pszenica jara – wyniki doświadczeń

PSZENICA JARA – WYNIKI DOŚWIADCZEŃ
Uwagi ogólne i omówienie wyników.
Powierzchnia uprawy pszenicy jarej w Polsce w 2013 roku wynosiła ponad 270 tys. ha . Udział
pszenicy jarej w strukturze zasiewów w roku 2013 wyniósł 3,7%. Pszenica podobnie jak pozostałe zboża
jare jest wytrzymała na przymrozki wiosenne. Bardzo duże natomiast są jej wymagania wodne. Związane
jest to ze słabym rozwojem systemu korzeniowego, krótszym okresem wegetacji, a także faktem, że
rośliny te siane są w glebę częściowo przesuszoną przez przedsiewne uprawki wiosenne, dlatego
warunkiem udania się jej jest jak najwcześniejszy siew, przed nadmiernym wysuszeniem gleby.
Najbardziej odpowiednie są dla niej gleby zasobne w składniki pokarmowe o uregulowanych stosunkach
wodnych, nie zakwaszone, o pH 6-7, systematycznie nawożone i wapnowane, nie zachwaszczone.
W 2014 roku do Krajowego Rejestru wpisanodwie nowe odmiany pszenicy jarej – Mandaryna
(jakościowa) i Harenda (chlebowa).
Obecnie krajowy rejestr liczy 29 odmian z tego 2 odmiany należą do grupy elitarnej (E), 21 do
jakościowej (A), 5 do chlebowej (B) w grupie C (pszenica pozostała w tym pastewna) figuruje jedna
odmiana- Radocha. Odmiany pszenicy jarej w większości pochodzą z hodowli krajowej, odmiany
zagraniczne stanowią 17% wszystkich zarejestrowanych. Pszenica jara jest głównie uprawiana na ziarno
przeznaczone na cele młynarsko-piekarskie. Odmiany formy jarej cechuje na ogół lepsza, w porównaniu
z formą ozimą wartość wypiekowa. Pamiętać jednak należy, że odmiany o lepszej wartości
technologicznej plonują zwykle gorzej niż odmiany typowo paszowe. Prace hodowlane idą jednak w
kierunku poprawy parametrów technologicznych uzyskiwanego ziarna przy jednoczesnym podnoszeniu
plenności odmian. Dobór odpowiedniej odmiany a także stworzenie jej dogodnych warunków
agrotechnicznych pozwala na uzyskanie wysokich plonów o wysokiej jakości. O przydatności odmiany
do uprawy w danym rejonie mogą decydować także cechy w obrębie których różnice między odmianami
są największe i w szczególny sposób wyróżniają odmianę np. ościstość kłosów (Bryza, Ostka Smolicka,
Zadra). Odmiany takie mogą być szczególnie przydatne do uprawy na terenach w pobliżu lasu, gdzie
występuje ryzyko szkód powodowanych przez zwierzęta.
W sezonie 2014 na terenie naszego województwa założono 5 doświadczeń z 11 odmianami pszenicy
jarej. Spośród badanych odmian 10 należało do grupy jakościowej (A), jedna do grupy chlebowej (B).
Doświadczenia zlokalizowane były w następujących jednostkach:
-
Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Seroczynie
Zakład Doświadczalny Oceny Odmian w Kawęczynie
Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Warszawie O/ Płońsk
Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin - PIB w Radzikowie
DANKO Hodowla Roślin ZHR O/ Laski
Warunki pogodowe w okresie wegetacji były wyjątkowo korzystne do wzrostu i rozwoju
pszenicy jarej. W Radzikowie i Laskach otrzymano rekordowe plony ziarna, zbliżone do 10t/ha.
Poziom plonowania poszczególnych odmian w doświadczeniach był zróżnicowany. Najlepiej
plonowały w tym roku odmiany Arabella, Struna. Bardzo wysoko plonowały także nowe odmiany
Mandaryna i Harenda.
Porażenie przez choroby niewiele różniło się w porównaniu do roku poprzedniego. We
wszystkich doświadczeniach wystąpiła septorioza liści, największe porażenie roślin było w Laskach i w
Radzikowie.
Tabela 1
PSZENICA JARA
Odmiany badane . Rok zbioru 2014
Lp.
Odmiana
1
2
Rok
wpisania do
Krajowego
Rejestru
Odmian
w Polsce
Grupa wartości
technologiczn.
Adres jednostki zachowującej odmianę,
a w przypadku odmiany zagranicznej- pełnomocnika w Polsce
3
4
5
1
TYBALT *
2005
A
Irena Szyld
ul. Cieszyńska 11, PL- 62-800 Kalisz
2
HEWILLA *
2006
A
Małopolska Hodowla Roślin-HBP sp.zo.o
Ul. Zbożowa 4, PL-30-002 Kraków
3
KATODA*
2008
A
DANKO Hodowla Roślin Sp. z o. o.
Choryń 27, PL-64-000 Kościan
4
KANDELA *
2010
A
DANKO Hodowla Roślin Sp. z o. o.
Choryń 27, PL-64-000 Kościan
5
OSTKA
SMOLICKA *
2010
A
Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o Grupa
IHAR
Smolice 146, PL-63-740 Kobylin
6
ARABELLA *
2011
A
DANKO Hodowla Roślin Sp. z o. o.
Choryń 27, PL-64-000 Kościan
7
IZERA*
2012
A
Małopolska Hodowla Roślin-HBP sp.zo.o
Ul. Zbożowa 4, PL-30-002 Kraków
8
KWS
TORRIDON
2012
A
KWS Polska sp. z o.o.Kondratowice,
ul. Słowiańska 5, PL-57-150 Prusy
9
STRUNA*
2013
A
DANKO Hodowla Roślin Sp. z o. o.
Choryń 27, PL-64-000 Kościan
10 MANDARYNA*
2014
A
DANKO Hodowla Roślin Sp. z o. o.
Choryń 27, PL-64-000 Kościan
11 HARENDA
2014
B
Małopolska Hodowla Roślin-HBP sp.zo.o
Ul. Zbożowa 4, PL-30-002 Kraków
*-odmiana chroniona krajowym wyłącznym prawem hodowcy
Tabela 2
PSZENICA JARA. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2014
Miejscowość
Powiat
Kompleks rolniczej przydatności gleby
Klasa bonitacyjna gleby
PH gleby w KCI
Przedplon
Data siewu
Obsada nasion
(szt./m2 )
Data zbioru
N na poziomie a1
(kg/ha)
N na poziomie a2
(kg/ha)
P2O5
(kg/ha)
K2O
(kg/ha)
Nawożenie dolistne preparatami
wieloskładnikowymi
na poziomie a2
(l/ha)
Zaprawa nasienna
(nazwa)
SDOO
Seroczyn
Siedlce
4
IIIb
5,84
Łubin żółty
03.04
500
18.08
80
120
90
ZDOO Kawęczyn
Sochaczew
DANKO HR
ZHR O/ Laski
Grójec
4
IIIa
5,75
Rzepak ozimy
29.03
500
11.08
80
120
45
90
4
IIIb
6,64
Rzepak ozimy
29.03
500
14.08
105
145
50
75
Insol 3 – 1,0 l
Insol 3 – 1,0 l
Insol 3 – 1,0 l
Insol 3 – 1,0 l
Insol 3 – 1,0 l
Insol 3 – 1,0 l
Funaben Plus
Vitavax2000FS
Maxim 025 FS
IHAR
Radzików
W-wa Zachód
*
*
*
Rzepak ozimy
01.04
500
10.08
89
123
75
105
Vitavax2000FS
MODR
Poświętne
Płońsk
3
IIIb
7,17
Kukurydza
31.03
500
04.08
80
100
41
131
Forthial 6,2%-1 l
Baytan Uniwersal
094
Herbicyd
(nazwa, dawka)
Gold 450SC-1,2 l
Mustang 306 SE-0,6 l
Lintur 70 WG-150 g
Mustang 306 – 0,6 l
Puma Uniwersal
Lintur 70 WG-150 g
Insektycyd
(nazwa, dawka)
Karate Zeon050CS-0,1 l
Cyperkill Max 500 EC0,05
-
Karate Zeon 050CS-0,2 l
-
(nazwa, dawka)
Bumper Super 4900EC1,0 l
Duett Star 334 SE-1,0 l
Soligor 425 EC – 1,0 l
Bumper 250 EC-0,5 l
Input 460 EC-1,0 l
Fandango 200 EC-1,0 l
-
Fandango 200 EC-1,0
l
Moddus 250 EC 0,4 l
Cerone 480 SL-0,75 l
Cerone 480 SL-0,75 l
Fungicyd
- pierwszy zabieg
Fungicyd
- drugi zabieg
(nazwa, dawka)
Regulator wzrostu
(nazwa, dawka)
„* ” brak danych z miejscowości
„- ” nie zastosowano
Amistar
250SC+Artea330EC–
0,6+0,4 l
Cerone 480 SL-0,75 l
Cerone 480 SL-0,75 l
Falcon 460 EC-0,6 l
Tabela 3.
PSZENICA JARA .Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2014
Seroczyn
Lp
Cecha
a1
a2
Kawęczyn
Radzików
Laski
Poświętne
a1
a2
a1
a2
a1
a2
a1
a2
6
Termin kłoszenia
(dzień, m-c)
Termin dojrzałości woskowe j
(dzień, m-c)
Wysokość roślin
(cm)
Wyleganie roślin w fazie dojrzałości
mlecznej
(skala 9o)
Wyleganie roślin przed zbiorem
(skala 9o)
Mączniak
7
Rdza brunatna
8,9
9,0
7,8
8,9
9,0
9,0
8,2
9,0
7,7
8,4
8
Septorioza liści
6,9
7,9
7,2
8,2
4,1
6,8
5,8
7,4
7,5
8,2
9
Septorioza plew
7,4
8,0
8,2
8,3
9,0
9,0
9,0
9,0
7,9
8,6
10 Fuzarioza kłosów
8,4
8,8
8,5
8,4
Masa tysiąca ziaren
11
47,8
48,9
40,5
43,4
(g)
Wilgotność ziarna podczas zbioru
12
15,5
15,9
12,8
12,6
(%)
Plon ziarna
13
61,7
62,0
76,8
79,9
(dt/ha)
Wyniki średnie ze wszystkich badanych odmian
a1 - przeciętny poziom agrotechniki; a2 – wysoki poziom agrotechniki
Skala 9o : 9 – oznacza stan najkorzystniejszy, 1 – oznacza stan najmniej korzystny
„ * ” - brak danych
9,0
9,0
9,0
9,0
8,0
8,4
41,7
44,5
40,2
41,2
43,2
45,4
14,7
15,3
13,1
13,2
11,1
12,1
78,5
96,9
86,2
95,6
66,9
87,9
1
2
3
4
5
14.06
16.06
10.06
12.06
10.06
10.06
05.06
08.06
04.06
04.06
21.07
22.07
26.07
28.07
22.07
22.07
*
*
06.07
06.07
91,7
79,1
105,5
95,1
105,6
100,8
102,0
101,7
98,3
97,1
9,0
9,0
9,0
9,0
9,0
9,0
9,0
9,0
9,0
9,0
7,9
8,9
8,0
8,7
9,0
8,5
8,6
9,0
8,9
8,0
8,7
7,7
8,5
7,0
8,2
8,3
8,8
8,5
8,9
9,0
Tabela 4
PSZENICA JARA. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: 2014
Poziom a1
Lp.
Poziom a2
Odmiana
Seroczyn
Wzorzec dt/ha
61,7
Kawęczyn
76,8
Laski
78,5
Radzików
Poświętne
86,2
66,9
Seroczyn
Kawęczyn
Laski
Radzików
Poświętne
62,0
79,9
96,9
95,6
87,9
Jakościowe (grupa A)
1
Tybalt
89
103
96
101
89
98
104
94
98
103
2
Hewilla
102
90
95
102
92
103
93
106
101
91
3
Katoda
97
94
97
106
101
74
91
97
104
102
4
Kandela
Ostka
Smolicka
96
103
99
108
98
89
102
91
104
104
86
89
94
81
98
112
96
105
95
98
6
Arabella
111
106
109
105
100
102
106
96
97
97
7
Izera
97
96
93
94
99
94
100
99
101
95
8
KWS Torridon
98
104
95
96
109
107
100
102
94
102
9
Struna
110
100
107
99
105
103
101
103
100
92
10
Mandaryna
110
110
111
100
106
105
98
110
11
Harenda
105
104
118
100
102
107
106
5
104
Wzorzec: wszystkie badane odmiany
97
102
Chlebowe ( grupa B )
110
108
Tabela 5
PSZENICA JARA. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2014,2012-2014
Wzorzec: wszystkie badane odmiany
Poziom a1
Lp.
Odmiana
Wzorzec w dt/ha
2014
2013
2012
74,1
64,2
59,8
Poziom a2
2013-2014 2012-2014
69,2
66,0
2014
2013
2012
2013-2014 2012-2014
84,5
80,1
69,8
82,3
78,1
Jakościowe (grupa A)
1
Tybalt
96
111
103
103
103
99
102
100
101
100
2
Hewilla
96
99
101
98
99
99
103
101
101
101
3
Katoda
99
99
101
99
99
95
97
100
96
97
4
Kandela
101
102
106
102
99
97
106
98
100
5
Ostka Smolicka
89
92
103
91
103
94
101
98
104
99
6
Arabella
106
106
108
106
107
99
101
106
100
101
102
7
Izera
95
99
97
100
98
102
102
KWS Torridon
100
97
99
102
101
99
107
114
100
8
106
109
100
104
9
Struna
104
103
-
104
-
100
-
Mandaryna
106
-
-
-
-
104
-
101
10
102
-
-
-
Chlebowe ( grupa B )
10
Harenda
106
-
-
-
-
106
-
-
-
-
Liczba doświadczeń
5
4
5
9
14
5
4
5
9
14
Tabela 6
PSZENICA JARA. Porażenie odmian przez choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki – a1 (odchylenie od wzorca skala 90).
Rok zbioru 2014, 2012-2014
Lp.
Odmiana
Liczba
lat
badań
Wzorzec (skala 90)
Mączniak
Rdza brunatna
Septorioza liści
Septorioza plew
2014
20122014
2014
20122014
2014
20122014
2014
7,9
7,8
7,,9
7,2
6,3
6,5
7,8
20122014
7,6
Brunatna plamistość
liści
2014
2013,2014
7,6
7,4
1
Tybalt
3
1,0
0,8
0,8
1,0
0,3
0,4
0,2
-0,4
-0,1
-0,2
2
Hewilla
3
-1,8
-1,1
-0,2
-0,8
-0,9
-0,7
-0,5
-0,3
-0,3
-0,4
3
Katoda
3
-0,3
-0,3
-0,2
-0,4
0,0
0,0
-0,3
-0,3
0,1
0,1
4
Kandela
3
0,9
0,7
0,3
1,0
0,4
0,5
0,2
0,0
0,7
0,2
5
Ostka Smolicka
3
-1,3
-0,8
-1,1
-1,6
-0,78
-0,8
0,0
0,7
-0,3
-0,3
6
Arabella
3
0,9
0,8
0,1
0,4
-0,3
-0,4
0,2
0,0
-0,8
-0,6
7
Izera
3
-0,7
-0,4
-0,2
0,2
-0,4
-0,2
-0,5
0,1
0,1
0,3
8
KWS Torridon
3
0,2
0,0
0,1
0,3
0,8
0,9
-0,3
-0,1
0,1
0,5
9
Struna
2
0,7
-
-0,4
-
1,0
-
0,2
-
0,6
0,4
10
Mandaryna
1
0,5
-
0,3
-
-0,5
-
0,7
-
-0,3
-
11
Harenda
1
0,0
-
0,8
-
0,5
-
0,0
-
0,1
-
5
14
3
11
5
12
2
7
3
5
Liczba doświadczeń
Wzorzec: wszystkie badane odmiany
Tabela7 PSZENICA JARA. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian. Rok zbioru: 2014, 2012-2014
Wzorzec
1 Tybalt
3
2 Hewilla
3
3 Katoda
3
4 Kandela
3
5 Ostka Smolicka
3
6 Arabella
3
7 Izera
3
8 KWS Torridon
3
9 Struna
2
10 Mandaryna
1
11 Harenda
1
Liczba doświadczeń
Wzorzec: wszystkie badane odmiany
Nie wystąpiło
3
3
3
3
3
3
3
3
2
1
1
Nie wystąpiło
Wzorzec
1 Tybalt
2 Hewilla
3 Katoda
4 Kandela
5 Ostka Smolicka
6 Arabella
7 Izera
8 KWS Torridon
9 Struna
10 Mandaryna
11 Harenda
Liczba lat
badań
Nie wystąpiło
Odmiana
Nie wystąpiło
Lp.
Wyleganie (skala 90)
w fazie dojrzałości
przed zbiorem
mlecznej
2014
2012-2014
2014
2012-2014
Poziom agrotechniki a1
8,1
8,3
0,9
0,6
-0,9
-0,6
0,1
0,1
0,1
-0,1
-0,1
-0,5
-0,1
0,1
-0,1
-0,2
0,7
0,5
-0,8
0,1
0,2
Poziom agrotechniki a2
8,7
8,7
0,3
0,2
-0,2
-0,1
-0,2
-0,1
0,3
0,0
-0,1
-0,1
0,3
0,2
-0,1
-0,3
0,3
0,2
-0,6
0,1
0,1
3
8
Wysokość roślin (cm)
Masa 1000 ziaren (g)
2014
2012-2014
2014
2012-2014
100,6
-11,0
7,8
7,5
-4,9
1,6
-0,4
5,7
-13,2
4,8
3,3
-1,3
95,0
-8,8
8,4
6,4
-3,9
3,1
0,7
5,8
-9,4
-
42,7
0,5
4,0
1,2
1,4
0,8
-0,2
-1,2
-2,4
-0,5
-3,5
-0,3
41,4
2,3
2,0
0,9
0,4
0,5
-0,6
-0,9
-0,9
-
94,8
-7,0
6,6
3,0
-2,7
1,9
-3,2
5,5
-8,7
6,0
-1,5
-0,3
5
89,1
-7,7
6,1
5,1
-0,9
3,0
-2,7
6,6
-7,9
13
44,7
0,2
4,2
1,4
1,5
1,5
-1,9
0,7
-2,2
-1,8
-4,0
0,4
5
44,2
2,1
2,9
1,0
0,8
1,6
-2,3
-0,9
-1,4
14
PSZENICA JARA
CHARAKTERYSTYKA ODMIAN BADANYCH I
ZAREJESTROWANYCH W ROKU 2014
(sporządzona na podstawie listy opisowej odmian)
1. MANDARYNA – Pszenica jakościowa (A) o bardzo dobrej plenności. Według danych z
COBORU w 2013 roku plonowała na poziomie 106% wzorca. Wykazuje bardzo dobrą
zdrowotność, szczególnie na mączniaka prawdziwego (8,1), choroby podstawy źdźbła (8,0) i
rdzę brunatną (7,8). Jest to odmiana wczesna o średniej wysokości i bardzo dobrej odporności
na wyleganie. Ziarno o średniej MTZ (ok. 38,2 g), dobrze wyrównane, z małą ilością pośladu i
o wysokiej gęstości w stanie zsypnym. Ziarno odznacza się bardzo dobrą wartością
technologiczną.
2. HARENDA - Odmiana jakościowa – klasa A. Odmiana charakteryzuję się stabilnym i
bardzo wysokim plonowaniem na terenie całego kraju. Cechuję się dużą odpornością na
choroby: (choroby podstawy źdźbła, mączniaka, rdzę brunatną, brunatną plamistość liści,
septoriozę liści i plew i fuzariozę kłosów) jak również odznacza się wysoką odpornością na
wyleganie. Posiada średnie wymagania glebowe i wyróżnią się dużą tolerancją na
zakwaszenie gleby.