Uwagi do projektu ustawy o prawach konsumenta

Uwagi do projektu ustawy o prawach konsumenta

Uwagi Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji [PIIT]
do projektu ustawy o prawach konsumenta druk nr 2076
1. Definicja lokalu przedsiębiorstwa (art. 2 pkt. 3)
Projektowana definicja lokalu przedsiębiorstwa określona w art. 2 pkt. ustawy została
ograniczona jedynie do odtworzenia definicji zawartej w art. 2 pkt. 9 Dyrektywy
2011/83/UE, należy jednak wskazać, iż w praktyce obrotu prawnego z udziałem osób
działających w imieniu lub na rzecz przedsiębiorcy wymagane jest bardziej precyzyjne
zdefiniowanie lokalu przedsiębiorstwa. W celu usunięcia wątpliwości proponuje się aby
pkt. 3 w art. 2 projektu ustawy został uzupełniony o podpunkt c) odpowiadający
ostatniemu zdaniu motywu 22 Dyrektywy 2011/83/UE (dalej: Dyrektywa):
c) miejsce prowadzenia działalności osoby działającej w imieniu lub na rzecz przedsiębiorcy
2. Definicja trwałego nośnika (art. 2 pkt. 4)
Proponujemy aby definicja trwałego nośnika zawarta w ustawie została zbliżona do
definicji z powodzeniem już wprowadzonych do polskiego porządku prawnego np.
zawartej w ustawie z dnia 16 września 2011 r. o ochronie praw nabywcy lokalu
mieszkalnego lub domu jednorodzinnego (ustawa deweloperska).
Zgodnie z definicją zawartą w Art. 3 ust. 9 ustawy deweloperskiej trwałym nośnikiem
informacji jest materiał lub urządzenie umożliwiające przechowywanie przez czas
niezbędny, wynikający z charakteru informacji oraz celu ich sporządzenia lub przekazania,
zawartych na nim informacji w sposób uniemożliwiający ich zmianę lub pozwalający na
odtworzenie informacji w wersji i formie, w jakiej zostały sporządzone lub przekazane.
Proponowana zmiana brzmienia definicji trwałego nośnika przewiduje otwarty katalog
środków i materiałów mogących stanowić trwały nośnik informacji. W związku z tym
każdy materiał lub urządzenie służące do przechowywania danych może być stosowane
jako nośnik informacji, pod warunkiem, że spełnia wymogi „trwałości” ochrony
rejestrowanych danych.
Do trwałych nośników można więc zaliczyć w szczególności:
• papier z wydrukiem komputerowym, jeśli cechy jakościowe papieru i tuszu pozwolą
na odczytanie zawartości wydruku do końca okresu wymaganego do
przechowywania danych,
Uwagi PIIT do projektu ustawy o prawach konsumenta [druk 2076], 2014-02-18
Strona 1
•
•
•
dyski optyczne (CD-ROMy) oraz inne nośniki komputerowe, które umożliwiają
jednokrotne zapisanie danych i wielokrotne ich odczytywanie (np. mikrofilmy),
stronę internetową, odpowiadającą wymogom trwałości nośnika danych, czyli
zapewniającą nabywcy dostęp do danych przechowywanych w niezmienionej
postaci przez odpowiednio długi okres.
pocztę elektroniczną oraz hiperłącza do dysku wirtualnego
W dobie szybkiego rozwoju informatyzacji oraz sieci internetowej, pierwszorzędne
znaczenie zyskują dyski wirtualne oraz strony internetowy, które dostosowane do
kryteriów ochrony danych, mogą efektywnie spełniać zadania trwałego nośnika danych.
Postęp techniczny i szybkie zmiany nowych technologii umożliwiają bowiem tworzenie
takich stron internetowych, które mogą gwarantować, że informacje, bez poddawania ich
kontroli konsumenta, mogą być przechowywane, dostępne i odtwarzane przez konsumenta
w odpowiednio długim czasie.
Pojęcie trwałego nośnika informacji znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Trybunału
Sprawiedliwości UE (np. wyrok z dnia 27 stycznia 2010 r. 2010/C 305/09).
Proponuje się zatem następującą treść art. 2 pkt 4 projektu:
4) trwały nośnik - materiał lub narzędzie umożliwiające konsumentowi lub przedsiębiorcy
przechowywanie informacji kierowanych osobiście do niego, w sposób umożliwiający
dostęp do informacji w przyszłości przez czas odpowiedni do celów, jakim te informacje
służą, i które pozwalają na odtworzenie informacji w niezmienionej postaci. Takie nośniki
powinny obejmować w szczególności papier, pamięć USB, płyty CD-ROM, DVD, karty
pamięci lub dyski twarde komputerów, pocztę elektroniczną a także hiperłącza do dysku
wirtualnego lub strony internetowej.
3. Wyłączenie stosowania przepisów ustawy dla telekomunikacyjnych usług
przedpłaconych (art. 3 ust. 1 pkt 6)
Projektowane brzmienie art. 3 ust. 1 pkt. 6 ustawy wyłącza stosowanie ustawy dla umów
zawieranych w celu wykonania jednorazowego połączenia telefonicznego, internetowego
lub faksowego przez konsumenta.
W tym kontekście należy uwzględnić motyw 11 Dyrektywy, który stanowi, iż przepisy nie
powinny naruszać przepisów Unii dotyczących sektorów szczególnych, między innymi
sektora łączności elektronicznej, w związku z czym zasadna jest zmiana projektowanego
brzmienia Art. 3 ust.1 pkt. 6 w celu objęcia wyłączeniem także usług przedpłaconych
świadczonych w publicznej sieci telekomunikacyjnej, o których mowa w art. 56 ust. 2
ustawy Prawo telekomunikacyjne. Proponuje się następujące brzmienie art. 3 ust. 1 pkt. 6
ustawy:
6) zawieranych z dostawcą usług w rozumieniu art. 2 pkt 27 lit. a ustawy z dnia 16 lipca
2004 r. – Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz. 1800, z późn. zm.) za pomocą aparatu
Uwagi PIIT do projektu ustawy o prawach konsumenta [druk 2076], 2014-02-18
Strona 2
publicznego w celu skorzystania z takiego aparatu lub przez dokonanie czynności
faktycznych obejmujących w szczególności umowy o świadczenie usług przedpłaconych
świadczonych w publicznej sieci telekomunikacyjnej.
4. Celowość projektowanego art. 6 ustawy
Projekt ustawy przewiduje wprowadzenie art. 6 nakazującego stosowanie przepisów
dotyczących umów zobowiązujących do przeniesienia własności do umowy, na mocy
której przedsiębiorca jest zobowiązany do przeniesienia własności rzeczy i wykonania
usługi. Należy wskazać, iż projektowane brzmienie przepisu nie znajduje odzwierciedlenia
w przepisach Dyrektywy. Ponadto w uzasadnienie projektu ustawy nie zostało wskazane
jaki cel miałoby stanowić wprowadzenie tego przepisu. Powyższe wątpliwości są tym
bardziej uzasadnione, iż przepisy regulujące zagadnienie przeniesienia własność zostały już
wyczerpująco uregulowane Kodeksie Cywilnym (Dział III, Rozdział I).
5. Obowiązki informacyjne w chwili złożenia propozycji zawarcia umowy (art. 8, art.
11 oraz art. 13 ust. 1)
Projektowane brzmienie art. 8 oraz art. 13 ust. 1 ustawy stanowi niewłaściwą
implementację postanowień dyrektywy wymagając udzielenia konsumentowi informacji
„najpóźniej w chwili złożenia propozycji zawarcia umowy”, podczas gdy Dyrektywa w tym
zakresie wymaga udzielenia konsumentowi informacji w ww. zakresie (dopiero) „zanim
konsument zostanie związany umową” (art. 5 ust 1 oraz art. 6 ust. 1 Dyrektywy).
Pozostawienie proponowanego brzmienia nałoży na przedsiębiorców obowiązek
przekazywania szczegółowych informacji określonych w ustawie już etapie przedstawiania
konsumentowi wstępnej oferty. Należy wskazać, iż obecny stan prawny nakłada na
przedsiębiorców obowiązki informacyjne, których wykonanie bardzo często jest uciążliwe
dla samych konsumentów. Zasadnym jest dokonanie zmiany projektowanych przepisów
zgodnie z treścią dyrektywy aby te informacje były przekazywane „zanim konsument
zostanie związany umową” lub „najpóźniej w chwili zawarcia umowy”.
6. Obowiązek poinformowania o „łącznej cenie lub wynagrodzeniu za świadczenie”
(art. 8 pkt 3, art. 13 ust. 1 pkt 5).
W celu zracjonalizowania praktycznych możliwości wykonania obowiązków
informacyjnych ciążących na przedsiębiorcach zasadnym jest dodanie przepisu
stanowiącego, iż dla wykonania obowiązków informacyjnych określonych w ust. 8 pkt 3 i
art. 13 ust. 1 pkt. 5 wystarczające jest przekazanie konsumentowi cennika. (np. cennika
usług telekomunikacyjnych). Proponuje się dodanie przepisu ust. 4 w art. 13 (lub innej
jednostki redakcyjnej w ustawie) o następującym brzmieniu:
4. W przypadku gdy przedsiębiorca posługuje się cennikiem wystarczające jest
poinformowanie konsumenta o cenniku i wskazaniu miejscu w którym jest dostępny.
Uwagi PIIT do projektu ustawy o prawach konsumenta [druk 2076], 2014-02-18
Strona 3
Powyższa uwaga jest zasadna również w odniesieniu do projektowanego brzmienia art. 13
ust. 1 pkt 5, (dotyczącego sprzedaży na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa), który
także powinien zostać uzupełniony o powyższą jednostkę redakcyjną dotyczącą cennika.
7. Obowiązki informacyjne „sprzedawcy” (art. 9)
Mając na uwadze, iż projekt ustawy niemal w całej ustawie (za wyjątkiem zmian w KC)
posługuje się pojęciem „przedsiębiorca”, powstają istotne wątpliwości dlaczego obowiązki
określone w art. 9 mają dotyczyć innego, niezdefiniowanego w ustawie o prawach
konsumenta podmiotu oraz czy mają dotyczyć tylko umowy sprzedaży. W celu usunięcia
wątpliwości interpretacyjnych proponuje się zastąpienie słowa „sprzedawca” słowem
„przedsiębiorca”.
8. Obowiązek uzyskania już w chwili składania propozycji zawarcia umowy
wyraźnej zgody konsumenta na każdą „dodatkową płatność” (art. 11)
Należy wskazać, iż projektowany przepis art. 11 nie wynika z przepisów Dyrektywy.
Ponadto nie jest jasne co należy rozumieć przez „główne obowiązki umowne
przedsiębiorcy”, jakie składniki świadczenia wchodzić będą w główne obowiązki a jakie
składniki będą poza głównymi nimi. Ponadto nie jest znany cel, dla którego już chwili
złożenia propozycji zawarcia (a nie dopiero w chwili zawarcia umowy) umowy należy
informować o „dodatkowych płatnościach”. Z uwagi na powyższe wątpliwości, należy
wskazać, iż wejście w życie projektowanego brzmienia przepisu w obecnym brzmieniu
może spowodować negatywne skutki dla praktyki obrotu gospodarczego z udziałem
konsumentów, dlatego też przepis powinien zostać wykreślony z projektu ustawy.
9. Wykraczający poza zakres określony w Dyrektywie katalog obowiązków
informacyjnych (art. 13 ust. 1 pkt. 2).
Określony w projektowanym brzmieniu przepisu art. 13 ustawy katalog informacji, o jakich
powinien zostać poinformowany konsument zawiera ponad 21 punktów. Należy poddać
w wątpliwość czy dla konsumenta zawierającego umowę, nawet poza lokalem
przedsiębiorstwa lub na odległość istotne znaczenie będzie mieć uzyskanie szczegółowych
informacji o danych identyfikujących przedsiębiorcę, takich jak dane: „… organie, który
zarejestrował działalność gospodarczą, a także numerze, pod którym został zarejestrowany”.
Istotnym jest, iż odpowiedni przepis implementowanej dyrektywy to jest art. 6 ust 1 pkt b)
wymaga przedstawienia jedynie „danych identyfikujących przedsiębiorcę na przykład firma
przedsiębiorcy”. Mając na uwadze, iż wskazany powyżej przepis Dyrektywy zasadnym jest
dokonanie zmiany projektowanego brzmienia przepisu, zgodnie z brzmieniem Dyrektywy.
Proponuje się następujące brzmienie art. 13 ust. 1 pkt 2:
2) swoich danych identyfikacyjnych, na przykład danych o firmie
10. Ograniczenie sposobów udzielania konsumentowi informacji określonych w art. 13
(art. 15 ust. 2)
Uwagi PIIT do projektu ustawy o prawach konsumenta [druk 2076], 2014-02-18
Strona 4
Należy wskazać, iż projektowany przepis art. 15 ust. 2 regulujący obowiązki informacyjne
dla umów zawieranych na odległość nie uwzględnia w pełni przepisów dyrektywy, która
w motywie 36 expresiss verbis stanowi, iż:
W przypadku umów zawieranych na odległość wymogi informacyjne powinny zostać
dostosowane, aby uwzględnić ograniczenia techniczne niektórych nośników, takie jak
ograniczenia związane z liczbą znaków na ekranie niektórych telefonów komórkowych lub
ograniczenia czasowe dotyczące reklam telewizyjnych. W takich przypadkach przedsiębiorca
powinien spełnić minimalne wymogi informacyjne i odesłać konsumenta do innego
źródła informacji, na przykład podając bezpłatny numer telefonu lub hiperłącze do strony
internetowej przedsiębiorcy, na której stosowne informacje są bezpośrednio udostępnione i
łatwo dostępne.
Wobec powyższego, celem dokonania implementacji zgodnej z przepisami Dyrektywy
zasadnym jest wprowadzenie następującego brzmienia przepisu art. 15 ust. 2.:
2. W przypadku umów zawieranych na odległość przedsiębiorca ma obowiązek udzielić
informacji, o których mowa w art. 13, spełniając minimalne wymogi informacyjne i odesłać
konsumenta do innego źródła informacji, na przykład podając bezpłatny numer telefonu
lub hiperłącze do strony internetowej przedsiębiorcy, na której stosowne informacje są
bezpośrednio udostępnione i łatwo dostępne. Informacje powinny być czytelne i wyrażone
prostym językiem.
11. Nadmiernie rozbudowane obowiązki informacyjne dla umów zawieranych przy
użyciu środków komunikacji elektronicznej (art. 18)
Należy wskazać, iż projektowany przepis art. 18 dotyczący umów zawieranych przy użyciu
środków komunikacji elektronicznej dotykać będzie przede wszystkim najbardziej
innowacyjnych usług obejmujących treści cyfrowe takich jak VAS, VOD, aplikacje na
smartfony. Obarczenie tego rodzaju umów dodatkowym, rozbudowanymi obowiązkami
informacyjnymi (określonymi w art. 13 projektu) skutkować będzie koniecznością
zrezygnowania z wykorzystywanych obecnie oraz rezygnacji z planowanych do wdrożenia
modeli biznesowych. W tym kontekście należy uwzględnić motyw 11 Dyrektywy, który
stanowi, iż przepisy nie powinny naruszać przepisów Unii dotyczących sektorów
szczególnych, między innymi sektora łączności elektronicznej. Tymczasem projektowane
brzmienie art. 18 w istotny sposób ingeruje w dotychczas obowiązujące przepisu dotyczące
handlu elektronicznego, nakładając szereg dodatkowych obowiązków, których
wykonywanie będzie uciążliwe zarówno dla przedsiębiorców jak i dla konsumentów.
Mając na uwadze powyższe, fundamentalne znaczenie dla branży nowych technologii ma
wyłączenie zastosowania przepisu art. 18 dla umów o dostarczanie treści cyfrowych oraz
usunięcie z art. 18 ust. 1 słów „bezpośrednio przed złożeniem”.
12. Nieprecyzyjna definicja
elektronicznego” (art.19)
”stron
internetowych
służących
Uwagi PIIT do projektu ustawy o prawach konsumenta [druk 2076], 2014-02-18
do
handlu
Strona 5
Projektowane brzmienie przepisu art. 19 stanowi dosłowną implementację motywu 38
Dyrektywy, który posługuje się pojęciami niezdefiniowanymi w innych przepisach. Nie
sposób jednoznacznie stwierdzić które strony internetowe służą do „handlu
elektronicznego”, czy będą to wszystkie strony, które zawierają ofertę, czy też chodzi o
strony za pomocą których możliwe jest zawarcie umowy? Ponadto zasadnicze wątpliwości
budzić może o dostarczeniu czego mowa w tym przepisie?
13. Nadmierne obowiązki informacyjne dla umów zawieranych na odległość (art. 20)
Podobnie jak Projektowane brzmienie art. 15 ust. 2 również art. 20 projektu ustawy
stanowi nieprawidłową implementację przepisów dyrektywy albowiem nieprecyzyjnie
uwzględnia brzmienie motywu 36 dyrektywy. Należy podkreślić, iż dyrektywy expresiss
verbis stanowi, iż:
„W przypadku umów zawieranych na odległość wymogi informacyjne powinny zostać
dostosowane, aby uwzględnić ograniczenia techniczne niektórych nośników, takie jak
ograniczenia związane z liczbą znaków na ekranie niektórych telefonów komórkowych lub
ograniczenia czasowe dotyczące reklam telewizyjnych. W takich przypadkach
przedsiębiorca powinien spełnić minimalne wymogi informacyjne i odesłać konsumenta
do innego źródła informacji, na przykład podając bezpłatny numer telefonu lub hiperłącze
do strony internetowej przedsiębiorcy, na której stosowne informacje są bezpośrednio
udostępnione i łatwo dostępne”.
Wobec powyższego, celem dokonania implementacji zgodnej z przepisami Dyrektywy
zasadnym jest wprowadzenie następującego brzmienia przepisu art. 20 projektu ustawy:
Art. 20. Jeżeli właściwości techniczne użytego środka porozumiewania się na odległość
ograniczają rozmiar możliwych do przekazania informacji lub czas na ich przedstawienie,
przedsiębiorca ma obowiązek spełnić wobec konsumenta minimalne wymogi informacyjne i
odesłać konsumenta do innego źródła informacji, na przykład podając bezpłatny numer
telefonu lub hiperłącze do strony internetowej przedsiębiorcy, na której stosowne informacje
są bezpośrednio udostępnione i łatwo dostępne”. Przedsiębiorca ma obowiązek przekazać
konsumentowi pozostałe informacje, o których mowa w art. 13 ust. 1, zgodnie z art. 15 ust. 2.
14. Konieczność zawarcia wyraźnego porozumienia stron przy każdorazowej zmianie
danych określonych w art. 13 (Art. 23)
Proponuje się aby projektowany obowiązek zawarcia wyraźnego porozumienia,
w przypadku każdorazowej zmiany informacji określonych w katalogu przepisu art. 13 ust.
1 zostało ograniczony poprzez rezygnację z konieczności informowania o danych
określonych w art. 13 ust. 1 pkt. 2 i 3 albowiem dane rejestrowe przedsiębiorców np. dane o
numerze, pod którym został zarejestrowany przedsiębiorca czy też kod pocztowy są
danymi, które mogą podlegać zmianie niezależnie od woli przedsiębiorcy. Trudno więc
znaleźć uzasadnienie, którego ich zmiana miałby podlegać uzgodnieniu z konsumentem.
Ponadto zasadnym jest aby obowiązek uzyskania porozumienia zastąpić obowiązkiem
przekazania konsumentowi informacji. Mając na uwadze, iż projektowane brzmienie art.
Uwagi PIIT do projektu ustawy o prawach konsumenta [druk 2076], 2014-02-18
Strona 6
23 może w istotny sposób ograniczyć oraz utrudnić przedsiębiorcom dokonywania zmian
siedziby przedsiębiorstwa, fuzji oraz przejęć zasadnym jest nadanie art. 23 następującego
brzmienia:
Art. 23. Informacje, o których mowa w art. 13 ust. 1, stanowią integralną część umowy
zawieranej na odległość albo poza lokalem przedsiębiorstwa i mogą być zmienione jedynie
za wyraźnym poinformowaniem o tym konsumenta. Obowiązek udzielenia informacji nie
dotyczy zmiany danych określonych w art. 13 ust. 1 pkt. 2 i 3.
15. Nadmiarowa regulacja w projektowanym art. 31 ust. 2.
Projektowane brzmienie przepisu art. 31 ust. 2. budzi szereg wątpliwości interpretacyjnych z
uwagi na zastosowane w nim niejednoznaczne pojęcia. Trudno bowiem w praktyce
wyobrazić sobie sytuację, w której oferta, od której odstąpiono miałaby nadal wiązać.
Projektowane brzmienie art. 31 ust. 2 stanowi regulację nadmiarową albowiem w tej
sytuacji zastosowanie znajdą przepisy Kodeksu Cywilnego (art. 60 § 1 zd 2.)
Z uwagi na zasadnicze wątpliwości co do celu jaki miałby spełniać przepis art. 31 ust. 2 oraz
z uwagi na istnienie w systemie prawnym odpowiednich przepisów zasadnym jest jego
skreślenie z projektu ustawy.
16. Nieprawidłowa implementacja art. 13 ust. 1 dyrektywy (art. 32 ust. 2).
Projektowane brzmienie art. 32 ust. 2 nieprecyzyjnie implementuje art. 13 ust. 1 Dyrektywy
albowiem wskazuje, iż przedsiębiorca powinien dokonać „zwrotu płatności przy użyciu
takiego samego sposobu zapłaty, jakiego użył konsument” tymczasem przepis Dyrektywy
stanowi, iż
przedsiębiorca dokonuje zwrotu „przy użyciu takich samych środków
płatniczych”. Biorą pod uwagę powyższą rozbieżność zasadnym jest jej skorygowanie
poprzez zastąpienie w art. 13 ust. 2 słowa „sposobu zapłaty” słowami „środka płatniczego”.
Wskazać należy, iż przepis art. 32 ust. 2 w projektowanym brzmieniu będzie niewykonalny,
dla niektórych sposobów płatności np. karta kredytowa, karta płatnicza.
17. Nieprawidłowa implementacja dyrektyw 2002/58/WE oraz 2002/58/WE (art. 48).
Projektowane zmiany w art. 172 ustawy Prawo telekomunikacyjne rozszerzające na
telekomunikacyjne urządzenie końcowe zakaz używania automatycznych systemów
wywołujących, wykraczają poza wskazane w uzasadnieniu przepisy art. 10 dyrektywy
2002/65/WE oraz art. 13 dyrektywy 2002/58/WE, wobec czego ich wprowadzenie nie
znajduje uzasadnienia. W tym kontekście należy wskazać, iż motyw 11 Dyrektywy
2011/83/UE, stanowi, że implementowane przepisy Dyrektywy nie powinny naruszać
przepisów Unii dotyczących sektorów szczególnych, między innymi sektora łączności
elektronicznej. Mając na uwadze powyższe proponuje się usunięcie z projektu ustawy
przepisu art. 48 (zmiany w art. 172 ustawy Prawo telekomunikacyjne).
Uwagi PIIT do projektu ustawy o prawach konsumenta [druk 2076], 2014-02-18
Strona 7