Nauka Przyroda Technologie 2013

Nauka Przyroda Technologie
ISSN 1897-7820
http://www.npt.up-poznan.net
2013
Tom 7
Zeszyt 1
#15
Dział: Rolnictwo
Copyright ©Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu
JACEK SOSNOWSKI, KAZIMIERZ JANKOWSKI
Katedra Łąkarstwa i Kształtowania Terenów Zieleni
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
WPŁYW UŻYŹNIACZA GLEBOWEGO NA SKŁAD CHEMICZNY
I STRAWNOŚĆ LOLIUM MULTIFLORUM LAM.
EFFECT OF SOIL MEDIUM AMENDMENT ON CHEMICAL COMPOSITION
AND DIGESTIBILITY OF LOLIUM MULTIFLORUM LAM.
Streszczenie. Celem pracy było określenie wpływu użyźniacza glebowego stosowanego na tle
nawożenia mineralnego na skład chemiczny i strawność organicznej i suchej masy Lolium multiflorum (odmiana ‘Gaza’). Doświadczenie z uprawą tego gatunku przeprowadzono w pierścieniach
poliuretanowych, w czterech powtórzeniach,. Do każdego z wazonów wysiano osiem nasion
życicy. Po skiełkowaniu ziarniaków, gdy siewki osiągnęły fazę dwóch-trzech liści, dokonano
selekcji negatywnej, usuwając po cztery najsłabsze rośliny, i wprowadzono czynniki doświadczalne w postaci następujących kombinacji: NPK – nawożenie mineralne w dawkach rocznych
0,6 g N, 0,25 g P2O5 i 0,9 g K2O na pierścień, B-NPK – bez nawożenia, UG – użyźniacz glebowy
w formie 0,25-procentowego roztworu w dawce 3,7 cm3 na pierścień, B-UG – bez użyźniacza
glebowego. Nawożenie azotowe (34-procentową saletrą amonową) i potasowe (60-procentową
solą potasową) zastosowano w trzech dzielonych dawkach, natomiast fosforowe (46-procentowym superfosfatem potrójnym) – jednorazowo wiosną. Z kolei roztwór użyźniacza glebowego
wykorzystano do jednokrotnego podlewania roślin w fazie strzelania w źdźbło. Okres pełnego,
trzykośnego użytkowania obiektów doświadczalnych przypadał na lata 2009-2010. W tym czasie
wykonano analizę składu chemicznego suchej masy plonu dla wszystkich pokosów w Instytucie
Technologiczno-Przyrodniczym w Falentach. Zastosowanie użyźniacza glebowego w uprawie
życicy wielokwiatowej przyczyniło się do zwiększenia zawartości popiołu surowego, poszerzenia
stosunku cukrowo-białkowego i niewielkiej poprawy strawności suchej masy badanego materiału
roślinnego.
Słowa kluczowe: życica wielokwiatowa, użyźniacz glebowy, skład chemiczny, strawność
2
Sosnowski J., Jankowski K., 2013. Wpływ użyźniacza glebowego na skład chemiczny i strawność Lolium multiflorum Lam. Nauka Przyr. Technol. 7, 1, #15.
Wstęp
Życica wielokwiatowa, ze względu na dużą wartość pokarmową, związaną z dużym
udziałem cukrów rozpuszczalnych w wodzie, a niewielkim lignin, celuloz i hemiceluloz
oraz z korzystnym składem mineralnym i małą koncentracją azotu azotanowego, jest
postrzegana jako cenna trawa pastewna (ŁYSZCZARZ i IN. 1997, JANICKA i IN. 2001,
ZILIOTTO i IN. 2003). Ponadto, ze względu na dostępność odmian pastewnych i szybkie
tempo wzrostu i rozwoju po zasiewie, znajduje ona zastosowanie jako wsiewka międzyplonowa w płodozmianach polowych (PŁAZA 2007, PŁAZA i IN. 2011). W literaturze
opisano już reakcję tego gatunku na zróżnicowany poziom nawożenia azotem, wermikompostem, na stresowe warunki pogodowe oraz osypywanie się ziarniaków pod
wpływem środków sterujących dojrzewaniem roślin (SERIN i IN. 1996, KALEMBASA
i SYMANOWICZ 1999, CZYŻ i IN. 2001, STYPIŃSKI i IN. 2001, KALEMBASA 2004, GOLIŃSKI i IN. 2010). Brakuje jednak doniesień dotyczących wpływu preparatów mikrobiologicznych na skład chemiczny materiału roślinnego pozyskanego z uprawy tej życicy.
Według SULEWSKIEJ i IN. (2009) użyźniacz glebowy UGmax jako biopreparat przyczynia się do poprawy aktywności biologicznej gleby, wzmaga wiązanie wolnego azotu
z powietrza, ogranicza erozję gleby i straty składników pokarmowych oraz przyspiesza
procesy mineralizacji organicznych związków próchnicznych. Autorzy twierdzą również, że tak wszechstronne oddziaływanie użyźniacza na glebę może spotkać się z reakcją rośliny uprawnej przejawiającą się poprawą wielkości i jakości plonu. W wielu
badaniach (TRAWCZYŃSKI i BOGDANOWICZ 2007, KLAMA i IN. 2010, SOSNOWSKI
i JANKOWSKI 2010, WOJTALA-ŁOZOWSKA i PARYLAK 2010, ZARZECKA i IN. 2011)
wykazano pozytywny wpływ użyźniania gleby mikroorganizmami na zdrowotność
roślin i zwyżkę plonów. Dane literaturowe dotyczące oddziaływania tego typu preparatów na trawy pastewne są nieliczne (SOSNOWSKI i JANKOWSKI 2010, SOSNOWSKI 2012 a,
2012 b, 2012 c), dlatego badania w tym zakresie mogą mieć duże znaczenie poznawcze
i aplikacyjne.
Celem pracy było określenie wpływu użyźniacza glebowego UGmax stosowanego
na tle nawożenia mineralnego na skład chemiczny oraz strawność organicznej i suchej
masy życicy wielokwiatowej.
Materiał i metody
Badania z uprawą Lolium multiflorum Lam. (odmiana ‘Gaza’) przeprowadzono
w pierścieniach poliuretanowych, w czterech powtórzeniach, na obiekcie doświadczalnym Katedry Łąkarstwa i Kształtowania Terenów Zieleni Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach (współrzędne geograficzne: 52,169°N, 22,280°E). Pierścienie o średnicy 36 cm i wysokości 40 cm wkopano na głębokość 30 cm i wypełniono
materiałem glebowym pochodzącym z gleb rzędu kulturoziemnych, typu hortisoli, wytworzonych z piasku słabo gliniastego. Na podstawie analizy wykonanej w Okręgowej
Stacji Chemicznej w Wesołej stwierdzono, że materiał glebowy w pierścieniach odznaczał się odczynem obojętnym (pH 7,2), dużą zasobnością w próchnicę (3,78%), przy-
3
Sosnowski J., Jankowski K., 2013. Wpływ użyźniacza glebowego na skład chemiczny i strawność Lolium multiflorum Lam. Nauka Przyr. Technol. 7, 1, #15.
swajalny fosfor (P2O5 – 900 mg·kg-l) i magnez (Mg – 84 mg·kg-l) oraz średnią zasobnością w azot ogólny (N – 1,8 g·kg-l) i przyswajalny potas (K2O – 190 mg·kg-l).
Do każdego z pierścieni 5 kwietnia w 2009 roku wysiano osiem nasion badanego
gatunku trawy. Po skiełkowaniu ziarniaków, gdy siewki osiągnęły fazę dwóch-trzech
liści, dokonano selekcji negatywnej, usuwając po cztery najsłabsze rośliny, i wprowadzono czynniki doświadczalne. Czynnik pierwszy stanowiło nawożenie mineralne:
B-NPK – bez nawożenia, NPK – nawożenie mineralne w dawkach rocznych 0,6 g N,
0,25 g P2O5 i 0,9 g K2O na pierścień. Czynnikiem drugim był użyźniacz glebowy
UGmax: B-UG – bez użyźniacza glebowego, UG – użyźniacz glebowy w formie 0,25-procentowego roztworu w dawce 3,7 cm3 na pierścień.
Nawożenie azotowe (34-procentową saletrą amonową) i potasowe (60-procentową
solą potasową) zastosowano w trzech dzielonych dawkach, natomiast fosforowe (46-procentowym superfosfatem potrójnym) – jednorazowo wiosną. Z kolei roztwór użyźniacza glebowego (którego skład przedstawia tabela 1) wykorzystano do jednokrotnego
podlewania roślin w odroście wiosennym w fazie strzelania w źdźbło.
Tabela 1. Skład użyźniacza glebowego użytego w doświadczeniu
Table 1. Composition of soil medium amendment used in experiment
Makro- i mikroelementy (mg·dm-3)
Macro- and microelements (mg·dm-3)
N
P2O5
1 200
500
K2O
Mg
Na
Mn
3 500
100
200
0,3
Mikroorganizmy – Microorganisms
Bakterie kwasu mlekowego, bakterie fotosyntetyczne, Azotobacter, Pseudomonas, drożdże, promieniowce
Lactic acid bacteria, photosyntetic bacteria, Azotobacter, Pseudomonas, yeasts, actinomycetes
Okres pełnego, trzykośnego użytkowania obiektów doświadczalnych przypadał na
lata 2009 i 2010. Analizę składu chemicznego suchej masy plonu wykonano dla
wszystkich pokosów w Instytucie Technologiczno-Przyrodniczym w Falentach metodą
spektroskopii odbiciowej w bliskiej podczerwieni (NIRS) z użyciem aparatu Inra Analyzer 450.
Badane cechy to:
– zawartość włókna surowego, frakcji NDF, ADF i ADL, tłuszczu i popiołu surowego,
– strawność suchej i organicznej masy,
– stosunek cukrowo-białkowy (obliczony na podstawie zawartości cukrów i białka
ogólnego).
Wyniki poddano ocenie statystycznej, wykonując analizę wariancji. Zróżnicowanie
średnich weryfikowano testem Tukeya przy poziomie istotności p ≤ 0,05.
Dane meteorologiczne z lat prowadzenia badań uzyskano ze Stacji Hydrologiczno-Meteorologicznej w Siedlcach. W celu określenia czasowej i przestrzennej zmienności
elementów meteorologicznych oraz ich wpływu na przebieg wegetacji roślin obliczono
4
Sosnowski J., Jankowski K., 2013. Wpływ użyźniacza glebowego na skład chemiczny i strawność Lolium multiflorum Lam. Nauka Przyr. Technol. 7, 1, #15.
współczynnik hydrometryczny Sielianinowa (BAC i IN. 1993), którego wartości dla
poszczególnych miesięcy i lat badań przedstawiono w tabeli 2.
Tabela 2. Wartość współczynnika hydrotermicznego Sielianinowa K w poszczególnych miesiącach okresu wegetacyjnego i w latach użytkowania
Table 2. Value of hydrothermal index K by Selyaninov in individual months of vegetation period
and in study years
Rok
Year
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
2009
1,03
2,24
1,03
1,26
1,36
1,01
1,73
2010
0,40
2,21
1,19
1,18
1,79
2,81
0,53
≤ 0,5 – silna posucha, 0,51-0,69 – posucha, 0,70-0,99 – słaba posucha, ≥ 1 – brak posuchy.
≤ 0.5 – strong drought, 0.51-0.69 – drought, 0.70-0.99 – poor drought, ≥ 1 – no drought.
Wyniki i dyskusja
W badanym materiale roślinnym zawartość włókna surowego, niezależnie od kombinacji doświadczalnej, pokosu i roku użytkowania, wynosiła średnio 26,30% s.m.
(tab. 3). Większą zawartością tego składnika odznaczały się rośliny uprawiane w pierścieniach zasilanych mineralnie (26,97% s.m.). Zastosowanie mikroorganizmów spowodowało istotny wzrost zawartości włókna (o ponad 4%), ale tylko w obrębie zasiewów nie nawożonych NPK.
Według STANIAK (2005) na zawartość włókna surowego w paszy z użytków zielonych wpływa intensywność ich użytkowania. Zmniejszenie częstotliwości zbioru powoduje wzrost udziału części włóknistych i spadek wartości pokarmowej. Trzykośne
użytkowanie obiektów z życicą wielokwiatową spowodowało znaczne zwiększenie
w stosunku do norm żywieniowych udziału włókna surowego, który dla bydła powinien
wynosić 13%, a dla krów mlecznych 18-22% (NORMY ŻYWIENIA... 2001). Należy jednak podkreślić, że udział ten jest porównywalny z wynikami uzyskanymi przez innych
autorów badających wartość pokarmową traw pastewnych uprawianych w siewie jednogatunkowym (OLSZEWSKA i IN. 2001, BOROWIECKI 2002 a, 2002 b, STANIAK 2005).
Zastosowane w eksperymencie czynniki nie spowodowały wystąpienia istotnych
różnic w zawartości frakcji NDF, ADF i ADL. Brak zróżnicowania w udziale frakcji
włóknistych w suchej masie traw uprawianych w siewie czystym na gruntach ornych
odnotowano również w innych badaniach (BOROWIECKI 2002 a). Z danych literaturowych wynika (BOROWIECKI 2002 b, 2004), że prowadzenie upraw jednogatunkowych,
niezależnie od czynników nawozowych, ogranicza zawartość włókna neutralnego detergentowego w porównaniu z mieszankami. Ponadto, jak podaje BOROWIECKI (2002 b),
na udział NDF w suchej masie traw wpływa odrost. Autor twierdzi, że najwięcej frakcji
neutralnej zawierały trawy zebrane w drugim i trzecim pokosie.
Niezależnie od czynników badawczych, udział tłuszczu surowego w analizowanej masie roślinnej wynosił średnio około 3,4% (tab. 4). Przeprowadzona analiza statystyczna
5
Sosnowski J., Jankowski K., 2013. Wpływ użyźniacza glebowego na skład chemiczny i strawność Lolium multiflorum Lam. Nauka Przyr. Technol. 7, 1, #15.
Tabela 3. Zawartość włókna surowego i poszczególnych jego frakcji w suchej masie Lolium
multiflorum w zależności od zastosowanego nawożenia mineralnego i użyźniacza glebowego
(średnia z pokosów) (% s.m.)
Table 3. Crude fibre and its individual fractions content in dry matter of Lolium multiflorum
in dependence on the applied mineral fertilization and soil medium amendment (average from cuts)
(% d.m.)
Nawożenie/użyźnianie
Fertilization/soil improving
Rok
Year
B-NPK
B-UG
UG
Użyźnianie
Soil improving
NPK
średnia
mean
B-UG
UG
średnia
mean
B-UG
UG
średnia
mean
Włókno surowe – Crude fibre
2009
25,80 Aa 25,66 Ba
25,73 A 26,78 Aa 26,59 Aa
26,69 A 26,29 Aa 26,13 Aa
26,21 A
2010
24,43 Bb 26,57 a
25,50 A 27,46 Aa 27,03 Aa
27,25 A 25,95 Aa 26,80 Aa
26,38 A
Średnia
Mean
25,11 b
25,61 b
26,97 a
26,11 a
27,12 a
26,81 a
26,12 a
26,47 a
Włókno neutralne detergentowe NDF – Neutral detergent fibre NDF
2009
49,89 Aa 50,63 Aa
50,26 A 51,53 Aa 52,48 Aa
52,00 A 50,71 Aa 51,56 Aa
51,13 A
2010
50,91 Aa 50,36 Aa
50,64 A 51,12 Aa 52,07 Aa
51,60 A 51,02 Aa 51,22 Aa
51,12 A
Średnia
Mean
50,40 a
50,45 a
51,80 a
50,50 a
51,33 a
52,28 a
50,87 a
51,39 a
Włókno kwaśne detergentowe ADF – Acid detergent fibre ADF
2009
30,28 Bb 34,47 Aa
32,38 A 34,00 Aa 35,08 Aa
33,54 A 32,14 Ab 34,78 Aa
32,96 A
2010
35,60 Aa 32,65 Aa
34,13 A 33,02 Aa 31,33 Ba
32,18 A 34,31 Aa 31,99 Aa
33,15 A
Średnia
Mean
32,94 a
33,25 a
33,36 a
33,56 a
33,51 a
33,21 a
33,23 a
33,39 a
Lignina kwaśna detergentowa ADL – Acid detergent lignin ADL
2009
4,04 Aa
3,97 Aa
4,00 A
3,81 Aa
4,05 Aa
3,93 A
3,93 Aa
4,00 Aa
3,97 A
2010
3,93 Aa
4,13 Aa
4,03 A
4,34 Aa
4,17 Aa
4,26 A
4,14 Aa
4,15 Aa
4,15 A
Średnia
Mean
3,99 a
4,05 a
4,02 a
4,08 a
4,11 a
4,10 a
4,04 a
4,08 a
Średnie w wierszach oznaczone tymi samymi małymi literami nie różnią się istotnie, średnie w kolumnach oznaczone tymi samymi dużymi literami nie różnią się istotnie.
Means in rows marked with the same small letters do not differ significantly, means in columns marked
with the same capital letters do not differ significantly.
nie wykazała istotnego zróżnicowania wartości tej cechy w obrębie zastosowanych
czynników i lat badań. Znalazło to potwierdzenie także w innych badaniach (STANIAK
2009). Istotne różnice wystąpiły natomiast w odniesieniu do zawartości związków
mineralnych (tab. 4). Użyźnianie gleby w pierścieniach, niezależnie od nawożenia
6
Sosnowski J., Jankowski K., 2013. Wpływ użyźniacza glebowego na skład chemiczny i strawność Lolium multiflorum Lam. Nauka Przyr. Technol. 7, 1, #15.
Tabela 4. Zawartość tłuszczu i popiołu surowego w suchej masie Lolium multiflorum w zależności od zastosowanego nawożenia mineralnego i użyźniacza glebowego (średnia z pokosów)
(% s.m.)
Table 4. Crude fat and crude ash content in dry matter of Lolium multiflorum in dependence on
the applied mineral fertilization and soil medium amendment (average from cuts) (% d.m.)
Nawożenie/użyźnianie
Fertilization/soil improving
Rok
Year
B-NPK
B-UG
UG
Użyźnianie
Soil improving
NPK
średnia
mean
B-UG
UG
średnia
mean
B-UG
UG
średnia
mean
Tłuszcz surowy – Crude fat
2009
3,20 Aa
3,47 Aa
3,34 A
3,74 Aa
3,52 Aa
3,63 A
3,47 Aa
3,50 Aa
3,49 A
2010
3,30 Aa
3,19 Aa
3,25 A
3,50 Aa
3,49 Aa
3,50 A
3,40 Aa
3,34 Aa
3,38 A
Średnia
Mean
3,25 a
3,33 a
3,29 a
3,62 a
3,51 a
3,57 a
3,44 a
3,42 a
Popiół surowy – Crude ash
2009
10,96 Ab 13,04 Aa
12,00 A 12,28 Aa 12,17 Aa
12,23 A 11,62 Ab 12,61 Aa
12,12 A
2010
11,05 Ab 12,72 Aa
11,89 A 12,60 Aa 13,08 Aa
12,84 A 11,83 Ab 12,90 Aa
12,37 A
Średnia
Mean
11,01 b
11,95 a
12,54 a
12,88 a
12,44 a
12,63 a
11,73 b
12,76 a
Średnie w wierszach oznaczone tymi samymi małymi literami nie różnią się istotnie, średnie w kolumnach oznaczone tymi samymi dużymi literami nie różnią się istotnie.
Means in rows marked with the same small letters do not differ significantly, means in columns marked
with the same capital letters do not differ significantly.
mineralnego, spowodowało ponad 8-procentowy wzrost udziału popiołu surowego
w suchej masie życicy wielokwiatowej.
Analiza statystyczna wykazała istotne zróżnicowania strawności suchej i organicznej masy (tab. 5) ocenianego materiału roślinnego pod wpływem stosowania użyźniacza
glebowego. W obu przypadkach aplikacja mikroorganizmów spowodowała wzrost
wartości tych parametrów (średnio o 4%) w stosunku do obiektów kontrolnych. Jednak
przeprowadzenie tylko trzech pokosów wpłynęło na małą wartość tych cech, która nie
przekroczyła 60%. Ponadto na uwagę zasługuje fakt, że zastosowanie NPK w uprawie
życicy wielokwiatowej spowodowało niewielki, ale istotny spadek strawności suchej
masy: z 58 do 53%. Tendencja ta nie dotyczyła strawności masy organicznej.
O jakości paszy, obok zawartości poszczególnych składników chemicznych, decyduje również stosunek węglowodanów rozpuszczalnych w wodzie do białka ogólnego.
Jego wartość nie powinna być mniejsza niż 0,4. Wzrost tego stosunku dla biomasy
roślinnej świadczy o poprawie jej wartości pokarmowej (CIEPIELA i IN. 1998). Stosunek
ten w badanym materiale roślinnym mieścił się w granicach od 0,40 do 0,59 (tab. 6).
Zastosowane w eksperymencie nawożenie mineralne przyczyniło się do wzrostu omawianego parametru (średnio o 17,5%) w stosunku do obiektów bez NPK. Użyźnienie
7
Sosnowski J., Jankowski K., 2013. Wpływ użyźniacza glebowego na skład chemiczny i strawność Lolium multiflorum Lam. Nauka Przyr. Technol. 7, 1, #15.
Tabela 5. Strawność suchej i organicznej masy Lolium multiflorum w zależności od zastosowanego nawożenia mineralnego i użyźniacza glebowego (średnia z pokosów) (%)
Table 5. Digestibility of dry and organic matter of Lolium multiflorum in dependence on the
applied mineral fertilization and soil medium amendment (average from cuts) (%)
Nawożenie/użyźnianie
Fertilization/soil improving
Rok
Year
B-NPK
B-UG
UG
Użyźnianie
Soil improving
NPK
średnia
mean
B-UG
UG
średnia
mean
B-UG
UG
średnia
mean
Sucha masa – Dry matter
2009
58,06 Aa 60,71 Aa
59,39 A 49,53 Ab 57,03 Aa
53,28A
53,80 Ab 58,87 Aa
56,34 A
2010
57,20 Aa 58,19 Ba
57,70 A 50,42 Ab 56,70 Aa
53,56 A 53,81 Aa 57,45 Aa
55,63 A
Średnia
Mean
57,63 a
58,55 a
53,42 b
59,45 a
49,98 b
56,97 a
53,80 b
58,16 a
Masa organiczna – Organic matter
2009
51,02 Ab 57,94 Aa
54,48 A 49,14 Bb 50,99 Ba
50,07 B 50,08 Bb 54,47 Aa
52,28 A
2010
50,30 Ab 53,65 Ba
51,98 A 53,17 Aa 54,34 Aa
53,76 A 51,73 Ab 54,00 Aa
52,87 A
Średnia
Mean
50,66 b
53,23 a
51,91 a
55,80 a
51,16 a
52,67 a
50,91 b
54,24 a
Średnie w wierszach oznaczone tymi samymi małymi literami nie różnią się istotnie, średnie w kolumnach oznaczone tymi samymi dużymi literami nie różnią się istotnie.
Means in rows marked with the same small letters do not differ significantly, means in columns marked
with the same capital letters do not differ significantly.
gleby preparatem mikrobiologicznym również spowodowało istotne rozszerzenie stosunku cukrów do białka: z 0,48 do 0,56. Ponadto na uwagę zasługuje fakt, że łączenie
użyźniacza glebowego i nawożenia mineralnego nie różnicowało istotnie omawianej
cechy.
W badaniach własnych rok użytkowania nie miał istotnego wpływu na omawiane
cechy. Było to spowodowane podobnymi warunkami meteorologicznymi w czasie wykonywania pokosów oraz pobierania próbek do analiz.
Wcześniejsze prace autorów (SOSNOWSKI 2012 a, SOSNOWSKI i JANKOWSKI 2012)
wskazują, że największy plon suchej masy życicy wielokwiatowej, związany z wykształceniem największej liczby pędów przez tę roślinę, wystąpił na obiektach z nawożeniem mineralnym stosowanym łącznie z użyźniaczem glebowym. Należy jednak
zaznaczyć, iż użyźnianie gleby mikroorganizmami nie przyczynia się do poprawy wartości pokarmowej paszy z życicy wielokwiatowej.
8
Sosnowski J., Jankowski K., 2013. Wpływ użyźniacza glebowego na skład chemiczny i strawność Lolium multiflorum Lam. Nauka Przyr. Technol. 7, 1, #15.
Tabela 6. Stosunek cukrowo-białkowy w suchej masie Lolium multiflorum w zależności od zastosowanego nawożenia mineralnego i użyźniacza glebowego (średnia z pokosów)
Table 6. Sugar-protein ratio in dry matter of Lolium multiflorum in dependence on the applied
mineral fertilization and soil medium amendment (average from cuts)
Nawożenie/użyźnianie
Fertilization/soil improving
Rok
Year
B-NPK
Użyźnianie
Soil improving
NPK
B-UG
UG
średnia
mean
B-UG
UG
średnia
mean
B-UG
UG
średnia
mean
2009
0,41 Ab
0,53 Aa
0,47 A
0,53 Ab
0,59 Aa
0,56 A
0,47 Ab
0,56 Aa
0,52 A
2010
0,40 Ab
0,52 Aa
0,46 A
0,56 Aa
0,58 Aa
0,57 A
0,48 Ab
0,55 Aa
0,52 A
Średnia
Mean
0,41 b
0,53 a
0,47 b
0,55 a
0,59 a
0,57 a
0,48 b
0,56 a
Średnie w wierszach oznaczone tymi samymi małymi literami nie różnią się istotnie, średnie w kolumnach oznaczone tymi samymi dużymi literami nie różnią się istotnie.
Means in rows marked with the same small letters do not differ significantly, means in columns marked
with the same capital letters do not differ significantly.
Wnioski
1. Przeprowadzone badania wykazały, że zastosowanie użyźniacza glebowego spowodowało wzrost zawartości popiołu surowego, poszerzenie stosunku cukrowobiałkowego oraz polepszenie strawności organicznej i suchej masy życicy wielokwiatowej. Współdziałanie użyźniacza glebowego z nawożeniem mineralnym nie dawało
w większości omawianych cech istotnych efektów.
2. Zasilanie uprawy życicy wielokwiatowej nawozami mineralnymi przyczyniło się
do wzrostu zawartości włókna surowego, co przełożyło się na 5-procentowy spadek
strawności suchej masy roślin. Nawożenie NPK poprawiło stosunek cukrów do białka
z 0,47 do 0,57.
3. Procentowy udział frakcji włókna (NDF, ADF i ADL) i tłuszczu surowego w badanym materiale roślinnym nie uległ istotnym zmianom pod wpływem zastosowanych
w eksperymencie czynników doświadczalnych.
Literatura
BAC S., KOŹMIŃSKI C., ROJEK M., 1993. Agrometeorologia. PWN, Warszawa.
BOROWIECKI J., 2002 a. Produkcyjność roślin motylkowatych i ich mieszanek z trawami. Pam.
Puław. 130: 57-63.
BOROWIECKI J., 2002 b. Wpływ nawożenia azotem na plon i wartość pokarmową Festulolium
braunii odm. Felopa. Pam. Puław. 131: 39-48.
9
Sosnowski J., Jankowski K., 2013. Wpływ użyźniacza glebowego na skład chemiczny i strawność Lolium multiflorum Lam. Nauka Przyr. Technol. 7, 1, #15.
BOROWIECKI J., 2004. Możliwość prognozowania jakości wieloletnich roślin motylkowatych i ich
mieszanek z trawami. Post. Nauk Roln. 4: 62-70.
CIEPIELA G.A., JANKOWSKI K., JODEŁKA J., 1998. Ocena plonowania i wartości paszowej mieszanek koniczyny łąkowej ze stokłosą obiedkowatą. Biul. Nauk. AR-T Olszt. 1: 31-38.
CZYŻ H., KITCZAK T., TRZASKOŚ M., 2001. Wpływ wermikompostu na plon i skład chemiczny
życicy wielokwiatowej (Lolium multiflorum). Pam. Puław. 125: 21-26.
GOLIŃSKI P., KATAŃSKA-KACZMAREK A., GOLIŃSKA B., MIKULSKI W., 2010. Wpływ środków
sterujących procesem dojrzewania roślin na osypywanie ziarniaków Lolium multiflorum. Post.
Ochr. Rośl. 50, 2: 785-788.
JANICKA M., STYPIŃSKI P., ILAVSKA I., 2001. Tempo wzrostu i rozwoju dwóch tetraploidalnych
odmian Lolium multiflorum i jednej odmiany Lolium perenne. Pam. Puław. 125: 243-252.
KALEMBASA D., 2004. Wykorzystanie fosforu z wermikompostów przez życicę wielokwiatową
(Lolium multiflorum Lam.). Ann. Univ. Mariae Curie-Skłodowska Sect. E 4: 1905-1910.
KALEMBASA S., SYMANOWICZ B., 1999. Wpływ nawożenia mineralnego, mieszanin osadów pościekowych z korą i trocinami na plonowanie i skład chemiczny Lolium multiflorum Lam. Folia Univ. Agric. Stetin. 200, Agric. 77: 129-134.
KLAMA J., JĘDRYCZKA M., WIŚNIEWSKA H., GAJEWSKI P., 2010. Ocena stopnia rozwoju oraz kondycji fizjologicznej ozimych roślin pszenicy i rzepaku w uprawie z zastosowaniem Efektywnych Mikroorganizmów. Nauka Przyr. Technol. 4, 6, #81.
ŁYSZCZARZ R., DEMBEK R., SIKORA J., ZIMMER-GRAJEWSKA M., 1997. Zróżnicowanie cech użytkowych odmian Lolium perenne L., Lolium multiflorum Lam. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln.
451: 213-219.
NORMY ŻYWIENIA bydła, owiec i kóz. Wartość pokarmowa pasz dla przeżuwaczy. 2001. Red.
D. Dobrowolska. Instytut Zootechniki, Kraków.
OLSZEWSKA M., GRZEGORCZYK S., ALBERSKI J., 2001. Wpływ terminu zbioru na plonowanie
i wartość paszową Festulolium braunii. Pam. Puław. 125: 301-306.
PŁAZA A., 2007. Plonowanie a opłacalność uprawy ziemniaka jadalnego nawożonego międzyplonami i słomą. Acta Sci. Pol. Agric. 6, 1: 5-12.
PŁAZA A., CEGLAREK F., PRÓCHNICKA M., 2011. Wpływ następczy wsiewek międzyplonowych
i słomy na zachwaszczenie pszenżyta ozimego. Post. Ochr. Rośl. 51, 1: 474-477.
SERIN Y., TAN M., ŞEKER H., 1996. The effects of nitrogen fertilization and seed rate on the hay
and crude protein yield and crude protein content of annual ryegrass (Lolium multiflorum
Lam.). W: Meadow-Rangeland and Forage Crops Rangelands Congress, Erzurum, Turkey,
17-19 June 1996. Erzurum: 732-738.
SOSNOWSKI J., 2012 a. Kształtowanie się biomasy nadziemnej Lolium multiflorum Lam. pod
wpływem użyźniacza glebowego. Ann. Univ. Mariae Curie-Skłodowska Sect. E 67: 24-32.
SOSNOWSKI J., 2012 b. Reaction of Dactylis glomerata L., Festuca pratensis Huds. and Lolium
perenne L. to microbiological fertilizer and mineral fertilization. Acta Sci. Pol. Agric. 11, 1:
91-98.
SOSNOWSKI J., 2012 c. Wartość produkcyjna, energetyczna i pokarmowa Festulolium braunii (K.
Richt.) A. Camus zasilanej mikrobiologicznie i mineralnie. Fragm. Agron. 29, 2: 115-122.
SOSNOWSKI J., JANKOWSKI J., 2012. Effect of soil fertilizer UGmax and fertilization with nitrogen,
phosphorus, and potassium on the energy and nutrition values of Lolium multiflorum Lam.
Acta Sci. Pol. Agric. 11, 3: 65-74.
SOSNOWSKI J., JANKOWSKI K., 2010. Wpływ użyźniacza glebowego na skład florystyczny i plonowanie mieszanek kostrzycy Brauna z koniczyną łąkową i lucerną mieszańcową. Łąk. Pol.
13: 157-166.
STANIAK M., 2005. Wstępne badania nad plonowaniem i składem chemicznym Festulolium braunii odmiana Felopa w zależności od częstotliwości koszenia. Fragm. Agron. 88, 4: 116-130.
10
Sosnowski J., Jankowski K., 2013. Wpływ użyźniacza glebowego na skład chemiczny i strawność Lolium multiflorum Lam. Nauka Przyr. Technol. 7, 1, #15.
STANIAK M., 2009. Plonowanie i wartość paszowa mieszanek Festulolium braunii (Richt.) A.
Camus z di- i tetraploidalnymi odmianami koniczyny łąkowej. Fragm. Agron. 26, 2: 105-115.
STYPIŃSKI P., JANICKA M., RATAJ D., 2001. Wpływ zróżnicowanego nawożenia azotem na plonowanie wybranych gatunków i odmian traw. Pam. Puław. 125: 13-20.
SULEWSKA H., SZYMAŃSKA G., PECIO A., 2009. Ocena efektów stosowania użyźniacza glebowego
UGmax w uprawie kukurydzy na ziarno i kiszonkę. J. Res. Appl. Agric. Eng. 54, 4: 120-125.
TRAWCZYŃSKI C., BOGDANOWICZ P., 2007. Wykorzystanie użyźniacza glebowego w aspekcie
ekologicznej uprawy ziemniaka. J. Res. Appl. Agric. Eng. 52, 4: 9-97.
WOJTALA-ŁOZOWSKA L., PARYLAK D., 2010. Porażenie pszenicy ozimej przez choroby podsuszkowe w zależności od przedplonu, zastosowania użyźniacza glebowego i materiału siewnego.
Post. Ochr. Rośl. 50, 4: 2057-2064.
ZARZECKA K., GUGAŁA M., MILEWSKA A., 2011. Oddziaływanie użyźniacza glebowego UGmax
na plonowanie ziemniaka i zdrowotność roślin. Post. Ochr. Rośl. 51, 1: 153-157.
ZILIOTTO U.D., OTTAVIO P., SCOTTON M., 2003. Productivity and persistence of different cultivars
of Italian ryegrass (Lolium multiflorum Lam.). W: Optimal forage systems for animal production and the environment. Proceedings of the 12th Symposium of the European Grassland
Federation, Pleven, Bulgaria 26-28 May 2003. Red. A. Kirilov, N. Todorov, T. Katerov.
Grassl. Sci. Eur. 8: 429-432.
EFFECT OF SOIL MEDIUM AMENDMENT ON CHEMICAL COMPOSITION
AND DIGESTIBILITY OF LOLIUM MULTIFLORUM LAM.
Summary. The aim of this study was to determine the effect of used soil medium amendment on
the background of mineral fertilizers and on the chemical composition, and digestibility of dry
matter of Lolium multiflorum Lam. (‘Gaza’ variety). Experiment with the cultivation of this species was carried out in the rings of polyurethane, in four replications. For each of the pots, eight
ryegrass seeds were sown. After seeds germination when seedlings reached the two-three leaf
stage, negative selection was made by removing the four weakest plants and then experimental
factors were introduced in the form of the following combinations: NPK – mineral fertilization in
annual doses of 0.6 g N, 0.25 g P2O5 and 0.9 g of K2O per ring, B-NPK – without fertilization,
UG – soil medium amendment in the form of 0.25% solution and a dose of 3.7 cm3 per ring,
B-UG – without soil medium amendment. Nitrogen fertilization (34% ammonium nitrate) and
potassium (60% potassium salt) were used in three doses, and phosphorus (46% TSP) in a single
dose in spring. The soil medium amendment solution was used for watering plants in a phase of
shooting. The full period of this experiment was in 2009-2010. During this time, the analysis of
chemical composition of dry matter yield was performed for all cuts at the Institute of Technology
and Life Sciences in Falenty. The using of soil fertilizer in cultivation of ryegrass led to increase
the crude ash content, expand the sugar-protein ratio and slight improvement of dry matter digestibility of the tested plant material.
Key words: elephant ryegrass, soil medium amendment, chemical composition, digestibility
11
Sosnowski J., Jankowski K., 2013. Wpływ użyźniacza glebowego na skład chemiczny i strawność Lolium multiflorum Lam. Nauka Przyr. Technol. 7, 1, #15.
Adres do korespondencji – Corresponding address:
Jacek Sosnowski, Katedra Łąkarstwa i Kształtowania Terenów Zieleni, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, ul. Prusa 14, 08-110 Siedlce, Poland, e-mail: [email protected]
Zaakceptowano do opublikowania – Accepted for publication:
15.01.2013
Do cytowania – For citation:
Sosnowski J., Jankowski K., 2013. Wpływ użyźniacza glebowego na skład chemiczny i strawność
Lolium multiflorum Lam. Nauka Przyr. Technol. 7, 1, #15.