Scenariusz lekcji dla gimazjum - Dzienniki Powstania Listopadowego

Scenariusz lekcji historii dla gimnazjum
Temat: Dzienniki powstania listopadowego – charakter prasy powstańczej na początku XIX wieku.
Lekcja pomyślana jest jako dodatkowe uzupełnienie wiedzy na temat powstania listopadowego i
wojny polsko-rosyjskiej. Ma również dostarczyć uczniom dodatkowe informacje na temat historii
początków polskiej prasy. Scenariusz przeznaczony jest dla uczniów gimnazjów, może być
potraktowany jako urozmaicenie programu i rozszerzenie wiadomości zakładanych w programie
nauczania, a także jako podsumowanie dotychczas zdobytej wiedzy i umiejętności. Szczególnie
polecany klasom o profilu dziennikarskim.
Na lekcji:
– uczniowie utrwalają informacje na temat powstania listopadowego i przebiegu wojny
polsko-rosyjskiej;
– poznają początki formowania się gazet polskich w XIX wieku;
– potrafią sformułować krótką notatkę prasową;
– na podstawie otrzymanych informacji potrafią formułować wnioski;
– potrafią ocenić przydatność informacji i przewidzieć kontekst odbioru wiadomości;
– uczą się o środkach masowego przekazu.
W trakcie ćwiczenia zaproponowanego na lekcji uczniowie doskonalą technikę pracy w grupach.
Uczą się również budowania własnej opinii i jej uzasadniania.
Wprowadzenie:
Przeprowadzone w formie krótkiej pogadanki i szybkiej wymiany faktów.
1. Nauczyciel wraz z uczniami przypomina najważniejsze informacje o sytuacji na ziemiach
polskich w latach 20 i 30 XIX wieku, przyczynach wybuchu powstania listopadowego,
przebiegu wojny polsko-rosyjskiej i upadku zrywu.
2. Przypomnienie pojęć konspiracja i cenzura, a także pojęcia cenzura prewencyjna (o ile
pojęcia te nie wystąpiły w trakcie przypominania wiadomości).
Lekcja właściwa:
1. Krótkie przedstawienie historii prasy powstańczej. Nauczyciel szczególnie zwraca uwagę na
fakt, że dopiero w latach 30-tych XIX wieku zaczęła formować się prawdziwa prasa w
Polsce.
2. Pytania do uczniów: Jakie zadania stały przed wydawcami prasy powstańczej? Czy możecie
wymienić sytuacje, w których nałożenie cenzury jest konieczne? Nie ma potrzeby w tym
miejscu komentować odpowiedzi uczniów. Sugerowane jest, aby odnieść się do nich po
ćwiczeniu.
Ćwiczenie:
3. Uczniów dzielimy na cztery grupy. Każda grupa to redakcja dziennika powstańczego. Każda
z grup ma za zadanie napisać notatkę na temat jednej z bitew wojny polsko-rosyjskiej. Do
dyspozycji mają podręczniki, mapę oraz informacje przygotowane przez nauczyciela
(załączniki 1-4).
Nauczyciel uświadamia uczniów, że przy tworzeniu notatki powinni zwrócić uwagę na
sytuację w kraju. Należy pamiętać, że w trwa powstanie, żołnierze są na polu bitwy a wróg
stoi u bram. Na sformułowanie notatki uczniowie mają max. 15-20 minut.
4. Przedstawicie grup po kolei odczytują swoje notatki. Nauczyciel omawia informacje
przekazane w notatkach, a przed wszystkim sposób doboru środków przekazu i jak
informacja mogła zostać odebrana (zarówno przez odbiorców w kraju, jak i przeciwników).
Podsumowanie:
1. Nauczyciel uświadamia uczniom, że po stronie rosyjskiej było wielu informatorów, którzy
mogli śledzić doniesienia w prasie. Zwraca uwagę na problem cenzury wojskowej, który po
raz pierwszy w Polsce na taką skalę został poruszony właśnie w czasie powstania
listopadowego (por. artykuł na stronie, można podać link).
2. Pytanie podsumowujące: Gdybyście wcześniej mieli podane te informacje, jak
skonstruowalibyście taką notatkę o bitwie? Uczniowie odpowiadają.
Przykładowa praca domowa:
1. Napisz krótką notę biograficzną o dowolnym generale biorącym udział w opisanych na
lekcjach bitwach.
2. Na podstawie informacji uzyskanych na lekcji, napisz notatkę prasową o innej bitwie
powstania listopadowego. Pamiętaj, żeby napisać notatkę w taki sposób, żeby cenzorzy nie
mieli wątpliwości czy można opublikować taki materiał.