blind allowed for
the renovation of one of the largest
collections of tyflographics in Europe.
“The restoration works brought the tyflographic collections back to their
original shape and provided them with protection from further dilapidation,” says Marek Jakubowski, curator of the collections. Renovated collections, protected from the detrimental impact of weather conditions, will
be accessible to the visitors in the form of a permanent exhibition.
102
103
Spis treści / Table of contents
Wstęp
Introduction. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-5
Laboratorium innowacji (Centrum Badań DNA, Poznań)
Innovation laboratory (DNA Research Center, Poznań). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-7
Wymiary sukcesu (Griltex, Złotkowo)
Measure of success (Griltex,Złotkowo). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8-9
Nowoczesny Klaster Spożywczy (Klaster Spożywczy Południowej Wielkopolski, Kalisz)
Modern Food Cluster (Southern Wielkopolska Food Cluster, Kalisz). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10-11
W stronę innowacyjności (Leszczyńskie Centrum Biznesu, Leszno)
Towards innovation (Leszno Business Centre). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12-13
Wiedza zawarta w cząsteczce (Laboratorium Diagnostyki Molekularnej GenMed, Poznań)
Knowledge in a particle (GenMed Molecular Diagnostics Laboratory, Poznań) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14-15
Design w centrum miasta (Pro Design, Poznań)
Design in the city centre (Pro Design Poznań) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16-17
Wyprzedzić konkurencję (KON-PLAST, Stare Miasto)
Out-marketing the competition (KON-PLAST, Stare Miasto). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18-19
Precyzyjne powłoki (Vac Aero, Kalisz)
Precise coating (Vac Aero, Kalisz) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20-21
Okna i drzwi z rozmachem (Robert Kowalski i Karol Kowalski „Stolarstwo”, Rawicz)
Window frames and doors on a grand scale (Robert Kowalski and Karol Kowalski “Woodworking”, Rawicz) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22-23
Innowacyjni przeciwko pożarom (NGR Technologie, Grodzisk Wlkp.)
Innovative fire safety solutions (NGR Technologies, Grodzisk Wlkp.). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24-25
Drogi / Roads
Europejska droga na początek (Gmina Gostyń)
European-standard road for a start (Gostyń commune). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26-27
Stara droga jak nowa (powiat kaliski)
New old road (Kalisz district) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28-29
Równa droga łączy (Gmina Zaniemyśl)
Even road brings two towns together (Zaniemyśl commune). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30-31
Wygodne i bezpieczne autobusy (Miejski Zakład Komunikacji w Krotoszynie)
Comfortable and safe buses (Municipal Transport Company in Krotoszyn) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32-33
Dłuższa Pestka (Miasto Poznań)
Extended Pestka tram route (City of Poznań). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34-35
Koleje / Railways
Szybciej koleją (PKP Polskie Linie Kolejowe, Oddział w Poznaniu)
Faster by train (PKP Polish State Railways, Poznań). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36-37
Kolej w stylu retro (PKP Polskie Linie Kolejowe, Oddział w Poznaniu)
Retro-style railway (PKP Polish State Railways, Poznań). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38-39
Ekologia / Ecology
Z nurtem rzeki (Lasy Państwowe, Nadleśnictwo Jarocin)
With the river current (State Forests National Forest Inspectorate Jarocin). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40-41
Dotykając las (Lasy Państwowe, Nadleśnictwo Sieraków)
Experience the forest (State Forests National Forest Inspectorate Sieraków). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42-43
Cieplejsza szkoła (Gmina Oborniki)
Warmer school (Oborniki commune) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44-45
104
Inżynierowie z Piły (Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Staszica w Pile)
Engineers from Piła (Stanisław Staszic State Vocational College in Piła). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46-47
Prawo w koszarach (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu)
Law in barracks (Adam Mickiewicz University in Poznań). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48-49
Inżynierowie z Poznania (Politechnika Poznańska)
Engineers from Poznań (Poznań University of Technology). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50-51
Podaj dalej (Fundacja im. dr Piotra Janaszka „Podaj Dalej”, Konin)
Pay it forward (Piotr Janaszek Foundation „Pay it forward”, Konin) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52-53
Unijny zastrzyk (Szpital Kliniczny Przemienienia Pańskiego Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu)
EU money injection (Transfiguration of Jesus Clinical Hospital at the University of Medical Sciences in Poznań). . . . . . . . . . . . . . . . 54-55
Więcej badań (Pleszewskie Centrum Medyczne)
More tests (Pleszewo Medical Center). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56-57
Nowoczesna aparatura (Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej w Ostrzeszowie)
State-of-the-art equipment (Group of Healthcare Centres in Ostrzeszów) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58-59
Blok na zdrowie (Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Szamotułach)
New wing for patients (Private Healthcare Centres in Szamotuły). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60-61
Turystyka / Tourism
Ostoja pielgrzymów (Dom Zakonny Zgromadzenia Księży Marianów w Licheniu Starym)
Pilgrims’ refuge (House of the Congregation of Marian Fathers in Licheń Stary) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62-63
Rowerostrada (Gmina Nowy Tomyśl)
Bikeway (Nowy Tomyśl commune). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64-65
Przyroda w nowej oprawie (Gmina Wolsztyn)
Nature in a new setting (Wolsztyn commune) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66-67
Kajakiem i rowerem (Gmina Międzychód)
Canoeing and cycling (Międzychód commune). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68-69
Marina w Czarnkowie (Gmina Miasta Czarnków)
Marina in Czarnków (Czarnków commune) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70-71
Nowoczesny skansen (RTM Sp. z o.o., Prusim)
Modern heritage park (RTM Ltd. Prusim) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72-73
W kierunku rzeki (Miasto Konin)
Towards the river (The town of Konin) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74-75
Kultura / Culture
Metamorfozy (Diecezja Kaliska)
Transformations (Kalisz Diocese). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76-77
Kultura w świątyni (Gmina Miasto Ostrów Wielkopolski)
Culture in the synagogue (Ostrów Wielkopolski municipality). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78-79
Mehoffer zamieszkał w Turku (Gmina Miejska Turek)
Józef Mehoffer in Turek (Turek municipality). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80-81
Piękne wzgórze (Archidiecezja Gnieźnieńska)
Beautiful hill (Gniezno Archdiocese). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82-83
Cymelia odzyskały blask (powiat poznański, Owińska)
Cimelia regained their splendour (Poznań district). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .84-85
105
Publikacja bezpłatna / This publication is free
Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013
Publication cofinanced by the European Union from the European Regional Development Fund within the Wielkopolska Regional Operational Programme for 2007-2013

Wielkopolska in action

Transkrypt

Podobne dokumenty

Warszawa, Mokotów 2 780 000 zł 168 m.kw.