UZBROJONA BOGINI

Lucyna Kostuch
UZBROJONA
BOGINI
Żeńskie bóstwa wojenne
w historii starożytnych Greków
Wydawnictwo
Uniwersytetu Jana Kochanowskiego
Kielce 2012
Spis treści
Wstęp
...........................................................
7
Rozdział I
Źródła wojny w koncepcji Hellenów jako formy boskiej i ludzkiej aktywności
Boski mechanizm wojny
Sakralizacja wojny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wojna w strukturze boskiego świata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Początki wojny w świecie ludzkim
Wojna a narodziny ludzkości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wojna a narodziny kultu bogów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wojna a cywilizacja w wyobrażeniu Greków
Wojna a helleński model kultury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wojna a dobrobyt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pozamilitarne funkcje broni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wojna jako religijne kontinuum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17
20
25
30
31
37
41
44
Rozdział II
Pojęcie żeńskiego bóstwa wojennego w kontekście greckiej formuły boskości
Militarne podstawy boskiej dychotomii płci
Znaczenie boskiej płci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Boska płciowość a walka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podział boskich funkcji a walka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Żeńska istota boska w ramach militarnej struktury świata
Kategorie istot żeńskich. Obszar boskości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Czyn zbrojny a ontologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Żeńskie bóstwo wojenne
Pojęcie bóstwa wojennego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dynamika wyobrażeń o żeńskich bóstwach wojennych . . . . . . . . . . . . . . . . .
47
52
55
57
63
71
76
Rozdział III
Grecka bogini między polowaniem a wojną
Polowanie a wojna
„Zwierzęcy” charakter greckiej wojny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Symboliczne znaczenie polowania w kontekście militarnym . . . . . . . . . . . . .
83
86
6
SPIS TREŚCI
Łowczyni – wojowniczka
Walcząca samica w greckich koncepcjach przyrodniczych . . . . . . . . . . . . . . .
Żeńska istota boska w świecie walczących zwierząt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zwierzęta w służbie militarnej bogini . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wschodnia analogia czy wpływy?Zwierzę jako część wojennego rynsztunku
bliskowschodnich bogiń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
88
89
93
104
Rozdział IV
Uzbrojenie żeńskich istot boskich
Boski arsenał
Pojęcie boskiej broni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Żeńskie bóstwa a broń na polu bitwy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Elementy uzbrojenia żeńskich istot boskich
Różnorodne funkcje poszczególnych elementów uzbrojenia . . . . . . . . . . . . .
Elementy uzbrojenia tzw. mykeńskiej bogini wojowniczki . . . . . . . . . . . . . . .
Tarcza – pancerz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Włócznia – miecz – strzała – topór . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hełm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
113
116
122
123
130
140
149
Rozdział V
Militarne funkcje żeńskich istot boskich
Żeńskie bóstwo a pamięć o wojnie
Symbolika czynu wojennego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Staranie bogiń o poległych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wojenna Mnēmosynē . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Upamiętnienie czynu wojennego w kulcie bogiń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Żeńskie bóstwo a opieka nad bronią
Obieg metali i broni w basenie Morza Egejskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Opieka bogiń nad transportem metalu i broni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Eksponowanie broni na cześć bogiń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przechowywanie broni przez boginie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
151
153
156
162
170
173
182
186
Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
191
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Indeks żeńskich postaci pojawiających się w militarnym kontekście . . . . . . . . . . . .
Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wykaz ilustracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
201
229
233
243