Homilie obrzędowe

H
omilie
obrzędowe
t pogrzeb
chrzest ˜ gśmluenbl ˜
fra tek.p
y
ow zkar
m
r e
Daww.b
w
homilie.indd 1
Podstawowy czarny
2008-10-10 11:29:35
Redakcja:
Wojciech Zagrodzki CSsR
Adiustacja i korekta:
Paulina Lenar
Projekt okładki, skład, DTP:
Małgorzata A. Batko
Zdjęcia:
stock.xchng
Nihil obstat:
Ryszard Bożek CSsR,tProwincjał
L.dz.: 608/09/08
en
m l
ragek.p
f
© Wydawnictwo
wy kart Homo Dei 2008
o
ul.m
Zamojskiego
56, 30-523 Kraków
ez
ar012
.b656-29-88,
fax 012 259 81 21
Dtel.
w
ww www.homodei.com.pl
e-mail: [email protected]
ISBN: 978-83-60998-19-9
Druk i oprawa: Dimograf – Bielsko-Biała
homilie.indd 2
Podstawowy czarny
2008-10-10 11:29:36
Wprowadzenie
W
ostatnim dniu roku kalendarzowego, czy też z okazji
t
zakończenia wizyty duszpasterskiej,
proboszcz składa
en
m
l
g
niekiedy swoiste sprawozdanie
fra tekz.p działalności duszpasterskiej.
y
r tego sprawozdania są dane staZdarza się, że jednymozwpunktów
ka
z
m
r e
tystyczne: „W minionym
Daww.b roku kalendarzowym w naszym kościele parafialnym pobłogosławiliśmy
X małżeństw, ochrzciliśmy Y
w
dzieci i pożegnaliśmy Z zmarłych parafian”. Owszem, tego typu
dane statystyczne nie wyczerpują obrazu życia duszpasterskiego
parafii, ale z drugiej strony pokazują jeden z aspektów zaangażowania duszpasterzy parafialnych. W zdecydowanej większości przypadków ludzi wierzących (inne sytuacje należą raczej do
wyjątków) śluby i chrzty odprawiane są podczas Mszy Świętej,
w czasie której głoszona jest homilia. Msza jest również na ogół
centralnym wydarzeniem uroczystości pogrzebowych, a potrzeba
wygłoszenia homilii w takiej sytuacji jest czymś oczywistym.
-3-
homilie.indd 3
Podstawowy czarny
2008-10-10 11:29:36
Wprowadzenie
Wskazania Kościoła w tym względzie bardzo jednoznacznie
zalecają wygłoszenie homilii pozwalającej uczestnikom głębiej
przeżyć celebrowane misterium. Zresztą nie tylko głos Kościoła, ale również zwykłe duszpasterskie doświadczenie zachęca
do podjęcia trudu wygłoszenia homilii, tym bardziej że wśród
uczestników wspomnianych uroczystości mogą też zdarzyć się
osoby luźno związane z chrześcijaństwem, a homilia może stać
się dla nich jedną z niewielu okazji usłyszenia słowa Bożego. Czy
można obok takiej szansy przejść obojętnie? Odpowiedź narzuca
się sama. Niniejszą publikacją chcemy nie tylko zwrócić uwagę
na potrzebę głoszenia homilii obrzędowych, ale również udzielić
konkretnej pomocy w tym względzie.
Każdy, kto jako duszpasterz przez kilka lat pracował w tej samej parafii (a zdarzają się i takie sytuacje, że duszpasterz pracy
t
en
w tej samej parafii poświęca kilkadziesiąt
lat swojego życia), dom
l
g
p
a
.
r ek
skonale rozumie, że głoszenie
obrzędowych jest sporym
y f arthomilii
w
o k w sprawozdaniach składanych przez
wyzwaniem. Jeżeli bowiem
rm.bez
a
proboszcza pojawiają
D wwsię liczby rzędu kilkudziesięciu, czy choćby
w chrztów i pogrzebów w ciągu roku, a kapłakilkunastu ślubów,
nów pracujących w duszpasterstwie parafialnym jest kilku lub
zaledwie jeden, to nie trzeba wielkiej wyobraźni, by zdać sobie
sprawę z możliwych, po ludzku patrząc, trudności: na ambonie
staje ten sam kapłan ze wszystkimi swoimi ludzkimi ograniczeniami, przed amboną w znacznej części ci sami parafianie, którzy przychodzą w niedzielę do kościoła, a okoliczność w swojej
istotnej treści podobna jest do innych celebracji chrztu, ślubu czy
pogrzebu, pomimo że za każdym razem przed ołtarzem znajduje
się inny zmarły, inne dziecko do chrztu przyniesione i inna para
-4-
homilie.indd 4
Podstawowy czarny
2008-10-10 11:29:36
Wprowadzenie
narzeczonych pragnących zawrzeć sakramentalny związek małżeński.
Nie jest prawdą, że każda homilia wygłaszana w świątyni musi
błyszczeć oryginalnością. „Nie oczekuję podczas Mszy Świętej
oratorskiego popisu ze strony kapłana – mniej więcej taką uwagą podzielił się anonimowo jeden z uczestników sprowokowanej
w Internecie dyskusji nad głoszeniem słowa Bożego w świątyniach katolickich. – Najważniejsze, żeby ksiądz podczas homilii,
tłumacząc czytania biblijne, przypominał nauczanie Kościoła,
przedstawiając je w sposób pewny, żeby wypowiedział je od siebie i żeby czynił to w taki sposób, abyśmy mieli pewność, że on
sam wierzy w to, co głosi”. A jednak pomimo tego głosu poszukiwanie pewnych nowych sposobów przepowiadania jest potrzebne. Przecież głoszona Ewangelia ma być „Dobrą Nowiną”, czyli:
nt ma być również „nowiną”!
ebo
nie wystarczy, że będzie „dobra”,
m
g .pl słowa w Kościele, zdaje soraposługę
Tymczasem każdy, kto pełni
f
y artek
w
oprzekazywanie
bie sprawę z tego, że
tych samych w istocie trek
rm.bez
a
ści, adresowanych
D wwwpodobnych okolicznościach do w znacznej
w słuchaczy, po pewnym czasie grozi rutyną
mierze tych samych
i znużeniem zarówno po stronie słuchających, jak i mówiącego.
Czy w takiej sytuacji głoszona homilia będzie „nowiną”? Czy będzie „dawała pewność, że głoszący wierzy, w to, co mówi”, skoro
pewna rutyna będzie musiała dać znać o sobie?
W takiej sytuacji wielką pomocą mogą być inspiracje płynące
ze strony innych. Z całą pewnością na pierwszym miejscu należy postawić znaczenie studium teologiczno-biblijnego, którego
treści winny później znaleźć właściwe miejsce w codziennej osobistej medytacji kapłańskiej. Ale niemałą pomoc można również
-5-
homilie.indd 5
Podstawowy czarny
2008-10-10 11:29:36
Wprowadzenie
otrzymać, sięgając po publikowane pomoce do homilii lub kazań
cudzego autorstwa. Z myślą o tego rodzaju pomocy został przygotowany niniejszy zbiór homilii, które nazwaliśmy „homiliami
obrzędowymi”.
Zwróciliśmy się do kilkunastu kapłanów z prośbą o przygotowanie odpowiednich refleksji mogących stanowić pomoc dla
innych w przygotowaniu homilii na celebrację chrztu, ślubu lub
pogrzebu. Są wśród nich profesorzy prowadzący wykłady z różnych dyscyplin teologicznych, duszpasterze pracujący w różnych
regionach Polski, redaktorzy pisma kapłańskiego, misjonarze
służący w dziele misji ludowych oraz rekolekcjoniści prowadzący ćwiczenia duchowne dla księży i sióstr zakonnych. Każdemu
z nich w imieniu wszystkich czytelników pragnę wyrazić szczerą
wdzięczność. Motywy wyboru tych trzech okoliczności pozostają
t
en często powtarzane w duszchyba czytelne: są to celebracje bardzo
m
g sposób
.pl
pasterstwie parafialnym. Wfraten
powstał niniejszy zbiór
k
e
t
y ar
w
o obrzędowych,
kilkudziesięciu homilii
który został uzupełniony
k
rm.bez
a
o materiały opublikowane
w „Homo Dei” w 2004 roku.
D ww
w
Trzeba zauważyć, że nie są to homilie w pełnym tego słowa
znaczeniu. Homilia nie jest bowiem napisanym tekstem. Homilia jest wydarzeniem dziejącym się „tu i teraz” podczas sprawowanej liturgii. Homilia wydrukowana w książce pozostaje
jedynie „tekstem” homilii. Ponadto homilia powinna wprowadzać uczestników w sprawowane misterium liturgiczne, powinna
dokonywać adaptacji i aktualizacji słowa Bożego do okoliczności miejsca i czasu, w których jest wypowiadana, z natury swojej
nosi znamię osobowości kapłana, który ją wygłasza – te elementy
jedynie w ograniczonym stopniu mogą znaleźć odbicie w wydrukowanym tekście homilii. Mając tego wszystkiego świadomość,
-6-
homilie.indd 6
Podstawowy czarny
2008-10-10 11:29:36
Wprowadzenie
zdecydowaliśmy się na tytuł Homilie obrzędowe. Chrzest – ślub
– pogrzeb w nadziei, że publikowane materiały będą służyły pomocą w przygotowaniu autentycznych homilii obrzędowych.
Żaden, nawet najwspanialszy tekst homilii przygotowany
przez kogoś jednego nie nadaje się do dosłownego odczytania go
z ambony przez kogoś drugiego. Piętno obcości tekstu przekazywanego w taki sposób będzie wyczuwalne tak, jak jest ono nieuniknione przy odczytywaniu chociażby listów pasterskich biskupów, których czytający je kapłan przecież nie napisał. Z drugiej
jednak strony, każdy cudzy tekst może stać się dla innych inspiracją. Niektórzy zdołają wykorzystać całość proponowanej homilijnej interpretacji perykopy biblijnej i celebrowanego obrzędu.
Innym wystarczy zaledwie niewielki jej fragment, niekiedy jedna
myśl, przykład, obraz, kilka zdań, które staną się impulsem wyt
en
zwalającym eksplozję własnychmskojarzeń,
pozwalających wyjść
l
g
p
a
.
r ek
poza dotychczasowe koleiny
które z czasem w każdym
t
y f amyślenia,
r
w
o Różnorodność
człowieku się utrwalają.
autorów uczestniczących
k
rm.bez
a
w powstaniu tejD książki,
z których każdy niesie bagaż własnych
ww
w
doświadczeń kapłańskiego życia, własne wykształcenie i własną
wrażliwość religijną, stanowi szczególną cechę przekazywanego
do rąk czytelników zbioru homilii i rodzi nadzieję, że każdy znajdzie w nim choćby niewielką inspirację dla siebie.
Wojciech Zagrodzki CSsR
-7-
homilie.indd 7
Podstawowy czarny
2008-10-10 11:29:36
t
en
m
l
ragek.p
f
t
y
ow zkar
m
r e
Daww.b
w
wakat
homilie.indd 8
Podstawowy czarny
2008-10-10 11:29:36
H
omilt ie
n
mepl
a
n
g
fra tek.
y
ow zkar est
m
r .behrz
Da wc
ww
homilie.indd 9
Podstawowy czarny
2008-10-10 11:29:36
t
en
m
l
ragek.p
f
t
y
ow zkar
m
r e
Daww.b
w
wakat
homilie.indd 10
Podstawowy czarny
2008-10-10 11:29:36