Hasło degeneracja-i-regeneracja-biocenoz

degeneracja i regeneracja biocenoz leśnych
(ekologia lasu, dynamika biocenoz leśnych), degeneracja biocenozy leśnej inicjowana jest zazwyczaj
degeneracją fitocenozy (a zwłaszcza drzewostanu), polegającą na wystąpieniu zaburzeń w jej strukturze
przestrzennej i składzie gatunkowym. Zaburzenia takie mogą występować w różnych miejscach biochory
lub na całej jej powierzchni, a wywoływane bywają różnymi czynnikami naturalnymi i antropogenicznymi.
Do naturalnych czynników należą: uszkodzenia powodowane przez śnieg, wiatr czy pożar, a także
gradacje owadów, nadmierna presja zwierzyny, czy inwazja obcych gatunków roślin. Do czynników
antropogenicznych można zaliczyć: eutrofizację siedlisk leśnych (wynikającą z zanieczyszczenia
atmosfery i zwiększonego depozytu biogenów), zmianę stosunków wodnych siedliska, mechaniczne
ugniatanie runa i gleby, wprowadzanie gatunków niezgodnych z siedliskiem, upraszczanie składu
gatunkowego drzewostanu, nadmierne prześwietlenie drzewostanu czy wreszcie zręby zupełne, których
wpływ na fitocenozę leśną jest porównywalny z wpływem uszkodzeń powodowanych przez śnieg lub
wiatr. Zaburzeniom struktury przestrzennej i składu gatunkowego fitocenozy nieuchronnie towarzyszą
zaburzenia struktury przestrzennej i składu gatunkowego zoocenozy.
Regeneracja biocenoz leśnych polega na odtwarzaniu naturalnych układów fito- i zoocenotycznych
sprzed wystąpienia zaburzeń, przy czym odbywa się to własnymi siłami biocenozy, która doznała
degeneracji. Na przykład na dużej luce spowodowanej przez wiatr – z banku propagul (nasion,
zarodników, bulw, kłącz) znajdujących się w glebie i na jej powierzchni oraz docierających z otaczających
fragmentów ocalałej fitocenozy odradza się roślinność. Proces ten ma charakter sukcesji wtórnej i trwa w
lesie dziesiątki lat. Naturalnej sukcesji roślinności towarzyszy sukcesja innych organizmów.
W przypadku zakłóceń powodujących zmiany siedliskowe w znacznej części biochory (odwodnienia,
podtopienia, zwiększony depozyt biogenów) powrót biocenozy do poprzedniego stanu może trwać bardzo
długo, a nawet okazać się niemożliwy, dopóki zakłócenia te nie zostaną usunięte.
ŹRÓDŁO (AUTOR)
Jerzy Modrzyński (z wykorzystaniem: Faliński J.B. (2001): Przewodnik do długoterminowych badań
ekologicznych. PWN. Warszawa;
Falińska K. (2004): Ekologia roślin. PWN, Warszawa)
Publikacje powiązane tematycznie
Falińska K. (2004): Ekologia roślin. PWN, Warszawa.;
Faliński J.B. (2001): Przewodnik do długoterminowych badań ekologicznych. PWN. Warszawa.;
Mackenzie A., Ball A.S., Virdee S.R. (2005): Ekologia. Krótkie wykłady. Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa.;
Weiner J. (2003): Życie i ewolucja biosfery. Podręcznik Ekologii Ogólnej. PWN, Warszawa.