Historia lotniska w Sochaczewie

Historia lotniska w Sochaczewie
Dariusz Mechecki
Pierwsze znaczące związki miasta Sochaczew z lotnictwem miały miejsce już podczas
II wojny światowej. Niestety wyniknęły one z wojennych działań wojsk niemieckich, które
okupowały ten teren od końca września 1939 do stycznia 1945 r1.
Jeszcze wiosną 1941 r. niemieccy okupanci rozpoczęli po wschodniej stronie miasta,
w pobliżu wsi Bielice, budowę lotniska polowego. Teren pola wzlotów usytuowano pomiędzy
torami linii kolejowej Łowicz-Warszawa i drogą biegnącą z Sochaczewa do Żyrardowa,
w odległości około 6 km od miasta. Lotnisko to miało służyć do obsługi określonego odcinka
frontu. Pas startowy ukierunkowany został w osi wschód-zachód, co było cechą
charakterystyczną dla wielu lotnisk w rejonie centralnej Polski. Lotnisko to rozpoczęło dość
intensywne funkcjonowanie z chwilą agresji Niemiec na ZSRR. Jednak w miarę sukcesów
wojsk niemieckich i dość szybkiej inwazji w głąb terytorium ZSRR, lotnisko to traciło swoje
znaczenie. Przez kolejne lata ruch lotniczy był niemal sporadyczny.
Dopiero wiosną 1944 r. lotnisko ponownie ożyło, a to z powodu zbliżającego się do
ziem polskich frontu wschodniego. Także w sierpniu 1944 r., z racji wybuchu w Warszawie
powstania, niemieckie samoloty startowały wielokrotnie do bombardowań placówek
powstańczych mimo, iż większość lotów wykonywali z warszawskiego lotniska na Bielanach.
Szybko przemieszczający się się front zmusił niemiecki garnizon do pospiesznej ewakuacji.
Załoga lotniska w Bielicach opuszczając je, dokonała pewnych zniszczeń istniejącej od
niedawna infrastruktury w postaci kilkunastu różnego typu budynków. Zaminowano
i zdetonowano także utwardzony pas startowy. Od jesieni lotnisko w Bielicach było
kilkakrotnie rozpoznawane i atakowane przez lotnictwo Armii Radzieckiej i Wojska Polskiego.
W rezultacie rozpoczętej w połowie stycznia operacji warszawskiej stolica została
oswobodzona, a wojska sojusznicze opanowały także znaczne połacie ziemi mazowieckiej.
Niemal równocześnie wyzwolono Sochaczew, przejmując zdewastowane lotnisko. Szybko
przemieszczające się na zachód wojska spowodowały, iż równolegle przesuwała się z nimi
1
M.Mikołajczuk „32. Pułk Lotnictwa Rozpoznania Taktycznego”, Wyd. Rossagraph, Warszawa 2004, s.7.
także cała infrastruktura. W międzyczasie w Bielicach zjawiła się ekipa wojskowa, której
celem było odbudowanie obiektów lotniskowych i usprawnienie pola wzlotów2.
Przełom lat 40. i 50. XX wieku był okresem burzliwych wydarzeń politycznych
w ówczesnym świecie. W 1950 r. gwałtownie zaostrzyła się sytuacja w Azji PołudniowoWschodniej, nastąpił wybuch wojny w Korei. Wydarzenia te miały bezpośredni wpływ na
rozwój sytuacji militarnej w Europie. Dwa przeciwstawne bloki polityczne uruchomiły na
wielką skalę proces zbrojeń. W wyniku tego w Polsce następuje gwałtowna rozbudowa
struktur Wojska Polskiego, w tym szczególnie lotnictwa. Zgodnie z opracowanymi planami
przystąpiono do formowania wielu jednostek wszystkich rodzajów lotnictwa. Jednocześnie
podjęto prace nad rozbudową sieci kilkunastu nowoczesnych lotnisk. Na początku lat 50-tych
XX wieku rozpoczęto budowy lotnisk wojskowych w: Zegrzu Pomorskim, Debrznie, Słupsku,
Świdwinie, Łasku, Mińsku Mazowieckim, Sochaczewie, Nowym Mieście, Białej Podlaskiej.
Rozbudowano także klilkanaście już istniejących nie mających utwardzonych pasów
startowych.
Na lotnisku w Sochaczewie rozpoczęto pierwsze prace niwelacyjne i ziemne wiosną
1950 r. Wytyczono główny kierunek startu, który pokrywał sie w zasadzie z wersją niemiecką
i przebiegał na kierunku wschód-zachód. Rozplanowano całą infrastrukturę lotniskową,
a także wytyczono miejsce pod budowę koszar. Do prowadzenia podstawowych prac
ziemnych zatrudniono pobliską ludność w większości posiadającą wozy konne.
Wiosną 1951 r. mimo, iż na lotnisku prowadzone były prace budowlane,
przebazowano z Oficerskiej Szkoły Lotniczej w Dęblinie – 1. Eskadrę Wyszkolenia Pilotażu
Bombowego. Wybór lotniska w Sochaczewie był nieprzypadkowy, gdyż właśnie tam w 1945
roku szkoliły się dwa pułki bombowe.
Mimo prowadzonych prac budowlanych, szkolenie eskadry przebiegało bez
większych zakłóceń. W październiku po zakończeniu całego programu szkolenia, eskadra
powróciła na lotnisko macierzyste w Dęblinie, natomiast prace budowlane na Bielicach
nabierały coraz większego tempa. Co prawda okres zimowy znacznie spowalniał wszelkie
roboty, lecz okres jesienny z każdym rokiem odsłaniał kolejne elementy infrastruktury.
Przez dwa kolejne lata 1952-53 poczyniono znaczne postępy, zakończono budowę
betonowej drogi startowej, dróg kołowania i płaszczyzn postoju samolotów. Dobre tempo
2
Tamże, s.7.
budowy odnotowano także przy budowie i montażu hangaru oraz budynków pomocniczych.
W następnym 1953 r. przystąpiono do budowy koszar i innych obiektów lotniskowych3.
W tym też czasie ukończono formowanie na lotnisku Ławica pod Poznaniem 21. Pułku
Lotnictwa Zwiadowczego, który 19 maja 1954 przebazował się na lotnisko w Sochaczewie.
Na lotnisku w Bielicach wylądowały zarówno samoloty bombowe z napędem tłokowym typu
PE-2 i TU-2, jak i nowe, po raz pierwszy na ziemi sochaczewskiej, odrzutowe Jak-23.
W roku 1963 nastąpiło wykonanie dyrektywy Ministerstwa Obrony Narodowej na
podstawie zarządzenia szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego o sformowaniu 32. Pułku
Rozpoznania Artyleryjskiego. Na miejsce formowania wyznaczono położone w centrum kraju
lotnisko Sochaczew-Bielice.
Do 1968 r. na sochaczewskim lotnisku stacjonowały dwa pułki lotnicze: 21. i 32. Pułk
Lotnictwa Rozpoznania Taktycznego i Artyleryjskiego. Jesienią 1968 r. zapadła decyzja
o przebazowaniu z lotniska w Sochaczewie jednego z dwóch bazujących tam
pułków.
Przedsięwzięcie to miało polepszyć warunki funkcjonowania tego garnizonu.
Pułkiem, który pozostał w Sochaczewie był 32. Pułk Lotnictwa Rozpoznania
Taktycznego i Artyleryjskiego. W kwietniu 1975 r. pułk przebazowano do Mirosławca, a na
lotnisku w Sochaczewie rozpoczęto remont związany z położeniem warstwy utwardzonego
asfaltu tzw.”dywanika”. Po remoncie pułk powrócił do Sochaczewa.
W 1983 r. zmieniono nazwę pułku na 32. Pułk Lotnictwa Rozpoznania Taktycznego.
W tym czasie pułk jako jedyny w kraju użytkował rozpoznawczą wersję samolotu Mig-21 R,
wykonując wiele zadań szkolno-bojowych.
Jednymi z najtrudniejszych były loty rozpoznawcze w rejon duńskiej wyspy Bornholm,
gdzie wielokrotnie dochodziło do “przechwycenia” naszych samolotów przez myśliwce “zza
żelaznej kurtyny”.
Rozpoczęte w czerwcu 1989 r. przemiany ustrojowe spowodowały nowe
uwarunkowania także w odniesieniu do sił zbrojnych. Opracowano nowe założenia
doktrynalne w zakresie obronności państwa. Na przełomie 1989 i 1990 r. wypracowano
projekt reorganizacji struktur armii, w tym lotnictwa sił zbrojnych. Spowodowało to decyzję
o rozformowaniu lub przeobrażeniu kilku pułków lotniczych, w tym sochaczewskiego.
3
Tamże, s.9-10.
Wiosną 1991 r. lotnisko w Sochaczewie po raz kolejny musiano poddać remontowi.
Przebazowanie sił i środków do pobliskiego Modlina odbyło się w dniach 16-18 maja 1991r.,
gdzie pułk stacjonował i prowadził działalność szkoleniową przez okres trzech miesięcy.
W wyniku postępującego procesu demokratyzacji w poszczególnych państwach Europy
Środkowo-Wschodniej i rozpoczętego rozpadu ZSRR doszło do pokojowego rozwiązania
Układu Warszawskiego (11 kwietnia 1991 r.) Był to wyraźny sygnał dla młodych demokracji
do poszukiwania własnej samodzielności i kształtowania swoich dalszych losów.
W poszukiwaniach tych uwidoczniło się dążenie do pogodzenia potrzeb z realnymi
możliwościami. Wychodząc temu naprzeciw dowództwo WLOP w pierwszej kolejności
postanowiło utworzyć dwa korpusy Obrony Powietrznej. Zamierzano także zredukować
lotnictwo myśliwsko-bombowe oraz szkolnictwo lotnicze.
fot. M.Mikołajczuk „32. Pułk Lotnictwa Rozpoznania Taktycznego”,op.cit.
Jesienią 1993 r. określono nowe cele i założenia polityki obronnej RP. Wiązało się to
z wyraźnym dążeniem naszego kraju do integracji z Unią Europejską oraz NATO. Proces ten
wiązał się z kilkuletnim okresem przystosowania. Kierownictwo sojuszu opracowało
specjalny program “Partnerstwo dla Pokoju”, w którym zawarto podstawowe etapy
integracji. Zgodnie z tym programem rozpoczął się w całych siłach zbrojnych proces
reorganizacyjny, który miał na celu w jak najszybszym czasie osiągnąć wyznaczone cele.
Wiązało się to z wieloma przedsięwzięciami reorganizacyjnymi i kadrowymi. Wszystko to
spowodowało, że stacjonujący w Sochaczewie 32 PLrt został rozformowany 30 czerwca 1997
r., a w sierpniu 1998 r. odbyła się uroczysta, ostatnia zbiórka pułku, na której pożegnano
kadrę i żołnierzy, a także sztandar.4
Po 34 latach funkcjonowania na jedynym lotnisku Sochaczew 32 PLrt przeszedł do
historii powojennego lotnictwa polskiego. Przez okres ten pułkiem dowodziło 12 dowódców
reprezentujących różne pokolenia lotników. Jednostka eksploatowała 5 typów samolotów
bojowych, 2 typy szkolno-bojowych, 2 szkolno-treningowe, 3 typy śmigłowców oraz 1 typ
samolotu transportowo-łącznikowego. W pułku służyło kilkanaście tysięcy ludzi i pracowało
kilkaset osób cywilnych.
32. Pułk Lotnictwa Rozpoznania Taktycznego w przeciągu swojej prawie 35-letniej
działalności stacjonował nieprzerwanie w jednym miejscu bazowania, a zatem jego
funkcjonowanie doskonale wtopiło się zarówno w ten mazowiecki region, jak i mocno
zacieśniły się jego więzy z miejscową społecznością.5
Od 1998 r. na lotnisku Sochaczew-Bielice stacjonuje jednostka rakietowa, a z drogi
startowej i hangaru korzysta prężnie działająca sekcja motolotniowa. Jej założyciel Witold
Antuszewicz jest organizatorem corocznych Mikrolotowych Mistrzostw Mazowsza
odbywających się na tzw. Polach Czerwonkowskich w Sochaczewie.
Tekst jest fragmentem pracy magisterskiej Dariusz Mecheckiego “Lotnisko w Sochaczewie
jako komunikacyjny port lotniczy” napisanej pod pod kierownictwem naukowym prof. dr.
hab. Eugeniusza Zabłockiego w Akademii Obrony Narodowej.
4
5
Tamże, s.78.
Tamże, s.81.