docWystąpienie - NIK-u. - Najwyższa Izba Kontroli
download 
Reklamacja Transkrypt
Wystąpienie - NIK-u. - Najwyższa Izba Kontroli
LKA.411.010.02.2015 R/15/005 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli Jednostka przeprowadzająca kontrolę Kontroler R/15/005 – Finansowe aspekty wykonywania przez gminy zadań z zakresu opieki nad zwierzętami Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Katowicach Artur Stekla, główny specjalista kontroli państwowej, upoważnienie do kontroli nr 94821 z dnia 24 lipca 2015 r. i 97068 z dnia 4 września 2015 r. (dowód: akta kontroli str. 1-4) Jednostka kontrolowana Kierownik jednostki kontrolowanej Urząd Miasta Żory1, Al. Wojska Polskiego 25, 44-240 Żory, Regon 000527316 Waldemar Socha, Prezydent Miasta (dowód: akta kontroli str. 5-8) II. Ocena kontrolowanej działalności Ocena ogólna Uzasadnienie oceny ogólnej Najwyższa Izba Kontroli ocenia negatywnie2 działalność kontrolowanej jednostki w zbadanym zakresie. Powyższą ocenę uzasadniają następujące ustalenia: − Zlecanie realizacji zadań własnych gminy w zakresie ochrony zwierząt podmiotom, które nie posiadały zezwolenia na prowadzenie tego typu działalności wydanego na podstawie ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku z gminach3. − Dopuszczenie do prowadzenia przez te podmioty tzw. punktów zatrzymań dla zwierząt bezdomnych i wolno żyjących z terenu miasta Żory4, które niezależnie od przyjętej nazwy, pełniły faktycznie funkcję schroniska dla bezdomnych zwierząt, bez spełnienia standardów weterynaryjnych określonych w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 czerwca 2004 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych dla prowadzenia schronisk dla zwierząt5. − Nierzetelne sprawowanie nadzoru nad realizacją rzeczową umowy z 2 marca 2015 r. zawartej z Przychodnią Weterynaryjną lek. wet. Marka Szendzielorza oraz nierzetelny odbiór zadań wykonywanych w ramach usługi 1 Dalej zwany „Urzędem”. Najwyższa Izba Kontroli stosuje 3-stopniową skalę ocen: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidłowości, negatywna. Jeżeli sformułowanie oceny ogólnej według proponowanej skali byłoby nadmiernie utrudnione, albo taka ocena nie dawałaby prawdziwego obrazu funkcjonowania kontrolowanej jednostki w zakresie objętym kontrolą, stosuje się ocenę opisową, bądź uzupełnia ocenę ogólną o dodatkowe objaśnienie. 2 3 Dz. U. z 2013 r. poz. 1399 ze zm., dalej zwanej „ustawą o utrzymaniu czystości i porządku”. 4 Dalej zwanych „Punktami zatrzymań” lub „Punktami”. 5 Dz. U. z 2004 r., nr 158, poz. 1657. 2 zapobiegania bezdomności zwierząt, poprzez prowadzenie punktu zatrzymań dla zwierząt bezdomnych i wolno żyjących z terenu miasta Żory przy ul. Wodociągowej 7, a w konsekwencji dopuszczenie do wykonywania przez tego przedsiębiorcę usług w sposób niepełny lub niezgodny z warunkami umowy i powszechnie obowiązującymi przepisami. − Nieujęcie w uchwalonym Programie opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt na terenie Miasta Żory na rok 2015 środków niezbędnych do zapewnienia utrzymania, w roku 2015, w schronisku dla bezdomnych zwierząt 9 bezdomnych psów6. Ponadto, NIK zwraca uwagę m.in. na nieprzyjęcie w uchwalonych Programach opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt na terenie Miasta Żory na lata 2013, 2014 i 2015 r. wskaźników pozwalających na okresową ocenę stopnia realizacji celu i zadań zawartych w rocznych Programach oraz na nie ujęcie w Programie na rok 2014 środków finansowych przewidzianych na zwiększenie wynagrodzenia dla ZTK z tytułu prowadzenia Punktu zatrzymań. III. Opis ustalonego stanu faktycznego 1. Zasoby niezbędne na realizację zadania w ramach rocznego Programu opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt Opis stanu faktycznego W latach 2013-2015 zadanie opieki nad bezdomnymi zwierzętami było realizowane na podstawie corocznych programów opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt na terenie Miasta Żory7, przyjmowanych uchwałami Rady Miasta Żory, podejmowanymi w terminie do 31 marca każdego roku, zgodnie z art. 11a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt8. Środki na realizację zadań w latach 2013-2015, ujętych w Programach, ustalono w wysokości: − 225 000 zł na 2013 r., w tym 205 000 zł na prowadzenie punktu zatrzymań dla bezdomnych zwierząt9; 6 000 zł na sterylizację lub kastrację kotów wolno żyjących; 10 000 zł na elektroniczne znakowanie psów; 4 000 zł na zakup karmy dla kotów wolno żyjących, − 220 000 zł na 2014 r., w tym 193 000 na prowadzenie punktu zatrzymań dla bezdomnych zwierząt; 12 000 zł na sterylizację lub kastrację kotów wolnożyjących; 10 000 zł na znakowanie psów i 5 000 zł na zakup karmy dla kotów, − 177 000 zł na 2015 r., w tym 150 000 zł na odławianie i zapewnienie opieki odłowionym zwierzętom oraz na zabiegi weterynaryjne, usypianie ślepych miotów i dokarmianie kotów; 12 000 zł na sterylizację i kastrację kotów i 15 000 zł na znakowanie psów. 6 Przyjętych ze schroniska w Mysłowicach. Dalej zwanych „Programami”. Uchwała nr 340/XXXI/13 z 28 marca 2013 r. ze zmianą z 29 sierpnia 2013 r., uchwała nr 470/XLV/14 z 27 marca 2014 r., uchwała nr 43/VI/15 z 26 marca 2015 r. 7 8 Dz. U. z 2013 r. poz. 856 ze zm. dalej zwanej „ustawą o ochronie zwierząt”. W tym koszt karmy, opieki weterynaryjnej, operacji, usypiania ślepych miotów, całodobowej opieka weterynaryjna, również w przypadku zdarzeń drogowych z udziałem zwierząt oraz w przypadku zwierząt agresywnych, odławiania zwierząt bezdomnych, pensję pracownika, prace remontowe punktu zatrzymań, wywóz odpadów, energię, wodę. 9 3 W latach 2013 i 2014 za odławianie bezdomnych zwierząt oraz za prowadzenie Punktu zatrzymań10 dla bezdomnych zwierząt z terenu Miasta Żory wraz z zapewnieniem im opieki weterynaryjnej odpowiadała spółka komunalna Zakłady Techniki Komunalnej sp. z o.o.11 Za zapewnienie całodobowej opieki weterynaryjnej, w tym w przypadku zdarzeń drogowych z udziałem zwierząt oraz w przypadku zwierząt agresywnych, odpowiadała Przychodnia Weterynaryjna w Żorach przy ul. Kraszewskiego 212. Odłowione zwierzęta z Punktu zatrzymań miały być przekazywane do schroniska dla bezdomnych zwierząt13. W roku 2015 r.14 za odławianie bezdomnych zwierząt, prowadzenie miejskiego Punktu Zatrzymań dla Bezdomnych Zwierząt15, sprawowanie opieki weterynaryjnej nad takimi zwierzętami i niezwłoczne przekazywanie ich do Schroniska dla Bezdomnych Zwierząt w Jastrzębiu Zdroju odpowiadała Przychodnia Weterynaryjna w Żorach przy ul. Kraszewskiego 2, prowadzona przez Marka Szendzielorza16. W latach 2013-2015 zwierzęta gospodarskie z terenu Miasta Żory, nieposiadające właściciela miały być przekazywane do gospodarstwa rolnego w Jastrzębiu-Zdroju, z którym Prezydent Miasta podpisał umowę17. Dokarmianie wolno żyjących kotów w miejscu ich przebywania, w okresie zimy oraz w okresie letnim podczas susz, było dokonywane za pośrednictwem Wydziału Infrastruktury Miejskiej Urzędu przez społecznych opiekunów. Programy przewidywały także prowadzenie zadań edukacyjnych i promocyjnych zachęcająch właścicieli psów i kotów do wykonywania zabiegów sterylizacji i kastracji zwierząt oraz do ich elektronicznego znakowania, a także finansowanie tych zabiegów w stosunku do zwierząt bezdomnych lub wolnożyjących, które zostały odłowione na terenie miasta. Sterylizacja lub kastracja bezdomnych psów miała odbywać się w schronisku, natomiast sterylizacja lub kastracja wolno żyjących kotów i elektroniczne znakowanie psów miało odbywać się we współpracy z właścicielami, mieszkańcami i organizacjami społecznymi w dwóch przychodniach weterynaryjnych, z którymi Prezydent Miasta zawarł stosowne umowy. (dowód: akta kontroli str. 37-57) Wysokość środków niezbędnych do utrzymania w 2013 i 2014 r. Punktu Zatrzymań dla Bezdomnych Zwierząt (odpowiednio 205 000 zł i 193 000 zł) została oszacowana na podstawie kalkulacji kosztu rocznej usługi utrzymania punktu zatrzymań dla bezdomnych psów, sporządzonej przez ZTK w 2013 r. na kwotę 166 440,03 zł netto (204 721,24 zł brutto) oraz w 2014 r. na kwotę 138 288 netto (170 094,24 zł brutto18), a następnie (od marca 2014 r.) na 201 189,50 zł netto (247 463,09 zł brutto). Istotna podwyżka kalkulowanej kwoty w 2014 r. była spowodowana zwiększeniem rocznego kosztu obsługi weterynaryjnej Punktu z 68 892,50 zł do 89 560,00 zł netto oraz uwzględnieniem w nowej kalkulacji kosztu 10 Przy ul. Okreżnej 5 w Żorach. 11 Zwana dalej „ZTK”. 12 prowadzona przez lek. wet. Marka Szendzielorza. W latach 2013-2014 w Programach wskazano Schronisko dla bezdomnych zwierząt w Mysłowicach, z którym ZTK posiadały zawartą umowę na odbiór bezdomnych zwierząt z terenu Żor, natomiast w 2015 r. wskazano Schronisko dla bezdomnych zwierząt w Jastrzębiu Zdroju, z którym umowę zawarł Marek Szendzielorz. 13 14 Od 2 marca. 15 W nowej lokalizacji, przy ul. Wodociągowej 7 w Żorach. 16 Dalej zwanego „Wykonawcą” lub „Przedsiębiorcą”. Na 2013 r. w planie finansowym wydatków budżetowych Urzędu nie przewidziano kwoty na ww. cel, natomiast na lata 2014 i 2015 r. przewidziano kwotę 5 000 zł rocznie. 17 18 Bez uzględnienia kosztu opłaty dla schroniska dla zwierząt. 4 opłaty jaką ZTK ponosiły za utrzymanie psów w schronisku dla bezdomnych zwierząt w wysokości 41 000,00 zł netto. (dowód: akta kontroli str. 42, 51, 70, 74, 76) Plan działalności ZTK na rok 2013 i 2014, w tym działalności dotyczącej ochrony przed bezdomnymi zwierzętami i utrzymania punktu zatrzymań dla bezdomnych zwierząt wraz z obsługą weterynajną oraz odwożeniem ich do schroniska dla bezdomnych zwierząt zatwierdzał Prezydent Miasta Żory19. Prezydent zatwierdzał również ceny i opłaty za usługi komunalne o charakterze użyteczności publicznej świadczone przez ZTK obowiązujące od lutego 2013 r., w tym cenę jednostkową ryczałtu miesięcznego za utrzymanie punktu zatrzymań dla bezdomnych zwierząt20 (17 060 zł brutto). Wysokość ryczałtu miesięcznego za utrzymanie punktu zatrzymań dla bezdomnych zwierząt (14 175 zł brutto) na rok 2014 określała umowa pomiędzy Prezydentem Miasta a ZTK21. Z kolei wysokość środków m.in. na odławianie i zapewnienie kompleksowej opieki odłowionym zwierzętom w 2015 r.22 została określona w umowie z wykonawcą z 2 marca 2015 r. i wynosiła 10 700 zł brutto miesięcznie23. (dowód: akta kontroli str. 35, 57, 58-69, 71-73, 75, 221) Naczelnik Wydziału Infrastruktury Miejskiej i Inwestycji przedstawiła założenia, na podstawie których ustalono wysokość środków niezbędnych do realizacji poszczególnych zadań cząstkowych objętych Programem opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt na terenie Miasta Żory w 2015 roku, w porównaniu do analogicznych wydatków poniesionych na ten cel w roku 2014, w szczególności kosztów utrzymania i prowadzenia Punktu Zatrzymań dla Bezdomnych Zwierząt w Żorach. Wyjaśniła, że powierzając zadanie bezpośrednio wyłonionemu w drodze zapytania ofertowego weterynarzowi możliwe było uniknięcie kosztów bezpośrednich, które dotychczas ponosiły ZTK. Założono, że koszty obsługi Punktu zatrzymań zostaną zredukowane, ponieważ obiekt jest nowy i nie będzie wymagał drobnych napraw i remontów. Założono także, że obsługa Punktu przez weterynarza będzie miała wpływ na zredukowanie kosztów. Zdaniem pani Naczelnik przeprowadzone postępowanie – zapytanie ofertowe z 11 lutego 2015 r. potwierdziło, że kwota 150 000 zł była prawidłowo oszacowana i pokazało, że jeśli zadanie jest prowadzone bezpośrednio przez lekarzy weterynarii można zmniejszyć koszty. Koszt realizacji pozostałych zadań cząstkowych objętych Programem, tj. sterylizacji i kastracji, elektronicznego znakowania zwierząt oszacowano bazując na latach poprzednich. (dowód: akta kontroli str. 105) W Programach opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt na terenie Miasta Żory na 2013 r. i 2014 r. zapisano, że w Punkcie zatrzymań dla bezdomnych zwierząt, prowadzonym na zlecenie Urzędu przez ZTK, przebywało rocznie ok. 50 psów24, a realizacja wszystkich zadań określonych w Programie (m.in. ograniczanie populacji bezdomnych zwierząt 19 Działający jako Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników ZTK: uchwały nr 13 z 27 grudnia 2012 r. i 18 z 30 grudnia 2013 r. 20 Zarządzeniem nr OR.0050.124.A.2013 r. z 31 stycznia 2013 r. Umowa nr 45/2013 z dnia 31 grudnia 2013 r. Od marca aneksem nr 1/2014 z dnia 28 lutego 2014 r. zwiększono wysokość ryczałtu miesięcznego do kwoty 16 765,79 zł netto (20 621,92 zł brutto), przez co wydatki Urzędu na realizację ww. usług w 2014 r. miały wynieść 234 568,24 zł i były wyższe od wstępnie zaplanowanych o 41 568,24 tj. o 21,54 %. 21 22 W Punkcie zatrzymań dla zwierząt bezdomnych i wolno żyjących w Żorach. 23 Umowę zawarto na okres do końca roku, a jej łączna wartość wynosiła 107 000 zł. Liczba ta była zaniżona bowiem z rozliczeń miesięcznych ZTK przyjętych przez Urząd wynika, że w 2013 r. i 2014 r. ZTK wyłapało i przyjęło do Punktu zatrzymań odpowiednio 105 i 86 psów. 24 5 poprzez ich odławianie, sterylizację, kastrację, znakowanie, poszukiwanie nowych właścicieli, edukację mieszkańców Miasta w zakresie opieki nad zwierzętami) zmierza do ograniczenia liczby bezdomnych zwierząt trafiających pod opiekę punktu. W Programach tych, jak też i w Programie na 2015 r. nie określono żadnych mierników osiągnięcia ich zadań rzeczowych oraz celu. Program na 2015 r. nie przewidywał realizacji przyjęcia przez prowadzącego nowy Punkt zatrzymań dla zwierzat bezdomnych i wolno żyjących zwierząt z terenu miasta Żory bezdomnych psów, przebywających co najmniej od 2014 r. w Schronisku dla bezdomnych zwierząt w Mysłowicach, jak i psów odłowionych wcześniej przez ZTK, a także wskazania sposobu finansowania tego zadania. (dowód: akta kontroli str. 37-39, 46-48) Ustalone nieprawidłowości W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie stwierdzono następującą nieprawidłowość: Przyjęty w dniu 26 marca 2015 r. przez Radę Miasta Żory Program opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt na terenie Miasta Żory w 2015 r., uwzględniający istotną zmianę jego realizatorów25, nie przewidywał środków niezbędnych do sfinansowania kosztów pobytu 20 wcześniej odłowionych psów przebywających w Schronisku dla bezdomnych zwierząt w Mysłowicach oraz w Punkcie zatrzymań prowadzonym dotychczas przez ZTK26. Pomimo iż w umowie z 2 marca 2015 r.27 nie zobowiązano Przedsiębiorcy prowadzącego nowy Punkt28 zatrzymań do przyjęcia zwierząt z ZTK i Schroniska w Mysłowicach, ww. 20 bezdomnych psów trafiło do tego Punktu. NIK zwraca uwagę, że ZTK nie skorzystały z możliwości przekazania w styczniu i lutym 2015 r. łącznie 10 bezdomnych zwierząt do Schroniska w Rybniku, pomimo możliwości wynikających z umowy zawartej 30 grudnia 2014 r. z przedsiębiorcą prowadzącym to Schronisko29. (dowód: akta kontroli str. 33, 53-57, 106-109, 458-459) Prezydent Miasta wyjaśnił, że w momencie planowania budżetu na 2015 r. zaplanowano kwotę na opiekę nad bezdomnymi zwierzętami z terenu miasta Żory w pozycji związanej z prowadzeniem Punktu zatrzymań dla bezdomnych zwierząt. Pozycja ta składała się wielu elementów, wtym również obejmijących zapewnienie bezdomnym zwierzętom miejsca w schronisku dla zwierząt. Według Prezydenta nie odstąpiono od tego zadania, a jedynie ze względu na to, że umowa zawarta przez ZTK ze Schroniskiem w Mysłowicach uległa wygaśnięciu, zaszła konieczność zapewnienia dalszej opieki bezdomnym zwierzętom z terenu miasta Żory. Dlatego uznano, że w Punkcie dla bezdomnmych zwierząt w Żorach zwierzęta będą miały zapewnioną lepszą opiekę niż w schronisku, (…). Zdaniem NIK, wyjaśnienia te nie zasługują na uwzględnienie, gdyż art. 11 ust. 1 i art. 11a ust. 2 pkt 1 ustawy o ochronie zwierząt, wskazując że obowiązkiem gminy jest zapewnienie bezdomnym zwierzętom miejsca w schronisku dla zwierząt, nie daje organom gminy uprawnień do uznaniowego decydowania o stosowaniu innych 25 M.in. zakończenie prowadzenia Punktu zatrzymań przy ul. Okrężnej przez ZTK i rozpoczęcie, przez lek. wet. Marka Szendzielorza, prowadzenia nowego Punktu zatrzymań przy ul. Wodociągowej 7 w Żorach, zmiany Schroniska dla bezdomnych zwierząt. 26 9 psami przebywającymi w Schronisku dla bezdomnych zwierząt w Mysłowicach i 11 znajdującymi się do 2 marca 2015 r. w posiadaniu Punktu zatrzymań dla bezdomnych zwierząt ZTK. 27 Nr IMI-RUTM.6140.2.2015.MK. 28 Przy ul. Wodociągowej 7. 29 Nr 29/2014. 6 form długotrwałej opieki nad zwierzętami. W związku z tym miejsce takie jak Punkt zatrzymań dla bezdomnych zwierząt nie może być wykorzystywane do długotrwałego pobytu bezdomnych zwierząt w zastępstwie schroniska. NIK wskazuje ponadto, że, jak wynika z protokołu posiedzenia Komisji Gospodarki Przestrzennej i Ochrony Środowiska Rady Miasta Żory z 27 kwietnia 2015 r., uzasadnieniem decyzji o rezygnacji z usług schroniska w Mysłowicach były względy ekonomiczne30, a nie troska o dobrostan zwierząt. Natomiast umowa31 na łączną kwotę 109 000 zł zawarta przez Prezydenta Miasta z Przychodnią Weterynaryjną lek. wet. Marka Szendzielorza dotyczyła m.in. zapewnienia doraźnej (chwilowej) opieki, w tym weterynaryjnej wyłącznie nad zwierzętami odłowionymi przez Wykonawcę w okresie od 2 marca do 31 grudnia 2015 r. Dlatego przekazanie do Punktu prowadzonego przez ww. Przedsiębiorcę, zwierząt, które wcześniej przebywały w schronisku dla zwierząt oraz w ZTK, stanowiło naruszenie postanowień ww. umowy. (dowód: akta kontroli str. 22-23, 106-109, 332-334, 372-374) Uwagi dotyczące badanej działalności Jednocześnie NIK zwraca uwagę, że: 1. Realizacja corocznych Programów opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt miała na celu ograniczenie liczby bezdomnych zwierząt na terenie Miasta Żory32. Mimo iż Urząd dysponował rzeczywistymi danymi o liczbie bezdomnych zwierząt odłowionych na terenie Miasta oraz o formach opieki jakimi zostały objęte, to dane te nie były wykorzystywane na etapie przygotowywania Programu na następny rok. Nie określono również wskaźników pozwalających na ocenę stopnia wykonania zadań ujętych w kolejnych Programach ani sposobu monitorowania i oceny stanu ich realizacji. Jedynymi mierzalnymi parametrami zawartymi w Programach na lata 2013-2015 były kwoty środków finansowych przewidzianych corocznie do wydatkowania na poszczególne zadania (m.in. utrzymanie punktu zatrzymań dla bezdomnych zwierząt, sterylizację lub kastrację kotów, elektroniczne znakowanie psów, zakup karmy dla kotów wolno żyjących). Zdaniem NIK, przyjęcie celów Programu bez przypisania im wartości, jakie mają zostać osiągnięte oraz bez określenia wskaźników oceny stopnia ich realizacji oraz sposobu monitorowania, pozwalało wprawdzie administrować zjawiskiem bezdomności zwierząt, ale nie dawało możliwości dokonywania rzetelnej ewaluacji Programu. Naczelnik Wydziału Infrastruktury Miejskiej i Inwestycji Urzędu wyjaśniła, że art. 11a ust. 2 ustawy o ochronie zwierząt enumeratywnie wymienia co powinien zawierać Program oraz, że zamieszczenie w nim informacji wykraczających poza zakres delegacji mogłoby skutkować nieważnością uchwały. Podała także, że nie prowadzono analiz w zakresie oceny i skutków działania dotychczasowych Programów uzasadniając to brakiem podstawy prawnej (w art. 11a ww. ustawy) określających obowiązki Rady Gminy związane z tworzeniem programów. (dowód: akta kontroli str. 37-57, 81-83, 87-94) NIK nie podziela wyjaśnień pani Naczelnik, iż zamieszczenie w Programach informacji na temat mierników realizacji zadań i celów skutkowałoby nieważnością uchwały. NIK zwraca uwagę, że prowadzenie w Gminie Żory okresowych analiz w zakresie monitorowania i oceny realizacji zadań Programów i jego skutków, pomimo braku wyraźnienie określonego obowiązku ustawowego, jest uzasadnione z uwagi na potrzebę kontroli realizacji i modyfikacji zadań o charakterze 30 Doradca Prezydenta B.P. podał wówczas, m.in. „(…). Bardziej się opłaca w tej chwili, aby psy były np. w Rybniku”. 31 Nr IMI-RUTM.6140.2.2015.MK z 2 marca 2015 r. 32 Taki cel był deklarowany m.in. w Programach na lata 2013-2014. 7 profilaktycznym33, mogących korzystnie wpływać na poziom przyszłych wydatków przeznaczonych na odławianie bezdomnych zwierząt, utrzymanie Punktu zatrzymań, opiekę i umieszczanie w schronisku dla bezdomnych zwierząt. NIK zauważa, że Referent w Refaracie Utrzymania Terenów Miejskich Urzędu była zobowiązana m.in. do przygotowywania, w formie tabelarycznej raz na pół roku, sprawozdań dla Naczelnika Wydziału z uwzględnieniem podjętych działań i uzyskanych efektów. Ponadto należy także zauważyć, iż zgodnie z pkt II.B.6 Standardów kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych34 cele i zadania należy określać jasno i w co najmniej rocznej perspektywie, a ich wykonanie należy monitorować za pomocą wyznaczonych mierników. Standardy te zalecają przeprowadzanie ocen realizacji celów i zadań z uwzględnieniem kryterium oszczędności, efektywności i skuteczności. (dowód: akta kontroli str. 37-57, 29-30, 81-83) 2. W Programie na rok 2014 przyjętym uchwałą Rady Miasta Żory nr 470/XLV/14 z dnia 27 marca 2014 r. nie zostały uwzględnione pełne koszty niezbędne do prowadzenia Punktu zatrzymań dla bezdomnych zwierząt, w szczególności koszty wynikające ze sporządzonej przez ZTK kalkulacji kosztów utrzymania punktu zatrzymań dla bezdomnych psów od marca 2014 r., po wzroście wydatków ZTK na obsługę weterynaryjną Punktu zatrzymań i opłacenie utrzymania psów w schronisku dla bezdomnych zwierząt35. Za wykonanie tej usługi od stycznia 2014 r. ustalono dla ZTK ryczałt miesięczny w kwocie 11 524 zł netto (14 175 zł brutto). Od marca 2014 r., aneksem nr 1/2014 z dnia 28 lutego 2014 r., zmieniono wartość ryczałtu miesięcznego za ww. usługę na 16 766 zł netto (20 621,92 zł brutto). Tym samym wydatki Urzędu na realizację ww. usług w 2014 r. miały wynieść 234 568 zł i były wyższe od wykazanych w Programie o 41 568 zł tj. o 21,5 %, podczas gdy Program nie został skorygowany. (dowód: akta kontroli str. 46-52, 71-76) Zgodnie z wyjaśnieniami Naczelnika Wydziału Infrastruktury Miejskiej i Inwestycji Urzędu Program został przygotowany w styczniu 2014 r., a następnie przekazany do konsultacji, które trwały do 21 lutego 2014 r. W dalszej kolejności projekt ten został przekazany do Rady Miasta celem uchwalenia. NIK zauważa, że projekt powyższej uchwały został przesłany Radzie Miasta Żory 20 marca 2014 r. Zatem w okresie 28 dni pomiędzy 22 lutego, a 20 marca 2014 r., kiedy wystąpiło istotne zwiększenie kwoty wydatków Gminy przewidzianych na utrzymanie Punktu zatrzymań, tj. 28 lutego 2014 r.36, możliwe było przygotowanie i złożenie przez Prezydenta Miasta skorygowanego projektu ww. uchwały wraz z Programem. Naczelnik Wydziału Infrastruktury Miejskiej i Inwestycji Urzędu wyjaśniła bowiem, że środki finansowe na prowadzenie Punktu zatrzymań były w pełni zabezpieczone w budżecie Miasta na 2014 r.37. Za prawidłową weryfikację przygotowywanych w Wydziale Infrastruktury Miejskiej38 Urzędu projektów uchwał, pism i informacji 33 Sterylizacja, kastracja, znakowanie, dokarmianie, edukacja społeczeństwa. Załącznik do Komunikatu Nr 23 Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 2009 r. w sprawie standardów kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych (Dz. Urz. MF Nr 15, poz. 84). 34 35 Co zostało uwzględnione w aneksie nr 1/2014 z dnia 28 lutego 2014 r. do Umowy nr 45/2013 z 31 grudnia 2013 r. w sprawie warunków finansowania przez Gminę Miejską Żory zadań własnych realizowanych przez ZTK, m.in. w zakresie ochrony przed bezdomnymi zwierzętami. 36 Data podpisania aneksu nr 1/2014 r. do umowy nr 45/2013 zwiększającej od 1 marca 2015 r. kwotę miesięcznego ryczałtu za utrzymanie punktu dla bezdomnych ziwerząt. 37 W dziale 900, rozdziale 90095, paragrafie 4300: kwota 473 500 zł na utrzymanie placów zabaw, punktu zatrzymań dla bezdomnych zwierząt, dworca autobusowego, depozytu miejskiego, przystanków. 38 Obecnie Wydziału Infrastruktury Miejskiej i Inwestycji. 8 odpowiadała Naczelnik Wydziału, natomiast za ich opracowanie odpowiedzialny był wówczas młodszy referent Referatu Utrzymania Terenów Miejskich tego Wydziału. (dowód: akta kontroli str. 75, 81-83, 24-27, 31-32, 95-104) Ocena cząstkowa Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie, mimo stwierdzonej nieprawidłowości, działalność kontrolowanej jednostki w badanym obszarze. 2. Finansowanie działań związanych z wyłapywaniem bezdomnych zwierząt Organizacja przez Gminę Żory wyłapywania bezdomnych zwierząt Opis stanu faktycznego Uchwałą Rady Miasta Żory nr 441/XLI/09 z dnia 26 listopada 2009 r. ustalone zostały wymagania, jakie powinni spełniać przedsiębiorcy ubiegający się o uzyskanie zezwolenia w zakresie ochrony przed bezdomnymi zwierzętami oraz prowadzenia schronisk dla bezdomnych zwierząt, a także grzebowisk i spalarni zwłok zwierzęcych i ich części. Zgodnie z uchwałą, przedsiębiorca ubiegający się o uzyskanie zezwolenia w zakresie ochrony przed bezdomnymi zwierzętami powinien posiadać: aktualne zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej lub odpis z Krajowego Rejestru Sądowego; tytuł prawny do terenu, na którym może być prowadzona działalność „punktu zatrzymań dla bezdomnych zwierząt”, w przypadku gdy ubiegającym się o wydanie zezwolenia nie jest przedsiębiorca prowadzący schronisko dla bezdomnych zwierząt; urządzenia do humanitarnego wyłapywania, przetrzymywania zwierząt oraz właściwe środki do ich transportu oraz powinien wykazać możliwość zapewnienia pomocy weterynaryjnej39. Natomiast przedsiębiorca ubiegający się o zezwolenie w zakresie prowadzenia schroniska dla bezdomnych zwierząt oprócz udokumentowania prowadzenia działalności gospodarczej, posiadania tytułu prawnego do nieruchomości, urządzeń i środków transportu winien spełniać warunki określone w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 czerwca 2004 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych dla prowadzenia schronisk dla zwierząt40. (dowód: akta kontroli str. 302-303) Prezydent Miasta poinformował, że z uwagi na na brak wniosków przedsiębiorców o wydanie zezwolenia na prowadzenie powyższej działalności nie zostały wydane takie zezwolenia. (dowód: akta kontroli str. 304-305) Zgodnie z zapisami przyjętych Programów opieki nad zwierzętami bezdomnymi (…) koty wolno żyjące, bytujące głównie w piwnicach budynków mieszkalnych41, jako element ekosystemu miejskiego, służący zapobieganiu rozprzestrzenianiu się gryzoni, nie są traktowane jako zwierzęta bezdomne podlegające wyłapywaniu i wywożeniu. Wyłapywaniu miały podlegać wyłącznie psy. (dowód: akta kontroli str. 39-40, 48-49, 55-56) W latach 2013, 2014 oraz w styczniu i lutym 2015 r. odławianie bezdomnych zwierząt było realizowane całodobowo przez ZTK. Bezdomne zwierzęta domowe 39 W razie potrzeby. 40 Dz. U. nr 158, poz. 1657. 41 Koty urodzone lub żyjące na wolności w otoczeniu człowieka. 9 miały być przewożone do Punktu zatrzymań dla bezdomnych zwierząt42 prowadzonego przez ZTK, a w przypadku zwierząt rannych również do zakładu leczniczego, z którym podpisano umowę. Bezdomne zwierzęta gospodarskie miały być przewożone do gospodarstwa rolnego w Jastrzębiu Zdroju, z którym zawarto stosowną umowę. Przewidziano, że odłowione zwierząta z Punktu zatrzymań będą niezwłocznie przekazywane, po wcześniejszym uzgodnieniu z Wydziałem Infrastruktury Miejskiej Urzędu, do Schroniska dla bezdomnych zwierząt43. W Programie wskazano sposób przekazywania informacji o bezdomnych zwierzętach bądź zwierzętach, uległych wypadkom drogowym z terenu Miasta Żory. Ustalono, że infomacje o odłowionych zwierzętach bezdomnych oczekujących na adopcję będą prezentowane m.in. na stronie internetowej ZTK oraz w prasie lokalnej. Urząd był w posiadaniu kopii umów z 29 listopada 2012 r. i 28 lutego 2014 r. na podstawie, których ZTK miały prawo przekazywać w latach 2013 i 2014 bezdomne zwierząta do Schroniska dla zwierząt w Mysłowicach (maksymalnie 30 szt. w roku 2013 i maksymalnie 10 szt. w okresie od 1 marca do 31 grudnia 2014 r.). (dowód: akta kontroli str. 37-52, 77-80) Wyłapywanie bezdomnych zwierząt było elementem kompleksowej usługi świadczonej przez ZTK na rzecz Gminy Żory, opisanej jako utrzymanie punktu zatrzymań dla bezdomnych zwierząt, realizowanej na podstawie planu działalności Spółki na 2013 i 2014 r., zatwierdzonego przez Prezydenta Miasta. Zgodnie z kalkulacją kosztu ww. usługi na 2013 r. ZTK przysługiwało miesięczne wynagrodzenie ryczałtowe w kwocie 13 870 zł netto, niezależne od liczby odłowionych zwierząt, co stawiło rocznie kwotę 166 440 zł netto44. Zgodnie z kalkulacjami kosztów i umową na 2014 r. ZTK od stycznia do lutego 2014 r. przysługiwał miesięczny ryczałt w wysokości 11 524,00 zł netto (skalkulowany bez kosztu opłaty dla schroniska), a od marca 2014 r. do lutego 2015 r. w wysokości 16 765,79 zł netto45. Zrealizowane wydatki bieżące Gminy Miejskiej Żory na powyższe usługi wyniosły w latach 2013 i 2014 odpowiednio 203 737,94 zł brutto (165 641,00 zł netto), 231 004,42 zł brutto (154 278,53 zł netto), a w 2015 r.46 łącznie 61 865,76 zł brutto (50 297,37 zł netto). (dowód: akta kontroli str. 34-36, 58-76) W oparciu o przedłożone Urzędowi i zaakceptowane rozliczenia miesięczne usług wykonanych przez ZTK ustalono, że w latach 2013, 2014 oraz w dwóch pierwszych miesiącach 2015 r. wyłapano i przyjęto do Punktu zatrzymań dla bezdomnych zwierząt w Żorach łącznie 211 psów, z czego 105 w 2013 r., 86 w 2014 r. i 20 w styczniu i lutym 2015 r. Średnio miesięcznie wyłapywano i przyjmowano do Punktu zatrzymań dziewięć psów w 2013 r., siedem psów w 2014 r. i 10 psów w dwóch pierwszych miesiącach 2015 r. Natomiast średnia roczna liczba psów, 42 Wg definicji Programów na 2014 i 2015 r. należało przez to rozumieć miejsce czasowego pobytu zwierząt nie będące schroniskiem, w którym zapewnione są właściwe warunki bytowania zwierząt do czasu niezwłocznego przewiezienia ich do Schroniska (dla zwierzat – uwaga NIK). 43 W Mysłowicach. Na co składały się roczne koszty: obsługi azylu (49 142,50 zł), obsługi weterynaryjnej (42 000,00 zł), opłaty w schronisku (58 500,00 zł), napraw i remontów (1 850,00 zł), pokarmu (8 900,00 zł), materiałów i mediów (1 800,00 zł) i wywozu nieczystości (984,00 zł), zysk 2% (3 263,53 zł). 44 45 Ta wartość została ustalona w oparciu o następujące roczne koszty: obsługa azylu (52 500,00 zł), obsługa weterynaryjna (89 560,00 zł), opłata w schronisku (41 000 zł), naprawy i remonty (1 850,00 zł), pokarm (9 200,00 zł), materiały i media (2 150,60 zł) i wywóz nieczystości (984,00 zł), zysk 2% (3 944,90 zł). 46 Za grudzień 2014, styczeń i luty 2015 r. 10 nad którymi Punkt zatrzymań sprawował opiekę47 w 2013 r. wyniosła 19 szt., w 2014 r. 16 szt., a za styczeń i luty 2015 r. 19 szt. ZTK nie odławiały i nie przyjmowały do Punktu zatrzymań kotów. Uśredniony miesięczny wydatek (brutto) Gminy Żory poniesiony na 1 zwierzę wyłapane i zatrzymane w Punkcie zatrzymań prowadzonym przez ZTK był zależny od liczby zwierząt znajdujących się lub przyjętych do Punktu i wynosił od 656,16 zł do 1506,25 zł w 2013 r., od 833,80 zł do 1874,72 zł w 2014 r. oraz 1031,10 zł i 1145,66 zł w styczniu i lutym 2015 r. ZTK wykazały, że w 2013 r. eutanazji poddano 7 psów. W okresie od stycznia 2013 r. do lutego 2015 r. ZTK przekazały do schroniska dla bezdomnych zwierząt jednego psa. Wcześńiej, w grudniu 2012 r., ZTK przekazały do schroniska 14 psów. (dowód: akta kontroli str. 140-143, 216, 219, 220) Od 2 marca do 31 grudnia 2015 r. zadania i obowiązki Gminy Żory w zakresie zapobiegania bezdomności zwierząt poprzez prowadzenie punktu zatrzymań dla zwierząt bezdomnych i wolno żyjących z terenu miasta Żory przy ul. Wodociągowej 7 realizował na podstawie umowy nr IMI-RUTM.6140.2.2015.MK z 2 marca 2015 r. przedsiębiorca48 - Przychodnia Weterynaryjna w Żorach przy ul. Kraszewskiego 249. Usługa ta obejmuje m.in. organizację i prowadzenie punktu zatrzymań; wyłapywanie bezdomnych zwierzat przez osobę posiadającą odpowiednie uprawnienia, na zgłoszenie Policji lub upoważnionego pracownika Urzędu; zawarcie umowy ze schroniskiem dla zwierząt będącym pod nadzorem Inspekcji Weterynaryjnej; niezwłoczne przekazywanie zwierzat do schroniska; całodobową kompleksową opiekę weterynaryjną również w przypadku zdarzeń drogowych na terenie miasta Żory z udziałem zwierząt; dokarmianie zwierząt bezdomnych i wolno żyjących; sprawowanie humanitarnej opieki nad zwierzętami przebywającymi chwilowo w punkcie dla bezdomnych zwierząt; zapewnienie wyżywienia, artykułów sanitarnych oraz prowadzenie obserwacji nowoprzyjętych zwierząt (kwarantanny). W zawartej umowie z 2 marca 2015 r. oprócz ww. zakresu zadań wskazano, że Wykonawca ma obowiązek przekazywania informacji o odłowionych zwierzętach w internecie, na łamach lokalnej prasy lub w innych dostępnych środkach masowego przekazu, celem odnalezienia właściciela; przedstawiania zamawiającemu co miesiąc wraz z prawidłowo sporządzoną fakturą VAT dokumentu potwierdzającego przyjęcie zwierząt do schroniska; współpracy z zamawiającym w zakresie realizacji Programu opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności oraz współpracy z organizacjami pożytku publicznego. Nadzór nad działalnością Punktu zatrzymań sprawuje Prezydent Miasta Żory za pośrednictwem upoważnionych pracowników. Wykonawca zobowiązał się do zawarcia umowy dzierżawy obiektu Punktu zatrzymań oraz do ponoszenia wszelkich kosztów związanych z jego prowadzeniem. Za wykonanie przedmiotu umowy Zamawiający zobowiązał się zapłacić Wykonawcy wynagrodzenie ryczałtowe w wysokości 86 991,87 zł netto (107 000,00 zł brutto), płatne w 10 równych ratach po 10 700 zł brutto, po wykonaniu usługi w danym miesiącu potwierdzonej protokołem odbioru. (dowód: akta kontroli str. 106-126) 47 Liczba psów odłowionych i przyjętych w miesiącu powiększona o liczbę psów znajdujących się w Punkcie wg stanu na początek miesiąca. 48 wyłoniony w trybie zapytania o cenę 49 Należąca i prowadzona przez lek. wet. Marka Szendzielorza 11 Wykonawca w ofercie z 19 lutego 2015 r. na wykonanie ww. zadania zobowiązał się do realizacji wszystkich wymagań stawianych wykonawcy oraz przedłożenia wszelkich dokumentów i oświadczeń jakie winien spełnić wykonawca. Urząd był w posiadaniu kopii aktualnego zaświadczenia o ukończeniu przez pracownika Wykonawcy kursu wyłapywania bezdomnych zwierząt i zachowania ich od bezdomności, kopii umowy Wykonawcy z 27 lutego 2015 r. uprawniającej do wynajmu maksymalnie 10 kojców dla bezdomnych psów pochodzących z terenu miasta Żory oraz kopii umowy z dnia 27 marca 2015 r.50 w sprawie dzierżawy nieruchomości gminnej przy ul. Wodociągowej 7, przeznaczonej do prowadzenia Punktu zatrzymań. Urząd przyjął i zatwierdził propozycję godzin otwarcia Punktu zatrzymań w poszczególnych dniach tygodnia: od dwóch do maksymalnie 5 godzin dziennie. (dowód: akta kontroli str. 115, 128-135) W przedłożonych Urzędowi protokołach wykonania usługi Przychodnia Weterynaryjna wykazała w, że w okresie od 2 marca 2015 r. do końca sierpnia 2015 r. samodzielnie wyłapała i przyjęła do prowadzonego Punktu łącznie 35 psów i 28 kotów51, tj. przeciętnie sześć psów oraz pięć kotów miesięcznie. Ponadto, Wykonawca usługi wykazał przyjęcie 20 psów od ZTK oraz ze Schroniska dla bezdomnych zwierząt w Mysłowicach. W powyższych protokołach, wykazano 17 psów odebranych przez dotychczasowych właścicieli, 19 bezdomnych psów oraz dziewięciu kotów przekazanych w ramach tzw. „adopcji” nowym właścicielom, śmierć jednego psa, eutanazję dwóch psów i jednego kota oraz zwierzęta, którym udzielano doraźnej pomocy weterynaryjnej. W okresie tym Przychodnia nie wykazała przekazania żadnego zwierzęcia do Schroniska dla bezdomnych zwierząt. W protokołach odbioru usługi Przychodnia nie informowała m.in. ile bezdomnych psów zarejestrowano w Międzynarodowej Bazie Safe-Animal, ile i które zwierzęta poddano kwarantannie, czy i w jaki sposób realizowano zadanie dokarmiania wolno żyjących zwierząt. Urząd nie uzyskał także informacji na temat współpracy Wykonawcy z organizacjami pożytku publicznego. Pracownicy Urzędu nie wnioskowali o te informacje. Średnia liczba psów i kotów nad którymi Wykonawca sprawował opiekę w Punkcie zatrzymań lub w przychodni weterynajnej52 wyniosła w okresie od marca do sierpnia 2015 r. ok. 27 szt. (dowód: akta kontroli str. 171-175, 178-184, 187-193, 196-200, 203-208, 211-215, 220-221) Za okres od marca do sierpnia 2015 r. z tytułu realizacji ww. usług ryczałtowych Gmina Miejska Żory poniosła wydatki w łącznej kwocie 64 200 zł brutto (52 195,14 zł netto) tj. 10 700 zł brutto (8 699,19 zł netto) miesięcznie. (dowód: akta kontroli str. 36) W dniu 18 czerwca 2015 r. Gmina Miejska Żory, na podstawie faktury VAT nr 27/2015 r. z 28 maja 2015 r. poniosła wydatek w kwocie 61 703,20 zł brutto (50 165,20 zł netto) za wykonanie prac budowlano-montażowych związanych z wykonaniem i montażem w okresie pomiędzy 6 a 22 maja 2015 r. 22 szt. kojców 50 Zawartej w przez Zarząd Bydynków Miejskich w Żorach i Przychodnię Weterynaryjną. W tym 3 kocięta przyjęte 21 sierpnia 2015 r. i zakwalifikowane wyłącznie jako zwierzęta objęte całodobową i bieżącą opieką weterynaryjną. 51 Liczba psów i kotów odłowionych i przyjętych w miesiącu powiększona o liczbę psów i kotów znajdujących się w Punkcie wg stanu na początek miesiąca oraz liczbę psów i kotów zaopatrzonych weterynajnie. 52 12 dla zwierząt. Prace te zrealizowano na terenie nieruchomości przy ul. Wodociągowej 7 w Żorach, którą w tym czasie dzierżawiła od Zarządu Budynków Miejskich w Żorach Przychodnia Weterynaryjna lek. wet. Marka Szendzielorza. Nieruchomość ta w chwili udostępnienia Markowi Sznedzielorzowi (2 marca 2015 r.) była wyposażona w wykonane boksy wewnętrzne i zewnętrzne. (dowód: akta kontroli str. 268-299) Rozliczenie podmiotów prowadzących wyłapywanie i zapewnienie opieki na wyłapanymi zwięrzętami Zgodnie z § 1 ust. 2 umowy z dnia 2 marca 2015 r.53 po zakończeniu realizacji umowy tj. po 31 grudnia 2015 r. Wykonawca będzie zobowiązany do przekazania Zamawiającemu kart informacyjnych zawierających szczegółową charakterystykę wyłapanych i przyjętych zwierząt i przebiegu ich pobytu w Punkcie zatrzymań. Natomiast wykonawca co miesiąc miał obowiązek przekazania, wraz z fakturą VAT, dokumentu potwierdzającego przyjęcie zwierząt do schroniska. Podstawą rozliczenia miesięcznej usługi miał być protokół odbioru wykonania usługi niezawierający żadnych zastrzeżeń i podpisany przez obie strony umowy. Zdaniem NIK realizacja ww. obowiązku i rzetelny nadzór pracowników Urzędu na jego realizacją mógł opierać się wyłącznie o dokumentację ewidencji bezdomnych zwierząt, poprzez założenie kart informacyjnych zawierających szczegółową charakterystykę przyjętego zwierzęcia i przebiegu jego pobytu. Prowadzenie takiej ewidencji było obowiązkiem Wykonawcy wynikającym z § 1 ust. 1 lit. l) umowy. Wykonawca nie przekazywał Urzędowi potwierdzeń przyjęcia zwierząt do Schroniska oraz Punktu zatrzymań. Miesięczne protokoły odbioru usługi, zgodnie ze stosowanym przez Wykonawcę wzorem miały zawierać informacje o: organizacji i prowadzeniu Punktu, wyłapywaniu bezdomnych zwierząt i dowozie do Punktu, całodobowej i bieżącej opiece weterynaryjnej, codziennej opiece nad zwierzętami, zwierzętach odebranych z Punktu, zwierzętach przekazanych do schroniska, liczby psów i kotów na koniec miesiąca kalendarzowego oraz o leczeniu i profilaktyce pozostałych zwierząt przebywających w Punkcie zatrzymań dla bezdomnych i wolno żyjących zwierząt z terenu miasta Żory. (dowód: akta kontroli str. 106-109, 169-215) Postanowienia § 1 ust. 1 lit. g) umowy z 2 marca 2015 r. nakładały na jej wykonawcę obowiązek „sprawowania humanitarnej opieki na zwierzętami przybywającymi chwilowo w Punkcie”. Wg wyjaśnieniań Naczelnika Wydziału Infrastruktury Miejskiej i Inwestycji Urzędu pracownik merytoryczny regularnie odwiedza Punkt zatrzymań i każdorazowo stwierdza, iż zwierzęta przebywające w Punkcie są w dobrej kondycji i przebywają w dobrych warunkach, które nie zagrażają ich życiu i zdrowiu. Referent M.K. potwierdziła, że prowadziła wizje w miejscu prowadzenia Punktu, w wyniku których kilkukrotnie zwróciła uwagę na sprawy związane z utrzymaniem czystości miejsc, w których przebywały zwierzęta. (dowód: akta kontroli str. 106-109, 353, 375-379) Ustalone nieprawidłowości W działalności kontrolowanej jednostki w zakresie wyłapywania zwierząt i zapewnienia opieki nad nimi stwierdzono następujące nieprawidłowości: 53 Nr IMI-RUTM.6140.2.2015.MK 13 1. Podmioty prowadzące w okresie objętym kontrolą działalność polegająca na odławianiu bezdomnych zwierząt na terenie Miasta Żory i Prowadzeniu Punktu zatrzymań dla bezdomnych zwierząt (ZTK i Przychodnia Weterynaryjna lek. wet. Marka Szendzielorza), prowadziły na terenie Gminy Miejskiej Żory, na zlecenie Prezydenta Miasta Żory54, działalność w zakresie ochrony przed bezdomnymi zwierzętami i prowadzenia Punktu zatrzymań dla bezdomnych zwierząt, faktycznie spełniającego funkcję Schroniska dla bezdomnych zwierząt bez zezwolenia, wymaganego na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 3 i pkt 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku bez spełniania obowiązujących dla schroniska wymogów. Prezydent Miasta Żory nie wyjaśnił, dlaczego Gmina Miejska Żory powierzyła 2 marca 2015 r. realizację zadania własnego „w zakresie zapobiegania bezdomności zwierząt poprzez prowadzenie punktu zatrzymań dla zwierząt bezdomnych i wolno żyjących z terenu miasta Żory” Przedsiębiorcy nieposiadającemu zezwolenia na prowadzenie tego typu działalności. Poinformował, iż Wykonawca usługi wystąpił z wnioskiem o wydanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie ochrony przed bezdomnymi zwierzętami, który jest w trakcie rozpatrywania oraz: „(…) lek. wet. Marek Szendzielorz prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Przychodnia weterynaryjna Marek Szendzielorz spełnia wymagania określone w uchwale Rady Miasta Żory nr 441/XLI/09 z 26 listopada 2009 r., które powinien spełniać przedsiębiorca ubiegający się o uzyskanie zezwolenia na prowadzenie ww. działalności”. Wniosek ww. przedsiębiorcy (bez załączników) wpłynął do Urzędu 25 września 2015 r., tj. w trakcie kontroli NIK. Przyjmując do wiadomości oświadczenie Prezydenta Miasta Żory, NIK zwraca uwagę, że formułowanie takiej opinii przed zakończeniem postępowania administracyjnego w sprawie udzielenia zezwolenia jest co najmniej przedwczesne, zwłaszcza że wniosek złożony przez Marka Szendzielorza nie zawierał informacji potwierdzających spełnianie warunków, które powinien spełniać przedsiębiorca ubiegający się o uzyskanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie ochrony przed bezdomnymi zwierzętami. Nie usprawiedliwia ono również powierzenia zadania własnego gminy podmiotowi, który nie miał zezwolenia na tego typu działalność. (dowód: akta kontroli str. 304-310) Wyjaśniając przyczynę powierzenia w okresie od początku 2013 r. do lutego 2015 r. realizacji zadania (usługi) w zakresie zapobiegania bezdomności zwierząt poprzez prowadzenie i utrzymywanie Punktu zatrzymań dla bezdomnych zwierząt ZTK, które nie złożyły wniosku i nie uzyskały zezwolenia Prezydenta Miasta Żory na prowadzenie ww. działalności Prezydent podał, że ZTK są spółką prawa handlowego, w której Gmina Miejska Żory posiada 100% udziałów i z uwagi na powyższe, jako spółka będąca gminną jednostką organizacyjną, na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie były objęte obowiązkiem uzyskania zezwolenia w zakresie ochrony przed bezdomnymi zwierzętami. NIK nie uwzględnia ww. wyjaśnienia, gdyż Prezydent Miasta działając jako Zgromadzenie Wspólników Spółki, w § 6 pkt 2 Umowy Spółki55 postanowił, że aby mogła ona prowadzić działalność gospodarczą, na którą odrębne 54 ZTK co najmniej od 2013 r. do 28 lutego 2015 r., natomiast Przychodnia Weterynaryjna od 2 marca 2015 r. (na podstawie umowy z Gmną Miejską Żory) do czasu kontroli. Tekst jednolity z 2 grudnia 2013 r. http://www.bip.ztkzory.pl/index.php?id=9; http://www.bip.ztkzory.pl/File/zal_556ef10f50d97.pdf; Zgromadzeniem Wspólników Spółki tworzącym Spółkę i ustalającym umowę Spółki był Prezydent Miasta Żory. 55 14 przepisy wymagają uzyskania zezwolenia, koncesji lub licencji, musi ona uzyskać stosowny dokument - w tym przypadku zezwolenie Prezydenta Miasta. (dowód: akta kontroli str. 58-69, 369-370, 460-466) 2. W dniu 2 marca 2015 r. na skutek interwencji Urzędu, ze zlikwidowanego Punktu zatrzymań w ZTK, do nowego Punktu zatrzymań dla zwierząt bezdomnych w Żorach przy ul. Wodociągowej 7, zostało przekazanych 11 psów. Natomiast 30 kwietnia 2015 r. dodatkowych dziewięć psów zostało przekazanych ze Schroniska dla bezdomnych zwierząt w Mysłowicach. We wrześniu 2015 r. co najmniej sześć psów56 (tj. 54,5 % z wszystkich 11 psów przebywających wówczas w Punkcie) było utrzymywanych w Punkcie zatrzymań przez okres dłuższy niż cztery miesięce, w tym dwa od 2 marca 2015 r., natomiast przynajmniej jeden pies57 znajdował się w Punkcie dłużej niż 15 dni. Potwierdza to m.in. analiza comiesięcznych protokołów odbioru złożonych przez Przychodnię Weterynaryjną, zatwierdzonych bez uwag przez pracowników Urzędu58 oraz ustalenia z oględzin przeprowadzonych 21 września 2015 r. w Punkcie zatrzymań. Natomiast w latach 2013, 2014 oraz do 2 marca 2015 r. średni czas przetrzymywania psa w Punkcie zatrzymań dla bezdomnych psów prowadzonym przez ZTK wynosił odpowiednio 49, 41 i 54 dni. Na koniec 2013 r. w Punkcie tym znajdowały się cztery psy, a na koniec grudnia 2014 r. oraz do 2 marca 2015 r. po dwa psy utrzymywane ponad sześć miesięcy oraz odpowiednio 35, 26 i 10 psów utrzymywanych przez okres od jednego do sześciu miesięcy. (dowód: akta kontroli str. 127, 171-214, 384-388, 396-404, 414) W ocenie NIK, powyższe ustalenia jednoznacznie wskazują, że Punkty zatrzymań dla zwierząt bezdomnych z terenu miasta Żory59, za wiedzą i akceptacją pracowników Wydziału Infrastruktury Miejskiej i Inwestycji Urzędu nie prowadziły działalności polegającej wyłącznie na tymczasowym przetrzymywaniu zwierząt przed przekazaniem ich do schroniska w miejscu, o którym mowa w § 5 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 26 sierpnia 1998 r. w sprawie zasad i warunków wyłapywania bezdomnych zwierząt60, lecz faktycznie działały jak schroniska dla zwierząt. Było to niezgodne z postanowieniami § 6 Programu opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt na terenie Miasta Żory na 2015 r., zgodnie z którym odłowione zwierzęta po dowiezieniu do Punktu zatrzymań miały być niezwłocznie przekazane do schroniska dla bezdomnych zwierząt. Naruszało to również przepis art. 11 ust. 3 ww. ustawy, w myśl którego zabronione jest odławianie zwierząt bezdomnych bez zapewnienia im miejsca w schronisku dla zwierząt, a odławianie odbywa się wyłącznie na podstawie uchwały rady gminy. Zatem Gmina Żory była zobowiązania do egzekwowania, od prowadzącego Punkt zatrzymań, wykonania obowiązku bezzwłocznego przekazywania odłowionych bezdomnych zwierząt do schroniska. (dowód: akta kontroli str. 53-57, 106-109, 389-395) W tym 4 psy o numerach identyfikacyjnych 967 0000 02076713, 967 0000 02076513, 967 0000 09239387 i 967 0000 02076573 przejęte 30.04.2015 r. od Schroniska w Mysłowicach oraz 2 psy bez numerów identyfikacyjnych przejęte 2.03.2015 r. od ZTK. 56 57 O numerze identyfikacyjnym 967 0000 01620548, przyjęty do Punktu zatrzymań 1 września 2015 r. 58 Doradcę B.P. lub naczelnika Wydziału Infrastruktury Miejsiej i Inwestycji A.M. oraz pracowników ww. Wydziału M.K. lub A.W. 59 Prowadzone zarówno przez ZTK jak i przez lek. wet. Marka Szendzielorza. 60 Dz. U. Nr 116, poz. 753. 15 Wyjaśniając powyższe Naczelnik Wydziału Infrastruktury Miejskiej i Inwestycji Urzędu podała m.in., że nie odstąpiono od zapewnienia ww. psom miejsca w schronisku, gdyż na podstawie umowy miejsce w schronisku było zapewnione. Ze względu na fakt, że wcześniejsza umowa ze Schroniskiem w Mysłowicach uległa wygaśnięciu, zaistniała konieczność zapewnienia dalszej opieki bezdomnym zwierzętom z terenu miasta Żory. Naczelnik wyjaśniła też, że Gmina przyjęła zasadę, iż bezdomne zwierzęta przebywające w Punkcie zatrzymań będą przewożone do schroniska dopiero w przypadku braku miejsc, a przewiezienie zwierząt ze Schroniska w Mysłowicach nie spowodowało przepełnienia Punktu. Zgodnie ze stanowiskiem Pani Naczelnik przebywanie psów przez dłuższy okres w Punkcie zatrzymań podyktowane jest dobrem zwierząt. Dzięki temu mają one zapewnioną lepszą opiekę niż w schronisku. Zdaniem NIK, nie ulega wątpliwości, iż zaistniała konieczność zapewnienia dalszej opieki i utrzymania zwierzętom z terenu Miasta Żory przebywającym w Schronisku w Mysłowicach, jednakże zarówno art. 11 ust. 1 i 3 jak też art. 11a ust. 2 pkt 1) ustawy o ochronie zwierząt nakłada na gminę obowiązek zapewnienia bezdomnym zwierzętom miejsca w schronisku. Zdaniem NIK, „zapewnienie” zwierzętom miejsca w schronisku nie powinno się ograniczać wyłącznie do weryfikacji przez Urząd formalnego obowiązku zawarcia umowy ze schroniskiem, ale powinno się przejawiać również w dopilnowaniu aby obowiązek przekazywania zwierząt do schroniska był realizowany. Ustawa ta nie daje natomiast uprawnienia do zastosowania alternatywnej formy opieki, zwłaszcza w placówce, która nie spełnia ustawowych wymogów dla prowadzenia schroniska, a pobyt w niej ma mieć, zgodnie z umową zawartą z Wykonawcą i obowiązującymi przepisami prawa, jedynie charakter „chwilowy”61. Zatem w świetle przepisów ustawy o ochronie zwierząt, należy uznać za nieuprawnioną praktykę uzależniania decyzji o przekazaniu zwierzęcia do schroniska od faktu czy Punkt jest „przepełniony” czy nie, jak również od przekonania, że zwierzęta w Punkcie „mają zapewnioną lepszą opiekę niż w schronisku”. (dowód: akta kontroli str. 136-139, 222-223, 389-395) 3. Zgodnie z § 5 umowy z dnia 2 marca 2015 r. wynagrodzenie Wykonawcy miało być wypłacane w 10 równych ratach po 107 000 zł, po wystawieniu przez niego faktury za usługi za dany miesiąc, na podstawie protokołu odbioru wykonania usługi, podpisanego przez obie strony umowy. W ocenie NIK, zaniechanie prawidłowej weryfikacji danych w protokołach przedstawionych przez Wykonawcę oraz przyjmowanie bez sprawdzenia jego zapewnień, że umowa jest realizowana62, świadczy o tym, iż comiesięczne odbiory wykonania świadczonych usług przeprowadzano nierzetelnie. Konsekwencją nierzetelnego odbioru usług określonych w umowie z 2 marca 2015 r. było dopuszczenie do niewywiązywania się Gminy Miejskiej Żory z zadania własnego związanego z opieką nad bezdomnymi zwierzętami, powierzonego do realizacji przedsiębiorcy. Mimo iż Wykonawca nie wywiązywał się z części obowiązków 61 Por.: § 1 ust. 1 pkt i) umowy nr IMI-RUTM.6140.2.2015.MK z 2 marca 2015 r. Mimo iż na podstawie ogólnodostępnych informacji oraz danych przekazywanych przez Przedsiębiorcę można było stwierdzić nieprawidłowości w wykonywaniu umowy: m.in. brak przewidziane w umowie ewidencji, nieprowadzenie obowiązkowej obserwacji weterynaryjnej nowo przyjętych zwierząt (i jednoczesnym wykonywaniu zabiegów chirurgicznych sterylizacji, szczepienia i odrobaczania u zwierząt bezpośrednio po ich przyjęciu do Punktu). Ponadto, Wykonawca dwukrotnie wykazał przyjęcie do Punktu tego samego zwierzęcia przy jednoczesnym braku potwierdzenia, przez okres 6 miesięcy, zwrotu tego psa właścicielowi. W protokole za kwiecień 2015 r. Wykonawca wykazał w dniu 8 kwietnia 2015 r., adopcję psa, którego przyjęcie do Punktu zatrzymań nie zostało wcześniej wykazane. Ponadto w żadnym z protokołów Wykonawca nie przekazał Urzędowi informacji (sprawozdania) z realizacji zadania dokarmiania zwierząt wolno żyjących, współpracy z organizacjami pożytku publicznego, przekazywania informacji o odłowionych zwierzętach na łamach lokalnej prasy lub w innych środkach masowego przekazu, oraz realizacji zadania znakowania zwierząt i rejestracji bezdomnych zwierząt w międzynarodowej bazie Safe-Animal. 62 16 określonych w § 1 pkt 1 umowy63, pracownicy Wydziału Infrastruktury Miejskiej i Inwestycji Urzędu zaakceptowali bez uwag przedstawiane przez Wykonawcę miesięczne protokoły odbioru usługi, przez co umożliwili, za okres od marca do września 2015 r., wypłatę pełnego wynagrodzenia, pomimo nierzetelnego wykonania zadań objętych umową. (dowód: akta kontroli str. 169-215, 396-409, 412-413) M.K. referent w Referacie Utrzymania Terenów Miejskich Urzędu wyjaśniła, odpowiadając na pytanie, w jaki sposób sprawdzała w okresie od marca do września 2015 r. prawidłowość i rzetelność wykonania przez Wykonawcę zadań wynikających z ww. umowy, że prowadziła wizje w miejscu prowadzenia Punktu zatrzymań, a rzetelność realizacji zadania była weryfikowana na podstawie comiesięcznych protokołów. W wyniku przeprowadzonych wizji pracownik kilkukrotnie zwrócił uwagę na sprawy związane z utrzymaniem czystości miejsc, w którym przebywały zwierzęta. W odpowiedzi na pytanie czy pracownik sprawdził obowiązek posiadania i prowadzenia ewidencji bezdomnych zwierząt wraz z kartami informacyjnymi zwierząt i historią ich pobytu, M.K. wyjaśniła: „Widziałam elektroniczną bazę danych prowadzoną w Punkcie zatrzymań za pomocą telefonu komórkowego i netbooka. Nie było tam charakterystyki pobytu i opieki weterynaryjnej zwierzęcia.” Według wyjaśnień M.K. weryfikacja danych zawartych w sprawdzanych protokołach odbioru usługi i wyjaśnianie ewentualnych wątpliwości odbywały się także w drodze telefonicznych lub osobistych ozgodnień z panem Szendzielorzem lub pracownikiem Przychodni Weterynaryjnej. M.K. wyjaśniła, że nie otrzymywała żadnych wyciągów z ewidencji i rejestrów oraz innych dokumentów porównując dane w protokole z informacjami zawartymi w telefonie i netbooku. W przypadku stwierdzenia nieścisłości był zmieniany cały protokół, bez zachowania jego poprzedniej wersji. M.K. wyjaśniła, że została zapewniona przez pana Szendzielorza, że ewidencja bezdomnych zwierząt wraz z kartami informacyjnymi była prowadzona. (dowód: akta kontroli str. 353-355) M.K. odpowiadając na pytanie dlaczego przyjmowano bez uwag nierzetelne i niekompletne protokoły odbioru, z których wynikało, że Wykonawca nie wykonuje usługi w sposób pełny i prawidłowy wyjaśniła, że według niej protokoły nie zawierały żadnych nieprawidłowości i uchybień merytorycznych oraz rachunkowych. W ocenie tej osoby wykonawca realizował umowę w sposób prawidłowy. Podobne stanowisko zajęła Naczelnik Wydziału Infrastruktury Miejskiej i Inwestycji Urzędu, która poinformowała też, że do Wydziału nie wpłynęły jakiekolwiek skargi, interwencje mieszkańców albo organizacji społecznych lub pożytku publicznego odnoszące się do wykonania ww. zadania. (dowód: akta kontroli str. 353-364, 375-379, 410-411, 415-420) Zdaniem NIK, powyższe wyjaśnienia nie zasługują na uwzględnienie, gdyż potwierdzają, że odbiór świadczonych usług, ustalonych umową z dnia 2 marca 2015 r. był wykonywany nierzetelnie. Dowodem na powyższe jest także fakt, że Wykonawca umowy dopiero w trakcie kontroli NIK, we wrześniu 2015, przekazał Urzędowi trzy pisma korygujące „błędy kalkulacyjne”, które według W tym: nie przekazał w okresie obowiązywania umowy żadnego zwierzęcia do schroniska dla zwierząt, nie zapewnił stałej humanitarnej opieki nad zwierzętami przetrzymywanymi całodobowo w prowadzonym przez niego Punkcie zatrzymań, nie przestrzegał obowiązku prowadzenia kwarantanny, nie prowadził ewidencji bezdomnych zwierząt poprzez założenie kart informacyjnych zawierających szczegółową charakterystykę przyjętego zwierzęcia i przebiegu jego pobytu w Punkcie, nie realizował obowiązku dokarmiania zwierząt wolno żyjących, nie wprowadzał danych elektronicznie oznakowanych zwierząt do Międzynarodowej Bazy „Safe-Animal”, nie przekazywał informacji o odłowionych zwierzętach na łamach lokalnej prasy lub w innych dostępnych środkach masowego przekazu celem odnalezienia właściciela i nie nawiązał współpracy z żadną organizacją pożytku publicznego zajmującej się bezdomnymi zwierzętami. 63 17 niego wystąpiły w protokołach odbioru usługi za kwiecień, maj, czerwiec i lipiec 2015 r., natomiast w protokole odbioru usługi za wrzesień 2015 r. podał dodatkowe informacje dotyczące poprzednich okresów rozliczeniowych na temat zwierząt przekazanych do adopcji, przyjętych do Punktu zatrzymań 22 i 26 czerwca, 28 lipca i 20 sierpnia 2015 r. oraz o ucieczce psa z Punktu w marcu 2015 r. (dowód: akta kontroli str. 169-215, 220-221, 383-388) 4. Bezdpośredni nadzór Urzędu, realizowany przez pracownika Referatu Utrzymania Terenów Miejskich nad realizacją przez Wykonawcę zadania polegającego na sprawowaniu humanitarnej opieki nad zwierzętami był wykonywany w sposób nierzetelny. Obowiązek ten wynikał z § 1 pkt 3 umowy z 2 marca 2015 r. Osoba ta osobiście wizytując Punkt zatrzymań pod kątem zapewnienia zwierzętom należytej opieki, a także weryfikując protokoły odbioru usługi i porównując je z danymi udostępnianymi jej przez Wykonawcę, przez okres ponad dwóch, pięciu i sześciu miesięcy, nie zwróciła uwagi na fizyczny brak co najmniej trzech zwierząt. Dotyczyło to m.in. psa przejętego 2 marca 2015 r. od ZTK, który uciekł z Punktu w dniu 9 marca 2015 r., czego Wykonawca nie wykazał w protokole odbioru usługi za marzec 2015 r. (informacja o tym zdarzeniu została przekazana Urzędowi dopiero w dniu 30 września 2015 r. w trakcie kontroli NIK). Drugim przypadkiem był pies przejęty 30 kwietnia 2015 r. od Schroniska dla bezdomnych w Mysłowicach. Według pisma korygującego z 16 września 2015 r. przekazanego Urzędowi przez Wykonawcę, pies ten został adoptowany tego samego dnia przez M.P., co zostało omyłkowo pominięte w protokole za miesiąc kwiecień 2015 r. Natomiast w protokole odbioru usługi za wrzesień 2015 r. Wykonawca poinformował, że zwierzę to zostało zwrócone przez ww. osobę do Punktu. Trzecim przypadkiem był młoda kotka z interwencji z 24 lipca 2014 r. wykazana w protokole z lipca 2015 r. Opiekun zwierząt W.P. zeznał, że kot ten został przewieziony do lek. wet. Marka Szendzielorza na badania weterynaryjne, po których kot nie został przekazany do Punktu zatrzymań i że nie wie jakie są jego dalsze losy. Natomiast Wykonawca do końca września 2015 r. nie przekazał Urzędowi żadnej informacji o jego losach lub miejscu przetrzymywania. W ocenie NIK, w sytuacji gdyby pracownicy Urzędu zobowiązali Marka Szendzielorza do wykonania obowiązku prowadzenia kompletnej i jednolitej ewidencji bezdomnych zwierząt przebywających w Punkcie zatrzymań, dostępnej dla pracownika wizytującego i nadzorującego funkcjonowanie Punktu zatrzymań, możliwe byłoby uniknięcie zarówno wcześniej opisanych nieścisłości sprawozdawczych, jak i przeoczenia fizycznego braku zwierząt wykazanych w comiesięcznej dokumentacji sprawozdawczej. (dowód: akta kontroli str. 127, 169-175, 178-184, 203-208, 213, 348, 384-388) Zdaniem NIK, zaakceptowanie przez pracowników Urzędu ograniczonych godzin otwarcia Punktu zatrzymań w poszczególnych dniach tygodniach (od 2 do 5 godzin dziennie), zwolniło Wykonawcę z odpowiedzialności za nadzór nad zwierzętami przebywającymi całodobowo w Punkcie zatrzymań oraz z obowiązku zapewnienia im stałej, nieprzerwanej opieki. Skutkiem tej sytuacji była m.in. wykazana w protokole odbioru usługi za wrzesień 2015 r. ucieczka psa64 oraz śmierć dwóch kociąt. Wykonawca usługi podał bowiem, że 22 września 2015 r. pod bramą Punktu zatrzymań w Żorach znaleziono porzucone trzy małe koty. Według autora protokołu koty te znaleziono w stanie agonalnym, w wyniku czego 27 września 2015 r. dwa z nich padły. W toku 64 W marcu 2015 r. 18 kontroli ustalono, że osoba zatrudniona przez Wykonawcę do wyłapywania zwierząt i sprawowania opieki nad zwierzętami w Punkcie nie wykonuje tych zadań całodobowo, ponieważ nie ma zmienników do tej pracy. W związku z tym zostały wyznaczone i uzgodnione z pracownikami Urzędu godziny otwarcia Punktu. W wyniku niezapewnienia przez Wykonawcę całodobowej opieki nad zwierzętami, część z nich, w szczególności młode koty, była przekazywana innym osobom do tzw. domu tymczasowego, celem sprawowania całodziennej opieki. Powyższe, zdaniem NIK, świadczy o akceptowaniu przez Urząd niewłaściwej organizacji przez Wykonawce tego zadania, skutkującej niezapewnieniem humanitarnej opieki wszystkim zwierzętami przebywającymi w Punkcie, za którą uzyskuje on miesięczne wynagrodzenie ryczałtowe. Pani M.K. przesłuchania w charakterze świadka potwierdziła, że w 2015 r. wielekrotnie odbierała bezdomne lub wolno żyjące koty, które trafiły do Przychodni Weterynaryjnej i Punktu zatrzymań. W okresie od czerwca do września trafiło do świadka ok. 21 kotów, a celem współpracy z Wykonawcą jest zapewnienie należytej opieki i pomocy młodym i chorym kotom, które nie mogą sobie samodzielnie poradzić na wolności. Zdaniem świadka opieki tej nie można zapewnić w Punkcie zatrzymań ze względu na warunki lokalowe i brak całodobowej obsługi Punktu. NIK zwraca również uwagę na regulacje zawarte w art. 431 § 1 kodeksu cywilnego, dotyczące odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez zwierzęta. W zaistniałej sytuacji potencjalną współodpowiedzialność za ewentualne szkody wyrządzone przez zwierzęta przebywające w Punkcie zatrzymań lub zbiegłe z niego, na skutek wyrażenia zgody na niezapewnienie całodobowego nadzoru może ponosić Gmina Miejska Żory. (dowód: akta kontroli str. 133, 347-352, 384-388) Naczelnik Wydziału Infrastruktury Miejskiej i Inwestycji Urzędu wyjaśniła, że nie wiedziała o ucieczce psa z Punktu zatrzymań, ponieważ Wykonawca wcześniej zapewniał, że pies ten przebywał w tzw. domku tymczasowym. Pani Naczelnik potwierdziła, że taka sytuacja nie powinna mieć miejsca, o czym poinformowano Wykonawcę usługi. NIK nie uwzglęnia tych wyjaśnień wskazując, że problem ucieczki tego zwierzęcia został zgłoszony przez przedstawiciela Żorskiego Stowarzyszenia dla Zwierząt już 27 kwietnia 2015 r. na posiedzeniu Komisji Gospodarki Przestrzennej i Ochrony Środowiska Rady Miasta Żory. Osoba ta podniosła wówczas m.in, że ściany kojców są zbyt niskie i wykonane ze słabego materiału, oraz że zwierzęta w Punkcie nie mają zapewnionej należytej całodobowej opieki. W dniu 16 czerwca 2015 r. doradca Prezydenta Miasta B.P. z upoważnienia Prezydenta poinformował pisemnie65 Komisję, że wykonawca sprawujący opiekę nad Punktem zobowiązał się do zabezpieczenia kojców dodatkową siatką. Ww. osoba nie zajęła stanowiska w sprawie zapewnienia przez Wykonawcę całodobowej opieki nad zwierzętami. (dowód: akta kontroli str. 127, 169-175, 178-184, 324-331, 337-339, 347-350, 375-379, 384-388) Ocena cząstkowa Najwyższa Izba Kontroli ocenia negatywnie działalność w badanym obszarze. 65 Pismo Wydziału Instrastruktury Miejskiej i Inwestycji Urzędu nr IMI-RUTM.6140.9.2015.MK 19 3. Finansowanie innych form opieki nad bezdomnymi zwierzętami Opis stanu faktycznego W latach 2013 – 2015 Gmina Miejska Żory w oparciu o zapisy uchwalonych Programów opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt na terenie Miasta Żory na lata 2013, 2014 i 2015 zlecała i zapewniała finansowanie realizacji zadań w zakresie: sterylizacji i kastracji wolno żyjących kotów, dokarmiania wolno żyjących kotów, znakowania elektronicznego psów oraz zapewniła miejsce do opieki dla zwierząt gospodarskich. W roku 2013 Gmina poniosła wydatki na realizację sześciu umów obejmujących cztery zadania na łączną kwotę 18 711 zł brutto, w tym 5 000 zł brutto za sterylizację 100 kotek66, 5 000 zł za usługę znakowania elektronicznego 150 szt. psów67, 3 914 zł za zakup karmy dla kotów wolno żyjących68 oraz 4 797 zł za zakup 300 szt. transponderów przeznaczonych do znakowania zwierząt69. W roku 2014 Gmina wydatkowała łącznie 23 732 zł brutto na realizację siedmiu umów, obejmujących pięć zadań, z czego 7 000 zł brutto za zabiegi wszczepienia 350 transponderów identyfkacyjnych u psów70; 6 000 zł za 120 zabiegów sterylizacji kotek71, 3 000 zł za 75 zabiegów kastracji kotów72, 4 797 zł za zakup 300 szt. transponderów do znakowania zwierząt73 i 4 935 zł za zakup karmy dla kotów74. Do 16 października 2015 r. Gmina poniosła wydatki w łącznej kwocie 72 685 zł brutto, w tym 61 703 zł za usługę wykonania kojców dla zwierząt w Punckie zatrzymań dla bezdomnych zwierząt, 4 982 zł za zakup karmy dla kotów75 oraz 6 000 zł za wykonanie 150 zabiegów kastracji kotów76. Ww. dostawy oraz wykonanie usług budowalnych i weterynaryjnych dokumentowano za pomocą protokółu odbioru robót, opisu na fakturze potwierdzającego zgodność wykonanej usługi z zamówieniem, kompletnych oświadczeń osób doprowadzających koty na zabiegi sterylizacji lub kastracji oraz wykazu oznakowanych psów zawierającego numer wszczepionego identyfikatora oraz dane właściciela i zwierzęcia. Wykonawca umowy nr IN.JB.3014-22-3/10 z 28 kwietnia 2010 r., dotyczącej znakowania 100 psów z terenu gminy Żory (młodych psów lub bezpańskich psów odebranych z azylu przy ZTK przez nowych włąścicieli), potwierdzając 19 grudnia 2013 r. wykonanie zlecenia, każdorazowano wykazał w dostarczonym zestawieniu wiek oznakowanego zwierzęcia. W latach 2013-201577 Gmina nie poniosła wydatków na zapewnienie miejsca i opieki dla zagubionych zwierząt gospodarskich. (dowód: akta kontroli str. 224-267, 269-271) W dniu 14 lipca 2014 r. Gmina Miejska Żory zawarła dwie umowy: z Przychodnią Weterynaryjną Marek Szendzielorz oraz Przychodnią Weterynaryjną Irena Dyrek, 66 2 umowy, cena 50 zł za jeden zabieg sterylizacji. 67 2 umowy, cena 20 zł za jeden zabieg znakowania psa. 68 1 umowa, 38 szt. worków po 15 kg, 103 zł za 1 worek. 69 1 umowa, cena 15,99 zł za jedną sztukę. 70 3 umowy, cena 20 zł za jeden zabieg znakowania psa. 71 1 umowa, cena 50 zł za jeden zabieg sterylizacji. 72 1 umowa, cena 40 zł za jeden zabieg kastracji. 73 1 umowa, cena 15,99 zł za jedną sztukę. 74 1 umowa, 47 szt. worków po 15 kg, 105 zł za 1 worek. 75 1 umowa, 47 szt. worków po 15 kg w cenie 106 zł za 1 worek + 3 darmowe. 76 1 umowa, cena 40 zł za jeden zabieg kastracji. 77 do 16 października 2015 r. 20 których przedmiotem była usługa oznakowania 200 młodych lub bezpańskich psów odebranych przez nowych właścicieli z Punktu zatrzymań dla bezdomnych zwierząt przy ZTK (w przypadku P.W. Marka Szendzielorza) oraz oznakowania 200 pozostałych lub bezpańskich psów, odebranych przez nowych właścicieli z Punktu zatrzymań dla bezdomnych zwierząt przy ZTK (w przypadku umowy z P.W. Ireny Dyrek). Cenę usługi ustalono na 20 zł brutto za oznakowanie jednego psa. Warunkiem rozliczenia umowy było przedstawienie wykazu oznakowanych psów wraz z fakturą VAT za wykonaną usługę weterynaryjną. Ww. umowy do czasu zakończenia kontroli były nadal realizowane i nie zostały rozliczone fakturami VAT. Powyższe potwierdził także przesłuchany w charakterze świadka Marek Szendzielorz, który przedstawił kontrolującym zestawienie oznakowanych 165 zwierząt z terenu Miasta78, w tym 158 psów oraz siedmiu kotów. Odnosząc się do przedstawionych dokumentów, NIK zwraca uwagę, że Wykonawca nie wykazał wieku żadnego ze znakowanych zwierząt79, jak też nie zaznaczył, które z oznakowanych zwierząt pochodziło z Punktu zatrzymań przy ZTK. NIK zwraca ponadto uwagę, że ww. zestawienie zawiera dane 17 psów, które Wykonawca oznakował w okresie od 1 kwietnia do 25 września 2015 r., realizując postanowienia §1 ust. 1 pkt k) umowy z 2 marca 2015 r. zawartej z Gminą Miejską Żory (nr IMI-RUTM.6140.2.2015.MK). Psy te (wraz z numerami identyfikatorów80) zostały bowiem wykazane w protokołach odbioru usługi kompleksowej w zakresie zapobiegania bezdomności zwierząt poprzez prowadzenie punktu zatrzymań dla zwierząt bezdomnych i wolnożyjących za okres od kwietnia do września 2015 r. (dowód: akta kontroli str. 171-215, 340, 342, 345, 421-428, 384-388) W dniu 9 marca 2015 r. Gmina Miejska Żory zawarła dwie umowy: z Przychodnią Weterynaryjną Marek Szendzielorz oraz Przychodnią Weterynaryjną Irena Dyrek, których przedmiotem było wykonanie po 120 zabiegów kastracji lub sterylizacji wolno żyjących kotów (samców lub samic). Warunkiem rozliczenia umowy było przedstawienie, wraz z fakturą VAT za wykonaną usługę weterynaryjną, wykazu kotów, u których wykonano konkretne zabiegi wraz z danymi osoby doprowadzającej to zwierzę na zabieg. Cenę usługi ustalono na 50 zł brutto za przeprowadzenie jednego zabiegu kastracji lub sterylizacji wraz z opieką pooperacyjną81. Ww. umowy do czasu zakończenia kontroli były nadal realizowane i nie zostały rozliczone fakturami VAT. Powyższe potwierdził przesłuchany w charakterze świadka Marek Szendzielorz, który przedstawił kontrolującym zestaw 81 oświadczeń osób potwierdzających doprowadzenie wolno żyjącego kota (samicy lub samca) na zabieg bezpłatnej sterylizacji lub kastracji oraz 18 oświadczeń, z których nie wynikało czy doprowadzony kot jest samcem, czy samicą oraz nie wskazano rodzaju przeprowadzonego zabiegu. Marek Szendzielorz zeznał, że nie posiada wymaganej dokumentacji lekarsko-weterynatyjnej ww. zabiegów oraz przeprowadzenia obserwacji weterynaryjnej poddanych zabiegom kotów, co - zdaniem NIK - może uniemożliwić rzetelne rozliczenie przez Urząd ww. usługi. (dowód: akta kontroli str. 341, 343-344, 346, 429-440, 445, 447) Ustalone nieprawidłowości W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie nie stwierdzono nieprawidłowości. 78 Od 14 lipca 2014 r. do 29 września 2015 r. Przedmiotem umowy było znakowanie młodych psów, za młodego psa uznaje się zwierzę do 2 lat, zob.: https://pl.wikipedia.org/wiki/Pies_domowy#cite_note-7. 79 956000001616323, 96800000473594, 956000008535318, 956000000689418, 956000001671212, 968000004740116, 968000004741654, 956000001644607, 968000004765431, 656000000815469, 616093900131456, 956000003260384, 616093900080179, 956000003267439, 956000003244654, 956000003244399, 956000003257066. 80 81 przeprowadzenie ok. 24 godzinnej obserwacji weterynaryjnej zwierzęcia, zdjęcie szwów, ewentualne podanie antybiotyku. 21 Ocena cząstkowa Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie działalność Urzędu w badanym obszarze. IV. Uwagi i wnioski Wnioski pokontrolne Przedstawiając powyższe oceny i uwagi wynikające z ustaleń kontroli, Najwyższa Izba Kontroli, na podstawie art. 53 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli82, wnosi o: 1. Zapewnienie wykonywania zadań własnych gminy z zakresu ochrony zwierząt i ochrony przed bezdomnymi zwierzętami przez podmiot posiadający zezwolenia, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku. 2. Niezwłoczne podjęcie działań mających na celu wygzekwowanie od Wykonawcy ww. umowy zaprzestania długotrwałego utrzymywania bezdomnych zwierząt w Punkcie zatrzymań. 3. Zapewnienie rzetelnego nadzoru nad realizacją umowy z 2 marca 2015 r. i odbioru świadczonych usług, w celu wyeliminowania przypadków długotrwałego utrzymywania bezdomnych zwierząt w Punkcie zatrzymań oraz zapewnienie pełnej realizacji pozostałych zobowiązań Wykonawcy. V. Pozostałe informacje i pouczenia Prawo zgłoszenia zastrzeżeń Wystąpienie pokontrolne zostało sporządzone w dwóch egzemplarzach; jeden dla kierownika jednostki kontrolowanej, drugi do akt kontroli. Zgodnie z art. 54 ustawy o NIK kierownikowi jednostki kontrolowanej przysługuje prawo zgłoszenia na piśmie umotywowanych zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, w terminie 21 dni od dnia jego przekazania. Zastrzeżenia zgłasza się do dyrektora Delegatury NIK w Katowicach. Obowiązek poinformowania NIK o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków Zgodnie z art. 62 ustawy o NIK proszę o poinformowanie Najwyższej Izby Kontroli, w terminie 21 dni od otrzymania wystąpienia pokontrolnego, o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków pokontrolnych oraz o podjętych działaniach lub przyczynach niepodjęcia tych działań. W przypadku wniesienia zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, termin przedstawienia informacji liczy się od dnia otrzymania uchwały o oddaleniu zastrzeżeń w całości lub zmienionego wystąpienia pokontrolnego. Katowice, dnia 24 listopada 2015 r. Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Katowicach Kontroler nadzorujący Bogusław Gębica Doradca ekonomiczny ...................................... 82 Dz.U. z 2015 r., poz. 1096 22
