Publikacja VocaSTIM OTOLARYNGOLOGIA

Transkrypt

OTPOL-41; No. of Pages 9
otolaryngologia polska xxx (2012) xxx–xxx
Dostępne online www.sciencedirect.com
journal homepage: www.elsevier.com/locate/otpol
Artykuł oryginalny/Original research article
Zastosowanie nowoczesnych fizjoterapeutycznych metod
rehabilitacji w leczeniu wybranych postaci dysfonii
The usage of modern physioterapeutic methods of rehabilitation
in treatment of chosen kinds of dysphonia
Bożena Kosztyła-Hojna 1,*, Diana Moskal 1, Marek Rogowski 2, Dawid Falkowski 1,
Joanna Kasperuk 1, Jalal Othman 1
1
Zakład Fonoaudiologii Klinicznej i Logopedii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, Poland
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Bożena Kosztyła-Hojna
2
Klinika Otolaryngologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, Poland
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Marek Rogowski
informacje o artykule
abstract
Historia artykułu:
Voice quality disorders – dysphonias are the significant problem from therapeutic, social
Otrzymano: 22.03.2012
and economic point of view. The routine therapy does not always bring spectacular effects.
Zaakceptowano: 25.06.2012
The important role play the innovative methods supporting therapy of voice quality
Doste˛pne online: xxx
disorders. Purpose: The aim of the study is to assess the effects of vibratory therapy of
Słowa kluczowe:
dysfonia hiperfunkcjonalna
dysfonia porażenna
rents in phonatory exercises (VocaStim–Master) in paralytic dysphonia based on the
Forty patients with hyperfunctional dysphonia treated routinely were included in the study.
wibracyjna terapia stymuluja˛ca
pra˛dy stymuluja˛ce
therapy of regions of the larynx (Medical VR, CyberBioMed LLC). In group of 40 patients with
badanie akustyczne głosu
wideolaryngostroboskopia
natory exercises (VocaStim–Master, Physiomed) was used. The results of treatment and
the larynx (Medical VR) in patients with hyperfunctional dysphonia and stimulating cur-
MPT
analysis of parameters of objective assessment of voice quality. Material and methods:
20 patients apart from the routine therapy were additionally treated using the vibratory
paralytic dysphonia, in 20 patients the adjuvant therapy by stimulating currents in phoadjuvant therapy in hyperfunctional and paralytic dysphonia were analyzed based on: MPT,
parameters of stroboscopic and acoustic evaluation (F0, Jitter, Shimmer, NHR) and narrow-
Keywords:
Hyperfunctional dysphonia
Paralytic dysphonia
Vibratory stimulation therapy
Stimulating currents
Acoustic voice examination
Videolaryngostroboscopy
MPT
band spectrography. Results and conclusions: The analysis of the results indicated the
usefulness of used parameters of objective assessment of voice quality taking into consideration the diagnostic and therapeutic aspect in hyperfunctional and paralytic dysphonia.
Adjuvant vibratory therapy of the larynx in hyperfunctional dysphonia and stimulating
currents in phonatory exercises in paralytic dysphonia improved the effectiveness of the
therapy, what was confirmed by the analysis of parameters of objective assessment of voice
quality.
© 2012 Polish Otorhinolaryngology - Head and Neck Surgery Society. Published by
Elsevier Urban & Partner Sp. z o.o. All rights reserved.
* Adres do korespondencji: Zakład Fonoaudiologii Klinicznej i Logopedii UM w Białymstoku, ul. Kilińskiego 1, 15-089 Białystok
Tel.: +48 85 7485652; fax: +48 85 7485651.
Adres email: [email protected] (B. Kosztyła-Hojna).
0030-6657/$ – see front matter © 2012 Polish Otorhinolaryngology - Head and Neck Surgery Society. Published by Elsevier Urban & Partner Sp. z o.o. All rights reserved.
http://dx.doi.org/10.1016/j.otpol.2012.06.020
Artykuł w formie in press prosze˛ cytować jako: Kosztyła-Hojna B, et al. Zastosowanie nowoczesnych fizjoterapeutycznych metod rehabilitacji
w leczeniu wybranych postaci dysfonii. Otolaryngol Pol. (2012), http://dx.doi.org/10.1016/j.otpol.2012.06.020
2
Wste˛p
Zaburzenia jakości głosu – dysfonie stanowia˛ poważny
problem leczniczy, społeczny i ekonomiczny. Głos jest narze˛dziem pracy u około 1/3 osób czynnych zawodowo [1, 2].
Hiperfunkcjonalna dysfonia czynnościowa jest najcze˛stsza˛
postacia˛ zaburzenia rozpoznawanego w grupie osób zawodowo pracuja˛cych głosem. Dysfonia porażenna, be˛da˛ca cze˛sto
jatrogennym powikłaniem po operacji tarczycy, dotyczy
cze˛sto ludzi młodych, czynnych zawodowo [3–6]. Rutynowa
terapia w postaci leczenia farmakologicznego i ćwiczeń
fonacyjnych, oddechowych, emisji głosu, mechanoterapii
itp. nie zawsze przynosi spektakularne efekty. Ważne jest
poszukiwanie nowych metod wspomagaja˛cych terapie˛ zaburzeń jakości głosu celem poprawy jej efektywności. Mathieson, Rubin, Liberman, Harris i wsp. dostrzegaja˛ efekty terapii
zmniejszaja˛cej napie˛cie układu mie˛śniowo-szkieletowego
w obre˛bie struktur krtani w dysfonii o charakterze hiperfunkcjonalnym [7, 8]. Rubin, Pilates, Aleksander i wsp. zalecaja˛
ćwiczenia poprawiaja˛ce postawe˛ ciała, dostrzegaja˛c ich
ewidentny wpływ na jakość głosu [7]. Fisher, Rubin, Lieberman, Mathieson polecaja˛ manualna˛ terapie˛ okolicy krtani
celem zmniejszenia napie˛cia fałdów głosowych [8–11]. Masaże
wibracyjne okolicy krtani, służa˛ce rozluźnieniu muskulatury
mie˛śni zewne˛trznych szyi, wywieraja˛ pośredni wpływ,
zmniejszaja˛c napie˛cie fałdów głosowych [4]. Dysfonia
porażenna, be˛da˛ca wynikiem neurogennego uszkodzenia
narza˛du nerwowo-mie˛śniowego krtani, jest cze˛sto spowodowana jatrogennym uszkodzeniem nerwów krtaniowych
w przebiegu operacji gruczołu tarczowego, urazów okolicy
szyi, infekcji lub bez ewidentnej przyczyny [12–14]. W wyniku
niedowładów i porażeń nerwów krtaniowych zaburzona jest
czynność oddechowa i fonacyjna krtani. Zabiegi chirurgiczne
z użyciem lasera, służa˛ce poszerzeniu szpary głośni, poprawiaja˛ czynność oddechowa˛ krtani [15, 16]. Rola˛ zabiegów
fonochirurgicznych jest poprawa czynności fonacyjnej krtani
[12, 17].
Cel pracy
terapie˛ struktur okolicy krtani realizowana˛ w okresie 21 dni
przez 15 minut dwa razy na dobe˛ z wykorzystaniem aparatu
Medical VR amerykańskiej firmy CyberBioMed LLC (Ryc. 1).
Badaniem obje˛to również grupe˛ 40 pacjentów z dysfonia˛
porażenna˛. W grupie było 18 (45%) kobiet i 22 (55%) me˛żczyzn.
Wiek chorych wahał sie˛ od 28 do 54 lat i wynosił średnio
40 lat. W terapii stosowano rutynowe leczenie w postaci
ćwiczeń fonacyjnych, oddechowych, ćwiczeń uciskowych
(mechanoterapii), leczenia farmakologicznego (steroidy, leki
przeciwzapalne, zespół witamin grupy B itp.), jontoforezy
z CaCl2 lub KJ okolicy krtani. U 20 chorych z tej grupy
zastosowano dodatkowo leczenie wspomagaja˛ce pra˛dami
stymuluja˛cymi w ćwiczeniach fonacyjnych. U 18 (90%)
pacjentów rejestrowano jednostronna˛ postać dysfonii porażennej, u 2 (10%) postać obustronna˛. Aż u 17 (43%) pacjentów
obserwowano paramedialna˛ pozycje˛ porażonego fałdu.
W diagnostyce stopnia nasilenia dysfonii zastosowano aparat
VocaStim firmy PHYSIOMED, który był stosowany w terapii
z wykorzystaniem pra˛dów niskiej i średniej cze˛stotliwości –
terapia pra˛dami stymuluja˛cymi w ćwiczeniach fonacyjnych.
Aparat VocaStim–Master zapewnia wygodne ustawienia
parametrów zabiegu i dobór indywidualnych programów
terapeutycznych (Ryc. 2). Po rozgrzewce trwaja˛cej 7 minut
pacjenci realizowali zabiegi trwaja˛ce 20 minut, zapisane na
karcie VocaCard (program terapeutyczny). Terapie˛ wspomagaja˛ca˛ wykonywano przez okres 21 dni dwa razy dziennie.
U wszystkich pacjentów w ocenie jakości głosu określano
maksymalny czas fonacji MPT przed rozpocze˛ciem terapii –
T0, po rutynowej terapii – T1 oraz terapii wspomagaja˛cej
z wykorzystaniem wibracyjnej terapii struktur okolicy krtani
u 20 chorych z postacia˛ hiperfunkcjonalna˛ dysfonii, a także
u 20 chorych z dysfonia˛ porażenna˛ poddanych dodatkowo
terapii pra˛dami stymuluja˛cymi w ćwiczeniach fonacyjnych.
Uzyskane wartości MPT były średnia˛ z 5 próbek, a wynik
określano w sekundach.
Ocene˛ diagnostyczna˛ patologii krtani oraz efekty prowadzonej terapii i rehabilitacji oparto na badaniu stroboskopowym krtani oraz analizie parametrów akustycznych głosu.
Badanie stroboskopowe przeprowadzono w oparciu o system
diagnostyczny HRES ENDOCAM 5562 Wolf z modułem wysokiej rozdzielczości i wysokiej pre˛dkości rejestracji 4 000 klatek
Celem pracy jest ocena efektów zastosowania wibracyjnej
terapii struktur okolicy krtani w postaci hiperfunkcjonalnej
dysfonii czynnościowej oraz pra˛dów stymuluja˛cych podczas
ćwiczeń fonacyjnych w dysfonii porażennej na podstawie
analizy parametrów obiektywnej oceny jakości głosu.
Materiał i metoda
Badaniem obje˛to grupe˛ 40 chorych z postacia˛ hiperfunkcjonalna˛ dysfonii, którzy byli leczeni w Poradni Foniatrycznej
USK oraz Zakładzie Fonoaudiologii Klinicznej i Logopedii
UMB. W grupie było 21 (52%) kobiet i 19 (48%) me˛żczyzn. Wiek
chorych wahał sie˛ od 24 do 51 lat i wynosił średnio 42 lata.
W leczeniu stosowano terapie˛ rutynowa˛ w postaci ćwiczeń
fonacyjnych, oddechowych, artykulacyjnych, relaksacyjnych
oraz leczenie farmakologiczne. U 20 chorych tej grupy oprócz
rutynowego leczenia zastosowano dodatkowo wibracyjna˛
Ryc. 1 – Aparat do masażu CyberBioMed
Fig. 1 – Medical VR device, CyberBioMed LLC
3
Ryc. 3 – Obraz endoskopowy krtani chorego z dysfonia˛
hiperfunkcjonalna˛; A) Leczenie rutynowe – T1; B) Leczenie
kompleksowe – T2
Fig. 3 – Endoscopic picture of the larynx in male patient with
hyperfunctional dysphonia; A) Routine treatment – T1; B)
Complex treatment – T2
Ryc. 2 – Aparat VocaStim – Master, Physiomed
Fig. 2 – VocaStim – Master device, Physiomed
na sekunde˛ z wykorzystaniem endoskopu sztywnego z optyka˛
70 stopni tej samej firmy (Ryc. 3, 4).
W ocenie akustycznych parametrów jakości głosu zastosowano program DiagnoScope Specjalista. Analizowano
samogłoske˛ ,,a’’ wypowiadana˛ w izolacji oraz tekst lingwistyczny ,,Dziś jest ładna pogoda’’. Analizowano parametry
akustyczne głosu ze szczególnym uwzgle˛dnieniem F0, Jitter,
Shimmer, NHR. Wykonywano spektrografie˛ wa˛skopasmowa˛,
oceniaja˛c składowe harmoniczne oraz komponent szumowy.
Wyniki
W grupie 40 chorych z dysfonia˛ hiperfunkcjonalna˛ wszyscy
zgłaszali wyste˛powanie zaburzeń jakości głosu pod postacia˛
chrypki, zaników głosu, uczucia nadmiernego napie˛cia mie˛śni
szyi podczas fonacji, bólu w okolicy krtani oraz suchości błony
śluzowej gardła i krtani. Leczenie rutynowe wraz z wibracyjna˛
terapia˛ struktur okolicy krtani przynosiło subiektywna˛ poprawe˛
jakości głosu oraz uczucie rozluźnienia i zwie˛kszonej elastyczności mie˛śni szyi u 18 (90%) pacjentów.
Wartość MPT przed terapia˛ – T0 wynosiła średnio 7 sekund,
po terapii rutynowej – T1 średnio 12 sek. Dodatkowa terapia
Ryc. 4 – Obraz endoskopowy krtani chorej z dysfonia˛
porażenna˛; A) Leczenie rutynowe – T1; B) Leczenie
kompleksowe – T2
Fig. 4 – Endoscopic picture of the larynx in female patient with
paralytic dysphonia; A) Routine treatment – T1; B) Complex
treatment – T2
wibracyjna – T2 wydłużyła MPT do średniej wartości 17 sekund
(Ryc. 5).
W ocenie stroboskopowej krtani u wszystkich chorych
przed leczeniem – T0 obserwowano zmniejszenie amplitudy
drgań fałdów głosowych, ograniczenie fali śluzówkowej oraz
nadmierne zwarcie fonacyjne głośni. U 4 (10%) pacjentów
rejestrowano opadnie˛cie nagłośni. U 15 (75%) chorych leczonych rutynowo, u których dodatkowo zastosowano wibracyjna˛ terapie˛ – T2, obserwowano zwie˛kszenie amplitudy
drgań, u 18 (90%) wyraźna˛ fale˛ śluzówkowa˛ oraz fizjologiczne
zwarcie fonacyjne głośni u 18 (90%) pacjentów. U żadnego
pacjenta nie obserwowano opadania nagłośni. W grupie
chorych leczonych rutynowo – T1 wzrost amplitudy rejestrowano u 16 (40%) badanych, fizjologiczna˛ fale˛ śluzówkowa˛
u 20 (50%), pełne zwarcie fonacyjne głośni u 20 (50%) chorych.
Tylko u 1 (2,5%) obserwowano opadanie nagłośni (Ryc. 3).
W ocenie akustycznej u chorych leczonych rutynowo – T1
u 11 (55%) uzyskano obniżenie F0, Jitter, Shimmer, NHR.
Dodatkowa terapia wibracyjna – T2 u 15 (75%) chorych
powodowała poprawe˛ analizowanych parametrów. U 1 (5%)
chorego parametry akustyczne nie uległy zmianie (Ryc. 6).
W spektrografii wa˛skopasmowej rutynowe leczenie – T1
zmniejszało komponent szumowy generowany w okolicy
4
Ryc. 5 – Średnia wartość MPT u chorych z dysfonia˛
hiperfunkcjonalna˛
Fig. 5 – The average value of MPT in patients with
hyperfunctional dysphonia
głośni, składowe harmoniczne były bardziej wyraźne u 11
(55%) leczonych. Leczenie wspomagaja˛ce – T2 powodowało
zmniejszenie komponenty szumowej u 19 (95%) badanych
(Ryc. 7).
W grupie 40 chorych z dysfonia˛ porażenna˛ przed leczeniem
wszyscy pacjenci zgłaszali wyste˛powanie chrypki, me˛czliwość
głosu, a przy intensywnym wysiłku fizycznym duszności.
Leczenie rutynowe – T1 poprawiało zdolności fonacji
i zmniejszało odczucie duszności u 30 (75%). Po leczeniu
pra˛dami stymuluja˛cymi – T2 aż 19 (95%) chorych podawało
poprawe˛ głosu i usta˛pienie duszności wysiłkowej.
Wartość MPT przed terapia˛ – T0 wynosiła średnio 6 sek., po
terapii rutynowej – T1 wydłużyła sie˛ do 10 sek. Zastosowanie
terapii pra˛dami stymuluja˛cymi w ćwiczeniach fonacyjnych –
T2 wydłużało maksymalny czas fonacji do średniej wartości
16 sek. (Ryc. 8).
Ocena endoskopowa i stroboskopowa krtani u 40 (100%)
chorych przed leczeniem – T0 wykazała patologiczna˛ faze˛
zwarcia głośni z ograniczeniem fali śluzówkowej u 38 (95%)
i jej brakiem u 2 (5%) badanych. Po leczeniu rutynowym – T1
Ryc. 6 – Zbiorcza analiza parametrów akustycznych u chorego z dysfonia˛ hiperfunkcjonalna˛ (F0, Jitter, Shimmer, NHR); A)
Przed leczeniem – T0; B) Leczenie rutynowe – T1; C) Leczenie kompleksowe – T2
Fig. 6 – The collective analysis of the acoustic parameters in male patient with hyperfunctional dysphonia (F0, Jitter, Shimmer, NHR);
A) Before treatment – T0; B) Routine treatment – T1; C) Complex treatment – T2
Ryc. 7 – Spektrogram wa˛skopasmowy u chorego z dysfonia˛ hiperfunkcjonalna˛; A) Przed leczeniem – T0; B) Leczenie
rutynowe – T1; C) Leczenie kompleksowe – T2
Fig. 7 – Narrow-band spectrogram in male patient with hyperfunctional dysphonia; A) Before treatment – T0; B) Routine treatment –
T1; C) Complex treatment – T2
5
6
Ryc. 8 – Średnia wartość MPT u chorych z dysfonia˛
porażenna˛
Fig. 8 – The average value of MPT in patients with paralytic
dysphonia
patologiczna faza zwarcia głośni wyste˛powała u 20 (50%),
ograniczenie fali śluzówkowej u 30 (75%) i jej brak u 1 (2,5%).
Leczenie wspomagaja˛ce – T2 wykazało ograniczenie fali
śluzówkowej u 5 (25%) chorych oraz patologiczna˛ faze˛ zwarcia
głośni u 6 (30%) badanych (Ryc. 4).
W ocenie akustycznej przed leczeniem – T0 u 32 (80%)
chorych obserwowano obniżenie F0, a u 8 (20%) podwyższenie
F0. Patologiczne wartości parametrów Jitter, Shimmer, NHR
oraz komponent szumowy w zakresie wysokich cze˛stotliwości wyste˛powały u 39 (97,5%) chorych. Leczenie rutynowe –
T1 przyniosło normalizacje˛ wartości F0 u 25 (62,5%), normalizacje˛ parametrów Jitter, Shimmer, NHR u 19 (47,5%) oraz
mniej wyraźny komponent szumowy generowany w rejonie
głośni w spektrografii wa˛skopasmowej. Dodatkowe stosowanie pra˛dów stymuluja˛cych w ćwiczeniach fonacyjnych – T2
normalizowało F0 u 15 (75%) chorych, wpływaja˛c na poprawe˛
Jitter, Shimmer i NHR u 17 (85%). U 15 (75%) chorych
nie obserwowano komponenty szumowej. U pozostałych
5 (25%) pacjentów komponent szumowy był mniej zaznaczony
(Ryc. 9, 10).
Ryc. 9 – Zbiorcza analiza parametrów akustycznych u chorej z dysfonia˛ porażenna˛ (F0, Jitter, Shimmer, NHR); A) Przed
leczeniem – T0; B) Leczenie rutynowe – T1; C) Leczenie kompleksowe – T2
Fig. 9 – The collective analysis of the acoustic parameters in female patient with paralytic dysphonia (F0, Jitter, Shimmer, NHR);
A) Before treatment – T0; B) Routine treatment – T1; C) Complex treatment – T2
7
Ryc. 10 – Spektrogram wa˛skopasmowy u chorej z dysfonia˛ porażenna˛; A) Przed leczeniem – T0; B) Leczenie rutynowe – T1; C)
Leczenie kompleksowe – T2
Fig. 10 – Narrow-band spectrogram in female patient with paralytic dysphonia; A) Before treatment – T0; B) Routine treatment – T1;
C) Complex treatment – T2
8
Omówienie
Powszechnie wyste˛puja˛ca˛ patologia˛ głosu w grupie osób
zawodowo pracuja˛cych głosem sa˛ dysfonie czynnościowe
[1, 2, 6, 14]. Najcze˛ściej spotykana˛ postacia˛ jest postać
hiperfunkcjonalna [18, 19]. Wielu autorów zwraca uwage˛ na
wpływ postawy ciała oraz zaburzeń układu mie˛śniowo-szkieletowego na wyste˛powanie dysfonii czynnościowych
[7, 11]. Celem zmniejszenia napie˛cia mie˛śni podczas fonacji
Rubin, Lieberman, Harris, Mathieson, Voerman i wsp. zalecaja˛
manualna˛ terapie˛ krtani, której efektem jest zmniejszenie
napie˛cia mie˛śni szyi [8–11, 20]. W przypadkach zaawansowanych polecane sa˛ metody chirurgiczne [3, 4, 21]. Zdaniem
Mathiesona, manualna terapia okolicy krtani zmniejszaja˛ca
napie˛cie okolicznych struktur powinna być wste˛pnie stosowana nawet w dysfoniach organicznych u pacjentów,
u których rejestruje sie˛ cechy hiperfunkcji [8]. Wśród metod
fizjoterapeutycznych wykorzystywanych w terapii postaci
hiperfunkcjonalnej dysfonii należy wymienić masaże wibracyjne okolicy krtani oraz zabiegi stymuluja˛ce, wytwarzaja˛ce
drgania harmoniczne [4]. Istotne sa˛ ćwiczenia oddechowe,
głosowe, masaże wibracyjne czy treningi relaksacyjne [11, 22].
Aparat typu VR amerykańskiej firmy CyberBioMed jest
stosowany do masażu struktur okolicy krtani, ponieważ
powoduje rozluźnienie mie˛śni narza˛dów artykulacyjnych,
mie˛śni szyjnych powierzchownych i głe˛bokich, mie˛śni je˛zyka
czy mie˛śni mimicznych. Zastosowanie tej aparatury ła˛cznie
z farmakoterapia˛ czy ćwiczeniami emisji głosu w postaci
hiperfunkcjonalnej dysfonii czynnościowej zmniejszało nadmierne napie˛cie i bolesność w okolicy krtani aż u 90%
pacjentów analizowanej grupy, powoduja˛c uczucie rozluźnienia i elastyczności. W grupie tej obserwowano również
wydłużenie maksymalnego czasu fonacji – MPT do średniej
wartości 17 sekund. Analiza stroboskopowa wykazała aż
u 75% badanej grupy zwie˛kszenie amplitudy i aż u 90%
wyraźna˛ fale˛ śluzówkowa˛ z fizjologicznym zwarciem fonacyjnym głośni. Zmiany endoskopowe i stroboskopowe krtani
potwierdziły leczniczy wpływ dodatkowej stymulacji wibracyjnej na czynność fonacyjna˛ krtani. Szczególna˛ przydatność
oceny endoskopowej i stroboskopowej krtani w monitorowaniu efektów terapii dostrzegał Speyer i wsp. oraz inni
autorzy [23, 24]. Analiza akustyczna głosu u 95% tej grupy
chorych wskazywała na poprawe˛ parametrów akustycznych.
W analizowanym materiale tylko w 5% przypadków nie
odnotowano poprawy. Niedowład lub porażenie fałdów
głosowych może być wynikiem uszkodzenia nerwów zwrotnych z powodu operacji gruczołu tarczowego, urazu okolicy
szyi, infekcji wirusowej, rozwoju guza tej okolicy lub bez
ewidentnej przyczyny etiologicznej [12, 25]. Objawem dysfonii
porażennej jest chrypka prowadza˛ca do afonii, diplofonia,
dysfagia i trudności w oddychaniu. W badanej grupie chorych
wszyscy pacjenci zgłaszali wyste˛powanie chrypki, me˛czliwość
głosu podczas fonacji oraz duszności wysiłkowej. W leczeniu
dysfonii porażennej w niektórych przypadkach stosowane sa˛
metody chirurgiczne polegaja˛ce na wykonywaniu tyreoplastyk, zabiegów stosowania materiałów alloplastycznych czy
wstrzykiwaniu pasty teflonowej, kolagenu, tłuszczu lub
kwasu hialuronowego [3, 21, 26, 27]. Wybór metody zależy
od postaci klinicznej dysfonii porażennej oraz konfiguracji
głośni. Leczenie chirurgiczne powinno być stosowane, gdy
rehabilitacja głosu i leczenie farmakologiczne nie przyniosły
poprawy jakości głosu i wydolności oddechowej [12].
W leczeniu farmakologicznym istotne jest wczesne stosowanie steroidów w dawkach terapeutycznych, parasympatykomimetyków, wysokich dawek witamin grupy B.
W rehabilitacji stosuje sie˛ ćwiczenia fonacyjne oraz urza˛dzenia wspomagaja˛ce fonacje˛ bodźcem stymuluja˛cym [25, 28].
Celem tej terapii jest wytworzenie odpowiedniego ciśnienia
podgłośniowego i napie˛cia mie˛śni krtani [10, 12, 28]. Ponadto
elektrostymulacja zapobiega atrofii odnerwionych mie˛śni
i przyśpiesza proces regeneracji [25]. Pahn i wsp. stwierdził
przydatność stymulacji elektrofonacyjnej (NMEPS) polegaja˛cej
na ćwiczeniach fonacyjnych wspomaganych pojedyncza˛
stymulacja˛ elektryczna˛ [28]. Program ćwiczeń stosowany
w rehabilitacji był dobierany indywidualnie dla każdego
pacjenta. Zastosowanie aparatu VocaStim–Master zapewnia
wygodne ustawienie parametrów zabiegu i dobór indywidualnych programów terapeutycznych. Zabiegi wykonywane
przez 21 dni 2 razy dziennie przez 27 minut powodowały
poprawe˛ jakości głosu u 95% chorych analizowanej grupy. Aż
u 73% pacjentów obserwowano poprawe˛ parametrów stroboskopowych. Brak fali śluzówkowej mimo rehabilitacji
obserwowano tylko u 1 (5%) pacjenta. Poprawa jakości głosu
w ocenie subiektywnej znalazła potwierdzenie w ocenie
akustycznej. Aż u 75% chorych parametry F0, Jitter, Shimmer,
NHR przyjmowały wartości zbliżone do normatywnych, zaś
u 75% rehabilitowanych komponent szumowy w spektrografii
wa˛skopasmowej nie był obserwowany, a tylko u 25% był słabo
zaznaczony. Ćwiczenia fonacyjne wspomagane pra˛dem stymuluja˛cym wydłużały maksymalny czas fonacji (MPT) do
średniej wartości 18 sekund. W terapii dysfonii porażennej
ważna jest wczesna diagnostyka postaci i szybkie wdrożenie
kompleksowego leczenia. Niedopuszczalna jest obserwacja
i czekanie na spontaniczny powrót czynności oddechowej
i fonacyjnej krtani.
Wnioski
1. Maksymalny czas fonacji (MPT), badanie stroboskopowe
krtani (VLS) oraz parametry akustyczne głosu należa˛ do
czułych kryteriów oceny jakości głosu w dysfonii hiperfunkcjonalnej i porażennej, pozwalaja˛cych na monitorowanie efektów terapii.
2. Wibracyjna terapia okolicy krtani z zastosowaniem
aparatu Medical VR (CyberBioMed) jest przydatna w leczeniu hiperfunkcjonalnej dysfonii czynnościowej.
3. Pra˛dy stymuluja˛ce w ćwiczeniach fonacyjnych z wykorzystaniem aparatu VocaStim (Physiomed) poprawiaja˛
jakość głosu w dysfonii porażennej.
4. Wyniki parametrów obiektywnej oceny jakości głosu wykazuja˛ wie˛ksza˛ efektywność wspomagaja˛cej fizjoterapii
w leczeniu dysfonii hiperfunkcjonalnej w porównaniu
z dysfonia˛ porażenna˛.
Wkład autorów/Authors’ contributions
Według kolejności.
Konflikt interesu/Conflict of interest
Nie wyste˛puje.
p i ś m i e n n i c t w o / r e f e r e n c e s
[1] Sinkiewicz A, Pawlak A, Wojnowski W, Owczarzak H.
Ocena skuteczności rehabilitacji zaburzeń głosu
u nauczycieli czynnych zawodowo. Otolaryngol Pol 2003;
57(3):417–420.
[2] Łoś-Spychalska T, Fiszer M, Śliwińska-Kowalska M. Ocena
cze˛stości wyste˛powania chorób narza˛du głosu
u nauczycieli. Otolaryngol Pol 2002;1(1):39–44.
[3] Mari Y, Shiotani A, Saito K, Araki K, Ikeda K, Nakagawa M,
et al. A novel drug therapy for recurrent laryngeal nerve
injury using T-588. Laryngoscope 2007;117:1313–1318.
[4] Pruszewicz A. Czynnościowe zaburzenia głosu.
W: Pruszewicz A, red. Foniatria kliniczna. Warszawa:
PZWL; 1992. s. 197–202.
[5] Kosztyła-Hojna B, Rogowski M, Ruczaj J, Pepiński W,
Łobaczuk-Sitnik A. An analysis of occupational dysphonia
diagnosed in the north-east of Poland. Int J of Occul Med
and Environment Health 2004;17(2):273–278.
[6] Kosztyła-Hojna B, Citko D, Milewska A, Rogowski M.
Analiza wyste˛powania zaburzeń jakości głosu
u pracowników dydaktycznych Uniwersytetu Medycznego
w Białymstoku. Pol Merk Lek 2008;25(147):236–239.
[7] Rubin JS, Bake E, Mathieson L. The effects of posture on
voice. W: Rubin JS, Sataloff RT, Korovin GS, reds. Diagnosis
and treatment of voice disorders. 3rd ed. San Diego Oxford:
Plural Publishing Inc; 2006. s. 627–635.
[8] Mathieson L. The evidence for laryngeal manual therapies
in the treatment of muscle tension dysphonia. Curr Opin
Otolaryngol Head Neck Surg 2011;19(3):171–176.
[9] Rubin JS, Lieberman J, Harris TM. Laryngeal manipulation.
Otolaryngol Clin North Am 2000;33(5):1017–1034.
[10] Mathieson L, Hirani SP, Epstein R, Baken RJ, Wood G, Rubin
JS. Laryngeal manual therapy: a preliminary study to
examine its treatment effects in the management of
muscle tension dysphonia. J Voice 2007;23(3):353–366.
[11] Fischer MJ, Gutenbrunner C, Ptok M. Intensified voice
therapy: a new model for rehabilitation of patients
suffering from functional dysphonias. Int J Rehabil Res
2009;32(4):348–355.
[12] Tłuchowski W. Zaburzenia głosu w porażeniach nerwów
krtaniowych (dysfonia porażenna). W: Pruszewicz A, red.
Foniatria kliniczna. Warszawa: PZWL; 1992. s.172–178.
[13] Kosztyła-Hojna B. Ocena czynności głosowej w dysfonii
porażennej. Pol Merk Lek 2000;9:677–679.
[14] Kosztyła-Hojna B, Kasperuk J, Rogowski M, Ryćko P.
Rehabilitacja foniatryczno-logopedyczna w dysfonii
porażennej – opis przypadku. Pol Merk Lek 2008;25:
250–253.
[15] Kosztyła-Hojna B. Metody rehabilitacji głosu. W: Rutkowski
R, red. Rehabilitacja medyczna w praktyce klinicznej.
Białystok: Uniwersytet Medyczny w Białymstoku; 2009.
s. 126–143.
[16] Łuczaj J, Kosztyła-Hojna B, Rutkowski R, Rogowski M.
Operacyjne poszerzenie szpary głośni z zastosowaniem
lasera CO2 w dysfonii porażennej. Pol Merk Lek 2008;24:
385–391.
[17] Pruszewicz A. Zaburzenia głosu w zmianach organicznych
krtani. W: Pruszewicz A, red. Foniatria Kliniczna.
Warszawa: PZWL; 1992. s. 142–172.
[18] Niebudek-Bogusz E. Poste˛powanie w dysfoniach
zawodowych w krajach Unii Europejskiej i na świecie. Med
Pr 2009;60(2):151–158.
[19] Roy N, Merrill RM, Gray SD, Smith EM. Voice disorders in
the general population: prevalence, risk factors, and
occupational impact. Laryngoscope 2005;115:1988–1995.
[20] Voerman MS, Langeveld AP, Rossum MA. Retrospective
study of 116 patients with non-organic voice disorders:
effecacy of mental imagery and laryngeal shaking. J
Laryngol Otol 2009;123(5):528–534.
[21] Pruszewicz A. Zasady fonochirurgii. W: Pruszewicz A, red.
Foniatria Kliniczna. Warszawa: PZWL; 1992. s. 178–184.
[22] Wong AY, Ma EP, Yiu EM. Effects of practice variability on
learning of relaxed phonation in vocally hyperfunctional
speakers. J Voice 2011;25(3):103–113.
[23] Kosztyła-Hojna B, Rogowski M, Rzewnicki I, Rutkowski R,
Łobaczuk-Sitnik A, Lachowicz A. Usefulness of some
diagnostic methods in differential diagnosis of
occupational voice disorders. Polish J of Environ Stud
2007;16:23–29.
[24] Speyer R, Wieneke GH, Dejonckere PH. Documentation of
progress in voice therapy: perceptual, acoustic and
laryngostroboscopic findings pretherapy and posttherapy.
J Voice 2003;18(3):325–340.
[25] Ptok M, Strack D. Electrical stimulation-supported voice
exercises are superior to voice exercise therapy alone in
patients with unilateral recurrent laryngeal nerve paresis:
results form a prospective, randomized clinical trial.
Muscle Nerve 2008;38:1005–1011.
[26] Remacle M, Hamoir M, Marbax E. Gax-collagen injection to
aspiration problems after subtotal laryngectomy.
Laryngoscope 1999;100:663–669.
[27] Gillespie MB, Dozier TS, Day TA, Martin-Harris B, Nguyen
SA. Effectiveness of calcium hydroxylapatite paste in vocal
rehabilitation. Ann Otol Rhinol Laryngol 2009;118(8):
546–551.
[28] Pahn J, Pahn E. Die Nasalierungsmethode. Oehmke:
Rostock; 2000.
9

Publikacja VocaSTIM OTOLARYNGOLOGIA

Transkrypt

Podobne dokumenty

Dawna mapa źródłem wiedzy o świecie "Geographia historiae

pełna wersja PDF - Otorynolaryngologia