docSzósta Międzynarodowa Olimpiada Lingwistyki Teoretycznej
download 
Reklamacja Transkrypt
Szósta Międzynarodowa Olimpiada Lingwistyki Teoretycznej
Szósta Międzynarodowa Olimpiada Lingwistyki Teoretycznej, Matematycznej i Stosowanej Bułgaria, Słoneczny Brzeg, 4–9 sierpnia 2008 r. Zadanie turnieju drużynowego W czasie układania słownika „Guangyun” (1007–1011) język chiński był stosunkowo jednolity. Ponieważ chińskie pismo nie jest fonetyczne, w słowniku został zastosowany prosty system transkrypcji dla każdego znaku za pomocą dwóch innych, których wymowa była uważana za znaną (to były często stosowane znaki). System ten jest znany jako fanqie. Później, kiedy chińskie dialekty rozdzieliły się, z wielu ze starych transkrypcji fanqie wciąż można było korzystać, lecz na różne (i bardziej skomplikowane) sposoby w różnych dialektach. Podane są niektóre z takich transkrypcji. Dla każdego znaku podana została jego wymowa po kantońsku. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. znak d kyn2 d kh au21 d cy2 d piN2 d tiu2 d kau53 d hei53 d loN13 d siu21 d cœN3 d ch iu35 d mou13 d siu35 d kh au13 d ch e21 d kau3 = = = = = = = = = = = = = = = = = d d d d d d d d d d d d d d d d transkrypcja kh œy21 ! d kyn3 kœy2 ! d kau53 ch i21 ! d y2 h 21 p ei ! d miN2 h 21 t ou ! d tiu3 53 kœy ! d kh au21 35 hœy ! d kh ei21 lou21 ! d toN35 si13 ! d ciu53 ci3 ! d lœN2 ch an3 ! d siu35 man2 ! d ph ou35 sin53 ! d niu13 h 21 k ei ! d kau35 h 13 c i ! d ce53 35 ku ! d hau2 (a) Wytłumaczcie, w jaki sposób można korzystać z transkrypcji fanqie w współczesnym kantońskim. (b) W jaki sposób przewidziane było korzystanie z transkrypcjami fanqie w czasie kiedy był układany „Guangyun”? Stara prosta reguła pozwala przeczytać poprawnie po kantońsku tylko jedną z podanych wyżej transkrypcji. Którą? Większość współczesnych chińskich dialektów (łącznie z kantońskim i mandaryńskim) nie mają innych dźwięcznych spółgłosek oprócz sonornych (l, m, n, N). Kiedy był układany „Guangyun”, język posiadał także inne dźwięczne spółgłoski, które zamieniły się na bezdźwięczne: dźwięczne szczelinowe zamieniły się na bezdźwięczne szczelinowe (np. z > s), dźwięczne zwarte na przydechowe albo nieprzydechowe bezdźwięczne zwarte (np. d > t albo th ). Dźwięczne spółgłoski zachowały się w chińskim dialekcie wu. Na przykład znak d wymawia się jako [du21 ] w wu, jako [th ou21 ] w kantońskim oraz [th u35 ] w mandaryńskim. (c) Które z podanych wyżej znaków były wymawiane z dźwięczną początkową spółgłoską w czasie kiedy był układany „Guangyun”? Od czego zależało, czy dźwięczne spółgłoski zamieniały się na przydechowe w kantońskim czy nie? (d) W klasycznym języku chińskim było cztery tony, ale tylko trzy z nich zostały pokazane w tym zadaniu. Wytłumaczcie, jak z tych trzech tonów wynikły sześć kantońskich. 2 Szósta Międzynarodowa Olimpiada Lingwistyki (2008). Zadanie turnieju drużynowego Podane są jeszcze kilka transkrypcji, ale z wymową mandaryńską: 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. d d d d d d d d d d d d d d d d can5 ‘ liaN35 cun5 x́iao5 ḱh ian5 x́ian5 ch an35 ‘ x́iN51 ch an214 ‘ ch uei214 ch u5 ‘ ch uan51 ‘ ḱyan214 ch u51 ‘ ph iN5 tou214 = = = = = = = = = = = = = = = = d d d d d d d d d d d d d d d d caN5 ‘ ly214 ḱiaN51 su5 kh ou214 su5 ch u35 ‘ xu35 ch u5 ‘ ḱh ian5 ch u214 ‘ ch 214 ‘ ḱy5 ch aN5 ‘ ph u214 taN5 ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! d d d d d d d d d d d d d d d d lian35 caN5 ‘ lun35 tiao5 x́ian35 ḱh ian35 ḱh ian35 tiN214 x́ian51 suei214 ‘ ḱy5 ḱyan51 cuan214 ‘ ḱy51 tiN5 kh ou214 (e) Ignorując tony tymczasem, sformułujcie reguły stosowania starych transkrypcji fanqie w mandaryńskim. Podane są chińskie znaki z ich wymową w kantońskim i mandaryńskim: 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. d d d d d d d kantoński th oN21 mou21 ch in13 siu35 kh wai21 nei13 caam2 mandaryński th aN35 mo35 ḱian51 sao214 ‘ kh uei35 ni214 can51 40. 41. 42. 43. 44. 45. d d d d d d kantoński pin2 tai3 th au3 ph ei13 hiu53 fan21 mandaryński pian51 ti51 th ou51 pei51 x́iao5 fen35 (f ) Opiszcie rozwój tonów i początkowych dźwięcznych spółgłosek w mandaryńskim. Jakie reguły czytania w mandaryńskim tonów w transkrypcjach fanqie można sformułować? (g) Niektóre połączenia początkowej spółgłoski i tonu są bardzo rzadkie w współczesnym mandaryńskim. Które? Niżej podane są znaki z ich wymową w kantońskim i mandaryńskim. Niektóre z tonów zostały opuszczone: 46. 47. 48. d d d kantoński th uN...... coi3 mai...... mandaryński th uN35 cai...... mi214 49. 50. 51. d d d kantoński min21 siu...... lyn...... mandaryński mian...... x́iao5 luan51 (h) Wyznaczcie brakujące tony. (i) Przeczytajcie następujące transkrypcje po kantońsku: 52. 53. 54. 55. d d d d ? ? ? ? = = = = d d d d th ou35 sou53 lou13 ph ou21 ! ! ! ! d d d d kai53 tiu3 toN53 paai3 (j) Przeczytajcie następujące transkrypcje po mandaryńsku. Macie niezbędne informacje do przeczytania każdej transkrypcji — jeżeli nie w nich samych, to gdzie indziej w tym zadaniu: 3 Szósta Międzynarodowa Olimpiada Lingwistyki (2008). Zadanie turnieju drużynowego 56. 57. 58. 59. 60. 61. 62. 63. 64. 65. 66. d d d d d d d d d d d ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? = = = = = = = = = = = d d d d d d d d d d d x́ian5 =13A=22X ku214 =16A su5 ‘ ph u214 =31A xu35 =24A kh u214 xu35 =24A =62X ch u35 ‘ nu35 su5 =20A=22A=53A ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! d d d d d d d d d d d tai51 x́ian51 =25B liaN214 nai214 ḱh yan214 =60X ḱia51 nan214 liou214 taN5 =32A=54B lai35 NB: Mandaryński (także nazywany „putonghua”) jest oficjalnym językiem w Chinach. Bazuje się na dialekcie pekińskim. Mówi w nim ok. 850 mln osób. Językiem wu (szanghajskim) mówi 90 mln, kantońskim (yue) 70 mln osób. Każdy dialekt chiński ma określony zestaw tonów (melodie, w jednej z których wymawiana jest każda sylaba). Zaproponowany przez językoznawce Zhao Yuanrena system, który został wykorzystany w tym zadaniu, notuje pięć poziomów głosu z liczbami od 1 (najniższy) do 5 (najwyższy) i 5 4 3 2 a3 1 ! 5 4 3 2 a214 1 # $ # ""# . Wszystkie transkrybuje melodię jako kolejność poziomów: , tony, których potrzebujecie, są w tym zadaniu. Znak h znaczy, że poprzednia spółgłoska zwarta jest przydechowa. x = ch w chór, N = n w gong. c jak w języku polskim, s, c, x́ i ḱ są wymawiane odpowiednio jak polskie sz, cz, ś i ć. œ ‘ ‘ i y = niemieckie ö i ü. Jeżeli nie chcecie pisać znaków, możecie zaznaczać je podając numer transkrypcji, w której są spotykane, i precyzując, o który znak chodzi, w sposób następujący: X (transkrybowany), A (pierwszy w transkrypcji) albo B (drugi w transkrypcji). Zwróćcie uwagę na to, że w czytaniu znaku 28A w mandaryńskim nie ma głoski. —Todor Czerwenkow Tekst polski: Natalia Kotsyba. Powodzenia!
