\Jię[ce \zo*c*^l\^. fo.ruc 1,lęt.,od^^^ cL?Ą t

HELs|Ńsxn
HELSINKI
RADA
czŁoW|EKA
for HUMAN RIGHTS
FUNDAcJA PRAW
FOUNDATION
zARzĄD FUNDACJI
FUNDACJI
HaIina Bońnowska.Dąbrowska
J€rzy ciemniew5ki
Danuta Przywara
Janusz Grzelak
Prezes:
Michał Nawrocki
Wiceprezes:
Marek Antoni Nowicki
Sekretarz:
Teresa Romer
Skarbnik:
członek zarządu:
Stefan Starczewski
Adam Bodnar
M a c i e JN o w i c k l
E|źbieta czyż.
Janina A' Kłosowska
Warszawa.f4 kwietniaf01f r.
tzol2lM PL/AP/MM
łCLt',,
SzanownY Pan
Piotr Zientarski
Przewodni czący Komisj i
Ustawodawczej Senatu RP
Ul. Wieiska 6
00-902 Warszawa
I
cL?Ą t
fo.ruc 1,lęt.,od^^^
\Jię[ce\zo*c*^l\^.
UstawodawcząSenatuRP prac nad projektem
l\r
I
C-
D^,..'o
?n-
W związku z podjęciemp=,,",Komisję
(druk senacki 62) (dalej:
ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowaniacywilnego
swo.ie stanowisko
Projekt), Helsińska Fundacja Praw Człowieka pragnie Zaprezentowac
pkt 3.
odnośnieprojektowanejtreściart. 1 pkt 1, art. 1 pktf oraz art. 1
projekt przewiduje w art. I pkt 2 dodanie do ustawy z dnia z dnia l7 listopada 1964 r'
- Kodeks postępowania
cywilnego (Dz. IJ.1964 nr 43. poz.296 ze zm.) (dale.i:k.p.c.)aft.
gdy taka potrzebabędziewynikać
4012.umoiliwiającegoiądanie wznowieniapostępowania.
na mocy umowy międzynarodowej
z rozsttzygnięciaorganu międzynarodowego dział'ającego
art. 40lr poszerza ustawowe
ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską. Projektowany
przewidzianew art. 401,
podstawywznowienia postępowaniacywilnego ponad okoliczności
jest
z powodu tzw. ptzyczyn
4O1|oraz403k.p.c.obecnie wznowieniepostępowania mozliwe
przyczyn restytucyjnych
niewaznościwskazanych w art. 401 k.p.c.. z powodu tzv,t.
- w przypadku' gdy Trybunał
wskazanych w art. 4O3,a takŻe stosownie do art. 40ll k.p.c.
z Konstytucją. ratyfikowaną
Konsty.tucyjny orzekł o niezgodnościaktu normatywnego
zostało wydane orzęczenie.
umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie ktorego
www'hfhr'org'pl
(48 22) 556-44-50;e-mail:[email protected]'pl,
oo-o1gwarszawa,ul. zgoda 11;tet.:(4g 22)sb6-44-40,fax:
O5o2 0002 9165' swift:BPKoPLPW
oooo
pxd
1013
1o2o
58
I
o/Centrum
ep
SA
konto:
Ntp:b2b-12-61-255,
Katalog podstaw wznowienia poStępowania cywilnego. podobnie .iak w przypadku
pozostałychustawproceSowych.ma charakterzamknięty.
oceniając ustawowe uregulowanie podstaw wznowienia postępowanianalezy w
pierwszejkolejnościwskazać.Ze postanowieniaart.401' k.p...nawiązują do standardu
wznowienia postępowaniawyznaczonegoprZęZ a|1. 190 ust. 4 Konstytucji RP. zgodnie z
tl nic:gtldnościz Konstytttc,ją,um0u,ą
którym ,'orzeczenie TrybunałtłKonsryrttt'y.1nego
międzynarodou*ąlub z u'ytay,ąaklu normatyv,negO.na prld,stau,iektórego zostąltl y,ydane
prawomocne Orzeczeniesądowe, ostątecznadecyzia adruinistracyjna lub rozstrzygnięciev,
innych sprawach, stanclwi podstaulę do wznov,ienia postępou,ania, uchylenia decyzii lub
dla
u, przepi,such wła'ściv,ych
innego rozstrzygnięcia na zasadach i v, trybie określon1lch
danego ptlstępowania''.Jak
orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego.
wynika z
o którym mov)a u,ar|. ]90 usl, 1 Konstytucji RP.lest
,,11wznowieniepostępowanitt>)>
pojęciem autonomicznym,konsty|ucylnym,nie mającymtak technicznegocharakteru (z uu,agi
iak pojęcie ,'wznov,ienia',,.fakim
na brak regulacjiprzesłanekna poziomie kon'stytucyjnym)
. Mozliwość
posługują Się po'szczególne procedur1, regulou,ane ustau,a,minl,ykl1,pi,,|
wskazanychw ań. 190 ust.4 Konstytucji,ujęta
wznowieniapostępowania.w okoliczrrościach
konsĘ|ucy.inepruv,o upruu,nioncg0,,.ma prowadzić do ponownego
1ako ,,pot1miotoułe,
rozpoznaniaSplawy rozstrzygniętejna podstawie przepisu niezgodnego z Konstytucją RP w
Brak jest natomiastuprawnieniao
i zasadamikonstytucy.invmir.
sposób zgodny z wartościami
charakterzepublicznegoprawa podmiotowegow odniesieniudo innych podstawwznowienia
postępowania,a decyzja w przedmiocie wprowadzeniadodatkowych podstaw wznowienia
postępowaniapozostawionajest swobodzie t uznaniu ustawodawcy zwykłego. Podstawy
wznowieniapostępowania'uregulowanew poszczególnychustawachprocesowychróznią się
co wynika z faktu.Że znaczenię
wzruszeniaprawomocnegoroz'Strzygnięcia.
co do możliwości
pojęcia ,,wznowienie postępowania..kształtort'ane
.iest przez ustawodawstwozw,ykłe.na
uzytek konkretnychustaw procesowychr.Podstawy wznowienia postępowaniawskazanew
ściśle.
ustawachprocesowychnalezy interpretować
I WyrokTrybunału
z dniaf marca2004r..sygn.SK 53/03.publ.Dz. U. 2004,nr 43,poz.4l0,
Konstytucy.jnego
2004r.' sygn. l/04.publ.Dz. U. 2004,nr
z dnia27 paŹdziernika
Konstytucyjnego
równiężwyrok Trybunału
237,po2.2384.
. Por.wyrokTrybunału
2004r..Sygn.l/04,pub|.Dz.U.2004,nr231
,
z dnia21 paź:dziernika
Konstytucyjnego
po2.2384.
: Por.wyrokTrybunału
z dnia2 marca2004r..sygn.SK 53/03,publ.Dz.U.2004,nr43,poz.
Konstytucyjnego
410.
f
W związku z zakazem rozszetzającejwykładni podstaw wznowienia postępowania.
odnoszącymsię takżedo okolicznościwskazanychw przepisachk.p.c,w orzecznictwieaoraz
wznowieniapostępowaniacywilnego
dotyczącenrozliwości
doktrynie5powstałyrozbiezności
Praw Człowieka w Strasburgu(dalej:
w następstwiestwierdzenl'aprzezEuropejskiTr.vbunał
ETPC) naruszenia Konwenc.ii o ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
4 listopada1950 r. w Rzymie (Dz. U. 1993. nr 61. poz.284 ze zm.)(dalej:
sporządzonej
wznowienia postępowaniacywilnego po wyroku
Konwencja). Zagadnieniedopuszcza|ności
E,TPC na podstawie obowiązujących przepisów procedury cywilnej stało się takŻe
przedmiotemwniesionej w fOO9 r. do TrybunałuKonstytucyjnegoskargi konstytucyjnejo
zbadaniezgodnościarl. 401 pkt 2 k.p.c. - w zakresiew jakim przepis ten pozbawia i nie
regulujemoz|iwoŚci wznowienia postępowaniaprzed sądami kra.|owymi.pomimo wyroku
na pozbawieniudostępudo
naruszenieart. 6 Konwencji polega.|ącego
ETPC stwierdza.iącego
w
sądtr* zart.45 w związku zaft.f.art.8 orazarI'77 ust.2 KonstytucjiRP6. Postępowanie
zostałoulnorzone postanowieniemTrybunału
przedmiociepoWyZSZejskargi konstytuc1t.jnej
wydaniawyroku'.
Konstytucyjnego Zdnia 30 listopada2011 r.. z uw-agina niedopuszczalnośc
Zagadnienie dopuszczalnoŚci wznowienia postępowaniacywilnego w oparciu o
obowiązująceprzepisy k.p.c. w związku Z orzęCzeniemprzez ETPC naruszeniaKonwencji
rozstrzygn{dopiero Sąd NajwyŻszy w uchwalęw.składziesiedmiu sędziow z 30 listopada
2010 r., stwierdzając.Że ,,()statecznyv,yrok Europe;iskiegoTrybunalu Prall,C'złov,ieka,w
pr:tz .sącl.
r():PuIr:(,niu'spl.uu'1,
pt.tM'ot)tl .spt,ulriedIiwt,gtl
nurt,t'\:L,nit,
którym .stv,ierdztlno
o W sentencjipostanowieniaSądu Najwyzszegoz |9 paŹdziernika
2005 r.. Sygn.V Co l6/05. [-ex nr |76062,
skargi o ulznov:ienieposlępow1nia,
podstawę
stanrn'i
postęprnanią
Żę
wskazał.
,,Niewazno'śc
Sąd Najwyższy
pkt l i 2 k.p.c, ()rzeczenieEttrope.j}Ą,art'
10l
mow-a
o
który,ch
okoliczno'ści,
jezeti spowodowanezostałc'l
.leclnąz
"skiego.Tybunałtt
nie stanrnl,iżadnelz nich.,'.odmiennie. w postanowieniuz dnia
Prat,,,Człiwiekaw Strasbttrgtt
l 7 k w i ę t n i a2 O O 1r . , s y g n . I P Z 5 l O 1 . o S N P 2 0 0 8 ' n r l 3 - l 4 . p o z . | 9 6 , S ą d N a . i w y Ż s z yu z n a ł . Ż e , , Ę , 7 . ą 1 , 5 , , u pe.jskiegoTr1,[,,,o,,,Pray, C:łtlyt,iekauzntłf
ąt:l.,:et|os:lo dtl nuru'y:eni(lpr(fi,d,slron.l,dorzetelnegoprocesLtsąi tl ot,hroniepruu,c:lov'ieku ipodstav,ola,ch u,olności
gv,arantow,une€ : opr:e. ctrt.ó us!. l Krlnu,encf
t1ou,,ego,
(D:'
t99.]r. Nr 6t, ptr.281 :e:nt.), możestanov'ićoklliczr'
L,l.:
clnia1listopac]a 1950
w Rz1:mig
sporząt\,óne.1
(art' 10] pkt 2 k'p,c,'),tak:e y,,óu,t'zct,s,
pov'odu.jegrl
niev,aznośt:i
z
postępou,ania
noścuzasacłniającąwzntlwienie
''
lec: postanrly,ieniemrl charakter:e'fbrmulnvm,
gch:postępou,anienie zakończyłosię u,1;rokienl,
\' Żu aoi,'.czalnością poszukiwania podstawy do wznowienia postępowaniacywilnego po wyroku ETPC
stwierdzającegonaruszenle praw Zagwarantowanychw Konwenc.ii w przepisach Kodeksu postępowania
lt,vrokETPCZ jako podstav,askargi o
cywilnegó opowiedzieli się E. Łętowska' Korzl,,stn|,d!a'skarząc,ego
wznolłieniepostępcnlania.C!osa do postanou'ieniaSN: l9. 10.2()05r', I: CO lói05, EPs 2006/l . s.45 in.' A.
cl,y,iInego:prn,o,ltt
postępow(rłtict
Śledzinska - Simon, Naruszenie prlwa c|o sątltt.jako pods!av'a yt':nou,ienic,t
s.
39 in., a takzeP.
EPS
2009/2'
5/07,
Glosą clrlpostanrnlieniaSN z tlnią ]7 ku.ie|nia2()07r.,l PZ
niewazności,
y:
prav,nvm, PS
porzc1dht
ftyąf11y:1:p1
Grzegorcz1,k,Skutki v,yrokóu, Europejskiego Tn,hunałuPruu,C:|rrl.,,ieka
na
dopus:czalno'ść
ETPC:
v),rrlku
Wph,u,
200i/6, str' 3 r n. Pogląd przeciwny v,yraził T. Zęmbrzuski,
wznowieniapostępowaniocywilnego,EPS 2009/2.s. l2.
u Skargakonstytucyjnawniesiona przezPrzedsiębiorstwo
PoLPURE Sp. z o.o.,przyjęta
Produkcyjno-Usłr.rgowe
l
6
1
1
0
.
S
K
p
o
d
s
y
g
n
.
do rozpoznania
7 P o s t a n o w i ę n i e . T r y b u nKa oł n
2 0 l l r . .s y g n .a k t . l 6 l l 0 . p u b l .Z ' U . 2 0 | | l 9 A l
u s t y t u c y . i n e gz oc l n i a3 0 l i s t o p a d a
fl2.
zagwarantowaneg()w ar|. 6 ltst. ] konv,enc,iio ochrtłnieprau, czlou,ieka i poclstawoulych
wolności,
sporządzonejdnia 1listopada t950 r' u,Rzymie (Dz.U. z ]993 r. }rrról, poz. 281ze
zm.),nie stanowipodstawywznowieniapostępowaniacyu,iInego.,'8
W związku z jednoznacznym rozstrzygnięciem przez Sąd Najwyższy braku
możliwościwznowienia postępowania cywi|nego po wyroku ETPC
stwierdzającym
naruszenie art. 6 ust. 1 Konwencji, Helsińska Fundacja Praw Człowieka pragnie
pozytywnie
zaopiniować
inicjaĘwę
wprowadzenia
postawy
do
wznowienia
postępowaniacywi|negow brzmieniu Zaproponowanymprzez art. 1pkt 2 Projektu.
Projektowana regu|acja art. 4012 k.p.c. realizuje także postulaĘ zawarte w
postanowieniu sygna|izacyjnym Trybunału KonsĘtucy'jnego z dnia 7 sierpnia 2009 r.,
sygn. S 5/09o. w
powyzszym postanowieniu Trybunał Konstytucyjny zasygnalizował
Sejmowi RP oraz Ministrowi Sprawiedliwości.celem zapewnienia spójności systemu
prawnego RzeczypospolitejPolskiej' potrzebępodjęcia inicjatywy ustawodawczejw celu
Splecyzowaniatrybu rozpoznawaniaskarg o wznowienie postępow.ania.
o których mowa w
ar1.401'k.p...TrybunałKonstytucy,jny
wskazałna istnienieniespójnoŚciw systemieprawa,
dotyczących ustawowej konkretyzacjl prawa do wznowienia postępowania.o którym mowa
w ań. 190 ust.4 Konstytucii RP. odnosząc się do stanuprawnegow zakresiedopuszczalności
wznowienia postępowania cywiInego w. powołanynr postanowieniu sygna|izacyjnym
TrybunałKonstytucyjny stwierdził.iŻ ..z konstytut,ujnego
punktu yt,iclzeniuu;ątpliu,o'ści
buclzi
tez ar|. 40I pkt 2 k.p c. v, zakrcsie, u,.iakim nie przeu,iduje u,znou,ieniapcl,stępowaniana
skutek stwierdzenia przez Europeiski Trybunal Praw Człou,ieka nąruszenia przez sąd
Konwencji o ochronie praw człov,ieka i podsttttl,ov,ych wolności t ] Llslav;owe
uregulowanie wznowienia v, powyz'sze.i,sy|uacii.le.stkonieczne ze v,zględu na tlyspozyc.ię
ylynikajqcązart. 9 KonsĘtucii''. Helsińska FundacjaPraw Człowiekapragniew tym miejscu
zaznaczyć,ze w postanowieniuTrybunałuKonst1,tucyjnegoZ dnia 30 |istopada2011 r.
umarzającympostępowaniew sprawie skargi korrstytucyjne.i
pod sygnaturą SK 16110.
Trybunał Konstytucyjny podkreślił.ii decyz.jao Llmorzeniupostępowanianie podwaza
poglądów przedstawionychrt'ewcześnie'jszym
aktualności
postanowieniusygnalizacy.jnym
o
sygn, S 5109,a ustawoweuregulowaniewznowieniapostępowaniacywilnego.jako .iednego
ze środkówsłużących
wykonaniu wyroku ETPC w rozumieniuart. 46 ust. 1 Konwencji,jest
konieczne Zę względu na dyspozyc.jęwynika.iącąZ art. 9 Konstytucji RP. Trybunał
n U c h w a ł aS ą d uN a j w y i s z e g ow
s k ł a d z i ęs i e d m i us ę d z i Ó wz d n i a 3 0 | i s t o p a d2a0 l 0 r . .s y g n .I I I C Z P | 6 11 0 'p u b | .
O S N C 2 0 1l , n r 4 , p o z . 3 8 .
" Postanowieniesygnalizacyjnewydane w sprawiesygn.Ts 220101lS, publ. ZU 2OO9l4Bl248.
Ą
Konstytucyjnywskazałprzy tym. iz umorzeniepowyzszegopostępowaniaw sprawie skargi
konstlucyjnej
nie zamyka drogi do ewentualnej przyszłei kontroli konst1tucyjności
odpowiednichregulacjiprocedurycywi1nejw zakresiewznowieniapostępowania
Dodanie art. 4012 k.p.c., wprowadzającego w sposób jasny i niebudzący
wątpliwościpodstawę wznowienia postępowania cywilnego po wyroku ETPC, czyni
zadośćtakżepostanowieniom zawarĘm w Zaleceniu Komitetu Ministrów Rady Europy
Rec(2000)2 dla państw członkowskich w sprawie ponownego rozpatrywania |ub
wznawiania pewnych spraw na poziomie krajowym na skutek wyroku Europejskiego
Trybunału Praw Człowieka (dalej: Zalecenie)'.'.W preambuleZalecenia wskazano.Ze w
zobowiązaniePaństw Stron Konwencji moze wymagaćprzy.ięcia
pewnych okolicznościach
o którym mowa w art. 41
Środków (przykładowoinnych niz słusznezadośćuczynienie.
Konwencji), które zagwarantują, tz ,,pokrzyu,dzona'stronazo'slanieprzyu,rócona,.iak tylko to
y,
Konv,encii
.jest mozliv,e, do tego samegO srlnu .jakim ,sięznuitloll,aluprzed naruszeniem
(restitutioin integrum),'.W punkcie II Zalęceniazachęcasię Państwa- Strony Konwencji w
szczególnoścido '..zbadaniaswoich kra.iowychsystemoulprawnych v, celu zapewnienia, iŻ
ponou,neg,oro:Putl.zeniuSprawy, lącznie Ze u,znou,ieniem
istnieją odpowiednie możliu,ości
postępowania, v, przypctdkach, w których Tl},bunuł'stu,icrt]zilnuru,;zenie Konu,encii, u)
szczególności, gdy
pokrrylulfl2oną stronu il' dal,szy,nl c.ic1guotlczuy,a hardzo polĘazne
wynikające z rezultatu sporne.idecy41ikrajowe.f,ktore nie zostały
negaty,vnekonsei<.\-encje,
i nie mtlgą ZOSlacskorygowane,
wystarczająconapray)ionepoprzez sluszne zadośćttc,z'vnienie
.
za wyjqtkiemplnownegtl rtlzpatrzenial ub ll':ntnri(nitt'',,
Helsińska Fundac.ja Praw Człowieka pragnie \\' tym mieiscu wskazać, Że
problematykadopuszczalnościwznowienia postępowaniabyła takŻeprzedmiotem rozwaŻan
ETPC. W sprawieBrumarescuprzeciv,koRumuni,i,odnoszącsię do kwestii dopuszczalnoŚci
ponownego rozpoznaniaSprawy w związku z naruszeniemprawa do sądu zagwarantowanego
elementówpaństwaprawajest
w art. 6 Konwenc.ii ETPC orzekł.ze jednym z podstawow.ych
zasada pewnościprawa, która wymaga. między inrrymi, Że jeŻeli sąd wydał ostateczne
l0ZalecenięKomitetu Ministrów Rady Europy Rec(2000)2przy.ięte
przez Komitet Ministrów w dniu 19 stycz.
publ.
Ministrów.
Zastępców
nia 2000r.,na 694' sesji Komitetu
www.b ip.ms.gov.pl/ Data/F i Ies/-.../zuIeceni e kntre rec-2 000 2I l.doc.
,,Zob.takŻeA. Paprocka.Glo,sado uchu,aĘ,SąńtNajv,,1;:s:eg():
dnia 30 li'stopada20l0r., IlI CZP ló/l0, Pań''()btnl,it(zkicnt
pań'stu,ana gruncie ka:dego tt1,roktt,
Że
stwo i Prawo nr 7-8/20ll' s. l-53i n. Autorka wskazu.ie.
ale lakżedoprowuzudrlścuc:ynienia'
v,l,'Pta|a:a,sqdzonego
nie
narttszenieKonu,'encji.jest Ę,lko
sfu,ierdzalącego
clrzeczeniav,
w),konania
sprlsobem
NajpeIniejs:.,-nl
skutkóy,'
i
unnięcie
dzenie do zaprzestania naruszenia
-jego
narlls:cspr:etl
więc
resĘtucju
est
skarzqceg,o.f
(w
sprav,,l)
konkretne.l
do
odniesieniu
Wmiarze indy-*idualnym
postępov'aw:nov,'ienia
realizt1je,sięv,mozliw,ości
prowa
na.jczęściel
do
sądtt
przypadku
nia, cow
Pogy,alcenia
nia. "
ta rozstata
orzeczęnie w Sprawie, jego orzeczenie nie powinno byc podwazane,,. Tęz'a
ETPC
następnieuzupełnionam.in. w wyroku w sprawieĘ,abykhprzeciu,ko Rosii.w ktorym
powinna być
wskazat. że kompetencjasądów.rt,zakresie ponownego rozstrzyganiaSpraw
a
wykonywanaw celu skorygowaniabłędówprawnych i błędówwymiaru sprawiedliwości.
gdy
kaŻdeodstępstwo od zasady powagi rzeczy osądzonej.iest uzasadnione tylko wtedy,
konieczne jest ze względu na okolicznoŚci o istotnym i przekonu.iącymcharakterzelr.
w sprawie San
odnosząc się do kwestii wznowienia krajowego postępowaniaw r,vyroku
jego zdaniem Sprawa
Leonard Bantl Club przeciv,ko Mąlcle ETPC wskazat w.prost.Że ieŻe|i
l
wniesiona przez skarŻącego został'arozstrzygnięI.aprzez sąd. który nie był nieza|eŻny
formą
bezstronny w rozumienitr 6 $ 1 Konwencji, w zasadzie najbardziej odpowiednią
przęz
pomocy będzie zapewnienieskarzącemumozliwościponowneBorozpatrzeniaSprawy
niezawisłyi bezstronnysądw odpowiednimczasie'u.
Zagadnienie dopuszczalności ponownego rozpoznania Sprawy lub wznowienia
wyrokiem
postępowaniacywilnego w postępowaniuprzed sądem krajowym. w związku z
w
ETPC stwierdzającymnaruszenieKonwencji. nie zostałouregulowanew sposób.iednolity
w tym
ustawodawstwachPaństw - Stron Konwenc.ii.ze względu na swobodę decydowania
na|eŻywskazać,Że
zakresieprzezposzczególnePaństwa StronyKonwenc.ji.W tym miejscu
postępowania
szczego|na regulacja prawna \Ą. zakresie dopuszczalnoŚci wznowienia
Konwenc.iizawafta
cywilnego w następstwleorzeczeniaETPC stwierdzającęgonaruszenie
jest w przepisachniemieckieiprocedurycywilne.i.Zgodnie z $ 580 (8) Zivilprozessordung
(ZPo), wznowienie postępowaniacywilnego.jestmozliwe' gdy ..EuropejskiTrybtrnałPraw
jej protokołów,a
CzłowiekastwierdziłnaruszenieEuropejskiejKonwencii albo naruszenie
Konwencji
wyrok opierałsię na tym naruszeniu...Wyrok ETPC stwierdzającynaruszenie
w ustawodawstwie
stanowi podstawę do wznowienia postępowania cywilnego takŻe
do projektowanego
Norwegii. Szwajcarii' Słowac.ii.Turcji oraz Maltyl5. odnosząc się
ustawodawstwie,
wprowadzeniamoiliwościwznowieniapostępowaniacywilnego w polskim
pragnie
takie w Świetle powołanychpowyzej danych, Helsińska Fundacia Praw Cztowieka
skarganr 28342/95.publ'
200 | r'.w sprawieBrumaresarpr:ec'iv'koRtttnttnii,
E*C- d"t" 24
\W.k
"ycznia
bazaorzeczęńHL]DoC.http://www.echr'coe.int/echrien/hudoc,'.
r3
R o s j i . s k a r g an r 5 2 8 5 4 / 9 9p, u b l ' b a z a
W y r o k E T p C z d n i a 2 i l i p c a 2 0 0 3 r . w s p r a w i e R y a b y k hp r z e c i w k o
Teza powyŹszegowyroku zostałaprzez ETPC
orzeczęńHUDoC, http://www'eclrr.coe.int/echr/en/hudoc/.
Rtls.li' skarga nr 69529l01), Pris.l,ttzhnikovai
pr-eciw,ko
Pruveclncq,a
powtórzona, przykładowo w sprawie
orz'eczeń HUD6C.
baza
242.4]lO4, publ.
nr
ńos.ii, skarga
Dcllgopolov przeciwko
int/echr/en/hudoci'
http://www.echr.coe.
skarga nr
'o Wyrok ETPC z dnia 29 lipca 2004 r. w sprawie San Leonard Bąnd C'lttbpr:eciu,ko |t,|alc'ie,
T 5 a M , p u b l . b a z a o r z ' e c z eHn U D o C . h t t p : / / r v w w . e c h r . c o e . i n t i e c h r / e n / h u d o c l .
', A. Bodnar, R. Utiz. E/ticient enfttrcententof'.juclgntents
fi'the Ettropeanin Poland antl in Httngan'''A road toniepubl'
wards betterinstituttonsand betterlav,. W'ars:awa Buclapes:t2011,s' 85'
legislacji w
podkreślićznaczenieproponowanejregulac.iidla wzmocnieniaprokonwency.jnej
systemiePaństw- Stron Konwencji.
moiliwośćwznowienia postępowania
Dodanie do k.p.c. art. 4012.wprowadza.jącego
jest
cywilnego po wyroku E,TPC stw.ierdzającyrnnaruszenie Konwencji
Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka
zdaniem
uzasadnione także W świetle skali i liczby
ETPC, dotyczącychnaruszeniaprzez Polskę Konwencji.w szczególnościprawa
rozstrzygnl'ęć
do rzetęlnegoprocesugwarantowanegona mocy art. 6 Konwencji. Stosunekliczby naruszeń
art. 6 Konwencji do naruszeńpozostałychpraw gwarantowanyclrKonwencją.jestZnaCZący.
naruszenieprzez Polskę
W latach 1993-2OI1 r.. ETPC wydat 815 wyrokow.stwierdzających
praw ZagwarantowanychKonwenc1ą,z czego w aŻ 5O7 sprawach orzekano o naruszeniu
przezPolskę art.6 Konwencjil(,.W 92 spoŚrod507 spraw.w których stwierdztlnonaruszenie
Polskę prawado rzete|negoprocesu.
art.6 Konwencji, ETPC orzekło naruszen1UpTzez
naruszenieprzez Polskę art.6
Tabela l' ZestawienieStatystycznedotyczącewyrokÓlv ETPC stwierdza.|ących
ETPC'
Konwencjiw latach 1g93-2O|1.Żródło:informacjastatystyczna
Statistics/Statistical+datai
int/ECHR/EN/Header/Repofts+and+Statisticsi
htto://www.echr.coe.
Liczba
wyroków
wydanychw
sprawach
polskichw
latachl993 .
2 0l l
945
Liczbawyroków Naruszenieprawa PrzewlekłoŚc Niewykonywanie
Liczbawyroków
wyroków
postępowania
stwierdzających stwierdza.iących do rzetelnego
procesu
naruszenieart.6
naruszenię
Konwencjiw
przynajmniej I
jednegoz
sprawachPolskichw
tvm:
postanowień
K o n w e n ci.wi
sprawach po|qkiĄ
At)
J
92
507
8ls
I
ZprzedsIawionychdanych,zdaniemHelsińskiejFundacji Praw Człowiekawynika, iż
biorącpod uwagęskalę naruszeńprawa do rzetelnegopostępowaniasądowegostwierdzonych
przez art.
w wyrokach ETPC w petni uzasadnionejest - w świetlegwarancjizapewnionyc|.l
jako
45 oraz art.7l ust. 2 Konstytucji RP - wprowadzeniedo polskiej procedurycywilnej,
jedynej ustawy procesowej nieprzewidującejtakiej moŻliwości,mechanizmu wyjątkowego
realizacji konsty.tucyjnegoprawa do sądu
wzt1szan|aprawomocnychrozstrzygnięćsłużącego
w następstwiewyroku ETPC stwierdzającegonaruszenieart. 6 Konwencji. Brak takiej
moi1iwościmoze powodować powtorne naruszenie prawa do rzetelnego postępowania
sądowego,a więc konsekwentnietakze powtórne naruszenie postanowień Konwencji i
wiązącychRzeczpospolitąPolską zobowiązańmiędzynarodowych.
'.,
D a n ęz a . ' h t t p : l l w w w . e c h r . c o ę . i n t N R / r d o n I y r ę s / 2 8 7 8 3 B F F - 3 9 C 9 - 4 5 5 C . B ] C 7 F82l056BF3}A|OIABLEAU VIOLATIONS EN-20I l pdf
Dodatkowo, Helsińska Fundacja Praw Człowieka pragnie zauwaĘć, że brak
ustanowienia ustawowej procedury wznowienia postępowania w następstwie wydania
przez ETPC wyroku stwierdzającegonaruszenie Konwencji może skutkować wzrostem
liczby powództw odszkodowawczych, kierowanych przez osoby występujące w
charakterze skarżących przed ETPC przeciwko Skarbowi Państwa. W szczególnoŚci.w
takim wypadku osoby pozbawionemoiliwościponownegorozpoznaniaich Sprawyprzez sąd
mogą być zainteresowanewytącznie otrzymaniem odszkodowania.rekompensującegoim
wyłącznie finansowy aspekt uszczerbku zwtązanego z naruszeniem przęz Polskę ich
uprawnień Zagwarantowanychw Konwencji. Powyzsze moze powodowac zaangaŻowanie
środkówbudżetupaństwaw postępowaniaodszkodowawcze.ktoregoniepewnywynik moze
wpływac takŻena finansowę obciązenia po stronie Skarbu Państwa. związane z wypłatami
odszkodowanw razie uwzględnieniapowodztwa.
do brzmieniaart. 540 $ 3 trstawyz dnia
Postanowieniaart. 1 pkt 2 Proiektunawiązu.ią
6 czerwca|997 r. - Kodeks postępowaniakarnego(Dz' U. 1997.nr 89. poz. 555 ze zm.) oruz
- Prawo o postępowaniuprzed
brzmienia art.27f $ 3 ustawy z dnia 30 sierpnia fO\f r,
sądami administracyjnymi (Dz. U. fOO2, nr 153 poz. 1270 Ze Zm.). przewidującymi
możliwośćwznowienia postępowanta..gdy potrzeba taka v,ynika z rozstrzygnięc,iuorganu
przez
działającegona podstanl,ieunlov,y międzynarrldov,ejruty.fikov,anej
mięt1zynarodowego
RzeczpospolitąPolską''. K.p.c. pozostaje obecnie jedyną ustawą procesową. która nie
przewiduje możliwościwznowienia postępowaniasądowego po wydaniu rozstrzygnięcia
Projektowana zmiana, wprowadzającaan. 401r
przez upowazniony organ międzynarodoi,t,y.
k.p.c., pozwoli na ujednolicenie stanu prawnego w zakresie dopuszczalnoŚciwznowienia
postępowania sądowego w
okolicznościachwskazanych w
powołanych przepisach.
uczestnikom
zrownując uprawnienia do Żądaniawznowienia postępowaniaprz.vsługujące
nych oraz cywilnych.
postępowańkarnych,sądowoadministracy.i
Proiekt ponadto przewiduje w afi. l pkt 1 zmianę regulacji zawar1ejw art. 399 $ 2
k.p.c. przez wprowadzenie moŹliwości wznowienia postępowania, w okolicznościach
wskazanych w
art, 401l oraz dodanym aft. 4012 k.p.c., takŻe w razie zakonczęnta
postępowaniapostanowieniem.Helsińska Fundacja Praw Człowieka pozyĘwnie ocenia
i
takżeproponowaną zmianę art. 399 $ 2 k.p.c.,wpływającąna poszerzenie dostępności
możliwościwznowienia postępowania cywilnego w następstwie rozstrzygnięcia organu
międzynarodowegodziałającegona podstawie umowy międzynarodowej raĘfikowanej
przez
Rzeczpospolitą Polską. ograniczenie dopuszczalności Żądania wznowienia
regulacją termin na wniesier-rieskargi o w.znowienie postępowania w powyzszych
jej
okolicznościachwynosić ma trzy rniesiące. licząc od dnia doręczenia stronie lub
pełnomocnikowirozstrzygnięciaorganu międzynarodowego.Helsińska Fundacja Praw
Człowieka pragnie pozyĘvwniezaopiniować także powyższąregulację,doprecyzowującą
termin na wniesienie skargi o wznowienie postępowania,operującą takimi samym, tj.
trzymiesięcznym terminem
do
skutecznego wniesienia
skargi
wznowienie
o
tej problemaĘce w procedurze cywilnej.
regulacji poświęconej
postępowania,jak całość
Podsumowując.pragniemy wyrazićjednoznaczntepoz7Ąywnąopinię dotyczącąprojektowanej zmianyprzepisów Kodeksu postępowaniacywilnego w zakresie.w iakim zmlana
w następstwierozstrzygnięciaorta umozliwiaćbędzie wznowienie postępowaniacywilr-rego
ganu międzynarodowegodziałającegona podstawie umowy międzynarodowejratyfikowanej
przez RzeczpospolitąPolską @rt, I pkt 2 ustawy o zmianie k.p.c.).Wyrazamy takŻepełną
aprobatędla wprowadzeniamoiliwości wystąpieniaze skargąo wznowienie postępowania
na umowy
działającego
cywilnego w następstwierozstrzygnięciaorganumiędz.vnarodowego
postę.
międzynarodowejratyfikowane1przez RzeczpospolitąPolską takze w przypadku'gdy
w formie postapowanie przed sądem krajowym zostałozakończone orzeczeniem zapadłyn"r
nowienia(ar1.1 pkt 1 ustawyo zmianie k.p.c ). w terminietrzechmiesięcyod dnia doręczenia
pkt 3 ustastronielub jej pełnomocnikowirozstrzygnięciaorganumiędzynarodowego(ar1.l
wy o zmianiek.p.c.)
imieniu HelsińskiejFundacji Praw Człowieka.
teprezesZarządu
,.,,''..,,o.
n
łł.,'-
q4-
-+'\',
':
I.
:''-
; .! r ,'\'
lĘi.,,'
'
ź
:,'//\i
ł-.
;-
!-! ,,:\i
\-.1
_.
',
-
\\
\5.
.
ł
"L',,,.'.,,,
ł.'. 11..'..,.i..
10