Odpowiedź - Dariusz Piontkowski

Warszawa, dnia 18 maja 2016 r.
SM.2113.85.2016 / 4
Pan Marek Kuchciński
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej
Szanowny Panie Marszałku,
Odpowiadając na interpelację nr 2676 Pana Posła D. Piontkowskiego, skierowaną do
Ministra Spraw Zagranicznych m.in. w sprawie polskiej mniejszości za granicą, uprzejmie
przedkładam odpowiedzi na pytania, zgodne z właściwością resortu spraw zagranicznych tj.:
7. Jak liczna jest polska mniejszość narodowa poza granicami Polski w krajach europejskich
oraz poza Europą, tam gdzie mieszka najwięcej Polaków? W których krajach Polacy mają
status mniejszości narodowej?
Polacy mają - na podstawie zapisów traktatowych - status mniejszości narodowych na Litwie,
Łotwie, Białorusi, Ukrainie, Słowacji, w Rumunii i Republice Czeskiej. Poza tym, na podstawie
uregulowań wewnętrznych państw gospodarzy, na Węgrzech, a także (dotyczy to bardzo
mało licznych grup osób pochodzenia polskiego) w niektórych państwach bałkańskich.
Największa grupa osób polskiej narodowości za granicą mieszka w USA, nie są oni jednak
uznawani za mniejszość narodową.
W załączniku nr 1 przedstawiam tabelkę z informacjami dot. liczebności Polonii i Polaków w
krajach przebywania większych grup polskich. Zawarte w niej dane są przybliżone ze względu
zarówno na trudność przyjęcia jednoznacznego kryterium tożsamości narodowej (dotyczy
osób bez obywatelstwa polskiego), a także mobilność migracji poakcesyjnej i często – brak
urzędowej rejestracji pobytu lub pracy za granicą osób należących do tej grupy.
8. Ilu uczniów uczy się języka polskiego za granicą - w ilu szkołach, w jakich typach szkół?
Odpowiedź na to pytanie przedstawia załącznik nr 2 pn. „Baza danych szkół”
9. Jaki jest sposób i wysokość dofinansowania oświaty polskiej mniejszości narodowej
przez państwa, w których ta mniejszość jest uznawana?
Finansowanie oświaty dla mniejszości polskich przez państwa ich zamieszkania polega
głównie na organizacji nauczania języka polskiego i w języku polskim (szkoły i klasy
polskojęzyczne, język polski jako przedmiot obowiązkowy lub fakultatywny) w ramach
państwowych systemów edukacji. I tak – na Litwie działa 72 szkół polskojęzycznych i 20 ich
filii, w których są klasy z polskim językiem nauczania. Funkcjonują ponadto polskie grupy
przedszkolne w 55 przedszkolach i 45 szkołach. Na Łotwie istnieją 4 szkoły z polskim językiem
wykładowym i 2 przedszkola polskie; na Białorusi 2 pełne szkoły polskojęzyczne i jedna
mieszana oraz kilkanaście szkół z nauczaniem języka polskiego; na Ukrainie 4 szkoły średnie,
1 podstawowa i 1 początkowa z językiem polskim jako wykładowym; ponadto w ponad 150
szkołach w różnych formach funkcjonuje nauczanie języka polskiego.
Należy zaznaczyć, że w dofinansowanie nauczania w tych szkołach włączone jest także
państwo polskie, które przez instytucje rządowe lub za pośrednictwem projektów organizacji
pozarządowych, zapewnia dodatkowo np. wyposażenie w sprzęt dydaktyczny i metodyczny,
doskonalenie nauczycieli, zajęcia dodatkowe i wyprawki dla uczniów, niekiedy również
remonty lub budowę lokali dla szkół.
Społeczne szkoły i punkty nauczania j. polskiego są rzadko dofinansowywane przez władze
państw przebywania, chociaż niekiedy udostępniane są im lokale bezpłatnie lub po niskich
kosztach.
10. Jakie są najważniejsze postulaty Polaków, mniejszości polskiej za granicą co do nauki
języka polskiego i w ogóle oświaty polskiej mniejszości?
Mniejszości polskie i Polacy za granicą najczęściej upominają się o poszerzenie dostępu do
oświaty w języku polskim i nauczania języka polskiego. Zwłaszcza w ostatnim czasie (jest to
związane m.in. z realizacją Ustawy o Karcie Polaka) zapotrzebowanie na nauczanie języka
polskiego w nich przewyższa istniejące w tej mierze możliwości. Hamulcem dla rozwoju
oświaty polskiej jest jednak nie tylko niedostatek lokali, kadry nauczycielskiej, podręczników,
wynikające z trudności ekonomicznych tego regionu. W niektórych państwach problemy
wynikają z polityki tamtejszych władz, w tym tworzenia ograniczeń prawnych dla rozwoju
oświaty mniejszości narodowych.
Jednocześnie informuję, że sprawy oświaty mniejszości narodowych i etnicznych w
Polsce nie należą do kompetencji resortu spraw zagranicznych.
Z poważaniem,
Z upoważnienia Ministra Spraw Zagranicznych
Jan Dziedziczak
Sekretarz Stanu
2