Metody aktywizujące w szkoleniach – praktyczny poradnik Dyskusja

Metody aktywizujące w szkoleniach – praktyczny poradnik
Dyskusja jest niezbędnym elementem warsztatu szkoleniowego. Wiele jest przesłanek do
inicjowania dyskusji podczas warsztatów i wiele jest technik dyskutowania, które z
powodzeniem możemy wykorzystywać. Ich wykorzystanie uzależniamy zazwyczaj od celu,
który sobie stawiamy.
Bez względu na rodzaj wykorzystywanej przez nas techniki dyskusji,
każdorazowo
powinniśmy ustalić z grupą szkoleniową reguły konwersacji, które podczas dyskusji będą
obowiązywać.
•
Mów tyle ile potrzeba
•
Mów prawdę
•
Mów na temat
•
Mów zrozumiale.1
Prawidłowe przeprowadzenie dyskusji wymaga od nas, trenerów kilku istotnych zabiegów.
Po pierwsze musimy ustalić czy celem przeprowadzenia dyskusji podczas zajęć jest
pogłębienie wiedzy, czy też uzgodnienie wspólnego stanowiska osób biorących udział w
dyskusji. Po wtóre musimy dokonać wyboru tematu dyskusji. Następnie przeanalizować
materiał i zastanowić się jakie zachowania uczestników w toku dyskusji mogą się ujawnić.
Końcową fazą jest przygotowanie scenariusza , dzięki któremu nie zboczymy z drogi do
celu.”2
Jakie są zalety dyskusji?
•
dyskusja aktywizuje uczestników,
•
daje szanse ujawnienia poglądów, uczy kontrolowania emocji.
Wielokrotnie podczas wspólnych sesji wymienialiście w trakcie dyskusji doświadczenia
zawodowe i życiowe. Byliście dla siebie wzajemnie nauczycielami. Podczas dyskusji
ujawniały się podobieństwa i różnice między uczestnikami. Dla nas, trenerów jest to
nieocenione źródło informacji o postawach uczestników i procesach zachodzących w grupie.
Jakie są wady dyskusji?
•
nie wszyscy uczestnicy szkolenia w jednakowym stopniu angażują się w dyskusję.
1
Op.cit, Kossowska, M., Jarmuż,S., Witkowski, T., Psychologia dla trenerów., Wolters
Kluwers Polska Sp. z o.o., Kraków 2008, s. 162
2
Kozak, A., Łaguna, M., Metody prowadzenia szkoleń czyli niezbędnik trenera. Gdańskie
Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2008, s. 71 – 72.
kontrowersyjne tematy mogą wywołać trudne do opanowania emocje, które mogą
•
rzutować na atmosferę w grupie podczas całej sesji szkoleniowej
Jak zaktywizować osoby , które nie lubią być narażone na ekspozycję publiczną?
W celu aktywizacji wycofanych możemy posłużyć się choćby techniką Sztafety.
Przypominam, że
zgodnie z zasadami organizacji Sztafety, najpierw podajemy temat
dyskusji, a następnie prosimy uczestników o wybieranie osób, które będą kontynuować
wypowiedź po zakończeniu wypowiedzi poprzednika. Ustalamy, również zasadę nie
przekraczania określonego czasu wypowiedzi, wprowadzamy zakaz powtarzania argumentów
poprzedników.
Możemy również zastosować metodę, którą można humorystycznie nazwać „talonem na
glos”
3
Przed rozpoczęciem dyskusji rozdajemy uczestnikom przygotowane przez nas na
kartkach talony o różnych nominałach np. 10 lub 20 s. Ilość talonów i wartość nominałów
zależeć będzie od wielkości grupy szkoleniowej i czasu jaki na dyskusje chcemy przeznaczyć.
Ważne by każdy
uczestników otrzymał talony w takiej samej liczbie i o takiej samej
wartości. Ustalamy, że po zabraniu głosu trener wskazuje każdej z osób dyskutujących jaki
talon powinna odłożyć np. na brzegu stołu. Ci którzy wykorzystali swoją pulę nie mogą już
brać udziału w dyskusji. Osobie, która zostanie z ostatnim talonem na sali przypada w tym
wypadku zadanie podsumowania dyskusji.
Jak uporządkować dyskusję w grupie, która uwielbia mówić – niestety nie zawsze na temat?
Proponuję abyście zastosowali zasadę „wyklaskiwania” gaduł przez grupę, kiedy ci łamią
limity czasowe przeznaczonego na poszczególne wypowiedzi. Pamiętajcie jednak , że
musimy tutaj być roztropni i zasadę „wyklaskiwania” wprowadzać w grupach, w których
uczestnicy dobrze się znają i akceptują a temat dyskusji nie dotyka problemów budzących
duże emocje. W innym wypadku taka forma odbierania głosu, przez niektóre osoby może być
nieprzychylnie przyjęta a wyklaskani mogą w ogóle wycofać się z udziału w dyskusji. Zasadę
„ wyklaskiwania” można wykorzystać podczas ćwiczeń z zarządzania czasem w szkoleniach
z komunikacji.
Uzupełniając nasze warsztaty szkoleniowe proponuje wam wykorzystanie kilku bardzo
interesujących wariantów dyskusji :
3
Arends, R., I., Uczymy się nauczać. Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa
1994, s.374.
Dyskusja wielokrotna składa się z trzech faz. W fazie pierwszej podajemy problem, dzielimy
uczestników na mniejsze grupy, podajemy źródła informacji. Faza druga to etap dyskusji w
małych grupach. W tej fazie każda z grup dokonuje wyboru rozwiązania problemu . Faza
ostatnia ma charakter dyskusji plenarnej. W tej fazie grupy prezentują wypracowane przez
siebie rozwiązania, uzasadniając korzyści z przyjęcia tych rozwiązań. Następnie uczestnicy
wspólnie dokonują wyboru optymalnego rozwiązania.4
Dyskusja punktowana polega na punktowaniu uczestników dyskusji przez obserwatorów w
trakcie jej trwania. Po zakończeniu dyskusji uczestnicy otrzymują informacje od
obserwatorów . Każdej z osób biorących udział w dyskusji przysługuje określony limit
czasowy. Trener podczas trwania dyskusji pełni funkcję kontrolującego przestrzeganie zasad.
Ustala temat i plan dyskusji. Przygotowuje arkusze oceny dla obserwatorów. Podczas sesji
szkoleniowej taka forma dyskusji powinna zająć nie więcej niż 20 minut. Na koniec jej
przebieg powinien zostać szczegółowo omówiony. Wypowiadają się tak uczestnicy dyskusji,
jak i
obserwatorzy. Trener zaś dokonuje podsumowania idei i wniosków, które
wykrystalizowały się podczas dyskusji.5
Dyskusja panelowa zakłada udział ekspertów i widowni. Podczas szkolenia jeśli nie mamy
możliwości zaproszenia do dyskusji autorytetów w danej dziedzinie
tą rolę możemy
powierzyć wybranym uczestnikom , których kompetencje w danej dziedzinie są większe niż
pozostałych. Dyskusja panelowa składa się z dwóch faz. W
fazie pierwszej
eksperci,
autorytety w danej dziedzinie wymieniają w trakcie dyskusji swoje poglądy. Uczestnicy
szkolenia przysłuchują się dyskusji eksperckiej. Część druga to faza aktywnego uczestnictwa
grupy, zadawania pytań formułowania wniosków. W tej fazie audytorium
może
ustosunkować się do poglądów formułowanych przez ekspertów wybierając np. w drodze
glosowania pogląd najbardziej przekonywujący. Rolą trenera jest czuwanie nad przebiegiem
dyskusji, pilnowanie czasu wypowiedzi ekspertów. Na koniec trener powinien podsumować
wnioski płynące z dyskusji.6
4
Bereźnicki, F., Dydaktyka kształcenia ogólnego. Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2001, s. 286.
5
pod. red. Owczarz, M., Poradnik Edukatora. Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli,
Warszawa 2005, s.198.
6
Kozak, A., Łaguna, M., Metody prowadzenia szkoleń czyli niezbędnik trenera. Gdańskie
Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2008, s. 85 – 86.