Mapa Kultury

Pobrano z portalu Mapa Kultury
25.11.2010
Jan Gauze
____________________________
autor: Uczniowie Publicznego Gimnazjum im. Pokolenia Kolumbów w Jedlni-Letnisku, wpis powstał w
ramach programu CEO Literacki atlas Polski, oprac. Maja Rzeplińska
Wielka przygoda Jana Gauzego rozpoczęła się w 1910 roku. W obawie przed carskimi represjami na
pożyczonym rowerze wyjechał z rodzinnego domu w Radomiu, a następnie przekroczył granicę
rosyjsko-austriacką w Mysłowicach i przez Wiedeń udał się do Triestu. Po długiej i męczącej drodze na
statku „Laura” bez biletu wypłynął do Brazylii. Tam pracował jako drwal karczujący dżunglę nad
Amazonką.
Gauze urodził się w Radomiu 22 stycznia 1885 roku i od dzieciństwa marzyły mu się wędrówki po
świecie. Zaczytywał się we wszystkich podróżniczych i sensacyjnych książkach, które wpadły mu w
ręce. Jako czternastolatek został skreślony z listy uczniów za przygotowanie i i rozpowszechnienie
proklamacji z okazji obchodów 1 Maja.
W Ameryce imał się różnych prac. Był ujeżdżaczem dzikich koni, palaczem na statku, kucharzem,
kowbojem, robotnikiem na plantacjach kawy, projektantem budowlanym, pomocnikiem geodety oraz
zbieraczem mleczka kauczukowego. Dzięki pomocy Indian przeżył ukąszenie jadowitego węża, a po
powrocie do zdrowia żeglował po wodach Amazonki i Rio Negro.
Szaleńczo podróżował aż do 1913 roku, gdy poślubił Stanisławę Nasiłowską. Wkrótce potem został
zatrudniony jako projektant w biurze budowy w mieście Boa Vista, a potem – w fabryce samochodów w
Pôrto Alegre. Jednocześnie studiował mechanikę. Gdy na świecie pojawili się jego dwaj synowie
Edward i Czesław, Gauze zajął się budową szkoły dla polskich dzieci, w której później pracował jako
nauczyciel polskiego i portugalskiego.
Po odzyskani przez Polskę niepodległości 11 listopada 1918 roku Jan Gauze wraz z rodziną
zdecydował się na powrót do ojczyzny. Tu pracował jako urzędnik kolejowy, ale przede wszystkim
zaczął publikować opowiadania i wiersze. Podróżował też po Europie, szczególnie chętnie odwiedzał
muzea i galerie.
W czasie wojny zaangażował się w działalność konspiracyjną. Bardzo przeżył śmierć syna Czesława w
walce powietrznej o Anglię. Sam, zagrożony wywózką na roboty do Niemiec, przyjął posadę kierownika
składu opałowego PKP.
W latach 50. pracował jako urzędnik w lokalnych zakładach i rozwijał się jako autor. Publikował w
czasopismach „Poznaj Świat” i „Dookoła Świata”, w których opisywał Brazylię i swoje przygody. W 1959
roku ukazała się pierwsza powieść Gauzego – Na przełaj przez dżunglę. Później kolejna – Brazylia
mierzona krokami. Obie jego książki odniosły prawdziwy sukces. Wreszcie Gauze mógł poświęcić się
wyłącznie pisaniu i działalności społecznej w radomskim Towarzystwie Sztuk Pięknych i Klubie
Literackim. Uwielbiany przez czytelników zmarł 15 lipca 1978 roku.
strona 1 / 1