Gotowe receptury kulinarne

Gotowe receptury kulinarne
WYDAWCA
...........................
Gmina Alwernia
ul. Zbigniewa Gęsikowskiego 7
32-566 Alwernia
tel. 12 / 283 11 15, 283 11 75
fax. 12 / 283 17 92
e-mail: [email protected] | [email protected]
www.alwernia.pl
OPRACOWANIE
...........................
Promocja Gminy Alwernia
Beata Kucharczyk
PRZEPISY
...........................
Koło Gospodyń Wiejskich w Mirowie
ZDJĘCIA
...........................
KGW Mirów, Zbiory Urzędu Miejskiego w Alwerni,
Samorządowego Ośrodka Kultury w Alwerni
i LGD Partnerstwo na Jurze
SKŁAD / DRUK
...........................
www.subforma.pl
WSTĘP
...........................
Kuchnia polska ze względu na burzliwą historię dziejów, jest bardzo
różnorodna. Rodzima tradycja kulinarna, na przestrzeni wieków, ulegała
wpływom innych kultur. Mimo to, dzięki przywiązaniu do własnych
korzeni i podtrzymywaniu tradycji w regionalnych kuchniach ludowych
oraz w zaciszu niektórych domów, polska kultura kulinarna zdołała
przetrwać próbę czasu.
Zauważalne obce wpływy to - z kuchni włoskiej - wzbogacenie diety
o warzywa i przyprawy, z kuchni francuskiej - urozmaicanie jadłospisu,
nowe techniki gotowania i przygotowania potraw (blanszowanie,
zapiekanie, faszerowanie) oraz wpływ orientu m.in. stosowanie przypraw
korzennych i bakalii.
W Małopolsce stanowiącej kiedyś część Galicji, zauważalne są ponadto
wpływy kuchni austriackiej (sernik po wiedeńsku), węgierskiej (gulasz)
czy ukraińskiej (barszcz ukraiński).
W Gminie Alwernia, z racji swego położenia, tradycje kulinarne są
charakterystyczne dla kuchni krakowskiej Regionu Małopolski.
Najważniejszą pozycją w jadłospisie był chleb. Jadano również kasze,
przede wszystkim gryczaną, jaglaną i jęczmienną. Jedzono bardzo dużo
warzyw: groch, kapustę, cebulę, pietruszkę. Potrawy przyprawiano
koprem i czosnkiem. Z mięsa jadano głównie wieprzowinę i drób.
Najczęściej je pieczono, czasem duszono lub gotowano. Jadano także
wędliny: kiełbasy, kiszki nadziewane kaszą, szynki. Jedzono dużo nabiału,
jaj, serów. Ser wykorzystywano ponadto do ciast, pierogów.
Zwyczajowe potrawy w Gminie Alwernia to m.in. flaczki z kaszą,
parzybroda oraz pieczone ziemniaki przygotowywane na ognisku, czyli
„Ziemniaki po cabańsku”.
Od najdawniejszych czasów przepisy kulinarne były przekazywane
z pokolenia na pokolenie przede wszystkim ustnie, dziewczęta
pomagające swoim matkom uczyły się od nich sposobów
przygotowywania jedzenia. Podstawą kuchni było gospodarstwo
domowe, kupowano jedynie sól i przyprawy. Spożywano to, czego
dostarczyło pole, ogród warzywny, sad, obora, kurnik, jak również grzyby
i owoce leśne i ryby z rzeki lub stawu.
Panie z Koła Gospodyń Wiejskich z Mirowa w Gminie Alwernia, które
kultywują dawne tradycje i chcą je zachować dla następnych pokoleń,
podzieliły się z nami przepisami na potrawy, które przygotowywały ich
babcie i mamy i nadal są przygotowywane w ich domach, na co dzień i od
święta. Znajdujące się tutaj przepisy można unowocześnić o składniki
dostępne obecnie, aby sprostały naszym smakom i przyzwyczajeniom
kulinarnym.
Mamy nadzieję, że będzie to swoista książka kucharska, oferująca gotowe
receptury kulinarne na "smaki Alwerni", a zaprezentowane potrawy
posmakują i zagoszczą na naszych stołach, dzięki czemu nasza lokalna
tradycja będzie kultywowana nadal i nie pójdzie w zapomnienie.
Koło Gospodyń Wiejskich w Mirowie
KGW Mirów w nowych strojach ludowych. Skład KGW Mirów: Maria Brzezoń, Irena Duda, Bożena Górecka, Zofia Gradus,
Lucyna Guguła, Bronisława Jochymek, Zofia Jochymek, Krystyna Matiasik, Wanda Matiasik, Krystyna Mazgaj, Kazimiera
Musiak, Danuta Uroda, Dorota Wontarczyk, Jan Brzezoń, Krzysztof Jochymek, Andrzej Wontarczyk
KGW Mirów na imprezach w 2014 roku
10. Małopolski Festiwal Smaku
Jarmark Strzelankowy w Alwerni
Majówka u Bernardynów w Alwerni
Ziemniaczysko pod Lipowcem
SPIS TREŚCI
str. 5
CHLEB NA ZAKWASIE
7
8
9
9
9
10
10
10
11
12
12
12
13
13
13
14
Pieczone ziemniaki czyli „Ziemniaki po cabańsku”
16
produkt tradycyjny Chrzanolandii
Gołąbki
Groch z kapustą
Kapusta faszerowana
Placki ziemniaczane z sosem grzybowym
Kasza z boczkiem i kiełbasą
Bigos staropolski
Kapusta zasmażana
POTRAWY mięsne
Gulasz wołowy
Pieróg z mięsem
Schab z cebulką
Kasza z mięsem
Placuszki z kurczaka
Kurczak z borowikami
Mięso z sosem na dziko
Gulasz z leśnymi grzybami
Klops z nadzieniem
17
18
18
18
19
19
19
ZUPY
POTRAWY
warzywno mięsne
Parzybroda potrawa zgłoszona na produkt tradycyjny Chrzanolandii
Zupa dyniowa
Flaki z kaszą
Krupnik
Zupa ogórkowa
Grochowa z zacierką
Zupa selerowa
Zupa cebulowa
Barszcz czerwony z fasolą (ukraiński)
Zupa klopsowa
Owsianka
Żur kiszony
Żur biały
Barszcz chrzanowy
Zaciurka na mleku
Zupa ziemniaczana
RYBY
21
22
23
24
24
24
25
25
25
Ryba z grzybami
Wigilijne śledzie po mirowsku
Sałatka śledziowa
27
27
27
POTRAWY mączne
SURÓWKI
29
30
30
30
31
31
Pierogi
Racuchy na kwaśnym mleku
Leniwe pierogi
Kluski tlone
Kopytka ziemniaczane
Kluski ziemniaczane
Ogórki kiszone
Ogórki konserwowe
Buraczki konserwowe
Buraczki w zalewie
Sałatka z ogórków
Powidła domowe ze śliwek węgierek
Domowy majonez
Domowy ser żółty
Smalec
35
35
35
36
36
36
37
37
37
Surówka z kalarepy
Buraczki
Buraczki czerwone z majonezem
33
33
33
PRZETWORY
CIASTA
NALEWKI
Nalewka z dzikiej róży
Nalewka z pigwy
Nalewka malinowa
Jałowcówka
Kminkówka
Nalewka z winogron i liści wiśni
Nalewka z wiśni
Śliwowica
Staropolski likier wiśniowy
47
47
47
48
48
48
49
49
49
Mazurek orzechowy
Mazurek królewski
Kruchy placek z jabłkami
Chrust
Chrust na piwie
Serowiec Kruszonka
Sernik
Sernik gotowany
Pempuchy
Ciasto kruche z owocami
Drożdżowe
Drożdżowe z kruszonką
Drożdżowe ze śliwkami
Piernik
Babka
Babka majonezowa
Rogaliki drożdżowe
Ciasteczka serowe
Szarlotka z masą budyniową
39
40
40
40
41
41
41
42
42
42
43
43
43
44
44
44
45
45
45
Chleb na Zakwasie
...........................
Składniki:
Wykonanie:
1 szklanka mąki żytniej
1 kg mąki pszennej
¾ szklanki otrąb pszennych
4 szklanki wody
(przegotowanej i ostudzonej)
¾ szklanki słonecznika łuskanego
½ szklanki siemienia lnianego
3 łyżeczki soli
3 dag drożdży
1 łyżka miodu
zakwas z poprzedniego pieczenia
I etap:
1 szklanka mąki żytniej, 1 szklanka wody oraz zakwas
wymieszać i pozostawić na 10 godzin pod przykryciem.
Zakwas
można przyrządzić wg przepisu:
II etap:
Po 10 godzinach dodać mąkę pszenną, siemię,
słonecznik, otręby, sól i 3 szklanki wody i drożdże
rozpuszczone w 1 łyżce miodu, jak nie ma miodu,
można rozpuścić w cukrze. Wyrobić łyżką lub ręką kilka
minut. Pozostawić na około 2 godziny pod przykryciem.
III etap:
Jak ciasto wyrośnie, można odłożyć 2 łyżki ciasta do
słoika (na zakwas - do przyszłego pieczenia chleba),
zakręcić i wstawić do lodówki (można trzymać do
2 tygodni). Na blaszkę lub blaszki wysmarowane
tłuszczem, nałożyć ciasto trochę więcej niż do połowy
i zostawić na ½ godziny do wyrośnięcia. Piekarnik
nagrzać do temperatury około 220 stopni, piec
od 60 - 70 minut. Chleb wyciągamy ciepły z blachy.
w szklanym naczyniu łączymy 100 g mąki żytniej
i 100 ml letniej wody o temperaturze 37-40 stopni,
mieszamy dokładnie składniki uzyskując konsystencję
bardzo gęstej śmietany. Naczynie przykrywamy
lnianą ściereczką i stawiamy w ciepłym miejscu
na 12 godzin, przez 4 kolejne dni dodajemy
po 50 g mąki żytniej i 50 g wody i odstawiamy
w ciepłe miejsce.
Gotowy zakwas powinien znacznie
powiększyć swoją początkową objętość
i mieć kwaskowaty zapach
5
ZUPY
Parzybroda
Parzybroda
potrawa zgłoszona na produkt tradycyjny Chrzanolandii
przedstawiana w Plebiscycie „Jak u Mamy” na 10. Małopolskim Festiwalu Smaku
.............................
Składniki:
1 kg białej kapusty
15 dag marchwi
70 dag ziemniaków
10 dag cebuli
60 dag boczku
2 łyżki smalcu
2 łyżki mąki
1 szklanka przecieru z pomidorów świeżych
pokrojony lubczyk
sól, pieprz do smaku
Wykonanie:
Kapustę pokroić na duże kawałki, marchewkę zetrzeć na tarce i to razem
gotować. Ziemniaki pokroić w kostkę i gotować je osobno w osolonej wodzie.
Boczek pokroić w kosteczkę i usmażyć go, a potem dodać do gotującej kapusty.
Cebulę pokroić w pół plasterki, podsmażyć na złoty kolor i wrzucić do kapusty.
Ugotowane ziemniaki, odcedzić i dołożyć do kapusty. Do wszystkiego dołożyć
jeszcze przecier z pomidorów świeżych, pokrojony lubczyk i przyprawić do
smaku. Na końcu zrobić zasmażkę z mąki i zagęścić potrawę.
7
Zupa Dyniowa
.............................
Składniki:
2 kg miąższu z dyni
20 dag pietruszki
20 dag marchwi
15 dag selera
20 dag cebuli
5 ząbków czosnku
śmietana
40 dag kiełbasy
ziele angielskie, liść laurowy,
lubczyk, pieprz, sól, natka pietruszki
Wykonanie:
Zupa na 5 litrów. Dynię pokroić w dużą kostkę, warzywa również
pokroić i gotować razem do miękkości, do gotujących warzyw dodać
ziele, liście laurowe, lubczyk dodać w całości zielony, po ugotowaniu
wyjąć lubczyk, liście, ziele. Resztę składników zmiksować razem ze
zmiażdżonym czosnkiem i śmietaną. Osobno pokroić kiełbasę w kostkę
i podsmażyć, a następnie dodać do zmiksowanej masy. Na koniec
zagotować i dodać drobno pokrojoną zieleninę. Doprawić pieprzem
i solą. Podawać na gorąco z grzankami lub chlebem.
Zupa Dyniowa
78
Flaki z kaszą
Krupnik
potrawa nagrodzona w Plebiscycie Jak u Mamy na 9. Małopolskim Festiwalu Smaku
.............................
.............................
Składniki:
Składniki:
3 kg flaków wołowych
1 kg kaszy
2 szt. marchewki
2 szt. pietruszki
kawałek selera
sól, pieprz
majeranek
gałka muszkatołowa
2 marchewki
2 pietruszki
½ selera
3 grzybki suszone
3 łyżki kaszy mazurskiej
2 ziemniaki
2 l wody
przyprawy
Wykonanie:
Wykonanie:
Pokrojone flaki ugotować. Dodać
startą marchewkę, pietruszkę i selera.
Jak flaki będą miękkie wsypać kaszę
i pogotować, a potem dodać wszystkie
podane przyprawy.
Marchewkę, pietruszkę i seler utrzeć
na tarce o grubych oczkach, ziemniaki
pokroić w kostkę. Wszystko to włożyć
do garnka, dodać resztę składników
i gotować do miękkości.
Zupa ogórkowa
.............................
Składniki:
2 ogórki kiszone
1 marchewka
1 pietruszka
½ cebuli
3 ziemniaki
Wykonanie:
Ziemniaki pokroić w kostkę, marchewkę, pietruszkę i seler zetrzeć
na tarce o grubych oczkach, dodać wody i gotować. Gdy warzywa
będą miękkie dodać utarte ogórki i jeszcze przez chwilę pogotować,
doprawić do smaku. Do zupy można dodać śmietany.
9
Grochowa z zacierką
.............................
Składniki:
20 dag grochu łuszczonego
10 dag boczku wędzonego
20 dag kiełbasy
1 duża cebula
1 marchewka
jajko
grysik
przyprawy
Wykonanie:
Groch gotować z liściem laurowym, zielem angielskim, solą. Boczek, kiełbasę i cebulę pokroić
w kostkę i usmażyć na patelni. Jak groch będzie miękki dodać usmażone produkty i startą
marchewkę. Na talerz wysypać trochę grysiku, wbić jajko i dosypując stopniowo grysik wyrobić
zbite ciasto i zetrzeć na tarce o grubych oczkach do zupy. Pogotować przez chwilę.
Zupa selerowa
.............................
Składniki:
1 kg selera
2 ziemniaki
2-3 l wody
wywar mięsny
2-3 łyżki śmietany
Wykonanie:
Wszystkie składniki ugotować do miękkości,
doprawić solą, pieprzem
Zupa cebulowa
.............................
Składniki:
1 kg cebuli
2 łyżki masła
3 l rosołu
½ łyżeczki gałki muszkatołowej
6 kromek chleba
15 dag żółtego sera
Wykonanie:
Cebulę zeszklić na maśle, dodać rosół i zagotować. Doprawić solą,
pieprzem i gałką muszkatołową. Chleb pokroić w kostkę, zrobić
grzanki. Ser zetrzeć na drobnym tarle. Nalać zupę na talerz,
wsypać garść grzanek i posypać startym serem.
10
Barszcz czerwony z fasolą (ukraiński)
.............................
Składniki:
1 kg buraków czerwonych
2 marchewki
2 pietruszki
mały seler
ocet winny lub jabłkowy
czosnek
natka pietruszki
jajka
śmietana
5 dużych ziemniaków
wywar mięsny
fasola czerwona ugotowana
pieprz, sól, liść laurowy, ziele angielskie
Wykonanie:
barszcz UKRAIŃSKI
Buraki, marchew, pietruszki, seler obrać i zetrzeć na tarce na wiórki,
ziemniaki obrać i pokroić w kostkę. Wszystko wrzucić do ok. 3 litrów
gotującej się wody. Dodać 5 łyżek octu, 3 ząbki czosnku, wywar
mięsny, sól, pieprz, listek laurowy, 3 ziarenka ziela angielskiego, fasolę.
Wszystko gotować, aż warzywa zmiękną, ok. 30 min. Jajka ugotować
na twardo. Ułożyć na talerzu jajko, zalać barszczem, dodać 1 łyżkę
śmietany i obsypać zieloną pietruszką.
11
Zupa klopsowa
.............................
Składniki do wywaru:
Składniki do klopsików:
marchewka
pietruszka
seler
2-3 listki laurowe
ziele angielskie
sól
trochę octu i cukru
30 dag mięsa mielonego
jajko
cebula
pół bułki
Wykonanie:
Wodę osolić, dodać marchewkę, pietruszkę, selera, liście laurowe, ziele angielskie i gotować do miękkości.
Osobno połączyć mięso mielone, jajko, zeszkloną cebulę, zamoczoną bułkę, przyprawę i wymieszać (jak
na sznycle). Formować kulki i wrzucić do gotowego wywaru i gotować do miękkości. Po tym czasie
wyciągnąć na talerz klopsy. Zaciągnąć wywar mąką ze śmietaną (albo samą mąką). Dodać do smaku
trochę octu i cukru. Włożyć z powrotem klopsiki. Zupę podaje się z ziemniakami (można je okrasić
słoninką i boczkiem).
Owsianka
Żur kiszony
.............................
.....................
Składniki:
Składniki:
2 łyżki płatków owsianych
pół szklanki mleka
pół szklanki wody
sól
1 szklanka mąki żytniej
1 l wody
ząbek czosnku
Wykonanie:
Wykonanie:
Wodę zagotować, dodać owsiankę i przez trzy
minuty pogotować. Potem wlać mleko
i zagotować, posolić do smaku. Do potrawy
można dodać rodzynki.
W szklanym słoju lub garnku kamiennym
rozmieszać mąkę z wodą, dodać czosnek,
przykryć gazą i pozostawić w ciepłym
miejscu do zakiszenia (ok. 5 dni). Żur
można wykorzystać do przyrządzenia zupy
– białego żurku z jajkiem lub kiełbasą albo
stosować go, jako napój.
12
Żur biały
.............................
Składniki:
żur kiszony
wywar z grzybów
śmietana
cebula
masło
Wykonanie:
Wywar z grzybów zalać kiszonym żurem, po zagotowaniu dodać szklankę
śmietany, drobno pokrojoną i zrumienioną na maśle cebulę. Doprawić solą,
pieprzem. Podawać z uszkami, jajkiem lub białą kiełbasą.
Barszcz chrzanowy
.............................
Składniki do wywaru:
½ szklanki śmietany
2 szklanki ugotowanego kiszonego żuru
1 liść laurowy
30 dag białej kiełbasy
2-3 ziarna ziela angielskiego
10 dag wędzonego boczku
2 łyżeczki majeranku
2 jajka ugotowane na twardo
sól, pieprz
1 cebula
ugotowane ziemniaki do podania
2 suszone grzyby
2 ząbki czosnku
Wykonanie:
Obrać cebulę i czosnek, pokroić na ćwiartki. Grzyby umyć i namoczyć w ½ szklanki wody. Kiełbasę nakłuć
w kilku miejscach. Boczek pokroić w kostkę. Zagotować 3 szklanki wody, dodać grzyby, cebulę oraz
czosnek, lekko posolić. Włożyć kiełbasę i połowę boczku, gotować na małym ogniu przez 30-40 min – do
miękkości. Po 20 minutach gotowania dodać liść laurowy, ziele angielskie i pieprz. Ugotowaną kiełbasę
pokroić w krążki i włożyć z powrotem do zupy. Grzyby pokroić w paski i też dodać do zupy. Wlać żur,
wsypać rozkruszony majeranek i zagotować. Zdjąć z ognia i połączyć ze śmietaną. Jajka pokroić na ósemki,
rozłożyć na talerzach i zalać zupą. Pozostały boczek wysmażyć na suchej patelni. Ziemniaki przełożyć do
oddzielnej miseczki i polać tłuszczem ze skwarkami.
Zaciurka na mleku
.............................
Składniki:
1,5 szklanki mąki
1 jajko
woda
ok. 1 l mleka
szczypta soli
Wykonanie:
Z mąki, jajka, wody zarobić ciasto, nie powinno być zbyt
twarde. Zagotować mleko i wrzucać do niego małe
kawałki ciasta ( można rwać lub formować małe
kuleczki wielkości orzecha laskowego). Gotować
ok. 2 minut od wypłynięcia, posolić do smaku.
13
Zupa Ziemniaczana
Zupa ziemniaczana
.............................
Składniki:
4 ziemniaki (na osobę)
1 cebula
25 dag kiełbasy
sól, pieprz
łyżka oleju
Wykonanie:
Cebulę pokroić w kostkę, wlać do garnka olej, wrzucić cebulę
i zeszklić. Zestawić z ognia, wrzucić ziemniaki pokrojone w kostkę.
Zalać wodą i gotować prawie do miękkości. Następnie dodać
kiełbasę pokrojoną w plasterki i gotować tak, aby ziemniaki były
miękkie, osolić, doprawić pieprzem i dodać majeranku.
14
POTRAWY
warzywno-mięsne
Ziemniaki po
CABAŃSKU
Pieczone ziemniaki czyli „Ziemniaki po cabańsku”
produkt tradycyjny Chrzanolandii wg KGW Mirów
.............................
Składniki:
8 kg ziemniaków
1,2 kg kiełbasy
80 dag boczku wędzonego
3 duże cebule
20 dag marchwi
3 łyżki smalcu
natka pietruszki
natka koperku
sól, pieprz do smaku
Wykonanie:
Ziemniaki obrać i pokroić w słupki. Od boczku odkroić skórę,
posmarować nią garnek i wyłożyć na dno. Boczek, kiełbasę pokroić
w kostkę, cebulę pokroić w pół plastry, marchewkę w plastry, a natkę
pietruszki i koperku drobno pokroić. W garnku układać warstwami:
ziemniaki, kiełbasa, boczek, cebula, marchew, natka, posolić, oprószyć
pieprzem i kolejno układać tak samo warstwy. Na wierzch przykryć
liściem z kapusty. Piec na ognisku około 1 godziny.
16
Gołąbki
.............................
Składniki:
1 kg kapusty
75 dag mięsa mielonego
5 jaj
2 cebule
¾ szklanki kaszy jęczmiennej
¾ szklanki grysiku
sól, pieprz
Wykonanie:
Kapustę poszatkować. Wszystko razem
wymieszać, uformować gołąbki, obtoczyć
w bułce i zapiec na oleju. Układać w rondlu,
zalać wrzącą wodą, dodać wywar z rosołu
i gotować 45 min. Gołąbki można podawać
z sosem grzybowym lub pomidorowym.
GOŁĄBKI
177
Groch z kapustą
.............................
Składniki:
1 kg kapusty kiszonej
0,5 kg grochu łuskanego
0,5 kg boczku
sól, pieprz do smaku
Wykonanie:
Kapustę wypłukać (żeby nie była za kwaśna) i wstawić do
garnka, gotować. Osobno ugotować groch. Boczek pokroić
w kostkę, podsmażyć na złoty kolor. Gdy groch będzie się już
rozgotowywał, a kapusta będzie miękka, połączyć obydwa
składniki i jeszcze razem gotować, dodać podsmażony boczek,
sól, pieprz do smaku i jeszcze razem pogotować. Może to być
potrawa wigilijna, wtedy nie dodawać boczku.
Kapusta faszerowana
.............................
Składniki:
Wykonanie:
2 małe główki młodej kapusty
1 szklanka kaszy jęczmiennej
2,5 szklanki wody
30 dag mięsa mielonego z łopatki
1 jajko
1 cebula
1 łyżka masła lub smalcu
sól, pieprz do smaku
1 szklanka przecieru z pomidorów
Główki kapusty umyć, pokroić w ćwiartki wraz
z głąbem włożyć do garnka z wodą, parzyć aż
zmięknie. Ostudzić, wyjąć z wody, lekko odcisnąć.
Przygotować farsz. Kaszę ugotować na miękko,
dodać mielone mięso, cebulę usmażyć na maśle
(smalcu). Dodać do farszu jajko, sól, pieprz do
smaku, wyrobić składniki. Farszem przekładać liście
kapusty, obwiązać nitką, układać w rondlu głąbem
do spodu. Podlać wodą lekko osoloną, dusić na
małym ogniu pod przykryciem, aż będzie miękkie.
Ćwiartki wyjąć na półmisek, usunąć nitki. Z wywaru
zrobić sos. Wlać przecier z pomidorów i zagotować.
Dodać 1 łyżkę mąki rozrobioną wodą, doprawić
solą, pieprzem i zagotować. Polać sosem kapustę
faszerowaną, ułożoną na półmisku.
Placki ziemniaczane
z sosem grzybowym
.............................
Składniki:
Wykonanie:
1 kg ziemniaków
1 cebula
1-2 jajek
4 łyżki mąki
sól, pieprz
tłuszcz do smażenia (smalec lub olej)
20 dag świeżych grzybów
2 łyżki słodkiej śmietanki
1 mała cebulka
Ziemniaki obrać i zetrzeć na tarce o drobnych
oczkach. Dodać cebulę pokrojoną w drobną
kosteczkę, jajka, mąkę, sól i pieprz. Wszystko razem
wymieszać. Smażyć na patelni nakładając łyżką małe
placuszki na rumiano. Osobno zrobić sos grzybowy.
Grzyby oczyścić, wypłukać, pokroić
w paseczki. Zagotować je w małej ilości wody
i odcedzić. Pokroić małą cebulkę w piórka, zeszklić ją
na oleju i dodać odcedzone grzybki, podlać
4 łyżki wody i pogotować z 10 min. Następnie dodać
śmietanę i można oprószyć mąką i chwilę jeszcze
podsmażyć. Sosem polać placki ziemniaczane.
18
Kasza z boczkiem i kiełbasą
.............................
Składniki:
20 dag boczku
30 dag kiełbasy
2 pomidory
2 cebule
przyprawy
kasza jęczmienna lub gryczana
Wykonanie:
Boczek, kiełbasę, cebulę pokroić w kostkę i usmażyć. Dodać pomidory
i dusić. Doprawić do smaku i wykładać na ugotowaną na sypko kaszę.
Bigos staropolski
Kapusta zasmażana
.............................
.............................
Składniki:
Składniki:
1 kg kapusty białej
2 duże cebule
2 łyżki smalcu
2 duże łyżki mąki
sól, pieprz i trochę octu
mała główka kapusty świeżej
80 dag kapusty kiszonej
50 dag wieprzowiny
50 dag kiełbasy zwyczajnej
2 cebule
kilka suszonych grzybów
5 łyżek powideł śliwkowych
1 szklanka czerwonego wytrawnego wina
po kilka ziaren pieprzu,
ziela angielskiego, jałowca, sól
Wykonanie:
Kapustę pokroić w kostkę, gotować
w osolonej wodzie. Jak się zagotuje,
odcedzić i zalać nową, gotującą wodą.
Cebulę pokroić w pół krążki
i usmażyć na złoty kolor, a następnie
dodać mąkę i ciągle mieszając zrobić
zasmażkę. Potem połączyć ją z kapustą
i przyprawić do smaku, pogotować około
5 minut mieszając, aby się nie przypaliła.
Wykonanie:
Wieprzowinę obsmażyć na patelni i razem
z drobno pokrojoną cebulą dusić pod
przykryciem około 45 minut. Podobnie
poddusić także kiszoną kapustę i umyte grzyby.
Świeżą kapustę poszatkować, pozostawić lekko
posoloną na misce na 15 minut, a następnie
dodać do uduszonej wieprzowiny. Mięso wyjąć,
pokrajać w kostkę i przełożyć do dużego
rondla. Dodać obydwie kapusty, pokrojoną
w pół plasterki kiełbasę, przyprawy i powidła.
Dusić na małym ogniu około godziny. Przed
końcem gotowania dodać wino.
19
POTRAWY mięsne
Gulasz Wołowy
Gulasz wołowy
.............................
Składniki:
1 kg wołowiny
2 cebule
1 łyżeczka przecieru pomidorowego
ząbek czosnku
kminek mielony, liść laurowy,
ziele angielskie, sól, pieprz
Wykonanie:
Mięso pokroić w kostkę i smażyć, dodać pokrojoną
cebulę i czosnek oraz przecier pomidorowy. Dusić do
zrumienienia cebuli. Zalać wodą, przyprawić
i pogotować aż mięso będzie miękkie. Na koniec
zagęścić mąką. Podawać z kluskami ziemniaczanymi.
21
Pieróg z mięsem
.............................
Składniki:
Ciasto (na dwa pierogi):
1 podwójny filet z kurczaka
przyprawy
olej
2 szklanki mąki krupczatki
1 łyżeczka soli
1 łyżeczka cukru
175 ml letniej wody
3 dag drożdży
1 łyżka oleju
Wykonanie:
Do miski wsypać mąkę, cukier, sól. Drożdże rozpuścić w wodzie i dodać olej. Wlać do
mąki i rozmieszać. Następnie ugnieść ciasto i pozostawić do wyrośnięcia na około
1 - 1,5 godziny. Po wyrośnięciu ponownie ugnieść ciasto, rozdzielić na
2 porcje i rozwałkować na 2 kółka o grubości ok. 3mm. Mięso pokroić w kostkę. Dodać
przyprawę i podsmażyć. Pozostawić do wystygnięcia. Następnie mięso rozłożyć na
cieście i uformować dwa duże pierogi. Piec w rozgrzanym piekarniku w temperaturze
200 stopni przez ok. 25 min. Podawać z sosem czosnkowym i surówką.
Pieróg z mięsem
227
Schab z cebulką
Schab z cebulką
.............................
Składniki:
pieczeń (pokrojona w plastry ok 1cm)
cebula (pokrojona w plastry)
sos pomidorowy
przyprawy: sól, pieprz czarny, ziele angielskie,
jałowiec, liść laurowy, majeranek,
rozmaryn, bazylia, cebula, czosnek
Wykonanie:
Pokrojone w plastry mięso zostawiamy w przyprawach na ok.
2 godziny. Po tym czasie układamy w naczyniu żaroodpornym
naprzemiennie mięso, cebulę, mięso, cebulę… (tworząc
roladę). Następnie całość zalewamy sosem pomidorowym.
Dusimy w piekarniku bez przykrycia.
23
Kasza z mięsem
Placuszki z kurczaka
.............................
.............................
Składniki:
Składniki:
30 dag mielonego mięsa
0,5 kg pomidorów bez skórki
1-2 cebule
4 ząbki czosnku
olej, sól, pieprz, cukier, zioła
ser żółty
kasza
½ kg fileta z kurczaka
Zaprawa:
1 łyżeczka soli
1 cebula
2 łyżki oleju
2 ząbki czosnku
Wykonanie:
Wykonanie:
Drobno posiekaną cebulę zeszklić na oleju,
dodać mielone mięso i smażyć przez chwilę, aż
lekko zbrązowieje, dodać pomidory,
rozgnieciony czosnek, zioła, pół łyżeczki cukru,
sól i pieprz. Gotować, często mieszając. Jeśli
sos zacznie się zbytnio zagęszczać dodać wody
(albo wina lub wywaru z warzyw). Ugotować
ć na talerze, polać sosem
kaszę. Wyłożyć
pać tartym serem.
i posypać
Mięso pokroić w kostkę. Zalać zaprawą na
12 godzin. Przed pieczeniem dodać
2 żółtka ubite, następnie ubić osobno
2 białka i dodać 1 łyżkę mąki
ziemniaczanej, 1 łyżkę mąki pszennej,
wymieszać. Piec jak racuchy.
Kurczak z borowikami
.............................
Składniki:
Składniki do sosu borowikowego:
filet z kurczaka
przyprawy
jajko, mąka i bułka tarta
– do panierki
50 dag borowików
10 dag cebuli
1 łyżka masła
1 łyżka mąki
Wykonanie:
Fileta przekroić na mniejsze plastry, ubić, posypać przyprawami
i odstawić w chłodne miejsce na 30 minut. Następnie panierować
jak kotlety i usmażyć. Borowiki pokroić w plastry, cebulę w pół
plastry i dusić na masełku, doprawić do smaku solą
i pieprzem, jak się grzybki usmażą podlać wodą, następnie
rozrobić jedną łyżkę mąki w ¼ szklanki wody, połączyć to
z grzybkami, żeby zrobił się gęsty sosik. Fileta ułożyć na talerzu,
położyć obok grzybki, posypać wszystko natką pietruszki. Można
podawać z ziemniakami lub pieczywem.
24
Mięso z sosem na dziko
.............................
Składniki:
filet z kurczaka lub wieprzowina
cebula
śmietana
przyprawy: sól, suszone jagody jałowca,
ziarna pieprzu i ziela angielskiego,
goździki, listek laurowy
Wykonanie:
Mięso i cebulę pokroić w kostkę, udusić. Dodać przyprawy
a następnie śmietanę i dusić w dalszym ciągu. Jak
zgęstnieje zalać wodą według uznania i doprawić do
smaku. Na koniec zagęścić mąką. Potrawę można
podawać z ziemniakami lub kaszą.
Gulasz z leśnymi grzybami
.............................
Składniki:
Wykonanie:
1 kg mięsa z łopatki wieprzowej
0,5 kg grzybów leśnych (prawdziwki, koźlaki, maślaki)
6 ogórków konserwowych
2 małe cebule
2 łyżki mąki
1 łyżka masła
kilka ziaren ziela angielskiego
sól
mały słoik przecieru z pomidorów
1 litr wody
Mięso umyć, pokroić w kostkę. Wodę zagotować.
Roztopić masło na patelni, wrzucić mięso i chwilę
podsmażyć. Dodać podsmażone mięso do
zagotowanej wody i gotować powoli. Umyte
grzyby, pokroić w paski, obgotować w niewielkiej
ilości wody, odlać wodę, grzyby wrzucić do mięsa
i dalej powoli gotować. Ogórki obrać ze skórki,
pokroić w pół plasterki i wrzucić do garnka
z mięsem, grzybami i dalej gotować. Cebulę
pokroić w piórka i usmażyć na tłuszczu na
rumiano, a potem wrzucić do gulaszu bez
tłuszczu. 2 łyżki mąki zrumienić lekko na
tłuszczyku z cebuli. Gdy mięso i pozostałe
składniki będą miękkie, dodać przecier
pomidorowy, sól, pieprz do smaku. Zrobić
zasmażkę ze zrumienionej mąki, wlać i chwilę
pogotować.
Klops z nadzieniem
.............................
Składniki:
Do nadzienia:
1 kg mięsa mielonego z łopatki
2 jajka
1 czerstwa bułka
2 ząbki czosnku
sól, pieprz
1 łyżka smalcu
3 jajka lub wiejska kiełbasa
albo wieprzowa polędwiczka
lub połowa fileta z kurczaka
Wykonanie:
Do mięsa mielonego wbić jajka, dodać zamoczoną i odciśniętą bułkę, czosnek przecisnąć przez praskę,
dodać sól, pieprz do smaku i wszystko razem wymieszać. Foremkę wysmarować i posypać bułką tartą,
wyłożyć połowę masy mięsnej. Dodać do środka do wyboru (polędwiczkę, kiełbasę, jajka na twardo lub
paski fileta z kurczaka posypanego przyprawami). Wyłożyć drugą połowę masy mięsnej, wygładzić i na
wierzch rozłożyć łyżkę smalcu. Piec w piekarniku na rumiano około godziny.
25
RYBY
Ryba z grzybami
.............................
Składniki:
Składniki do sosu:
1 kg ryby bez ości
przyprawy
jajko, mąka i bułka tarta
– do panierki
¾ szklanki oleju
½ kg świeżych grzybów
6 cebul
½ szklanki wody
sos pomidorowy
1/3 słoiczka przecieru pomidorowego
2 łyżki octu
Wykonanie:
2 łyżki cukru
Rybę pokroić na kawałki, przyprawić, panierować i upiec
na patelni. Grzyby i cebulę pokroić i dusić w rondlu przez
30 min, przyprawić do smaku solą i pieprzem. Następnie
dodać do sosu: wodę, sos i przecier pomidorowy, ocet
i cukier. Wszystko zagotować i wymieszać. Następnie jak
przestygnie sos, poukładać na przemian, rybę z sosem.
Posypać zieloną pietruszką.
Sałatka śledziowa
Wigilijne śledzie po mirowsku
.............................
.............................
Składniki:
Składniki:
6 płatów śledzi
2 cebule
musztarda, olej, ocet
szklanka mleka
0,5 kg śledzi marynowanych
30 dag cebuli
30 dag jabłek
0,5 l śmietany
sól, pieprz do smaku
Wykonanie:
Płaty śledziowe wypłukać w zimnej wodzie i lekko
odcisnąć, włożyć do miski, zalać mlekiem i odstawić na
5- 6 godzin. Odsączyć z mlekai smarować musztardą
i pokroić na 5 cm kawałki. Układać w słoju warstwy:
cebula pokrojona w krążki i sparzona wrzątkiem,
warstwa śledzi posmarowanych musztardą, warstwa
oleju. Całość skropić octem i zalać olejem. Pozostawić
na kilka godzin w chłodnym miejscu.
27
Wykonanie:
Śledzie, cebulę i jabłka pokroić
w drobną kostkę. Wlać śmietanę,
dodać do smaku sól i pieprz.
Wymieszać.
POTRAWY mączne
PIEROGI
PIEROGI
.............................
Farsz z kwaszonej kapusty
Składniki na ciasto:
70 dag mąki
2 jajka
szczypta soli
przegotowana,
letnia woda
80 dag kapusty drobno posiekać, udusić
z tłuszczem, dodać posiekaną i przesmażoną
cebulę (można również dodać ugotowane drobno
posiekane grzyby i trochę wywaru, chwilę
poddusić), trochę bułki tartej, sól, pieprz.
Farsz z mięsem
Wykonanie:
Z mąki, szczypty soli, jajek zagnieść ciasto
dolewając po trochu letniej wody. Dobrze
wyrobione ciasto powinno być dość wolne,
nie lepić się do rąk i stolnicy. Ciasto można
przykryć ściereczką, aby nie obsychało.
Kolejno rozwałkować i szklanką wyciąć 5-6
cm krążki. Nałożyć farsz, złożyć na pół
i zlepić mocno brzegi, aby pierogi nie
otwierały się w czasie gotowania. Gotować
w dużej ilości osolonej wody. Gdy wypłyną
na wierzch, gotować jeszcze 4-5 minut,
wyjąć łyżką cedzakową i dobrze osączyć.
Przełożyć na półmisek i polać, zależnie od
nadzienia (tłuszczem ze skwarkami,
przesmażoną cebulą, masłem lub śmietaną).
40 dag gotowanego mięsa (z rosołu)
i namoczoną, odciśniętą bułkę zemleć na maszynce.
Dodać do tego pokrojoną w kostkę i zarumienioną
cebulkę, jajko, przyprawić do smaku pieprzem i solą.
Wszystko razem wymieszać.
Farsz z serem
40 dag sera białego zemleć, dodać jajko,
cukier i cukier waniliowy (można rodzynki).
Wszystko razem wymieszać.
29
Racuchy na kwaśnym mleku
.............................
Składniki:
½ l kwaśnego mleka
mąki - tyle ile wchłonie ciasto
1 jajko
szczypta soli
cukier puder do posypania
Wykonanie:
Wszystkie składniki wymieszać, aby uzyskać jednolitą masę.
Na rozgrzany olej nakładać łyżką ciasto i smażyć. Po upieczeniu
posypać cukrem pudrem. Do ciasta można również dodać
pokrojone lub starte jabłka.
Leniwe pierogi
.............................
Składniki:
80 dag sera białego
3 jajka
10 dag mąki pszennej
5 dag masła do polania
2 dag bułki tartej
cukier do posypania
sól
Wykonanie:
Ser świeży dobrze odciśnięty przepuścić przez maszynkę. Mąkę przesiać na stolnicy, dodać ser, żółtka,
ubitą pianę oraz sól, wyrobić ciasto. Z ciasta uformować gruby wałek o średnicy ok. 3 cm, spłaszczyć,
kroić w skośne kawałki szerokości 2-3 cm. Leniwe pierogi wrzucać partiami na wrzącą, osoloną wodę,
zamieszać, przykryć. Gdy się zagotują, wybierać łyżką cedzakową na półmisek. Polać stopionym
masłem, zmieszanym ze zrumienioną bułeczką. Do pierożków można podawać śmietanę.
Kluski tlone
.............................
Składniki:
1 kg mąki żytniej
½ kg mąki jęczmiennej
woda
8 szt. ziemniaków
Do pomaszczenia: tłuszcz ze skwarkami, grzyby, cebula
Wykonanie:
Mąkę żytnią i mąkę jęczmienną wymieszać dokładnie na sucho, po czym tlić
w żeliwnym garnku na złoty kolor. Gdy już jest zrumieniona zalać wrzącą wodą
z ugotowanymi, dokładnie utłuczonymi ziemniakami i mieszając gotować na wolnym
ogniu 15 minut. Wody dodać tyle, ile zabierze mąka. Na patelni przygotować wcześniej
tłuszcz ze skwarkami, grzybami i cebulą zeszkloną. Nabierać łyżką i polewać tłuszczem.
30
Kopytka ziemniaczane
.............................
Składniki:
½ kg ziemniaków
1 jajko
mąka - tyle ile wchłonie ciasto
10 dag słoninki
Wykonanie:
Ziemniaki obrać, ugotować i wystudzić. Następnie przepuścić przez praskę
do miseczki, dodać jajko, mąkę i wyrobić ciasto. Potem formować
wałeczki i kroić po skosie kopytka. Wrzucić do wrzącej, osolonej wody.
Gdy wypłyną chwilę jeszcze pogotować i odcedzić. Osobno stopić
słoninkę. Okrasić nią kopytka na talerzu.
Kluski ziemniaczane
.............................
Składniki:
1 kg ziemniaków
mąka ziemniaczana
1 jajko
Wykonanie:
Ziemniaki ugotować, ostudzić i zemleć. Ułożyć je równo w naczyniu, podzielić
na cztery części nożem, wyjąć ¼ część i dołączyć do reszty, tak aby zostało
puste miejsce w wielkości ¼ ogółu i wypełnić je mąką ziemniaczaną, dodać
jajko i wyrobić ciasto. Formować kulki i na środku robić palcem gniazdko.
Gotować na osolonym wrzątku.
31
Surówki
Surówka z kalarepy
.............................
Składniki:
1 kalarepa
łyżka majonezu
sól, pieprz
Wykonanie:
Kalarepę obrać, zetrzeć na tarce o grubych oczkach.
Dodać majonez, sól, pieprz i wymieszać.
Buraczki
.............................
Składniki:
1 kg buraków ćwikłowych
ocet
sól, pieprz
olej
szczypta cukru
Wykonanie:
Buraczki umyć, obrać i zetrzeć na tarce o dużych oczkach, doprawić
solą, octem, pieprzem i olejem, można dodać szczyptę cukru.
Buraczki można spożyć od razu, albo jako przetwór na zimę.
Buraczki czerwone z majonezem
.............................
Składniki:
1 kg buraczków
1 duża cebula
2 łyżki majonezu
sól, ocet, cukier do smaku
można dodać kminek
Wykonanie:
Buraczki ugotować, obrać i zetrzeć na tarce o dużych oczkach.
Cebulę pokroić drobno. Dodać przyprawy, majonez i wymieszać.
33
Przetwory
Ogórki kiszone
.............................
Składniki:
1 kg ogórków
2 łyżeczki soli
1 l wody
koper
chrzan
liście wiśni lub z czarnej porzeczki
czosnek, gorczyca
Wykonanie:
Do garnka kamiennego lub dużego słoja ułożyć część przypraw, szczelnie
poukładać ogórki, dodać na wierzch resztę przypraw. Zagotować wodę
z solą i zalać ogórki. Przykryć i pozostawić do zakwaszenia na kilka dni.
Ogórki konserwowe
.............................
Składniki:
ogórki
przyprawy: koper, gorczyca biała, chrzan, pieprz czarny,
ziele angielskie, czosnek, liść laurowy
Zalewa:
3 l wody
1,5 szklanki octu
3 łyżki soli
8 łyżek cukru
Wykonanie:
Wszystkie składniki na zalewę zagotować i ostudzić. Ogórki wypłukać i wkładać do
słoików. Do każdego litrowego słoika dać przyprawy i zalać zalewą. Słoiki zakręcić
i pasteryzować około 10 minut.
Buraczki konserwowe
.............................
Składniki:
Wykonanie:
6 kg buraków
Buraki ugotować i zetrzeć.
Wszystkie składniki do zalewy
razem pogotować,
a potem odstawić na 12 godzin.
Zalewę przecedzić i wlać do
startych buraków. Nałożyć do
słoików i gotować 20 min.
Zalewa:
3 szklanki cukru
2 łyżki soli
2 szklanki octu
6 cebul (pokroić)
6 ząbków czosnku (posiekać)
15 listków laurowych
15 ziarenek ziela angielskiego
15 ziarenek pieprzu
6 goździków
35
Buraczki w zalewie
.............................
Składniki:
3 kg małych buraków
1 litr wody
2 łyżki octu
1 łyżeczka soli
2 łyżeczki cukru
Wykonanie:
Wodę, ocet, sól i cukier zagotować i ostudzić. Buraki gotować
w łupinach. Obrać i włożyć do słoików. Zalać ostudzoną
zalewą. Gotować małe słoiki 15 min, a duże 30 min.
Sałatka z ogórków
.............................
Składniki:
Wykonanie:
4 kg ogórków
25 dag cebuli
25 dag marchwi
10 dag pietruszki natki
1 szklanka octu
1 szklanka oleju
½ szklanki cukru
3 łyżki soli
15 ziaren ziela
15 ziaren pieprzu
Ogórki pokroić w plastry,
cebulę i marchew zetrzeć na
tarce, natkę pokroić.
Wszystkie składniki
wymieszać i pozostawić na
2 godziny. Potem wkładać
do słoików
i pasteryzować.
Powidła domowe ze śliwek węgierek
.............................
Składniki:
2 kg śliwek węgierek
60 dag cukru
Wykonanie:
Śliwki węgierki umyć i wypestkować. Włożyć do garnka, podlać ½ szklanki wody
i zagotować, mieszając przez godzinę. W następnym dniu smażyć na wolnym
ogniu również przez godzinę. W trzecim dniu powtórzyć to samo. W czwartym
dniu dodać cukier i przez godzinę smażyć na wolnym ogniu, lekko przestudzić,
nakładać do słoiczków, zamknąć i pasteryzować przez 10-15 min.
36
Domowy majonez
.............................
Składniki:
1 szklanka oleju
1 jajko
troszkę soli
1 łyżeczka octu
Wykonanie:
Wszystkie składniki włożyć do wąskiego
pojemnika i blenderować nie mieszając.
Domowy ser żółty
.............................
Składniki:
1kg białego sera
1l mleka
¼ kostki masła
1jajko
½ łyżeczki sody
2 łyżeczki soli
1 łyżeczka żelatyny
przyprawy (kminek)
Wykonanie:
Do garnka wlać mleko, dodać rozdrobniony ser i podgrzewać aż do powstania
serwatki (nie gotować). Ser przecedzić, przełożyć do rondla
i dodać pozostałe składniki i mieszając podgrzewać do uzyskania jednolitej masy.
Wylać do formy i pozostawić do ostygnięcia.
Smalec
.............................
Składniki:
1 kg łopatki bez kości
1 kg boczku surowego
3 kostki smalcu
3 duże cebule
Sól, pieprz, bazylia
Wykonanie:
Mięso łopatki i boczek zemleć, roztopić dwie kostki smalcu, dołożyć zmielone
produkty i usmażyć na rumiano. Cebulę pokroić w kosteczkę, podsmażyć na
złoty kolor z pozostałym smalcem. Potem wszystko razem połączyć, doprawić do
smaku i jeszcze na chwilę podsmażyć. Ostudzone zlać najlepiej do kamiennego
garnka lub pojemników.
37
Ciasta
Mazurek Orzechowy
Mazurek Orzechowy
.............................
Ciasto:
50 dag mąki
20 dag masła
20 dag cukru pudru
2 jajka
2 łyżki miodu
2 łyżki mleka ciepłego
1 łyżka sody
Posypka na 1 placek:
Masa budyniowa:
20 dag orzechów
grubo posiekanych
10 dag cukru
12 dag masła
2 łyżki miodu
½ l mleka
15 dag cukru pudru
1 czubata łyżka
mąki ziemniaczanej
1 czubata łyżka
mąki pszennej
25 dag masła
Wykonanie:
Mąkę przesiać, dodać sodę i masło, posiekać nożem. Dodać przesiany cukier, jajka. Miód roztopić
w ciepłym mleku, dodać do wszystkiego i zagnieść ciasto. Ciasto podzielić na trzy części, dwie upiec.
Posypka: Wszystko to usmażyć na słabym ogniu, na złoty kolor. Gorące położyć na trzecią część surowego
ciasta, upiec.
Masa: Ugotować gęsty budyń. Ostudzony budyń dodawać po łyżce do masła cały czas ucierając.
Przełożenie placka: Placek – masa – placek – masa – placek z orzechami
39
Mazurek Królewski
.............................
Składniki:
Biszkopt:
Masa budzniowa:
30 dag mąki
15 dag cukru
2 łyżki miodu
1 jajko
15 dag masła
1 łyżka sody
1 łyżka wody
4 jajka
1 szklanka cukru
½ szklanki mąki pszennej
½ szklanki mąki ziemniaczanej
2 łyżki wody
1 łyżka proszku do pieczenia
15 dag cukru
½ l mleka
1 czubata łyżka mąki ziemniaczanej
1 czubata łyżka mąki pszennej
wanilia
25 dag masła
Wykonanie:
Wszystko razem zagnieść i zrobić z tego dwa placki. Upiec.
Biszkopt: Białka ubić, dodać cukier i ubić, a następnie dodać żółtka i ubić. Dodać mąkę, proszek do
pieczenia, wodę i wymieszać. Upiec.
Masa: Ze składników zrobić budyń, ostudzić. Utrzeć masło i dodać budyń.
Przełożenie placka: Ciasto I – masa – biszkopt – masa – ciasto I – polewa
Kruchy placek z jabłkami
.............................
Składniki:
Beza:
5 żółtek
3 szklanki mąki
3 łyżeczki proszku do pieczenia
½ szklanki cukru pudru
25 dag masła
1 kg jabłek
5 białek
1 szklanka cukru
2 łyżki mąki ziemniaczanej
Wykonanie:
Zagnieść ciasto i podzielić na dwie nierówne części i schłodzić w lodówce. Większą część
rozwałkować do blachy i na to pokroić jabłka w kostkę. Z białek ubić pianę, dodać cukier i ubijać,
a na koniec dodać mąkę ziemniaczaną i delikatnie wymieszać. Bezę wyłożyć na jabłka i zetrzeć na
wierzch mniejszą część ciasta. Piec w temperaturze 180 stopni przez około 45 min.
Chrust
.............................
Składniki:
½ kg mąki
5 żółtek
trochę kwaśnej śmietany
sól
łyżka spirytusu lub octu
cukier puder
wanilia
tłuszcz do smażenia (smalec lub olej)
Wykonanie:
Na stolnicy przesiać mąkę, dodać żółtka, sól, spirytus i tyle śmietany, aby ciasto było trochę twardsze niż na
pierogi. Wyrobić, zbić drewnianym wałkiem, aż pojawią się pęcherzyki. Wałkować nieduże cienkie placki
pokrajać na paski, naciąć w środku i przewinąć. Kłaść na mocno rozgrzany olej, smażyć z obu stron na jasno
złoty kolor. Wyjąć na serwetkę, aby obciekło z tłuszczu. A następnie posypać cukrem pudrem wymieszanym
z wanilią.
40
Chrust na piwie
.............................
Składniki:
6 żółtek
1/3 szklanki piwa
mąka - ile zabierze ciasto
Wykonanie:
Na stolnicy przesiać mąkę, dodać żółtka, piwo i wyrobić. Ciasto ma być trochę twardsze niż na pierogi.
Zbić drewnianym wałkiem, aż pojawią się pęcherzyki. Wałkować nieduże cienkie placki pokrajać na
paski, naciąć w środku i przewinąć. Kłaść na mocno rozgrzany oleju, smażyć z obu stron na jasno złoty
kolor. Wyjąć na serwetkę, aby obciekło z tłuszczu. A następnie posypać cukrem pudrem.
Serowiec Kruszonka
.............................
Ciasto:
Masa serowa:
40 dag mąki (2,5 szklanki)
2 jajka
2 łyżki kakao
2 łyżeczki proszku do pieczenia
1 szklanka cukru
20 dag masła
1 kg sera
7 jajek
1/5 szklanki cukru
20 dag masła
2 łyżki mąki ziemniaczanej
wanilia
Wykonanie:
Ciasto:Wszystko razem zarobić i zmrozić. Kiedy będzie zrobiona masa serowa, wyciągnąć ciasto,
podzielić na dwie części. Pierwszą zetrzeć na spód blaszki, nałożyć masę serową, zetrzeć drugą część.
Masa: Ser zmielić, dodać do niego stopniowo masło (zimne), wrzucić żółtka, cukier. Wszystko razem
wymieszać, dodać bakalie, pianę z białek i wymieszać. Piec około 60 minut w temp. 180 stopni.
Sernik
.............................
Składniki:
1 kg sera
10 jaj (żółtka)
½ l śmietany 18 %
6 łyżek mąki ziemniaczanej
1 łyżeczka proszku do pieczenia
1,5 szklanki cukru
3 paczki herbatników lub kruchy spód
Wykonanie:
Ser i żółtka zmiksować. Potem dodać śmietanę i budyń, miksować. Białka ubić
z cukrem, dodać do masy serowej. Dodać proszek do pieczenia i dobrze wymieszać.
Ułożyć herbatniki na blachę i wyłożyć ser. Piec 1 godzinę w temp. 180 stopni.
41
Sernik gotowany
.............................
Ciasto:
Masa serowa:
25 dag masła
3 żółtka i 1 jajko
4 łyżki śmietany
0,5 szkl. cukru
3 szkl. mąki
2 łyżeczki proszku do pieczenia
1 kg sera
1,5 szklanki cukru
3 żółtka
0,5 szklanki mleka
2 łyżki mąki ziemniaczanej
Wykonanie:
Wyrobić ciasto kruche na stolnicy i podzielić je na trzy równe części i je upiec.
Masa: Utrzeć cukier z żółtkami, dodać ser i nadal ucierać. Zagotować masę na małym ogniu, cały
czas mieszając. Kiedy zacznie wrzeć, wlać mleko wymieszane z 2 łyżkami mąki ziemniaczanej
i gotować, aż masa ponownie zacznie wrzeć. Gorącą masę wylać na ciasto.
Przełożenie placka: Ciasto – masa serowa – ciasto – masa serowa – ciasto – polewa
Pempuchy
.............................
Składniki:
½ kg sera białego
5 jajek
mąka
olej do smażenia
cukier puder do posypania
Wykonanie:
Do naczynia włożyć ser, jajka i mąki ile przyjmie, aby zrobiła się gęsta masa.
Olej rozgrzać w rondlu do gorąca, łyżką wkładać masę na rozgrzany olej
i piec na rumiano, jak pączki. Wyciągać na bibułkę, układać na talerz
i posypywać cukrem pudrem.
Ciasto kruche z owocami
.............................
Składniki:
1 masło
4 żółtka do ciasta
4 łyżki śmietany
½ szklanki cukru
3 szklanki mąki
proszek do pieczenia
1 dżem lub owoce
kisiel wiśniowy
4 białka i ½ szklanki cukru
Wykonanie:
Mąkę, masło, żółtka, śmietanę, cukier i proszek zagnieść i wyrobić ciasto. Potem 2/3 ciasta wyłożyć na
blachę, ułożyć na nim owoce. Białka ubić z ½ szklanki cukru, dodać kisiel wiśniowy. Ubite białka wyłożyć
na owoce i na wierzch ułożyć rozwałkowane kawałki z pozostałego ciasta. Piec 40 min.
42
Drożdżowe
.............................
Składniki:
1 kg mąki pszennej
1 ½ szklanki mleka (letnie)
20 dag cukru
4 jajka
15 dag masła
wanilia
7 dag drożdży
Wykonanie:
Żółtka rozkłócić z mlekiem, dodać stopione masło, drożdże rozrobione 4 łyżkami mleka, a następnie
resztę składników. Zrobić gęste ciasto. Z białek ubić pianę i dodać do ciasta. Ciasto zawinąć
w serwetę i włożyć do letniej wody. Gdy wypłynie ciasto podzielić na trzy placki i upiec z dowolnymi
dodatkami.
Drożdżowe z kruszonką
.............................
Ciasto:
Kruszonka:
1 kg mąki
5 dag drożdży
3 łyżki oleju
0,5 szklanki cukru
3 jajka
szczypta soli
0,5 szklanki cukru
15 dag masła
2 łyżki smalcu
0,5 łyżeczki proszku do pieczenia
około 1 szklanki mąki
Wykonanie:
Zrobić zaczyn z drożdży, wody i trochę mąki. Pozostawić do wyrośnięcia. Potem dodać mąkę, olej, jajka,
sól, cukier i wyrobić ciasto, aż będzie odchodziło od ręki. Wyłożyć na wysmarowaną brytfankę. Na wierzch
poukładać owoce, np. śliwki lub jabłka. Osobno zrobić kruszonkę z podanych składników, czyli wszystko
razem wygnieść i wyłożyć grudki na owoce. Piec w piekarniku około 40 minut.
Drożdżowe ze śliwkami
.............................
Ciasto:
Kruszonka:
2,5 szklanki mąki
3 dag drożdży
¾ szklanki mleka
5 czubatych łyżek cukru
3 żółtka
wanilia
1 łyżeczka płaska soli
9 dag mąki (¾ szklanki)
5 dag cukru
wanilia
5 dag roztopionego masła
Wykonanie:
Drożdże rozetrzeć z łyżką cukru, następnie dodać 4 łyżki mleka, odstawić na 10 minut w ciepłym miejscu.
Pozostałe mleko wlać do rondla, dodać masło i cukier postawić na małym ogniu i doprowadzić do
roztopienia masła i cukru. Odstawić do przestudzenia. Do miski przesiać mąkę z solą, dodać mleko
z masłem i cukrem, wyrośnięte drożdże, żółtka, wanilię. Dokładnie wymieszać łyżką. Masa powinna być
dość gęsta. Przykryć ścierką, odstawić na 15 minut. Przełożyć ciasto do formy i wyrównać powierzchnię.
Przykryć ściereczką, odstawić w ciepłe miejsce do ponownego wyrośnięcia na 25-30 minut. Kiedy ciasto
wyrasta przygotować kruszonkę: mąkę wymieszać z cukrem i wanilią wlać gorące masło wymieszać. Piec
40-45 minut w 180 stopniach.
43
Piernik
.............................
Ciasto:
Masa budyniowa:
60 dag mąki
4 całe jajka
15 dag masła
0,5 szklanki cukru
1,5 szklanki miodu
1,5 łyżeczki sody
4 łyżeczki przypraw (goździki,
cynamon, imbir, gałka muszkatołowa,
kardamon, kminek kolendra)
lub przyprawa do piernika
3 szklanki mleka
½ szklanki cukru
2 kopiate łyżki mąki pszennej
1 kopiata łyżka mąki ziemniaczanej
0,5 kg masła
Powidło śliwkowe
do posmarowania placków
Wykonanie:
Ciasto: Masło utrzeć z cukrem, dodać jajka,
miód, przyprawy i mąkę. Zostawić w garnku,
przykryć ścierką na 5 dni (raz dziennie
pomieszać). Ciasto podzielić na trzy części
i upiec w temp. 180 stopni na złoty kolor.
Masa: 2,5 szklanki mleka, cukier zagotować.
0,5 szklanki mleka wymieszać z mąką.
Ugotować budyń. Ostudzić. Utrzeć masło
dodając budyń.
Przełożenie ciasta: Ciasto – powidła – masa –
ciasto – powidła – masa – ciasto – dekoracja
Babka
Babka majonezowa
.............................
.............................
Składniki:
Składniki:
4 jajka
1 szklanka cukru
1 szklanka oleju
1 szklanka wody
2,5 szklanki mąki
wanilia
1 łyżka proszku do pieczenia
5 jajek,
1 szklanka cukru,
½ szklanki mąki ziemniaczanej
½ szklanki mąki
2 łyżeczki proszku do pieczenia
3 łyżki majonezu
Wykonanie:
Wykonanie:
Białka ubić, dodać cukier, jak będą ubite
dodać żółtka i jeszcze ubić. Następnie
wsypać resztę składników i delikatnie
wymieszać. Piec około 30 minut.
Całość dokładnie wymieszać. Podzielić na 2
części. Do drugiej części dodać 3 łyżki
kakao. Wylać do form. Piec około 60 minut
w temperaturze 180 stopni. Posypać całość
cukrem pudrem.
44
Rogaliki drożdżowe
.............................
Składniki:
Wykonanie:
15 dag masła
15 dag smalcu
1 jajko
wanilia
2 szklanki mąki
3 dag drożdży
2 łyżki mleka
szczypta soli
cukier lub posiekane orzechy włoskie
Drożdże rozpuścić w mleku, dodać łyżkę
mąki, odstawić do wyrośnięcia. Masło,
smalec posiekać z mąką, jajkiem, wanilią,
dodać szczyptę soli, wlać wyrośnięty
rozczyn drożdżowy i wyrobić ciasto.
Formować małe rogaliki, namaczać
w cukrze lub orzechach z jednej strony
i układać na blaszce, gdy podrosną piec
w piekarniku na rumiano w temperaturze
180 stopni.
Ciasteczka serowe
.............................
Składniki:
Wykonanie:
25 dag masła
25 dag białego sera
25 dag mąki
0,5 łyżeczki proszku do pieczenia
Z wszystkich składników wyrobić ciasto.
Rozwałkowywać, szklanką wykrawać kółka,
wkładać po ósemce jabłka i złożyć. Układać
na posmarowanej blaszce i piec na złoty
kolor.
Szarlotka z masą budyniową
.............................
Ciasto ciemne:
Ciasto jasne:
4 jajka
4 łyżki cukru
4 łyżki mąki
łyżeczka proszku do pieczenia
2 łyżki kakao
4 jajka
4 łyżki cukru
4 łyżki mąki
łyżeczka proszku do pieczenia
Masa jabkowa:
2 kg jabłek
żelatyna
(3 galaretki zielone)
Masa budyniowa:
1,5 kostki masła
0,5 litra mleka
¾ szklanki cukru
2 łyżki mąki ziemniaczanej
2 łyżki mąki pszennej
Wykonanie:
Ciasto ciemne:
Ubić białka na sztywną pianę,
dodaćcukier. Ubijać do
rozpuszczenia cukru,następnie
dodać żółtka i dalej ubijać.Dodać
mąkę, proszek do pieczenia, kakao
i delikatnie wymieszać. Wylaćciasto
na blaszkę wyłożoną papierem do
pieczenia. Ciasto piec 20 minut
w temperaturze 180 stopni.
Ciaso jasne:
Ubić białka na sztywną pianę,
dodaćcukier. Ubijać do
rozpuszczenia cukru,następnie do
45
dać żółtka i dalej ubijać.Dodać
mąkę, proszek do pieczenia
i delikatnie wymieszać. Wylać
ciasto nablaszkę wyłożoną
papierem dopieczenia. Ciasto piec
20 minut w temperaturze 180
stopni.
Masa jabłkowa:
Jabłka obrać i usmażyć na koniec
dodać galaretki, rozpuścić.
Masa budyniowa:
Większą część mleka z cukrem
ugotować, resztę składników
wymieszać z pozostałą ilością
mleka i wlać do gotującego się
mleka.Ostudzić zrobiony budyń.
Masło ucierać i stopniowo
dodawać do niegobudyń. Ucierać
na gładką masę. Na ciemny
biszkopt dać tężejące jabłka, na
jabłka jasny biszkopt. Nawierzch
jasnego wykładamy masę
i dekorujemy według uznania.
Nalewki
Nalewka z dzikiej róży
.............................
Składniki:
2 l zmrożonej dzikiej róży
1 kg cukru
3l wody przegotowanej
1 kieliszek spirytusu
Wykonanie:
Owoce zmrożonej dzikiej róży umyć, wsypać do 5 litrowego dymiona i zasypać ½ kg cukru,
potrząsać raz dziennie przez dwa dni, aby cukier się rozpuścił. Po dwóch dniach wlać wodę
gotowaną, zamieszać, założyć rurkę, pozostawić na miesiąc. Po tym czasie zagotować pozostały
cukier. Przez szmatkę przecedzić zawartość z dymiona, owoce wyrzucić, a do zrobionej nalewki
dodać zagotowany, wystudzony cukier, wymieszać i dodać spirytus. Założyć z powrotem rurkę, jak
przestanie chodzić, zlać do butelek albo pozostawić w dymionie i wynieść do chłodnego miejsca,
aby leżakowało.
Nalewka z pigwy
.............................
Składniki:
½ l wódki
½ l spirytusu
1 kg cukru
60 dag owoców pigwy
Wykonanie:
Umyte owoce przekroić na połówki, wydrążyć gniazda nasienne. Pokroić na drobne części.
Następnie włożyć do słoja, zasypać cukrem i zalać alkoholem, żeby owoce nie sfermentowały.
Słój odstawić na 4 tygodnie. Codziennie należy wstrząsnąć kilkakrotnie słojem. Po tym czasie
przecedzić. Zlać do butelek i odstawić na pół roku, aby nalewka dojrzała.
Nalewka malinowa
.............................
Składniki:
1,5 kg dojrzałych malin lub jeżyn
1 kg cukru
1 l spirytusu
laska wanilii
Wykonanie:
Dojrzałe owoce bez szypułek zmiksować, dodać cukier i cukier waniliowy. Przełożyć do słoja,
przykryć gazą i zostawić na 2 dni w ciepłym, słonecznym miejscu. Po dwóch dniach dodać
spirytus i dobrze wymieszać, zostawić na 3 dni. Po trzech dniach zlać przez gazę i odstawić do
sklarowania. Po kilku dniach przecedzić przez filtr rozlać do butelek i odstawić na 6 miesięcy.
47
Jałowcówka
.............................
Składniki:
35 dag suszonych lub
75 dag świeżych jagód jałowca
2 łyżki cukru
1 l czystej wódki
Wykonanie:
Owoce opłukać osączyć i przełożyć do gąsiorka lub dużego słoja. Dodać cukier i wódkę.
Szczelnie zamknąć i odstawić w ciemne chłodne miejsce na 6 tygodni, co 2-3 dni potrząsać. Po
sześciu tygodniach zlać płyn znad owoców i odstawić na 2 tygodnie do sklarowania. Po tym
czasie przefiltrować, dodać do owoców i odstawić w ciemne miejsce na 3 miesiące. Po tym
czasie jałowcówka ma właściwy smak.
Kminkówka
.............................
Składniki:
0,5 l spirytusu
1 szklanka wody
25 dag cukru
1-2 łyżki świeżych zielonych nasion kminku
Wykonanie:
Kminek opłukać na sitku. Wodę zagotować z cukrem, ostudzić, połączyć ze spirytusem
i zalać kminek w słoju. Odstawić na 1 tydzień. Po tym czasie przefiltrować i zlać do
butelek, odstawić na 2-3 tygodnie. Doskonała po sutym i tłustym posiłku.
Nalewka z winogron i liści wiśni
.............................
Składniki:
2,5 l wody
450 liści wiśni
2 kg winogron ciemnych
1,5 l spirytusu
1,5 łyżki kwasku
2,5 kg cukru
Wykonanie:
Winogrono od chwili zagotowania, gotować pod przykryciem 40 min. Przecedzić
przez gęste sito lub gazę, aby został czysty płyn. Do płynu dodać kwasek i cukier.
Rozmieszać i dolać spirytus. Jeszcze raz wymieszać, rozlać do butelek i zostawić
do leżakowania na 6 mies.
48
Nalewka z wiśni
.............................
Składniki:
100 liści wiśni
1 kg wiśni z pestkami
¾ l spirytusu
1 l wody
Wykonanie:
Wiśnie z liśćmi zagotować w 1 l wody, od chwili zagotowania gotować 10 min. Przecedzić
przez gęste sito, dodać cukier, rozmieszać. Dolać do przestudzonego płynu spirytus
rozmieszać i rozlać do butelek. Zostawić na 2 miesiące do leżakowania.
Śliwowica
.............................
Składniki:
1 kg wypestkowanych węgierek
½ l wódki
½ l spirytusu
½ kg cukru
Wykonanie:
Śliwki włożyć do słoja, zalać wódką i spirytusem. Zamknąć i odstawić na kilka dni w słoneczne,
a następnie w chłodne miejsce. Po paru dniach płyn zlać, a owoce zasypać cukrem i odstawić na
1 miesiąc w ciepłe miejsce. Uzyskany likier przecedzić i połączyć z wcześniej uzyskaną nalewką, zlać do
butelek.
Staropolski likier wiśniowy
.............................
Składniki:
dowolna ilość wiśni
spirytus
cukier
woda
Wykonanie:
Dowolną ilość wiśni włożyć do dużego słoja lub gąsiora i zalać spirytusem, tak aby były przykryte.
Dobrze zamknąć i odstawić w ciemne miejsce najwyżej na 1 miesiąc. Po tym czasie zlać nalewkę przez
filtr. Na każdy 1 litr nalewki zrobić syrop z 1 kg cukru i ½ l wody. Przestudzonym syropem zalać wiśnie
i odstawić na następne 2 tygodnie. Po tym czasie zlać syrop i połączyć z wcześniej zlaną nalewką.
Mieszać ostrożnie dolewając nalewkę do syropu. Dobrze połączone zlać do butelek. Najlepsze do
spożycia po 3 miesiącach.
49
Informacje
o regionie
Gmina Alwernia
Malowniczo położona na styku dwóch jednostek geomorfologicznych:
Grzbiecie Tenczyńskim, będącym częścią Jury Krakowsko –
Częstochowskiej oraz Dolinie Górnej Wisły, należącej do Kotliny
Oświęcimskiej. Prawie dwie trzecie obszaru gminy, ze względu na
wartości przyrodnicze, duże obszary leśne i piękne widoki, należy do
Jurajskiego Parku Krajobrazowego i objęte jest strefą krajobrazu
chronionego.
Alwernia to znane od dawna, miejsce pielgrzymek do barokowego
klasztoru OO. Bernardynów z cudownym obrazem Jezusa Miłosiernego
„Ecce Homo”. Co roku w oktawę Bożego Ciała odbywa się tu odpust
zwany „Strzelanką alwernijską” - od dawnego zwyczaju strzelania
z moździerzy. Inne zabytkowe kościoły to Kościół w Porębie Żegoty p.w.
św. Marcina i Małgorzaty, gdzie na przełomie XIX -XX wieku przeniesiono
marmurowe ołtarze pochodzące z Katedry Wawelskiej oraz Zespół
Kościoła Parafialnego p.w. św. Wawrzyńca w Regulicach, w którym
znajdują się zabytkowe organy.
W Alwerni znajduje się najstarsze w Polsce Małopolskie Muzeum
Pożarnictwa z wyjątkowo cennymi eksponatami wozów konnych z lat
1910-1913, oraz samochodów pożarniczych: „mercedes” z 1926 r., fiat typu
621 L z 1938 r. oraz zrekonstruowany dodge z 1942 r.
W gminie Alwernia można zobaczyć obiekty zarówno zabytkowe takie jak
np. ruiny Pałacu rokokowo-klasycystycznego Szembeków w Porębie
Żegoty z XVIII w. oraz bardzo nowoczesne na miarę XXI w. czego
przykładem jest widoczny od strony autostrady A4 niezwykły kompleks
13 kopuł Wytwórni filmowej Alvernia Studios w Nieporazie.
Niebywałą atrakcję stanowi „Ekomuzeum Alwernia” obejmujące rynek
w Alwerni z unikatowymi domami podcieniowymi z XIX i XX wieku,
Warsztat rzemiosła garncarskiego z Izbą Tradycji Regionalnych
w Regulicach oraz Zespół osobliwości geologiczno-przyrodniczych Jury
(arkoza kwaczalska, Skały Gaudynowske i krasowe źródełka w Brodłach
i Regulicach).
Przez Alwernię prowadzą liczne szlaki piesze i rowerowe wiodące obok
zabytków historii i przez najciekawsze zakątki gminy:
lokalne: szlak czerwony, pomarańczowy, czarny „Dwa zamczyska
i pierścień Regulic”
regionalne: Szlak Papieski, Szlak Architektury Drewnianej
międzynarodowe: Kraków –Morawy-Wiedeń Greenways, Eurovelo R4,
Szlak Maryjny
Ciekawą ofertę dla turystów poszukujących ciszy, przyjaznej atmosfery
i wiejskiego klimatu stanowi duża ilość terenów zielonych, popularne
kąpielisko na zalewie „Skowronek” w Alwerni z zapleczem rekreacyjnosportowym, łowiska dla wędkarzy nad Wisłą. Mile widziani goście znajdą
tu wspaniałe miejsca do rekreacji i odpoczynku.
Zapraszamy do Gminy Alwernia – wszystkich pragnących wypocząć,
zwiedzić przepiękne okolice i spotkać się z lokalną kulturą i tradycją.
KULTURA i TRADYCJA
W Gminie Alwernia działa sześć Kół Gospodyń Wiejskich: w Grojcu,
Kwaczale, Mirowie, Nieporazie, Okleśnej i Regulicach. Działają prężnie
w upowszechnianiu kultury i tradycji polskiej wsi oraz w krzewieniu
folkloru. Mówią gwarą, odśpiewują przyśpiewki i piosenki związane
z życiem na wsi, przygotowują regionalne potrawy, wykonują rękodzieło
ludowe: hafty, kwiaty bibułkowe, szydełkowe robótki. Swoimi
umiejętnościami chwalą się na dożynkach, imprezach sołeckich,
gminnych, czy regionalnych. Biorą udział w konkursach kulinarnych,
kiermaszach świątecznych, wystawach rękodzieła kultywując i promując
zanikające już tradycje, aby zachować je dla następnych pokoleń.
Tradycje regionalne i folklor podtrzymywane są również dzięki zespołom
ludowym działającym w sołectwach Gminy Alwernia. Odnoszą one
sukcesy na przeglądach regionalnych i ogólnopolskich, rozsławiając
i promując naszą Małą Ojczyznę. Są to:
- Stowarzyszenie Krzewienia Kultury Ludowej Teatr "Tradycja"
z Okleśnej.
Stowarzyszenie liczy kilkadziesiąt osób, skupia artystów ludowych oraz
artystów amatorów. Teatr posiada grupy śpiewacze: żeńską i męską oraz
teatralne: dorosłych i dzieci. Inspiracją do działalności jest pasja
kultywowania tradycji teatralnych i artystycznych gminy.
Teatr Tradycja występuje na estradach, na dożynkach, imprezach
gminnych,
średnio 40 razy w roku, zdobywając liczne nagrody
i wyróżnienia. Repertuar stanowią piosenki, kabarety oraz widowiska
z miejscowymi obrzędami od Bożego Narodzenia do Wielkanocy, jak
również obrzędami "Majówki" i "Kalwaryjki". Teksty przedstawień
i występów oparte są na podstawie tych zapamiętanych przez
najstarszych mieszkańców gminy.
- Zespół Pieśni i Tańca "Krakowiaczek" z Grojca
Zespół pielęgnuje tradycje i prezentuje piękno kultury ludowej wielu
polskich regionów a przede wszystkim regionu krakowskiego. Ma już
liczne osiągnięcia i uczestniczył w wielu festiwalach m.in. w Bułgarii,
Francji, Nowym Sączu, Łoniowej, Wygiełzowie.
- Zespół Ludowy Mirowianie
Zespół występuje na licznych imprezach i
przeglądach
folklorystycznych, przedstawia tradycyjne obrzędy i przyśpiewki ludowe
naszego regionu.
- Zespół Dziecięcy „Teatrzyk Pod Chmurką” z Mirowa
Zespół kultywuje rodzime tradycje ludowe oraz rozwija pasje teatralne
zrzeszonych dzieci. Uczestniczy w przeglądach i konkursach związanych
z obrzędami, zwyczajami i tradycjami ludowymi oraz występuje na
imprezach gminnych i regionalnych.
LOKALNE RZEMIOSŁO
- PRACOWNIA RZEŹBY RĘCZNEJ I GALERIA DRZEWIEJ
Zofia i Edward Góreccy, Poręba Żegoty
- WARSZTAT GARNCARSKI
Jan Głuszek, Brodła
WARTO ZOBACZYĆ
- Barokowy klasztor i kościół oo. Bernardynów w Alwerni
- Ekomuzeum Alwernia - Zabytkowy zespół urbanistyczny Alwerni,
osobliwości geologiczno-przyrodnicze Jury, rzemiosło i tradycje
- Małopolskie Muzeum Pożarnictwa w Alwerni
- Zespół pałacowo- parkowy w Porębie Żegoty.
- Kościół w Porębie Żegoty pw. św. Marcina i Małgorzaty
- Zespół Kościoła Parafialnego pw. św. Wawrzyńca w Regulicach.
- Platformy widokowe: na Wzgórzu "Kamionka" w Kwaczale, na Wzgórzu
„Chełm” w Podłężu, na Wzgórzu "Grzmiączka" w Regulicach, w Grojcu
WARTO WIEDZIEĆ
- Z Alwerni pochodzą bracia: Andrzej Grabowski (aktor) i Mikołaj
Grabowski (aktor, reżyser)
- Alwernia słynie jako ośrodek kultu obrazu Pana Jezusa Ecce Homo.
Słynące z licznych przypadków łask i cudów dzieło znajduje się w ołtarzu
specjalnej kaplicy kościoła pw. Stygmatów św. Franciszka przy klasztorze
OO. Bernardynów w Alwerni.
- W klasztorze OO. Bernardynów mieszkańcy Alwerni przedstawiają
Misteria Bożego Narodzenia i Męki Pańskiej. Co roku w oktawę Bożego
Ciała odbywa się tu odpust, tzw. „Strzelanka Alwernijska” - swoją nazwę
zawdzięcza głośnym zwyczajom strzelania na wiwat ze specjalnych
moździerzy
- Obok klasztoru znajduje się najgłębszy wąwóz lessowy w Polsce - ma 15
m głębokości
- W Kościele w Porębie Żegoty znajdują się marmurowe ołtarze
pochodzące z Katedry Wawelskiej, a przeniesione tu na przełomie XIX -XX
wieku.
- Od strony północnej Grojca tuż przy autostradzie A4 znajduje się
wyrobisko starego kamieniołomu wapienia z dobrze zachowanym
korpusem pieca do wypalania wapna.
- W 1676 w Alwerni przebywał Jan III Sobieski jadący z Częstochowy do
Krakowa, a w 1787 roku Stanisław August Poniatowski podróżując po kraju
odwiedził klasztor OO. Bernardynów w Alwerni i zatrzymał się
w pobliskiej Porębie Żegoty.
- „Matką Chrzestną” miasta Alwernia jest Ewa Wachowicz – miss Polonia
1992 roku, a obecnie autorka programu kulinarnego TV „Ewa gotuje”
„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”.
Publikacja „Smaki Alwerni” współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach działania „Wdrażanie
Lokalnych Strategii Rozwoju - „Małe projekty” Osi IV Leader, Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 20072013. Instytucja zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 - Ministerstwo
Rolnictwa i Rozwoju Wsi
ŁĄCZY
nas tradycja