Publiczne finansowanie ekonomii społecznej

www.mistia.org.pl
Nr 1(16)/2008
Styczeñ 2008
ISSN 1731-5204
na Szlak u
Słowo od Wydawcy
Szanowni Państwo,
Z publikowanych tekstów
tchnie optymizmem i poczuciem, że stoimy przed
wielką szansą. I nie jest to
na szczęście optymizm
„urzędowy”, ale przeświadczenie oparte na solidnych,
finansowych podstawach. W ten sposób najbliższą przyszłość postrzega Marszałek Marek
Nawara, Dyrektor WUP, Andrzej Martynuska,
Dyrektor Departamentu Polityki Regionalnej,
Jacek Woźniak. Trudno nie zgodzić się z tezą,
że wiele zależy od racjonalnego wykorzystania środków europejskich, że plany są ambitne, a perspektywy świetlane. Teraz jeszcze
„tylko” trzeba stworzyć takie warunki realizacji tych planów, żeby nie ugrzęznąć w niepotrzebnej biurokracji, nie stracić z oczu celów,
które chcemy osiągnąć.
Liczymy, że wspierać nas w tym będzie nowy
Wojewoda Małopolski, Jerzy Miller, znany
i ceniony w środowisku małopolskich samorządowców.
Wiodący tekst niniejszego numeru „na Szlaku”, napisany przez prof. Jerzego Hausnera
(dziękujemy Profesorze za współpracę), doskonale koresponduje z nową inicjatywą
MISTiA, jaką jest konkurs „Małopolskie Wektory Współpracy”. Do końca stycznia czekamy na zgłoszenia tych wszystkich, którzy
z przekonaniem rozwijają współpracę pomiędzy administracją a organizacjami pozarządowymi, widzą w tym szansę na nową jakość relacji publiczno-społecznych.
Ostatnie miesiące minionego roku obfitowały w uroczystości jubileuszowe. Mamy poczucie dużej satysfakcji, że od 15 lat współpracują z nami w ramach Forów, małopolscy
Skarbnicy i Sekretarze. Uroczyste spotkania
i konferencje, które odbyły się z tej okazji, były
potwierdzeniem, że jesteśmy sobie wzajemnie potrzebni, że chcemy i potrafimy współpracować. Do grona Jubilatów, weszło również znacznie młodsze stażem (działające od
5 lat), ale niezwykle aktywne Forum Pracowników Urzędów Stanu Cywilnego.
Tak więc, w nowy rok wchodzimy pełni nadziei i wiary, że uczestniczymy w wielkim, cywilizacyjnym skoku, którego owoce staną się
udziałem również następnych pokoleń.
Krzysztof Lipski
Dyrektor MISTiA
W numerze
Konkursy MISTiA
→ str. 2
Wspólne sprawy Małopolski
→ str. 3
Jubileusze Forów
→ str. 6-7
Okiem eksperta
→ str. 12
Uruchomienie I edycji konkursu „Małopolskie Wektory Współpracy” stało się przesłanką do podjęcia na naszych łamach prezentacji zagadnień dotyczących problematyki partnerstwa publicznospołecznego. Partnerstwo publiczno-społeczne traktujemy jako jeden ze sposobów na rozwiązywanie problemów społeczności lokalnych. Właściwa współpraca między władzami lokalnymi a organizacjami pozarządowymi przyczyniać się powinna do lepszego świadczenia usług publicznych oraz
wspierania procesów rozwoju społeczno-gospodarczego. Wymaga to przede wszystkim wzajemnego otwarcia oraz przejrzystych zasad regulujących tego typu współpracę. Mechanizm partnerstwa publiczno-społecznego przyczynić się również powinien do rozwoju przedsiębiorstw społecznych oraz sektora określanego jako ekonomia społeczna. O przedstawienie szans oraz niebezpieczeństw z tym związanych poprosiliśmy prof. Jerzego Hausnera.
Anatol Władyka – Redaktor naczelny
Partnerstwo publiczno-społeczne
Publiczne finansowanie ekonomii
społecznej
Jeżeli chcemy w sposób rozsądny określić kontekst tematu, to musimy powiedzieć, że ekonomia społeczna (czy gospodarka społeczna) nie zastępuje gospodarki rynkowej, nie jest jej alternatywą,
substytutem. Ekonomia społeczna jest względem gospodarki rynkowej komplementarna i pełni w tym sensie wiele funkcji. Jeżeli
w teorii ekonomii mówimy o niesprawności rynku i niesprawności państwa, czy zawodności rynku i zawodności państwa, to funkcje ekonomii społecznej służą przede wszystkim temu, aby pozytywnie warunkować sprawność rynku.
Szeregu problemów nie da się w praktyce rozwiązać w schemacie: rynkowe – publiczne. Potrzebujemy szerszej trójstronnej perspektywy:
rynkowe – publiczne – społeczne. Potrzebujemy trójsektorowego modelu gospodarki, tak
jak w ogóle trójsektorowego modelu społeczeństwa. Rodzi to jednak pytanie o zależność
między tymi sektorami. W ślad za myślą
o komplementarności, relacje między tymi
sektorami powinny zostać uformowane na zasadzie odrębności, autonomii i współzależności. Jeżeli tak są ukształtowane, to wtedy mamy
do czynienia w praktyce z problemem współobecności, współdziałania i koordynacji. A odpowiedzią na to jak uzyskać efektywną współobecność, współdziałanie i koordynację jest
zinstytucjonalizowane partnerstwo.
Nie ma sensu przeciwstawianie tego, co
publiczne-prywatnemu. Tym bardziej, że coraz mocniej mówi się o społecznej odpowiedzialności biznesu. Cóż naprawdę może oznaczać społeczna odpowiedzialność biznesu? To
przede wszystkim inny schemat racjonalności
przedsiębiorstwa prywatnego. Nie ten schemat, który często przyjmujemy, przeciwstawiając przedsiębiorstwo społeczne prywatnemu:
przedsiębiorstwo prywatne – zysk, przedsiębiorstwo społeczne – misja społeczna. Otóż,
jeśli przyjąć koncepcję społecznej odpowiedzialności biznesu, to model racjonalności
przedsiębiorstwa musi być inny. Cel nie sprowadza się tylko do zysku, bowiem zysk nie
uwzględnia perspektywy interesariuszy. A nie
da się mówić o społecznej odpowiedzialności
biznesu, jeżeli nie bierzemy pod uwagę perspektywy i interesów innych podmiotów.
To co rynkowe wcale nie musi być przeciwspołeczne lub aspołeczne. Przeciwnie, to co
rynkowe może być prospołeczne. Może być
rozsądnie prospołeczne i dalej być rynkowe.
Społeczna odpowiedzialność biznesu w istocie jest świadomym kształtowaniem społecznego otoczenia prywatnej działalności gospodarczej. Obecnie już nie lekceważy się ekologii. A dlaczego lekceważyć człowieka? Jeżeli
mówimy, że działalność gospodarcza wymaga
zachowania środowiska przyrodniczego,
to dlaczego działalność gospodarcza nie miałaby być racjonalna ze względu na środowisko
społeczne, społeczne otoczenie tej działalności. Albo inaczej, czy może być racjonalna, jeśli nie bierze pod uwagę i nie respektuje tego
względu? Jeżeli uważamy, że przedsiębiorcy
mają prawo wpływać na zachowania władzy
publicznej po to, aby kształtowała dobre warunki dla działalności gospodarczej, to dlaczego przedsiębiorcy nie byliby racjonalni, gdyby
chcieli oddziaływać na otoczenie społeczne,
w taki sposób, który – zachowując autonomię
i odrębność inicjatyw obywatelskich – służy
zwrotnie prowadzeniu działalności gospodarczej.
A gdzie tu rola państwa? Prosty przykład:
nikt nie kwestionuje, że państwo ma obowiązek nie dopuścić do lichwy. We Francji przyjęto dopuszczalny poziom stopy zwrotu (zysku)
z pożyczania pieniędzy. Powyżej określonego
procentu pożyczanie pieniędzy staje się lichwą,
a lichwy się nie dopuszcza. Mówiąc o społecznej odpowiedzialności biznesu, mówimy zarówno o wyborze modelu racjonalności
→ str. 10
2
Nr 1(16)2008
na Szlaku
IV edycja konkursu
Wzorcowy Urząd w Małopolsce
Najbardziej efektywną metodą przyśpieszenia procesów modernizacji i poprawy
jakości funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego jest wymiana doświadczeń oraz uczenie się od najlepszych. Służyć ma temu m.in. konkurs
Wzorcowy Urząd w Małopolsce. Jednym
z jego celów jest wyróżnianie i promowanie najlepszych urzędów administracji
lokalnej w Małopolsce.
FRDL Małopolski Instytut Samorządu Terytorialnego i Administracji oraz Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego organizują kolejną, IV edycję konkursu Wzorcowy
Urząd w Małopolsce. Honorowy patronat nad
konkursem sprawują: Marek Nawara – Marszałek Województwa Małopolskiego oraz
prof. Jerzy Regulski – Prezes Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej.
Do udziału w konkursie zapraszamy Urzędy Gmin, Starostwa Powiatowe oraz jednostki organizacyjne poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego mające swoją siedzibę na terenie Województwa Małopolskiego.
Celem konkursu jest wyłonienie wyróżniających się w realizacji przedsięwzięć ukierunkowanych na poprawę jakości zarządzania i efektywne świadczenie usług publicznych. Organizatorzy zamierzają nagrodzić urzędy administracji samorządowej za innowacyjne rozwiązania zarządcze wdrożone w roku 2007. Powinny one wykraczać poza obowiązkowy zakres działania administracji, a ich realizacja
przyczyniać się zarówno do poprawy efektywności zarządzania, jak i do podniesienia jakości obsługi mieszkańców. Jako potencjalne obszary wskazać można innowacyjne metody
świadczenia usług publicznych, poprawę jakości zarządzania, w tym także finansowego,
wdrożone rozwiązania informatyczne, systemowe podejście do problematyki zarządzania
projektami.
Warunkiem uczestnictwa w tegorocznej
edycji konkursu jest złożenie ankiety aplikacyjnej wraz z wymaganymi załącznikami w terminie do 14 marca 2008 r. Każdy Urząd Gminy,
Starostwo Powiatowe oraz jednostka organizacyjna może złożyć jedną aplikacje.
O wyborze zwycięzcy i przyznaniu nagród
decyduje kapituła konkursu pod przewodnictwem prof. Mirosława Steca. Ocena merytoryczna nadesłanych aplikacji dokonana zostanie na podstawie kryteriów uwzględniających
nowatorski charakter, efektywność zgłaszanego rozwiązania oraz zakres jego oddziaływania. Ogłoszenie wyników konkursu oraz wręczenie nagród – ufundowanych przez Bank
Gospodarstwa Krajowego – odbędzie się
w trakcie obchodów Święta Samorządu Terytorialnego w ogrodach Muzeum Archeologicznego w Krakowie.
Dodatkowe informacje na temat konkursu
można uzyskać w sekretariacie konkursu prowadzonym przez FRDL MISTiA w Krakowie
oraz na stronie www.mistia.org.pl
Inf. wł.
Organizatorzy:
Wspó³organizator:
Patronat medialny:
Nowy konkurs MISTiA
Małopolskie Wektory Współpracy
Przebieg konkursu
to nowy konkurs, którego pomysłodawcą
i organizatorem jest FRDL Małopolski Instytut Samorządu Terytorialnego i Administracji
w Krakowie. Jego ideą jest wspieranie rozwoju społeczeństwa obywatelskiego poprzez doskonalenie zasad i form współpracy pomiędzy
jednostkami samorządu terytorialnego a organizacjami pozarządowym w Województwie
Małopolskim. Ogromną siłą małopolskich
wspólnot lokalnych jest otwartość, partnerskie działania z przedstawicielami m. in. sektora społecznego. Wiele małopolskich organizacji realizuje zadania publiczne zlecane przez
samorządy, dlatego do udziału w konkursie serdecznie zapraszamy wszystkie Urzędy Miast/
Gmin oraz Starostwa Powiatowe z Województwa Małopolskiego, które w 2007 roku
realizowały programy współpracy z organizacjami pozarządowymi. Poprzez konkurs chcemy promować najlepsze przykłady współpracy sektora samorządowego i pozarządowego.
Konkurs będzie przebiegał w dwóch etapach.
W pierwszym etapie kapituła konkursu pod
przewodnictwem Anatola Władyki oceni nadesłane aplikacje. Główne kryteria oceny to:
zasady i sposób opracowania Programu, jego
zawartość oraz stopień realizacji, a także innowacyjność i efektywność Programu.
W drugim etapie zostaną przeprowadzone
badania wśród organizacji pozarządowych
współpracujących z jednostkami biorącymi
udział w konkursie.
Regulamin oraz ankieta aplikacyjna znajdują się
na stronie www.mistia.org.pl/wektory.
Inf. wł.
Partnerzy:
Nagrody
Kapituła Konkursu przyzna I, II i III nagrodę.
Laureaci otrzymają m.in. nagrody rzeczowe
ufundowane przez Bank DnB NORD Polska
S.A.
Harmonogram konkursu
do 31 stycznia 2008 r. – przyjmowanie aplikacji konkursowych (decyduje data stempla
pocztowego)
30 marca 2008 r. – zakończenie I etapu konkursu
31 maja 2008 r. – zakończenie II etapu
czerwiec 2008 r. – ogłoszenie wyników i wręczenie nagród
Patronat medialny:
Nr 1(16)2008
3
na Szlaku
Wspólne sprawy Małopolski
Budżet Małopolski w 2008 r.
Uwarunkowania budżetowe Województwa Małopolskiego w 2008 roku przedstawia Marek Nawara, Marszałek Województwa Małopolskiego.
Prognozy
Rok 2008 przynosi nam, Samorządowi Województwa, ogromne wyzwania. Wiąże się
z nimi największy w historii Małopolski budżet,
który w 2008 roku wyniesie ponad miliard złotych. Dochody będą kształtowały się na poziomie 1,16 mld zł, a na wydatki zaplanowano
kwotę 1,24 mld zł.
Co składa się na istotę naszego budżetu?
Budują go przede wszystkim dotacje na programy europejskie. To aż 535,7 mln złotych.
Do tego dochodzą udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa, które
kształtują się na poziomie 362,1 mln zł, oraz
subwencja ogólna w wysokości 131,7 mln zł.
Na wysokość dochodów wpływa obniżenie
udziałów województwa w podatku dochodowym od osób prawnych oraz ulgi prorodzinne, które warunkują wysokość udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych.
W porównaniu z rokiem 2007 dochody województwa w 2008 r. wzrastają o 59,4%, natomiast wydatki o 58,4%.
Wzrost budżetu wynika ze współfinansowania realizacji zadań ze środków europejskich, na co zostało przeznaczonych 681,6
mln zł. Realizowane są nowe programy
z udziałem poważnych środków finansowych.
Na przykład: Małopolski Regionalny Program
Operacyjny to 467,4 mln zł, Program Operacyjny Kapitał Ludzki – 132,5 mln zł, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich –
19,6 mln zł, a Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko – 7,2 mln zł.
Na podkreślenie zasługuje proinwestycyjny
charakter naszego budżetu – wydatki na inwestycje wynoszą 660,6 mln złotych, co stanowi
ponad 53% wydatków budżetu województwa.
Wyłącznie w województwie małopolskim następuje przekroczenie 50% wydatków budże-
towych przez wydatki inwestycyjne. Tak wysokiego
udziału wydatków inwestycyjnych w budżecie nie ma
żadne inne województwo, to
ewenement. Mamy ogromną
szansę na stanie się mocnym
partnerskim regionem. To
ważny aspekt, również
w kontekście współpracy zagranicznej. Intensywny rozwój regionu, wzmocnienie
gospodarki spowodują oczekiwany wzrost eksportu.
Chcemy być bardziej otwarci na świat i Europę.
W zakresie poszczególnych obszarów budżetu największe wydatki województwo małopolskie przeznacza
na transport i łączność
(382,6 mln zł), kulturę
i ochronę dziedzictwa narodowego (202,2
mln zł), przetwórstwo przemysłowe (182,8
mln zł), ochronę zdrowia (87,6 mln zł) i realizację zadań z zakresu polityki społecznej
(82,2 mln zł).
W stosunku do 2007 r. wzrosną wydatki,
w tak ważnych dziedzinach jak: wsparcie
przedsiębiorczości, które otrzyma aż 182,8
mln zł (721,2% planu na 2007 r.), kultura fizyczna i sport – 113,90 mln złotych (389,4%
w porównaniu z 2007 r.), ochrona zdrowia –
87,6 mln zł (183,1% planu na 2007 r.), kultura i ochrona dziedzictwa narodowego – 202,2
mln zł (198,9% planu na 2007 r.) oraz transport i łączność – 382,6 (147,8% planu na
2007 r.).
To bardzo ważne zadania, ale i ogromna odpowiedzialność realizacyjna.
Wykorzystanie œrodków
z Unii Europejskiej
Najważniejszym programem jest Małopolski
Regionalny Program Operacyjny, na którego
realizację otrzymaliśmy 1290 mln euro. To
właśnie ten program ma zmodernizować Małopolskę i unowocześnić jej gospodarkę.
Budujemy szerokopasmową sieć Internetu,
który dotrze do 98% gospodarstw domowych. Wybudujemy bądź wyremontujemy
drogi wojewódzkie i powiatowe, w tym obwodnice kilku ważniejszych miast naszego regionu oraz budowę i rozbudowę dojazdów do
autostrady A4.
Zależy nam na tym, żeby stworzyć silny sektor małych i średnich przedsiębiorstw, które
będą mogły otrzymywać dofinansowania na
projekty inwestycyjne poprawiające ich konkurencyjność np. wprowadzenie zmian w procesie produkcyjnym czy też modernizację
środków produkcji. Europejski Fundusz Społeczny, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego oraz Fundusz Spójności preferują inwestycje mikro, małych i średnich przedsiębiorstw (procentowy udział wsparcia w sumie wydatków kwalifikowanych może osią-
gnąć tu nawet 60-70 proc).
Kolejnym, realizowanym w Małopolsce programem, jest Program Operacyjny Kapitał
Ludzki, z którego naszemu regionowi przypisano 502 mln euro, oraz Program Rozwoju
Obszarów Wiejskich, z którego do Małopolski napłynie 193 mln euro. PO KL obejmie
projekty mające podnieść poziom zatrudnienia i wykształcenia oraz zmniejszyć obszary
wykluczenia społecznego. PROW ukierunkowany jest na wsparcie niewielkich projektów
na obszarach wiejskich – m.in. na budowę sieci wodociągowych i kanalizacyjnych, oczyszczalni ścieków, wykorzystanie energii ze źródeł
odnawialnych.
Poza wymienionymi programami, druga duża
pula pieniędzy trafi do Małopolski poprzez
realizację konkretnych projektów już zapisanych w programach krajowych.
Na listach podstawowych programów operacyjnych „Infrastruktura i Środowisko” oraz „Innowacyjna Gospodarka” wpisane zostały małopolskie przedsięwzięcia na łączną sumę dofinansowania wynoszącą prawie 850 mln euro.
Będą to między innymi: realizacja Narodowego Centrum Radioterapii Hydronowej czy budowa Miasteczka Multimedialnego w Nowym
Sączu. Do tego dochodzą projekty realizowane wraz z innymi województwami – np. przebudowa drogi S7 – największa małopolska inwestycja, która znalazła się na liście dzięki staraniom władz województwa i ich współpracy
z naszymi parlamentarzystami. Minister Rozwoju Regionalnego zdecydowała w ostatnich
dniach o weryfikacji list projektów kluczowych
i ich modyfikacji. Daje to naszemu województwu szansę na umieszczenie na listach dodatkowych, dobrze przygotowanych projektów.
Chcemy bardzo dobrze przygotować region
do EURO 2012. Mamy wiele do zyskania. Planujemy budowę i modernizację obiektów
sportowych uzupełniających infrastrukturę
centrów pobytowych w kontekście organizacji Euro 2012 oraz modernizację i rozwój bazy
rekreacyjno-sportowej ze szczególnym
uwzględnieniem boisk sportowych w gminach
Województwa Małopolskiego
Rok 2008 przyniesie też, wedle zapowiedzi rządowych, więcej kompetencji dla samorządów. Od dawna stoję na stanowisku, że
należy dążyć do umocnienia roli samorządów.
W listopadzie 2007 roku szefowie najważniejszych organizacji samorządowych zadeklarowali wolę zawarcia rządowo-samorządowej
umowy społecznej dotyczącej decentralizacji
państwa. Przekazanie większej kompetencji
samorządom wzmocni na pewno aktywność
społeczną i gospodarczą regionów oraz pozwoli na bardziej efektywne wykorzystanie funduszy z Unii Europejskiej.
W roku 2008 czeka nas, samorządowców,
dużo pracy wymagającej ogromnego zaangażowania i gospodarskiej odpowiedzialności. To
będzie przełomowy rok, który zadecyduje
o rozwoju naszego regionu.
Marek Nawara
Marszałek Województwa Małopolskiego
4
na Szlaku
Nr 1(16)2008
Wizja koniecznych zmian w systemie
Nowy kształt służby cywilnej
Polski system służby cywilnej podlega od lat różnym przemianom. Jest
niewątpliwym dorobkiem ostatnich 15 lat
stworzenie zrębów tego
systemu oraz trwałe
określenie niektórych
jego elementów. Właściwie nikt dziś nie dyskutuje nad tym, czy
korpus służby cywilnej ma konstytuować
polską administrację rządową. Tym bardziej, że jego funkcjonowanie zostało potwierdzone w zapisach konstytucyjnych.
Naszym problemem są próby takich manipulacji w systemie służby cywilnej, by podważając przy okazji stabilność systemu, naginać
go do bieżących potrzeb politycznych. Wydaje się, że „reforma” z 2006 r. była budowana
na takich właśnie przesłankach.
Dziś mamy roczne doświadczenia funkcjonowania w nowym, okrojonym kształcie służby cywilnej. Z różnych stron, często bardzo
opiniotwórczych, jak Rada Służby Publicznej,
czy Krajowa Szkoła Administracji Publicznej
słychać uwagi, które trzeba uwzględnić. Należy także zmierzyć się z nowymi problemami:
odchodzeniem ludzi z administracji, złym systemem wynagrodzeń, niskim zainteresowaniem awansem wewnątrz systemu.
Rząd Premiera Donalda Tuska postawił sobie za zadanie wzmocnienie służby cywilnej
w Polsce. Chce to zrobić nie poprzez pisanie
od podstaw nowych aktów prawnych w rewo-
lucyjnym zapale, ale poprzez doskonalenie i poprawę dotychczasowych rozwiązań. To, co
dobre, trzeba rozwijać, a złe rozwiązania zastępować lepszymi. Aby nie tworzyć precedensu, że co kadencja, to rewolucja.
Pod koniec grudnia 2007 r., przy wiodącej
roli Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, pod kierunkiem prof. Michała Kuleszy i prof. Mirosława Steca rozpoczęły się
prace nad doskonaleniem kształtu systemu
służby cywilnej.
Naszym zamiarem jest wzmocnienie systemu służby cywilnej oraz wprowadzenie skutecznych mechanizmów zarządzania kadrami
urzędniczymi. Musimy też wziąć pod uwagę
procesy dotyczące zmian w systemie służby
cywilnej w innych krajach europejskich. Przy
aktywnym wsparciu ekspertów i przedstawicieli środowiska pracowników i urzędników
służby cywilnej chcemy wypracować kierunki
ewentualnych zmian. Zmiany te będą dotyczyć
m.in. nowelizacji ustaw o Państwowym Zasobie Kadrowym i Służbie Cywilnej. Jednym
z istotnych punktów powinno być przywrócenie do korpusu służby cywilnej dyrektorów
departamentów i dyrektorów generalnych,
w opinii wielu ekspertów, w sposób niekonstytucyjny wyłączonych przed rokiem. Powoływanie z Państwowego Zasobu Kadrowego
powinno dotyczyć tylko kierowników centralnych organów administracji rządowej, prezesów agencji państwowych oraz właściwych
ministrów. Sam system także mógłby zostać
trochę zmodyfikowany, bo np. dzisiejsza we-
ryfikacja w Krajowej Szkole Administracji Publicznej nie sprawdza w wystarczający sposób
umiejętności kierowniczych.
Przy projektowaniu zasad zastanowić więc
się należy, czy nie znieść w ogóle lub ograniczyć do ściśle określonych stanowisk ustawę
o Państwowym Zasobie Kadrowym i odtworzyć Służbę Cywilną w pełnym zakresie, wprowadzając do niej konieczne zmiany, w kierunku stabilizacji personalnej kadr administracyjnych, jak wzmocnić pozycję dyrektora generalnego, co z instytucją mianowania. Służba
cywilna to jeden z obszarów, na którym najłatwiej będzie zmniejszyć koszty finansowe
w administracji, bowiem ciągłe wymiany personelu (zwłaszcza kierowniczego) generują
ogromne koszty.
Przed nami ważne zadanie zreformowania
kosztów wynagrodzeń, bo dziś jest on zbyt
statyczny i nieadekwatny do realizowanych
zadań. Istotnym, nowym elementem będzie
próba wprowadzenia wielu wspólnych standardów dla pracowników administracji samorządowej i rządowej. Oznacza to zmiany
w ustawie o pracownikach samorządowych.
Weźmiemy tu pod uwagę kilkunastoletnie
doświadczenie i podejmiemy próbę transpozycji pewnych rozwiązań systemu służby cywilnej do administracji samorządowej.
Celem ma być profesjonalna i służebna obywatelom administracja publiczna. Tylko tyle, ale
– jak pokazują dotychczasowe doświadczenia
– aż tyle.
Adam Leszkiewicz
Podsekretarz Stanu, Zastępca Szefa
Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
Konwersatorium „Doświadczenie i przyszłość”
„Samorządność i demokracja lokalna”
Pod koniec ubiegłego roku ukazał się raport „Samorządność i demokracja lokalna” reaktywowanego Konwersatorium
„Doświadczenie i Przyszłość”. Raport nawiązuje do działalności konwersatorium
przed blisko trzydziestu laty. Właśnie na
jego forum, 12 czerwca 1981 r., zostały
przedstawione po raz pierwszy założenia reformy samorządowej. Zrealizowano je dziewięć lat później, gdy pozwoliły
na to zmiany polityczne po wyborach
w czerwcu 1989 r. W Radzie Programowej Konwersatorium zasiadają prof. Jerzy
Regulski, prezes FRDL i Barbara Imiołczyk, prezes zarządu FRDL.
Raport prezentuje wiele spostrzeżeń, ocen
i postulatów. Oto niektóre z nich:
1. Zjawiska nieprzestrzegania zasady pomocniczości i powtórnej centralizacji państwa nasilają się, prowadząc do niespójności ustroju,
zbędnych konfliktów i spadku zaufania społeczeństwa do władzy. Z niepokojem obserwujemy w Polsce naruszanie autonomii władz samorządowych zarówno poprzez działania
ustawodawcze, jak również poprzez ingerencje administracyjne.
2. Poważnym problemem staje się nadużywa-
nie przez wojewodów prawa do zawieszania
uchwał rad jednostek samorządowych. Zgodnie z ustawą, interwencje nadzorcze mogą
następować jedynie w przypadkach naruszenia obowiązującego prawa. Jednak pojęcie legalności uchwał rad jednostek samorządowych
jest rozszerzane przez administracje rządową
w sposób nieuzasadniony.
3. W sprawy lokalne próbują także bezpośrednio ingerować ministerstwa. Naruszają
tym samym zasadę pomocniczości. W niektórych przypadkach dokonują tego za pomocą
regulacji ustawowych, w innych – drogą takich
działań ministerstw, które poprzez praktyczne działania przywłaszczają sobie nadmierne
uprawnienia.
4. Ostatnio pojawił się, pod pretekstem poszukiwania oszczędności budżetowych, postulat likwidacji kolegiów odwoławczych i przekazania wojewodom roli instancji odwoławczej. Oczywistą intencją tego pomysłu jest
kolejne ograniczenie samodzielności samorządów.
5. Konieczne jest likwidowanie przyczyn
i możliwości korupcji. Głównym źródłem korupcji są błędy w regulacjach prawnych. Walkę z korupcją należy więc rozpocząć od przeglądu obowiązującego prawa. Drastycznym
przykładem korupcjogennego chaosu prawnego jest całkowita dezintegracja systemu gospodarki przestrzennej.
6. Konieczne są nowe regulacje ustawowe,
które zapewnią efektywność działań wójtów
i burmistrzów, a jednocześnie uchronią demokrację lokalną przed groźnymi skutkami koncentracji władzy w jednych rękach.
7. Konieczne jest zniesienie wszelkich sztucznych mechanizmów rozdziału mandatów wypaczających wyniki wyborów, takich jak np.
ostatnio wprowadzone blokowanie list.
W dążeniu do uzyskania korzyści politycznych
wprowadzono nowelizację w sposób urągający wszelkim standardom demokratycznego
państwa prawa.
8. Trzeba uniemożliwić partiom politycznym
bezpośrednią ingerencję w działalność administracji publicznej. Obywatele muszą mieć
pewność, że władze działają zgodnie z prawem,
jedynie w imię ich interesów, a nie interesów
partii czy jakichkolwiek innych grup.
9. Pilnych działań wymaga reforma finansów
lokalnych i jednoznaczne określenie zakresu
praw i odpowiedzialności władz samorządowych.
Zapraszamy na stronę www.dip.org.pl
Nr 1(16)2008
5
na Szlaku
Program Operacyjny Kapitał Ludzki
Ten egzamin musimy zdać!
Dzisiaj, na progu roku
2008 okazuje się, że
Polska jednak miała
szczęście. Akcesja do
Unii
Europejskiej
w 2004 roku, w połowie okresu programowania, postrzegana
była przez nowe kraje
członkowskie jako dla
nich niekorzystna.
Ograniczona wielkość funduszy strukturalnych, wygospodarowanych z oszczędności i rezerw budżetu starych krajów UE
i bardzo krótki czas na ich uruchomienie,
poważne opóźnienia w przygotowaniu
systemu wdrażania i ogromny pośpiech
w ich nadganianiu, wysokie wymagania
przedstawicieli Komisji Europejskiej i ich
nieustępliwość w żądaniu ścisłego przestrzegania procedur biurokracji brukselskiej – to wszystko tworzyło klimat niezadowolenia, czasami frustracji pomieszanej z poczuciem krzywdy.
Tymczasem życie pokazało, że nie ma tego
złego, co by na dobre nie wyszło. Ogromna
mobilizacja i wola pokazania, że jesteśmy pełnowartościowymi członkami UE, wsparta
ciężką pracą zarówno po stronie administracji, jak i różnych instytucji i organizacji współuczestniczących, doprowadziły do tego, że
dzisiaj możemy powiedzieć: zdaliśmy ten egzamin! Nie tylko wydamy wszystkie środki
Europejskiego Funduszu Społecznego dedykowane Polsce, ale uzyskaliśmy doświadczenie, które u progu nowego okresu programowania może być naszym podstawowym atutem. Teraz, gdy rozpoczynamy realizację największego programu finansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego w historii
Unii Europejskiej, jakim jest Program Operacyjny Kapitał Ludzki, nie jesteśmy nowicjuszami, wiemy, jak się to tego zabrać. Wiemy, co
jest ważne, na co należy zwracać uwagę,
z czym możemy mieć problemy, jak powinniśmy je rozwiązywać. Mamy przećwiczone
i sprawdzone procedury, Europejski Fundusz
Społeczny przestał być czymś odległym i egzotycznym, stał się praktyką dnia codziennego, funduszem jak każdy inny, który stawiając
określone i wysokie wymagania biurokratyczne jest źródłem finansowania przedsięwzięć
służących do rozwiązywania problemów
w obszarze rynku pracy.
A więc czas koncentrować się na celach
i rezultatach do osiągnięcia a nie na procedurach, czyli – podejmować debatę nie nad tym
czy i jak wydamy wszystkie pieniądze, ale na
co wydamy. Jakie problemy chcemy rozwiązać
przy pomocy Europejskiego Funduszu Społecznego? Czy potrafimy właściwe identyfikować te problemy i w odpowiedzi na nie, stworzyć nową jakość działania, czy też ograniczymy się do powielenia starej oferty, rutynowych
działań, których jakość oraz skuteczność często pozostawiają wiele do życzenia? I to jest
ten prawdziwy egzamin, który mamy do zdania w latach 2007-2013.
Od czego więc zależeć będzie nasz sukces?
Po pierwsze: od umiejętności identyfikacji kluczowych problemów rynku pracy.
Istnieją uzasadnione obawy, czy wszyscy aktorzy tej gry, od administracji, przez organizacje
pozarządowe, do komercyjnych firm szkoleniowych i konsultingowych, od pracodawców
do organizacji związkowych będą w stanie
identyfikować kluczowe problemy lokalnego
i regionalnego rynku pracy. Czyli takie, które
mają decydujące znaczenie dla przyszłości tego
rynku, mogą stymulować, utrudniać bądź hamować jego rozwój. Czy potrafią odróżnić
problemy firm, gorączkowo szukających dla
swoich produktów rynków zbytu, szukających
w warunkach i kryteriach konkursów uzasadnienia dla swojej starej oferty, od kluczowych
problemów rynku pracy czekających swego
skutecznego rozwiązania?
Co to znaczy zidentyfikować problemy kluczowe? To znaczy, wykorzystując wszystkie
dostępne informacje, badania i analizy, gromadzone zarówno przez instytucje do tego powołane, jak i pozyskane we własnym zakresie,
rozpoznawać główne, priorytetowe problemy
rynku pracy, problemy o znaczeniu strategicznym, warunkujące pożądany rozwój jakościowy małopolskiego rynku pracy. Rozwój, który
gwarantuje wysoką konkurencyjność na rynku krajowym, europejskim i globalnym z jednej strony, z drugiej zaś daje poczucie bezpieczeństwa osobom nie wytrzymującym warunków, jakie narzuca konkurencja na rynku pracy. Czy projektodawcy dopracują się własnych
systemów identyfikacji kluczowych problemów rynku pracy, czy też nadal będą oczekiwać, że to przede wszystkim ktoś z zewnątrz
powie im, co jest potrzebne?
Po drugie: od umiejętności rozwiązywania kluczowych problemów regionalnych
i lokalnych rynków pracy.
Od innowacyjności, kreatywności, kompleksowości i adekwatności proponowanych
w projektach działań. Działania te winny prowadzić do osiągnięcia dobrze i precyzyjnie
określonych celów, które z kolei muszą być
właściwą odpowiedzią na zidentyfikowane problemy. Działania winny obejmować taką sekwencję zróżnicowanych przedsięwzięć, dobranych indywidualnie, kompleksowych, profesjonalnie zaprogramowanych i adekwatnych
do specyfiki zidentyfikowanego problemu, które skutecznie zapewnią osiągniecie zakładanych celów oraz rezultatów, a w efekcie doprowadzą skutecznie do rozwiązania problemu kluczowego. Potrzebne są rozwiązania
z wizją, z długoterminową perspektywą, wybiegające w przyszłość, odważnie podejmujące wyzwania nowoczesnego rynku pracy, rozwiązania na jutro, a często nawet pojutrze.
Tymczasem jednak dominują rozwiązania standardowe, zachowawcze, powielające rutynowe procedury, operujące półśrodkami, stanowiące doraźną reakcję na sytuację dnia dzisiejszego, a nawet wczorajszego. Czas najwyższy
na wyzwolenie się z post socjalistycznej siermiężności rozwiązań, filozofii łatania dziur czy
działań noszących znamiona „skoku na kasę”.
Po trzecie: od umiejętności działania
w partnerstwie i rozumnego korzystania
z doświadczeń innych krajów.
Prawdziwe, nie pozorowane czy rytualnie sformalizowane partnerstwo, to lepsza i pełniejsza diagnoza sytuacji, bardziej wiarygodna
identyfikacja problemu kluczowego, większe
możliwości realizacyjne, szerszy dostęp do
potrzebnych kompetencji i ekspertyz, to
w końcu efekt synergii. To również większe
i bardziej kompleksowe projekty, proporcjonalnie mniej obciążone kosztami administracji, biurokracji i zarządzania. Tymczasem w warunkach polskich projekty partnerskie postrzegane są jako trudne, często bardzo trudne,
wręcz nieopłacalne. Dlaczego? Jak to się dzieje, że praktycznie wszystkie kraje starej Unii
akcentują rolę i znaczenie partnerstwa, wszędzie znajdziemy imponujące przykłady dobrze
i efektywnie działających partnerstw, a u nas
partnerstwo pozostaje głównie w sferze idei?
Warto się więc zastanowić nad rzetelnym bilansem plusów i minusów, szans i zagrożeń.
I wyciągnąć wnioski, im szybciej tym lepiej, tym
prędzej doczekamy się dobrych, efektywnych
i mocno osadzonych w realiach projektów.
Teoretycznie prawie wszyscy zgadzają się,
że korzystanie z doświadczeń zagranicznych
jest generalnie pożyteczne. Praktyka jednak
często stoi w sprzeczności z teorią. Mamy
wiele złych doświadczeń z ekspertami zagranicznymi, szczególnie związanych z wykorzystaniem środków przedakcesyjnych, gdy byliśmy głównie podmiotem różnych zabiegów ze
strony tzw. konsultantów i zagranicznych firm
konsultingowych. Tkwi w nas ciągle, jak zadra,
nieuświadomione często przekonanie, rodem
z czasów PRL-u, że wyjazd za granicę to rodzaj przywileju, to fundowana nagroda na koszt
państwa, to służbowe wczasy na koszt podatnika, to wycieczka w inny świat. To także marnotrawstwo środków spowodowane różnicami kursów walut i poziomów zamożności.
Czas jednak zerwać z tymi doświadczeniami
i uświadomić sobie, że jesteśmy nie tylko
w Unii, ale i w strefie Schengen, pojęcie zagranicy uległo radykalnemu przewartościowaniu.
Warto więc czerpać z doświadczeń krajów
dłużej od nas korzystających z pomocy funduszy strukturalnych. To przyspiesza transfer
wiedzy, pozwala unikać niepotrzebnych błędów, upowszechniać dobre praktyki, pogłębiać
procesy integracyjne, wzmacnia zaufanie do
własnych możliwości oraz buduje otwartość
na nowe rozwiązania.
Czy sprostamy tym wyzwaniom? Czy te trzy
proste warunki potrafimy zamienić w sukces?
Czy za kilka lat, pod koniec obecnego okresu
programowania, szukać będziemy winnych
naszych niepowodzeń, czy też z satysfakcją
będziemy mogli cieszyć się z dobrodziejstw
rozwiniętego, konkurencyjnego rynku pracy?
To zależy tylko od nas, dobry początek został
już zrobiony. Prawdziwe zawody właśnie się
zaczęły. Zakończenie 31 grudnia 2013 roku.
Andrzej Martynuska
Dyrektor Wojewódzkiego
Urzędu Pracy w Krakowie
6
Nr 1(16)2008
na Szlaku
Jubileusz XV-lecia
Forum Sekretarzy Samorządów Polski Południowej
Uroczyście swój jubileusz 15-lecia działalności obchodziło Forum Sekretarzy Samorządów
Polski Południowej działające przy MISTiA
w Krakowie. Głównym merytorycznym akcentem obchodów była konferencja „Urzędnik
samorządowy w demokratycznym społeczeństwie”. W reprezentacyjnych wnętrzach Pałacu Wielopolskich, siedzibie Magistratu Krakowskiego, zgromadziło się 15 XI 2007 r. ponad 120 osób.
Wśród znamienitych gości byli obecni m.in.
Profesor Jerzy Regulski, Profesor Mirosław
Stec oraz Prezes Trybunału Konstytucyjnego,
Jerzy Stępień i Marszałek Małopolski, Marek
Nawara. Ich wystąpienia przypomniały skomplikowane tło budowania polskiej demokracji
na początku lat 90., zarysowane zostały też
wyzwania, które dzisiaj stoją przed administracją publiczną.
Uczestników konferencji powitali Prezydent
Miasta Krakowa, prof. Jacek Majchrowski oraz
Dyrektor FRDL MISTiA, Krzysztof Lipski. Prezes Zarządu Forum Sekretarzy Samorządów
Polski Południowej, Stanisława Szołtysek
przedstawiła dokonania i sukcesy Forum
w trakcie 15 lat działalności.
Ważnym elementem konferencji był panel
samorządowy na temat: „Sekretarz gminy:
polityk czy urzędnik”, którego moderatorem
był znany politolog dr Jarosław Flis. W dyskusji uczestniczyli: sekretarz Miasta Rabka – Maria Daszkiewicz, wójt Gminy Sękowa – Małgorzata Małuch, sekretarz Gminy Laskowa –
Wacław Zoń, sekretarz Miasta Krakowa –
Paweł Stańczyk, sekretarz Miasta Bielsko-Biała – Grzegorz Tomaszczyk.
Dziękujemy wszystkim sekretarzom, którzy
przyjechali do Krakowa z różnych regionów
kraju; szczególnie grupie sekretarzy z województwa lubuskiego, z którymi nawiązaliśmy
serdeczne więzi obiecujące współpracę
w przyszłości.
Szczególne gratulacje zbierali w czasie konferencji długoletni członkowie naszego Forum.
Wśród 148 członków Forum jest 20 osób,
które od 15 lat są w tym gronie; zostali oni
uhonorowani pamiątkowymi wyróżnieniami.
Małgorzata Drużyńska-Olesińska
Koordynator Forum Sekretarzy
Samorządów Polski Południowej
Fragmenty wyst¹pienia Pani Stanis³awy Szo³tysek, Prezesa FSSPP podczas konferencji
„Urzêdnik samorz¹dowy w demokratycznym spo³eczeñstwie”
Forum Sekretarzy Samorządów Polski Południowej działa od 1992 roku. Tak jak samorząd rozwijało się, przechodziło wiele przeobrażeń i dostosowywało swoją działalność do
nowych warunków ustrojowych.
W początkowym okresie sekretarze otrzymali
nieocenioną pomoc przede wszystkim ze strony Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej. Tu
w Krakowie, w ośrodku FRDL – Małopolskim
Instytucie Samorządu Terytorialnego i Administracji, zrodziła się inicjatywa utworzenia
czegoś w rodzaju klubu dyskusyjnego dla
„pierwszych urzędników w gminie”, jak nas
wtedy określano. Od razu zaproponowano
współpracę na dwóch płaszczyznach: szkoleniowej oraz dyskusyjnej, służącej określeniu
statusu i zadań sekretarza gminy. Spotkania
w Instytucie miały sprzyjać równocześnie wymianie doświadczeń i opinii, co – do dziś – pozwala na szybkie rozwiązywanie problemów,
które przecież w swojej istocie i skali są podobne we wszystkich urzędach.
Od małej, kilkunastoosobowej grupy założycielskiej w 1992 roku, Forum rozrosło się
do 150-osobowej regionalnej organizacji. Jak
grzyby po deszczu powstawały po 1993 roku
w innych regionach Polski podobne fora, najczęściej przy ośrodkach FRDL (…).Byliśmy
również inicjatorami tworzenia struktur ogólnopolskich. Powstało Ogólnopolskie Forum
Sekretarzy Gmin, jako federacja organizacji regionalnych. Dzięki pomocy Fundacji „Francja
– Polska” i USAID udało się zorganizować cykl
szkoleń i staży we Francji. Mogliśmy więc szukać wzorców funkcjonowania samorządu
w Europie, a potem weryfikować je w praktyce. Udało się nawiązać współpracę z organizacją zrzeszającą francuskich Sekretarzy Generalnych gmin, a dzięki niej z U.DI.T.E., euro-
pejską federacją takich organizacji. W międzynarodowych stażach wzięło udział kilkuset sekretarzy gmin z całej Polski(...).
Środowisko sekretarzy jest skonsolidowane, a nasza działalność koncentruje się przede
wszystkim na organizowaniu comiesięcznych,
jednodniowych spotkań o charakterze konsultacyjnym i szkoleniowym oraz, co kilka miesięcy, większych szkoleń tzw. „wyjazdowych”,
na których wykorzystywane są różne formy
prowadzenia zajęć – wykłady, seminaria, warsztaty oraz treningi, a często także publiczne
debaty – konferencje. Wydajemy także biuletyn informacyjny – kwartalnik docierający do
wszystkich członków naszego Forum. W prowadzeniu wykładów, seminariów czy zajęć
konsultacyjno-warsztatowych od kilku lat
otrzymujemy duże i profesjonalne wsparcie ze
strony Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego.(…)
Poprzez inicjowanie wspólnych debat nad
kluczowymi problemami samorządu i reformy
administracyjnej kraju z dużą determinacją
podejmowaliśmy i nadal podejmujemy starania o określenie i wzmocnienie statusu zawodowego sekretarzy gmin, o jednoznaczne
określenie jego pozycji w funkcjonalnej strukturze administracji samorządowej. Kierowaliśmy listy otwarte oraz wypracowane stanowiska do parlamentarzystów, a także do prasy
samorządowej.(…)
Z punktu widzenia sekretarzy możemy
okres 15 lat funkcjonowania podzielić na trzy
etapy: pierwszy, który nazwaliśmy okresem
spontaniczności, kiedy to budowano nowe
struktury, dookreślano role i wzajemne relacje, kiedy sporo nowych ludzi z nowymi pomysłami zaczęło pełnić funkcje sekretarzy. Połowa lat 90. – nazwana okresem formalizo-
wania, przyniosła upolitycznienie samorządów, ale również stabilizację prawną i organizacyjną. Ten „czas spokoju” sekretarze próbowali – niestety nieskutecznie – wykorzystać dla
wzmocnienia swojego statusu zawodowego.
Charakterystyczne dla ostatnich lat jest przywiązywanie przez administrację samorządową
coraz większej wagi do profesjonalizmu. Sekretarze zrzeszeni w Forum podejmują wiele
działań chcąc sprostać rosnącym wymaganiom.
Dokonując podsumowania 15-lecia naszej
działalności zdaję sobie sprawę, że nie
o wszystkim wspomniałam, że nie wymieniłam
wszystkich, z którymi współpracowaliśmy.
To, że nasze Forum cieszy się dobrą opinią to
zasługa koleżanek i kolegów sekretarzy gmin
i powiatów, ale przede wszystkim Pani Małgorzaty Drużyńskiej, Koordynatora Forum
z MISTiA. Za ten czas, wspólnego działania na
rzecz rozwoju demokracji lokalnej, dla dobra
naszych samorządów serdecznie wszystkim
dziękuję. Dziękuję Profesorowi Jerzemu Regulskiemu za to, że zawsze był z nami, że wspierał nasze działania związane z dążeniem do
ustawowego dookreślenia statusu sekretarza
i podsuwał ciekawe pomysły.(…)
Dziękuję Dyrektorowi MISTiA – za czas, miejsce i wsparcie dla działalności naszego Forum.
Również serdeczne podziękowania kieruję
w stronę Marszałka Województwa Małopolskiego, a szczególnie jego służb.(…)
Jeden z twórców II Rzeczpospolitej, Eugeniusz Kwiatkowski powiedział: W służbie, tworzeniu i gospodarce – Polsce potrzebny jest każdy: i „duży” i „mały”. Najważniejsze by był twórczy, solidny i uczciwy. Oby nadal wśród nas, sekretarzy takich ludzi nigdy nie brakowało.
Stanisława Szołtysek
Sekretarz Miasta Nowy Targ
Nr 1(16)2008
7
na Szlaku
Jubileusz XV-lecia
Forum Skarbników Jednostek Samorządu Terytorialnego Małopolski
FRDL Małopolski Instytut Samorządu
Terytorialnego i Administracji jako jeden
z głównych celów swojej działalności
przyjął wspieranie środowisk samorządowych poprzez prowadzenie różnorodnych działań o charakterze szkoleniowym
i integracyjnym. Fora skupiające urzędników samorządowych różnych specjalności są najlepszym przykładem tego typu
działalności. W MISTiA funkcjonuje obecnie 13 forów, a jedno z najstarszych –
obok Forum Sekretarzy Samorządów
Polski Południowej – Forum Skarbników
Jednostek Samorządu Terytorialnego
Małopolski obchodziło niedawno jubileusz swojego XV-lecia.
Forum Skarbników Jednostek Samorządu
Terytorialnego Małopolski powstało w listopadzie 1992 r. Odbyło się wtedy spotkanie
założycielskie, w którym wzięło udział 30
skarbników z ówczesnych województw: krakowskiego, nowosądeckiego i tarnowskiego.
Zebrani wyrazili wolę powołania instytucji Forum Skarbników i potwierdzili potrzebę zaistnienia gremium, które pozwoli na doskonalenie umiejętności zawodowych tej grupy
pracowników oraz stworzy warunki do wzajemnej wymiany poglądów i doświadczeń
osób zarządzających finansami w jst.
Obecnie członkami Forum jest 172 skarbników (w tym 16 skarbników powiatów
i 4 skarbników ze związków komunalnych
gmin) reprezentujących woj. małopolskie (160
osób), podkarpackie (10 osób) i świętokrzyskie (2 osoby). Podstawową formą pracy Forum jest działalność konsultacyjno-doradcza
realizowana w trakcie comiesięcznych jednodniowych spotkań konsultacyjnych odbywających się w siedzibie MISTiA, a także kilkudniowych sesji wyjazdowych odbywających się dwa
razy w roku.
W ciągu 15 lat funkcjonowania Forum omówiono i przedyskutowano setki zagadnień dotyczących funkcjonowania finansów publicznych. W spotkaniach tych uczestniczą – jako
konsultanci i doradcy – przedstawiciele Departamentu Finansów Samorządu Terytorialnego
Ministerstwa Finansów, kolejni Prezesi i członkowie Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Krakowie, reprezentanci środowiska
akademickiego Krakowa, pracownicy Urzędu
Miasta Krakowa, Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego, Izby Skarbowej, Zakładu Ubez-
pieczeń Społecznych, przedstawiciele banków
posiadających ofertę dla samorządu. Gośćmi
Forum byli także eksperci zagraniczni – skarbnicy miasta Essen i Lille.
Członkowie Forum przygotowywali kilkakrotnie wystąpienia w sprawie kolejnych nowelizacji ustawy o finansach publicznych, które były
przekazywane do Ministerstwa Finansów, Parlamentu oraz ogólnopolskich organizacji samorządu terytorialnego. Przygotowano też wniosek (skierowany do Ministerstwa Finansów)
w sprawie uzupełnienia dochodów jednostek
samorządu terytorialnego na finansowanie zadań związanych z pomocą społeczną, z rezerwy subwencji ogólnej, a także wystąpienie do
Najwyższej Izby Kontroli odnośnie przyznawania, wykorzystywania i rozliczania dotacji na
zadania związane z organizacją wyborów.
Przedstawicielka Forum uczestniczyła także
w dyskusji, zorganizowanej przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji
wspólnie z FRDL, nad nowelizacją ustawy
o pracownikach samorządowych.
W dniach od 10 do 12 września 2007 r.
odbyła się w Muszynie uroczysta konferencja
Forum Skarbników zorganizowana z okazji XV
rocznicy powstania Forum, w której uczestniczyło blisko 100 osób. Siedmioro członków –
jubilatów, działających w strukturach Forum od
momentu jego powstania, otrzymało z rąk
Dyrektora MISTiA Krzysztofa Lipskiego pamiątkowe tabliczki.
Mirosława Karkowska
Koordynator FSJSTM
Refleksje po 15 latach
W związku z jubileuszem Forum uwagami odnoszącymi się do jego dotychczasowej działalności, podzieliły się dwie
członkinie, które w pracach Forum Skarbników uczestniczą od początku.
Halina Markiewicz,
UG Kocmyrzów –
Luborzyca
Kiedy Forum rozpoczynało
swoje funkcjonowanie, jednym
z jego podstawowych zadań
było przygotowanie osób odpowiedzialnych za sprawy finansowe w instytucjach samorządowych do
realiów pracy spowodowanych zmianami społeczno-politycznymi, jakie zaszły w Polsce po
1989 r. Jedną z najważniejszych była reforma
samorządowa, która bezpośrednio wpłynęła
na pracę osób pełniących funkcje skarbników
jednostek samorządu terytorialnego. Wprowadzane w szybkim tempie zmiany legislacyjne powodowały szereg trudności w ich interpretacji. Miało to szczególnie duże znaczenie
dla osób odpowiadających za sprawy finansowe samorządów. W takiej sytuacji liczne szkolenia organizowane przez Forum Skarbników
pozwoliły nam rozwiązać wiele problemów
i uniknąć podjęcia błędnych decyzji.
Przez piętnaście lat szkolenia i panele stanowiły realną pomoc w rozwiązywaniu bieżących
problemów, jakie pojawiały się w naszej pracy.
Trzeba tu podkreślić różnorodność tematyki
szkoleń. Dla mnie osobiście szczególnie cenne były spotkania z panem Wojciechem Lachiewiczem – Kolegiantem RIO w Krakowie.
Z jego wskazówek i uwag dotyczących tworzenia projektów budżetu samorządu terytorialnego korzystałam niejednokrotnie w swojej pracy(…)
Na podstawie własnego doświadczenia mogę
z pełnym przekonaniem jednoznacznie stwierdzić, że Forum Skarbników przez piętnaście
lat działalności udowodniło celowość swego
istnienia. Podejmowane przez nie działania są
bowiem wielką pomocą dla wszystkich, którzy zajmują się finansową stroną działalności
samorządów lokalnych. Obok sukcesu w działalności merytorycznej równie ważny, moim
zdaniem, jest sukces, jaki Forum osiągnęło na
polu integracji tej grupy pracowników samorządowych.
Elżbieta Kuraś, UG Kłaj
Nawarstwienie zmian w przepisach prawnych, niejednolita
ich interpretacja i nowa sytuacja polityczna – to wszystko
utrudniało prawidłowe funkcjonowanie samorządów,
a w szczególności służb finansowych gmin. W 1992 r. narodził się pomysł
utworzenia Forum Skarbników, ktorego celem
miało być głownie pozyskanie fachowców,
praktyków, którzy przybliżyliby nam tematykę z zakresu rachunkowości i finansów. Niewielka grupa członków-założycieli Forum
z czasem się rozrastała. Szkolenia dla skarbników nie tylko pozwoliły na poznanie jednolitej interpretacji przepisów, dały możliwość
rozwiązywania trudnych problemów, wymiany poglądów, integracji grupy ludzi odpowiedzialnych za finanse publiczne.
Nawiązano współpracę z różnymi urzędami,
bankami, RIO, Ministerstwem Finansów. Kontakty z szeregiem osób kompetentnych ułatwiają nam poznanie i poszerzanie wiedzy,
czesto z zakresu indywidualnych problemów
występujących w gminach(...)
8
na Szlaku
Nr 1(16)2008
Projekt „Integracja – europejski kierunek rozwoju Ukrainy”
Ukraińcy w Małopolsce
Od lipca do grudnia 2007 r.
FRDL MISTiA wspólnie
z dwoma partnerami ukraińskimi – Institute for Policy Studies ze Lwowa
i NGO Bussines Initiatives
z Iwano-Frankowska (dawny Stanisławów) oraz Opolskim Centrum Demokracji Lokalnej FRDL realizował projekt „Integracja – europejski kierunek rozwoju Ukrainy”, który uzyskał
dofinansowanie Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP, w ramach Polskiej Pomocy Zagranicznej 2007.
Beneficjentami projektu byli przedstawiciele ukraińskich jednostek samorządu terytorialnego – szefowie tych jednostek, osoby odpowiedzialne za pozyskiwanie środków zewnętrznych a także przedstawiciele organizacji prorozwojowych, np. agencji rozwoju, pełniących na swoim terenie funkcje animatorskie
oraz koordynujących współpracę lokalnych
partnerów w zakresie pozyskiwania środków
zewnętrznych.
Jednym z etapów projektu były dwie wizyty
studyjne w województwach małopolskim
i opolskim przedstawicieli jst z Ukrainy: 2630 XI 2007 r. – z województwa iwano-frankowskiego, 3-7 XII 2007 r. – z województwa
lwowskiego.
Tematem obu wizyt były uwarunkowania
członkostwa w Unii Europejskiej na przykładzie Polski. Uczestnicy projektu gościli w polskich jednostkach samorządu terytorialnego
oraz w organizacjach pozarządowych. Naszych
gości podjęli Burmistrzowie: Myślenic – Maciej Ostrowski, Nowego Targu – Marek Fryźlewicz, Strzelec Opolskich – Tadeusz Goc oraz
Starosta Powiatu Suskiego – Andrzej Pająk.
Przedmiotem dyskusji były korzyści wynikające z możliwości współfinansowania inwestycji
publicznych ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i bariery związane
z procedurami realizacji i rozliczania projektów unijnych. Uczestnicy podkreślali duże
możliwości polskich gmin i powiatów w absorpcji funduszy strukturalnych oraz przedakcesyjnych. Równie ważnym wątkiem dyskusji
stały się możliwości samodzielnego finansowania zadań publicznych przez polskie samorządy – bez udziału środków pozabudżetowych.
Goście z Ukrainy ocenili je bardzo wysoko,
w porównaniu do sytuacji finansowej własnych
jednostek samorządowych, twierdząc, iż w ich
przypadku roczny budżet kilkunastotysięcznej
gminy polskiej jest kilku- lub kilkunastokrotnie większy w porównaniu z jej odpowiednikiem na Ukrainie. Podkreślano również dużą
wagę problemów związanych z zasadą refundowania środków europejskich oraz koniecznością zapewniania wkładu własnego.
Uczestnicy mieli również możliwość zapoznania się z projektami realizowanymi przez tak
duże jednostki samorządowe, jak Miasto Kraków i Opole. W Sali Portretowej Magistratu
Krakowskiego, I Zastępca Prezydenta Miasta
Krakowa ds. Inwestycyjnych – Tadeusz Trzmiel
przedstawił inwestycje zrealizowane przez
Miasto w okresie 2004-2006 oraz przybliżył
plany inwestycyjne na lata 2007-2013.
Podczas spotkań w Urzędzie Marszałkowskim
Województwa Małopolskiego dyskutowano
o roli władz samorządowych regionu w dystrybucji środków unijnych oraz o sukcesach
i błędach zaistniałych w okresie 2004-2006.
Przedstawiciele Departamentu Polityki Regionalnej oraz Departamentu Funduszy Strukturalnych prezentowali mechanizmy dystrybucji
środków unijnych w regionie, a także odpowiadali na liczne pytania związane z nowym
okresem programowania Unii Europejskiej.
Goście z Ukrainy dowiedzieli się także o możliwościach rozwoju organizacji pozarządowych, pozyskujących środki unijne. W Nowym
Targu opowiadał o tym Dyrektor Biura Związku Euroregion Tatry – Antoni Nowak oraz Prezes Stowarzyszenia Samorządowe Centrum
Przedsiębiorczości i Rozwoju z Suchej Beskidzkiej – Ryszard Janiszewski.
Przekonaniu o wpływie środków unijnych na
rozwój regionalny służyły wizyty w terenie –
w Strzelcach Opolskich zaprezentowano zmodernizowane przy pomocy środków strukturalnych gimnazjum publiczne wraz z zapleczem
sportowym, salę gimnastyczną przy liceum
oraz stołówkę Miejskiego Ośrodka Pomocy
Społecznej. Ogromnym zainteresowaniem cieszyły się inwestycje realizowane przez jednostki samorządowe z dochodów własnych –
w Suchej Beskidzkiej goście obejrzeli zmodernizowany szpital powiatowy, krytą pływalnię
oraz Centrum Zarządzania Kryzysowego.
Zastosowana w projekcie komplementarność strony teoretycznej (pierwszym etapem
projektu były szkolenia na Ukrainie z zakresu
integracji europejskiej) i praktycznej służyła
pozyskaniu szerokiej wiedzy o roli jednostek
samorządu terytorialnego w nowej sytuacji
społeczno-gospodarczej, kształtowanej przez
członkostwo w Unii Europejskiej.
Wojciech Odzimek
Konsultant FRDL MISTiA
Forum Pracowników Urzędów Stanu Cywilnego
Pięć lat minęło...
Minęło już 5 lat od momentu zawiązania
się Forum Pracowników Urzędów Stanu
Cywilnego Pierwsze spotkanie odbyło się
16 maja 2002 r. Uczestniczyły w nim 33
osoby i to właśnie im zawdzięczamy „narodziny” Forum. W ciągu pięciu lat zmieniał się skład Forum – część osób przeszła na emeryturę, część odeszła z pracy
USC, ale też przybywali nowi członkowie
(a właściwie członkinie, bowiem ta grupa
zawodowa jest wyraźnie sfeminizowana),
i obecnie jesteśmy dużą grupą 95 osób.
Podczas cyklicznych spotkań wymieniamy
się doświadczeniem i konsultujemy swoje problemy zawodowe z wybitnymi ekspertami, reprezentującymi różne dziedziny wiedzy.
Gośćmi naszych spotkań byli przedstawiciele
Konsulatów: Niemiec, Austrii, Słowacji, Ukrainy, Dyrektorzy Departamentu Rejestrów Państwowych MSWiA, przedstawiciele Rady Języka Polskiego, Prezes Sądu Administracyjnego w Krakowie i inni. W każdym spotkaniu
uczestniczą przedstawiciele Małopolskiego
Urzędu Wojewódzkiego z Wydziału Spraw
Obywatelskich i Migracji.
Z okazji jubileuszu 5-lecia działalności Forum, 3 grudnia 2007 r., w Muzeum Historycznym w Krakowie, odbyła się uroczysta konferencja, podczas której Pani Lucyna Gajda, Dyrektor Wydziału Spraw Obywatelskich i Cudzoziemców Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego omówiła dotychczasową współpracę małopolskiego urzędu wojewódzkiego w z
FPUSC. Uczestnicy konferencji mieli okazję
wysłuchać wystąpienia Pani Krystyny Gładych,
honorowego członka FPUSC o historii po-
wstania USC. Temat: prawo polskie a prawo
unijne przedstawił Pan Przemysław Wypych,
Sędzia Sądu Rejonowego Kraków Krowodrza.
Pan Tomasz Trafas, były konsul Generalny RP
w Londynie i Los Angeles omówił przepisy
prawa i praktykę załatwiania spraw obywatela
polskiego w konsulacie. Odczytano także, adresowany do członków Forum, list od Pana
Zbigniewa Sałygi, Konsula RP w Caracas, na
temat współpracy konsulatu z Urzędami Stanu Cywilnego. Pani Krystyna Barbara Serwin,
przewodnicząca FPUSC i Pani Mirosława Stawarz, członek Zarządu Forum przypomniały,
co się działo w ciągu 5 lat istnienia forum.
Członkowie forum oraz osoby współpracujące (wykładowcy) zostali uhonorowani przez
Krzysztofa Lipskiego, Dyrektora FRDL MISTiA
pamiątkowymi tabliczkami.
Konferencję rocznicową uświetnił występ zespołu smyczkowego, wysłuchaliśmy serenady
na smyczki Mieczysława Karłowicza oraz Liber Tango.
Aleksandra Michta
Koordynator FPUSC
Nr 1(16)2008
9
na Szlaku
Fundusze Europejskie w 2008 roku
Małopolska na start!
W Małopolsce rozpoczyna się proces wdrażania funduszy europejskich. W 2008 roku
mamy do rozdysponowania aż 430 mln zł.
Na tę ogromną kwotę
przyznanej dotacji rozwojowej składają się
wydatki obejmujące
największe projekty
kluczowe, projekty,
które będą dopiero
zakontraktowane w wyniku rozpisanych
konkursów oraz dotacje dla przedsiębiorców. Biorąc pod uwagę skalę tego przedsięwzięcia już teraz widać, że wydanie
całej kwoty będzie nie lada wyzwaniem.
Co już zrobiliśmy?
Dzięki intensywnej pracy w roku ubiegłym,
na początku 2008 r. zajmujemy dobrą pozycję
startową. Przede wszystkim przygotowane
zostały już wszystkie konieczne dokumenty
programowe – Regionalny Program Operacyjny (MRPO) wraz z obszernym Uszczegółowieniem, Podręcznik Kosztów Kwalifikowanych,
kryteria wyboru projektów, metodologia
opracowania programów rewitalizacji miast
i uzdrowisk. Pracę rozpoczął również Komitet Monitorujący MRPO, który na swoim inauguracyjnym posiedzeniu w listopadzie ubiegłego roku zatwierdził kryteria wyboru projektów dla pierwszych dwóch działań. Zakładamy, że przy dużej intensywności prac Komitetu, do końca lutego zostaną przyjęte kryteria wyboru dla pozostałych trzydziestu czterech działań i schematów. Decyzja Komitetu,
w skład którego wchodzą między innymi
przedstawiciele Komisji Europejskiej, ministerstw i Instytucji Zarządzającej, jest w tym
zakresie ostateczna i kończy etap prac przygotowawczych.
Jakie konkursy w tym roku?
Pierwsze konkursy otwarte zostaną jeszcze
w styczniu. Przed ich uruchomieniem musimy
mieć jednak pewność, że wszystkie istotne dla
beneficjentów dokumenty (w tym wniosek
aplikacyjny, wzór umowy) będą stabilne. Nie
możemy pozwolić na zmianę warunków
w trakcie naborów. Jako, iż dokumenty te są
załącznikiem do tzw. Podręcznika Procedur Instytucji Zarządzającej MRPO, podlegają weryfikacji przez Ministra Rozwoju Regionalnego
i Wojewodę. Chociaż robocze uzgodnienia
w tej sprawie już się zakończyły, do końca ubiegłego roku nie dostaliśmy formalnie „zielonego światła” ze strony rządowej. Według zapewnień ma to nastąpić na początku bieżącego
roku.
Dla wdrażania drugiej osi priorytetowej
„Gospodarka Regionalnej Szansy”, której najważniejszym elementem będą dotacje dla
przedsiębiorców, powołana została wojewódzka jednostka samorządowa – Małopolskie Centrum Przedsiębiorczości. Obecnie
trwają prace związane z organizacją tej jednostki. Kwota, jaką będzie dysponować to 160
mln euro. Tutaj pierwsze nabory projektów
planowane są na drugi kwartał bieżącego roku.
W tym roku planowane są również konkursy
dla następujących działań i schematów:
– Poprawa jakości usług edukacyjnych
– Rozwój społeczeństwa informacyjnego
– Rozwój infrastruktury turystycznej
– Rozwój produktu dziedzictwa kulturowego
– Instytucje kultury
– Drogi o znaczeniu regionalnym
– Drogi powiatowe
– Zwiększenie roli transportu zbiorowego
w obsłudze regionu
– Tworzenie i rozwój stref aktywności gospodarczej
– Rozwój zintegrowanego transportu metropolitalnego
– Rozwój miast. Projekty realizowane w ramach programów rewitalizacji
– Rozwój obszarów wiejskich. Odnowa centrów wsi. Infrastruktura społeczna.
– Poprawa bezpieczeństwa mieszkańców,
w tym socjalnego i zdrowotnego. Ochrona
zdrowia
– Gospodarka wodno-ściekowa
– Promocja Małopolski na arenie międzynarodowej
– Budowanie pozycji Małopolski w europejskich sieciach współpracy.
Co z kontraktem?
Kolejnym krokiem do uruchomienia funduszy będzie podpisanie kontraktu wojewódzkiego – formalnego warunku refundacji poniesionych wydatków. Obecnie dokument ten ma
niewiele wspólnego z ideą kontraktów wojewódzkich, jakie były przygotowywane, na wzór
francuski, pod koniec lat dziewięćdziesiątych.
Była to wówczas umowa pomiędzy rządem
a samorządowym województwem, która
określała warunki przekazania środków na
uzgodnioną listę projektów realizowanych
w regionie.
Z tej idei wspólnie planowanych przedsięwzięć zostało niewiele – aktualnie kontrakt jest
dokumentem głównie o charakterze księgowym. Jego celem jest transfer funduszy europejskich, które Małopolska wynegocjowała już
wcześniej z Komisją Europejską. Źródłem tych
funduszy jest zatem Program Regionalny i to
stanowi główną różnicę w stosunku do wcześniejszych kontraktów.
Należy podkreślić, że polskie regiony nie
zgodziły się na podpisanie kontraktów wojewódzkich w wersji zaproponowanej przez Ministra Rozwoju Regionalnego w listopadzie
ubiegłego roku. W wyniku uzgodnień ze stroną
rządową, wypracowana obecnie treść kontraktu wydaje się być na tyle kompromisowa i
satysfakcjonująca, iż pozwala mieć nadzieję na
podpisanie kontraktów jeszcze w styczniu tego
roku.
Patrzymy w przyszłość
Tak naprawdę jeszcze nie rozpoczęliśmy
wydawania pieniędzy wynegocjowanych w ramach aktualnej perspektywy finansowej, a już
rozpoczyna się debata na temat kształtu polityki spójności po 2013 roku. Jakie będą jej
założenia i konsekwencje dla Polski i jej województw, jaki zostanie dokonany wybór pomiędzy wyrównywaniem różnic a wzmacnianiem
konkurencyjności, ile pieniędzy i na co ukierunkowanych zasili polskie regiony? Mimo, iż
odpowiedź na te pytania wydaje się w chwili
obecnej dość abstrakcyjną i odległą perspektywą, debata na te tematy staje się w Brukseli
coraz bardziej intensywna. Jeśli chcemy – jako
polskie regiony – poważnie myśleć o naszej
przyszłości, musimy w niej uczestniczyć już
teraz.
Jacek Woźniak
Dyrektor Departamentu Polityki Regionalnej
Urzędu Marszałkowskiego Województwa
Małopolskiego
Centrum Analiz Strategicznych MISTiA
Katalogi dziedzictwa kulturowego
Centrum Analiz Strategicznych MISTiA
podjęło się opracowania dwóch katalogów: obrzędów i tradycji oraz zabytków
dla obszaru 7 gmin wchodzących w skład
Lokalnej Grupy Działania E.O. CENOMA.
W styczniu 2005 roku samorządy siedmiu
gmin: Bochni, Drwini, Kazimierzy Wielkiej,
Koszyc, Nowego Brzeska, Rzezawy i lidera
projektu – gminy Szczurowej, rozpoczęły realizację Pilotażowego Programu Leader+,
obejmującego swym zasięgiem obszar województwa małopolskiego i świętokrzyskiego.
Opracowanie Katalogu obrzędów i tradycji
oraz Katalogu zabytków jest jednym z zadań
realizowanych w ramach Projektu „Źródła sukcesu – tworzenie Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich i Lokalnej Grupy
Działania z wykorzystaniem naturalnych zasobów geotermalnych gmin Bochnia, Drwina,
Kazimierza Wielka, Koszyce, Nowe Brzesko,
Rzezawa, Szczurowa”.
Celem Katalogu obrzędów i tradycji oraz
Katalogu zabytków jest ukazanie dziedzictwa
kulturowego spójnego etnograficznie obszaru
7 gmin jako istotnego czynnika lokalnego rozwoju turystycznego i agroturystycznego. Katalog zabytków będzie nie tylko ewidencją lokalnych zabytków, ale także ukaże je jako miejsca wpływające na kształt tożsamości lokalnej.
Natomiast Katalog obrzędów i tradycji ma służyć jako świetne narzędzie do podtrzymywania lokalnych tradycji przez kolejne pokolenia
mieszkańców tego obszaru.
Prace nad Katalogiem obrzędów i tradycji
i Katalogiem zabytków zostaną zakończone
w pierwszym kwartale 2008 r.
Monika Grzywa
CAS MISTiA
10
str. 1 →
Publiczne finansowanie ekonomii
społecznej
inicjatywy prywatnej, ale też o zachowaniu państwa, które swymi
działaniami sprzyja wyborowi takiego a nie innego modelu racjonalności. Państwo nie jest w tym przypadku bierne.
Można na relację współobecności, współdziałania i koordynacji trzech sektorów spojrzeć
z perspektywy inicjatyw i organizacji obywatelskich. Wtedy dostrzeżemy, że i tu zmienia
się w praktyce model racjonalności i formuła
zachowań, że w coraz większym stopniu organizacje pozarządowe dostrzegają, iż
uwzględnienie i uznanie instrumentów ekonomicznych jest warunkiem osiągania specyficznych celów społecznych. Nie przeciwstawiają
tego, co społeczne temu, co ekonomiczne.
Przyjmują, że użycie instrumentów ekonomicznych warunkuje uzyskanie określonych
celów społecznych.
A co państwo może zrobić, żeby wzmacniać
tego rodzaju orientację, taką formułę racjonalności? Na przykład powinno umożliwiać
oraz uruchamiać specyficzne formy finansowania podmiotów ekonomii społecznej. Można
oczywiście o finansach dywagować w kategoriach skrajności. Z jednej strony lichwa ma być
dopuszczalna, bo w finansach wszystko ma być
dopuszczalne. Z drugiej strony postrzegać finanse w perspektywie dobroczynności. Ale
wydaje się, że nowoczesne podejście do finansów kategorycznie nie dopuszcza do lichwy, bo
ona niszczy tkankę działalności gospodarczej,
także wówczas, jeżeli jest opłacalna ekonomicznie. Ale z drugiej strony, nie polega się
tylko na dobroczynności, gdy chce się osiągać
cele społeczne. Nie musimy więc stawiać sprawy skrajnie: albo, albo. Nie musimy sprowadzać rozmowy o finansach albo do stanowiska, że wszystko wolno, byle to było prywatne, albo do przeciwieństwa, że jedynie słuszne są finanse solidarne i etyczne.
Nie ma wątpliwości co do tego, że środki
publiczne mogą rodzić negatywne dla przedsiębiorczości społecznej konsekwencje, takie
jak: klientelizm, czyli dzielenie organizacji pozarządowych na nasze i nie nasze, roszczeniowość, czyli bierne oczekiwanie i domaganie się
finansowania publicznego, zanik inicjatywy,
ucieczka od ryzyka, ucieczka od odpowiedzialności, rutyna, praktyki korupcyjne, formalizacja – też jako próba przeciwstawiania się praktykom korupcyjnym, nieuczciwa konkurencja.
A na końcu tych wszystkich możliwych złych
następstw i konsekwencji, jest to, co wokół
dostrzegamy – niska efektywność zastosowania środków publicznych.
Generalnie problem finansowania publicznego zawsze wiąże się z kwestią jego efektywności. Ale w przypadku ekonomii społecznej
ta efektywność bywa szczególnie niska. Często mamy do czynienia z sytuacją, że środki
publiczne służą utrzymywaniu organizacji pozarządowych a nie osiąganiu społecznych celów.
To nie są argumenty błahe, to są rzeczywiste
problemy. Ale czy to są argumenty za bezwarunkowym przyjęciem tezy, że środki publiczne psują przedsiębiorczość społeczną? Z pew-
na Szlaku
nością nie. To są jednak argumenty, które
muszą skłonić do dwóch rzeczy. Do zastanowienia się, jaka powinna być reguła publicznego finansowania ekonomii społecznej i jak ją
wdrożyć praktycznie. Rzecz w proporcji. Nie
chodzi jednak o to, aby z góry ją ustalić, bo
w przypadku różnych przedsięwzięć i różnych
kontekstów sytuacja może być różna. Ale generalnie, powinno być zasadą, że finansowanie publiczne nie jest wyłącznym źródłem finansowania ekonomii społecznej. Po drugie –
rzecz w metodzie. Ważne nie tylko, komu i ile
się daje, ale przede wszystkim, jak się daje.
Tu chciałbym wskazać sześć podstawowych
sposobów postępowania władzy publicznej, która chciałaby uruchomić finansowanie
przedsiębiorstw społecznych:
• pierwszy, to ustanowienie regulacji umożliwiającej podmiotom prywatnym finansowanie przedsiębiorczości społecznej oraz
zachęcanie ich do tego. Natychmiast narzuca się wniosek, aby wzorem przeznaczania
przez osoby fizyczne 1% od PITu na organizacje działalności pożytku publicznego, podmioty prawne mogły przekazywać 1% od
CITu na przedsiębiorstwo społeczne. Wydaje się to logiczną konsekwencją tego, co
zostało już zrobione. Do tego dochodzi
możliwość korzystniejszego niż dotychczas
uregulowania możliwości przekazywania darowizn, które w przeszłości zostały nierozumnie ograniczone;
• drugi, to publiczne finansowanie przedsiębiorczości społecznej w systemie partnerstwa publiczno-prywatno-społecznego, czemu służą w szczególności fundusze poręczeniowe i pożyczkowe. Ważne jest, aby państwo tworzyło odpowiednie regulacje i by
przekazywało środki jako kapitał takich funduszy. Jednocześnie władze publiczne nie
powinny ich sobie bezpośrednio podporządkowywać. Takie fundusze – by były efektywne – muszą być zarządzane profesjonalnie,
tak jak są zarządzane prywatne instrumenty finansowe. One są od pożyczania a nie od
rozdawania pieniędzy;
• trzeci, to pośrednie wspieranie społecznej
innowacyjności i przedsiębiorczości. Tak jak
w przypadku przedsiębiorczości rynkowej,
dla przedsiębiorczości społecznej niezbędny jest kapitał założycielski. Może nawet
jeszcze bardziej, bo trudniej jest uruchomić
przedsiębiorstwo społeczne, nawet jeżeli
wymóg kapitałowy jest niższy. W tym przypadku bezpiecznym instrumentem – dającym także kontrolę społeczną – mogą być
granty globalne. Pomocny w ich uruchamianiu może być Fundusz Inicjatyw Obywatelskich, który powinien premiować społeczne, innowacje, eksperymenty, nowe inicjatywy i nowe rozwiązania, dając pieniądze na
ich uruchomienie, i tym samym sprawdzenie pod społeczną kontrolą, czy przynoszą
zakładane efekty;
• czwarty, to specyficzne przywileje fiskalne,
które muszą być tak skonstruowane, aby nie
uwalniać przedsiębiorstwa społecznego od
ryzyka. Nie mogą niwelować ryzyka, ale
powinny rekompensować to, że przedsiębiorstwa społeczne podejmują się zadań,
których rynek nie podejmie, bo nie są wystarczająco opłacalne, a państwo nie potrafi
wykonywać efektywnie. Przedsiębiorstwa
społeczne podejmują się działań aktywizu-
Nr 1(16)2008
jących osoby wykluczone, a to powinno się
wiązać z rekompensatą, wynikającą z ich
obiektywnie niższej wydajności oraz z faktu, że aktywizowanie takich osób prowadzi
do ograniczania bezpośredniego finansowania publicznego. Strumień dotychczasowych
transferów socjalnych powinien trafiać
do przedsiębiorstwa społecznego, które
aktywizuje osoby wykluczone;
• piąty, to bezpośrednie i warunkowe finansowanie projektów, które musi uwzględniać
takie ich aspekty jak: celowość, to, czy
przedsiębiorstwo społeczne jest uruchamiane na zasadzie partnerstwa lokalnego,
współfinansowanie oraz podtrzymywalność.
Uruchamiając tego rodzaju finansowanie
trzeba zadbać o to, aby różne piękne pomysły nie kończyły się na jednym posunięciu,
ale miały rozwojowy potencjał;
• szósty, to konkursowe kontraktowanie
określonych usług, będące wyrazem rzeczywistego i praktycznego zrozumienia i stosowania konstytucyjnej zasady pomocniczości państwa.
Te wymienione możliwości się nie wykluczają.
Muszą być jednak tak uregulowane, aby każdy,
kto decyduje się na uruchomienie przedsiębiorstwa społecznego wiedział, że chcąc korzystać ze środków publicznych ma pewien
wybór i musi spełnić pewne warunki. Sposoby
te mają jeszcze to do siebie, że finansują to, co
pomaga zarabiać a nie samo istnienie przedsiębiorstwa społecznego. Publiczne finansowanie jakichkolwiek projektów ekonomii społecznej powinno się wiązać z odpowiedzią na pytanie o podtrzymywalność przedsięwzięcia,
czyli w przypadku przedsiębiorstwa społecznego o to, czy jest ono w stanie z czasem uzyskiwać przychody i finansować w ten sposób
swoją działalność. Bezpośrednie finansowanie
publiczne może być – zgodnie z tą zasadą –
dostępne tylko na jakiś czas. Przy czym do
pomyślenia jest finansowanie „zachodzące” –
stopniowo ograniczane, aby zachęcać i mobilizować do usamodzielnienia się, np. w pierwszym roku otrzymuje się 70% środków niezbędnych na uruchomienie przedsięwzięcia,
w następnym 50%, a w kolejnym i ostatnim
tylko 20%. Tym samym przedsięwzięcie musi
zostać tak zaplanowane i być tak rozwijane, aby
przynosić coraz wyższe przychody.
Z perspektywy podmiotów ekonomii społecznej powinno być tak, że przedsiębiorstwa
społeczne mogą korzystać z bezpośredniego
finansowania publicznego, ale nie są na takie
finansowanie skazane: mogą, ale nie muszą,
a jeśli nie muszą, to lepiej, aby z takiego finansowania nie korzystały, wtedy zachowują największą niezależność. I jeśli taki wybór nie
będzie incydentalny, ale stanowił regułę, to
można będzie uznać, że zostały stworzone
w Polsce dobre warunki dla rozwoju przedsiębiorczości społecznej.
Prof. dr Jerzy Hausner
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
Katedra Gospodarki i Administracji Publicznej
Nr 1(16)2008
11
na Szlaku
Oferta szkoleñ MISTiA: styczeñ – luty 2008
28 I
28 I
28 I
29 I
31 I
1 II
1 II
4 II
4-5 II
5-6 II
7 II
7 II
11 II
12 II
12-13 II
14 II
14 II
15 II
15 II
16 II
18 II
19 II
20 II
20 II
21 II
22 II
22 II
22 II
25 II
25 II
26 II
27 II
28 II
28 II
29 II
29 II
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
Zasady zlecania realizacji zadañ publicznych
Profesjonalna sekretarka/ asystentka
Standaryzacja œwiadczenia us³ug w domu pomocy spo³ecznej
Jak rozmawiaæ z trudnym podopiecznym pomocy spo³ecznej?
Postêpowanie administracyjne przed organem I instancji
Prawa mieszkañca dps a skutecznoœæ oddzia³ywañ terapeutycznych
Zimowe utrzymanie dróg publicznych, ulic i placów
Podatek od œrodków transportowych w 2008 r.
Przygotowanie wniosków w ramach EFS – dla pomocy spo³ecznej
Metodologia przygotowania projektu dla EFS – budowa projektu, opracowanie wniosku
Profesjonalne prowadzenie kancelarii szko³y
Podatki i op³aty lokalne w 2008 roku – zasady wymiaru
EFS 2007-2013. Bud¿et projektu
Plan finansowy – podstawa gospodarki finansowej samorz¹dowej jednostki bud¿etowej
Badania opinii publicznej – konsultacje spo³eczne, opinie mieszkañców
Profesjonalna obs³uga trudnego klienta
Standardy zabezpieczenia danych przez podmioty realizuj¹ce zadania publiczne
Postêpowanie w sprawie skarg i wniosków
Przeciwdzia³anie wprowadzeniu do obrotu finansowego „brudnych” pieniêdzy
Rachunkowoœæ bud¿etowa – wybrane zagadnienia
Pomoc publiczna realizowana przez gminy – aspekty praktyczne
Daphne III – zapobieganie i zwalczanie przemocy wobec dzieci, m³odzie¿y, kobiet
Jak zdobyæ fundusze na dofinansowanie oœwiaty?
Programy wizerunkowe dla jst
Promocja projektu
System wsparcia na rzecz osób starszych, niepe³nosprawnych i zaburzonych psychicznie
Ochrona danych osobowych w jst
Rola Zespo³u Terapeutyczno – Opiekuñczego w procesie adaptacji mieszkañca
Utrzymanie obiektów mostowych
Kontrola i nadzór nad dzia³alnoœci¹ jst
Zlecanie zadañ publicznych organizacjom pozarz¹dowym
Ma³opolski Regionalny Program Operacyjny: gospodarka wodno-œciekowa
Ruch drogowy – b¹dŸ bezpieczny!
Skuteczna rekrutacja i dobór pracowników
Formu³y pracy z klientem PUP
Interwencja kryzysowa w trudnych sytuacjach wychowawczych
Nowy projekt MISTiA
ABC ewaluacji — pr ofesjonalizacja małopolskich
jednostek samorządu terytorialnego
Pojęcie ewaluacja jest od lat obecne w polskiej administracji, jednak wiedza na temat użytkowego potencjału narzędzi
i procedur ewaluacyjnych jest niepełna
i wymaga stałego poszerzania i popularyzowania. Rosnąca popularność samego
pojęcia związana jest z wdrażaniem standardów UE i funduszy strukturalnych
w Polsce. W krajach UE od lat z powodzeniem stosuje się procedury i narzędzia
ewaluacyjne do oceny efektywności i skuteczności prowadzonych polityk i programów. Procedura ta jest także ważnym
narzędziem zwiększania uczestnictwa
społeczności lokalnych w procesie oceny
i kontroli działań władz lokalnych.
Poszerzenie wiedzy i umiejętności małopolskich jednostek samorządu terytorialnego
w zakresie ewaluacji jest celem projektu „ABC
Ewaluacji – profesjonalizacja małopolskich jednostek samorządu terytorialnego”, który Centrum Analiz Strategicznych MISTiA realizuje od
1 stycznia 2008 r. Projekt finansowany jest ze
środków Komisji Europejskiej, w ramach Środków Przejściowych 2005, Komponent 6
(Wzmocnienie zdolności ewaluacyjnych
w sektorze publicznym).
Projekt ten jest skierowany do przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego z Małopolski (wójtów, burmistrzów, prezydentów
oraz sekretarzy małopolskich gmin) oraz pracowników odpowiedzialnych za wdrażanie
procedur ewaluacyjnych w macierzystych jednostkach.
Osiągnięcie celów projektu tj. upowszechnienie ewaluacji wśród pracowników administracji publicznej umożliwić ma szereg działań,
wśród których zaplanowano:
• przeprowadzenie szkoleń i warsztatów dotyczących praktycznych metod zastosowania procedur i narzędzi ewaluacyjnych
w procesie zarządzania środkami publicznymi,
• przeprowadzenie badań dotyczących ewaluacji jako narzędzia doskonalenia metod
zarządzania jednostkami samorządu terytorialnego w Małopolsce – identyfikacja Dobrych Praktyk Ewaluacyjnych w Małopolsce,
• opracowanie publikacji zawierającej wyniki
powyższych badań – pt. „Dobre Praktyki
Ewaluacyjne w Małopolsce” i jej dystrybucję do wszystkich jednostek samorządu terytorialnego w Małopolsce,
• organizację konferencji poświęconej zagadnieniom ewaluacji w sektorze publicznym
oraz podsumowującej przeprowadzone badania i projekt.
Realizacja projektu przyczyni się przede
wszystkim do stworzenia założeń do regionalnego systemu monitoringu i ewaluacji rozwoju regionalnego województwa małopolskiego,
zgodnie z zapisami Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2007-2013
oraz do zwiększenia wpływu społeczności lokalnych na działania władz lokalnych.
Projekt będzie realizowany do 31 października 2008 r.
Zapraszamy małopolskie jednostki samorządu terytorialnego do współpracy.
Kontakt:
Centrum Analiz Strategicznych MISTiA,
Monika Grzywa, [email protected],
tel. 012 633-82-85
12
Nr 1(16)2008
na Szlaku
Okiem eksperta
Roczny program współpracy jst
z organizacjami pozarządowymi
Uchwalona w dniu 24
kwietnia 2003 r. ustawa o działalności pożytku publicznego
i o wolontariacie jest
przełomem w postrzeganiu przez władze ustawodawcze
i wykonawcze roli
trzeciego sektora. Zamyka pierwszą fazę
wielkiej przemiany w życiu społecznym
kraju realizując konstytucyjną zasadę pomocniczości i otwierając przestrzeń dla
ruchu obywatelskiego zorientowanego na
oddziaływanie na państwo, a nie bycie
obok państwa.
W demokratycznym państwie organizacje
pozarządowe stanowią znakomitą bazę dla rozwoju lokalnych społeczności, skupiając
w swych szeregach osoby najaktywniejsze i najbardziej wrażliwe na sprawy społeczne.
Takie postrzeganie pozycji organizacji pozarządowych znalazło swą emanację w art. 5.3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, który mówi, że: „Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego
uchwala roczny program współpracy
z organizacjami pozarządowymi oraz
z podmiotami, o których mowa w art. 3.3”.
Ten fundamentalny zapis obliguje jednostki
samorządu terytorialnego do zdefiniowania
w „Programie współpracy” wzajemnych oczekiwań i możliwości poprzez określenie priorytetowych obszarów współpracy oraz dostępnych form i sposobów ich realizacji.
Pamiętajmy jednak, że ustawowe nałożenie
obowiązku współpracy nie oznacza nałożenia obowiązku współpracowania we
wszystkich wymienionych w ustawie formach, a charakter tych form jest komplementarny a nie wynikowy (nie hierarchiczny).
Każdy z przyjętych uchwałowo „Programów
współpracy” winien definiować minimum trzy
podstawowe kwestie: zakres przedmiotowy
współpracy, przewidywalne a zarazem dopuszczalne (z uwagi na obiektywne ograniczenia
zewnętrzne) jej formy oraz tryb i ewentualny
terminarz podejmowanych działań.
• Z enumeratywnego, ustawowego (art.4.1)
wykazu zadań zaliczanych do sfery pożytku
publicznego, poszczególne samorządy wybierają te, które należą do katalogu ich
zadań własnych oraz w bieżącej polityce społecznej są zadaniami priorytetowymi.
• Z dopuszczonych ustawą (art. 5 ust.1 i ust.4)
form współpracy wybrane być winne jedynie te, na których realizację zezwalają środki finansowe wyodrębnione
w budżecie jednostki samorządowej,
potencjalne możliwości kadrowe, lokalowe, sprzętowe itp.
• Zawarty bezpośrednio w „Programie współpracy” tryb i terminarz realizacyjny poszczególnych form współpracy wychodzi naprzeciw jednej z podstawowych zasad współpracy –„zasadzie jawności”, zwiększa wzajemne zaufanie a równocześnie dyscyplinuje działania obu stron partnerskiej
współpracy.
I na koniec trzy istotne uwagi.
Niewątpliwie najbardziej oczekiwaną przez
organizacje pozarządowe formą współpracy
jest możliwość uzyskania dotacji na realizowane przedsięwzięcia. Tę formę współpracy ustawa definiuje w ust. 4.5 jako zlecanie zadań.
Jest to niewątpliwie najbardziej intensywna
i sformalizowana forma współpracy, łącząca się
z zaangażowaniem środków publicznych. Zlecanie zadania winno być zatem traktowane
przez podmiot zlecający jako forma szczególna, forma wieńcząca pozytywnie oceniany dotychczasowy okres współpracy
z daną organizacją. To po pierwsze.
Po drugie. Dotacje mogą być przyznawane wyłącznie w wyniku zastosowania procedury konkursu ofertowego. Przeznaczane są na pokrycie części (rzadko całości) kosztów realizacji konkretnych projektów – są
więc przedmiotowe a nie podmiotowe.
Dotacja nie stanowi zatem uzupełnienia środków finansowych przeznaczanych na szeroko
rozumianą działalność statutową organizacji.
Dotujący zadanie ma niezbywalne prawo
do wskazania, które z preliminowanych
przez oferenta wydatków mogą być pokryte z przyznanej dotacji (tzw. koszty kwalifikowane).
I po trzecie. Dopuszczalne i przewidywane
ustawą wspieranie finansowe przedsięwzięć
programowych organizacji pozarządowych
jest uprawnieniem a nie obowiązkiem
jednostek samorządu terytorialnego. Nie
podlega zatem rygorom kodeksu postępowania administracyjnego. Decyzje rozstrzygające na każdym etapie procedury ofertowej są
ostateczne i nie podlegają trybowi odwoławczemu.
dr inż. Jerzy Tarnawski
Główny Specjalista w Wydziale Spraw
Społecznych Urzędu Miasta Krakowa
WYDAWCA: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej
– Małopolski Instytut Samorządu Terytorialnego i Administracji
„MISTiA na Szlaku”
REDAKTOR NACZELNY: Anatol Władyka
REDAKTOR PROWADZĄCY: Joanna Śmigielska
SKŁAD: Marcin Migdał
ADRES REDAKCJI: 31-153 Kraków, ul. Szlak 73a
tel./fax (12) 633 51 54
e-mail: [email protected]
SEKRETARIAT (12) 633 51 54, (12) 633 98 00
WYDZIAŁ KSZTAŁCENIA (12) 623 72 44
WYDZIAŁ PROGRAMÓW i PROJEKTÓW (12) 633 82 85
WYDZIAŁ ORGANIZACYJNY (12) 634 16 70
Ośrodek MISTiA w Tarnowie (14) 621 22 16
e-mail: [email protected]; www.mistia.org.pl
Gratulujemy!
Pani profesor Grażyna PrawelskaSkrzypek, specjalistka w dziedzinie
geografii społecznej, dyrektor Instytutu Spraw Publicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Centrum Edukacji
Służb Publicznych i Administracji UJ
została podsekretarzem stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego, gdzie będzie odpowiadała za
sprawy szkolnictwa wyższego.
W latach 1992-2002 Grażyna Prawelska-Skrzypek była zastępcą dyrektora ds. merytorycznych FRDL MISTiA.
Gratulujemy nominacji i życzymy
Pani Profesor wielu sukcesów!
OdwiedŸ Kraków
w czasie ferii!
Dziêki zimowej promocji Hotelu MISTiA
nie musisz siê martwiæ o tani nocleg
w centrum miasta.
Ceny ju¿ od 40 z³ od osoby
Uwaga – oferta obowi¹zuje
tylko do 23 lutego 2008 r.
Specjalna oferta dla grup powy¿ej 20 osób:
pobyt 6-dniowy z ca³odziennym wy¿ywieniem
– tylko 345 z³/os.
Za dodatkow¹ op³at¹ mo¿liwoœæ
zorganizowania wycieczek do Wieliczki,
Oœwiêcimia oraz zwiedzania Krakowa
z przewodnikiem.
Rezerwacja miejsc i ca³odobowa informacja:
tel./fax +48 (12) 633–29–26
tel./fax +48 (12) 633–51–54
e-mail: [email protected]
31-153 Kraków, ul. Szlak 73a
Hotel
usytuowanie w obrębie centrum Krakowa
46 miejsc w pokojach 1-, 2- i 3-osobowych
parking hotelowy
dostęp do poczty elektronicznej
możliwość korzystania z ksero i riso
Rabaty: uczestnicy szkoleń – 20%,
grupy powyżej 10 osób – 10%
Rezerwacja miejsc całodobowo:
tel./fax (12) 633 29 26
e-mail: [email protected]
31-153 Kraków, ul. Szlak 73a
Oferujemy organizację i obsługę
konferencji, seminariów oraz szkoleń.
Hotel MISTiA posiada certyfikat
Krakowskiej Izby Turystyki oraz
certyfikat ISO 9001:2001.