xx xx - AgEcon Search

STOWARZYSZENIE
I AGROBIZNESU
Wzajemna
konkurencyjnośćEKONOMISTÓW
Polski i Niemiec wROLNICTWA
handlu produktami
rolno-spożywczymi
Roczniki Naukowe ● tom XVII ● zeszyt 4
63
Małgorzata Bułkowska
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy
WZAJEMNA KONKURENCYJNOŚĆ POLSKI I NIEMIEC W HANDLU
PRODUKTAMI ROLNO-SPOŻYWCZYMI
COMPETITIVENESS OF POLAND AND GERMAN IN MUTUAL TRADE
IN AGRI-FOOD PRODUCTS
Słowa kluczowe: produkty rolno-spożywcze, Polska, Niemcy, pozycja konkurencyjna
Key words: agri-food products, Poland, Germany, competitiveness
Abstrakt. Celem opracowania było przedstawienie oceny konkurencyjności Polski i Niemiec we wzajemnym
handlu produktami rolno-spożywczymi w latach 2003-2013. Analizy dokonano na podstawie wskaźników
ujawnionych przewag komparatywnych (RCA), obliczonych na podstawie danych handlowych z bazy WITS
Comtrade. Z badań wynika, że Niemcy od lat są najważniejszym partnerem Polski w handlu produktami
rolno-spożywczymi. Wejście Polski do UE dodatkowo zintensyfikowało wymianę handlową pomiędzy
partnerami oraz umocniło pozycję konkurencyjną polskich producentów żywności na sąsiednim rynku. Od
2005 roku Polska notuje coraz większe przewagi komparatywne na rynku niemieckim w handlu produktami
rolno-spożywczymi. Niemcy wciąż takich przewag na rynku polskim nie mają.
Wstęp
Niemcy od lat są najważniejszym partnerem Polski w handlu produktami rolno-spożywczymi.
Zajmują one pierwsze miejsce na liście zarówno naszych dostawców, jak i odbiorców. Przystąpienie
Polski do Unii Europejskiej (UE) oraz zniesienie barier celnych dodatkowo przyczyniło się do
zdynamizowania handlu z krajami UE, w tym także z Niemcami oraz spowodowało przesunięcie
niektórych strumieni eksportu z rynków krajów trzecich na rzecz rynku unijnego [Wyżnikiewicz
2014]. Od 2003 roku wzajemne obroty charakteryzowały się tendencją rosnącą. W 2013 roku
udział Niemiec w polskim handlu zagranicznym żywnością stanowił ponad 25% całkowitych obrotów zarówno po stronie eksportu, jak i importu. W analizowanym okresie Polska odnotowywała
dodatnie saldo obrotów artykułami rolno-spożywczymi z Niemcami.
Materiał i metodyka badań
Celem artykułu była ocena zmian pozycji konkurencyjnej polskich producentów żywności w
eksporcie do Niemiec i niemieckich producentów w eksporcie do Polski. Punktem wyjścia było
przedstawienie polsko-niemieckich obrotów handlowych produktami rolno-spożywczymi, w tym
struktury towarowej tych obrotów. Dokonano także oceny konkurencyjności polskiego eksportu do
Niemiec i niemieckiego eksportu do Polski ma podstawie wskaźnika ujawnionych przewag komparatywnych (RCA). Istota tego wskaźnika polega na określeniu, czy udział danej grupy towarów
w eksporcie omawianego kraju jest wyższy lub niższy od udziału tej grupy towarów w światowym
eksporcie na określony rynek [Ambroziak 2013]. Wskaźniki RCA wyliczono według wzoru:
N
RCA =
xi / ∑ xi
i =1
N
x /∑x
iw
iw
i =1
iw
iw
64
Małgorzata Bułkowska
gdzie:
RCAij – wskaźnik ujawnionych przewag komparatywnych w polskim/niemieckim eksporcie
i-tej grupy produktów na j-ty rynek,
Xij – polski/niemiecki eksport i-tej grupy produktów (tutaj: produkty rolno-spożywcze
ogółem oraz według działów HS) na j-ty rynek,
Xiw – światowy eksport i-tej grupy produktów na j-ty rynek,
N –
liczba grup produktów (cały eksport).
Wartość wskaźnika wyższa niż 1,0 oznacza, że udział eksportu artykułów rolno-spożywczych
w eksporcie ogółem analizowanego kraju na określony rynek jest większy niż ich udział w
światowym eksporcie ogółem na ten rynek, natomiast niższa od 1,0 sytuację odwrotną. Wartości
wskaźnika większe niż 1,0 świadczą o ujawnionej przewadze komparatywnej badanego państwa.
Badaniem objęto produkty rolno-spożywcze ogółem, tj. działy 01-24 Zharmonizowanego
Systemu Oznaczania i Kodowania Towarów HS. Analizę przeprowadzono wykorzystując dane
handlowe z bazy danych WITS-Comtrade, wyrażone w USD [Szczepaniak 2013]. Analizą objęto
lata 2003-2013, przy czym w większości przypadków porównywane były lata skrajne.
Rozwój handlu zagranicznego produktami rolno-spożywczymi między
Polską i Niemcami
W latach 2003-2013 wartość polskiego eksportu produktów rolno-spożywczych do Niemiec
systematycznie rosła i w 2013 roku osiągnęła wartość 6,2 mld USD, tj. 5,5-krotnie wyższą niż w
2003 roku (rys. 1). Wyjątkiem był rok 2009, w którym na skutek światowego kryzysu gospodarczego nastąpił spadek wartości polskiego eksportu rolno-spożywczego do Niemiec o 14%. Od
2010 roku ponownie jednak ma miejsce trend wzrostowy. Podobne tendencje zmian cechowały
polski import rolno-spożywczy z Niemiec. Po dynamicznym wzroście wartości przywozu w
latach 2003-2008, w 2009 roku nastąpiło wyraźne zmniejszenie dostaw niemieckiej żywności
do Polski, po czym od 2010 roku dostawy te systematycznie rosły. Wzrost wartości importu rolno-spożywczego z Niemiec, który nastąpił w latach 2003-2013, był dużo większy niż eksportu
rolno-spożywczego do Niemiec (ośmiokrotny, w 2013 roku wyniósł on 4,2 mld USD). Jednak
w latach 2003-2013 Polska notowała dodatnie saldo obrotów handlowych produktami rolno-spożywczymi z Niemcami. W 2013 roku wyniosło ono 2 mld USD i było prawie 3,5-krotnie
wyższe niż w 2003 roku (rys. 1).
Przed akcesją Polski do UE, jak również po 2004 roku, prawie 25% polskiego eksportu rolno-spożywczego było kierowane na rynek niemiecki (w 2003 roku – 25%, a w 2013 roku – 23%).
Zupełnie inaczej przedstawiała się sytuacja w imporcie. W 2003 roku z Niemiec pochodziło tylko
14% sprowadzanych przez Polskę produktów rolno-żywnościowych, jednak po akcesji rola Niemiec
jako eksportera produktów żywnościowych na rynek polski systematycznie się zwiększała. W 2013
roku udział Niemiec w imporcie rolno-spożywczym Polski ukształtował się na poziomie 22%.
7
mld USD/bln USD
6
5
4
eksport (export)
import (import)
saldo (balance)
3
2
1
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
30%
25%
Rysunek 1. Eksport, import oraz
saldo handlu produktami rolnospożywczymi Polski z Niemcami
w latach 2003-2013
Figure 1. Polish foreign trade in
agri-food products with Germany
in the years 2003-2013
Źródło: opracowanie własne na
podstawie danych WITS-Comtrade
Source: own study based on WITSComtrade data
3
2
1
0
Wzajemna konkurencyjność
Polski i Niemiec w handlu produktami rolno-spożywczymi
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Rysunek 2. Udział Polski w
handlu rolno-spożywczym
Niemiec oraz udział Niemiec
w handlu rolno-spożywczym
Polski
Figure 2. Polish participation in
the German agri-food trade and
German participation in Polish
agri-food trade
Źródło: opracowanie własne
na podstawie danych WITSComtrade
Source: own study based on
WITS-Comtrade data
65
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Udział Niemiec w polskim eksporcie (German participation in Polish export)
Udział Niemiec w polskim imporcie (German participation in Polish import)
Udział Polski w niemieckim eksporcie (Polish participation in German export)
Udział Polski w niemieckim imporcie (Polish participation in German import)
Polska miała dużo mniejsze znaczenie jako rynek zbytu niemieckiej żywności. W 2013 roku
Polska z 6-procentowym udziałem była 6. co do wielkości odbiorcą niemieckich produktów rolno-żywnościowych i 5. dostawcą do Niemiec (rys. 2). W analizowanym okresie nastąpił wzrost
1,8
znaczenia Polski jako partnera handlowego Niemiec,
jednak wciąż jest on stosunkowo niewielki.
RCA Niemcy-Polska/
14 wGermany-Poland
Najważniejszym partnerem handlowym Niemiec
zarówno
imporcie, jak i eksporcie produktów 2003
1,6
15
rolno-spożywczych od lat pozostaje Holandia.
19 1,4
Pomimo że Niemcy są bez wątpienia najważniejszym
partnerem handlowym i największym
16 krajami wciąż
RCA Polska-Niemc
1,2 handlowych pomiędzy dwoma
odbiorcą polskich produktów, a wartość obrotów
01
Poland-Germany
rośnie, udział Niemiec w polskim eksporcie
powoli, lecz zauważalnie spada
17 rolno-spożywczym
1,0
(z 25% w 2003 roku do 23% w 2013
roku).
Ta
tendencja
jest
zjawiskiem
korzystnym
i
będzie
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
4,5
0,8 Polska zdobywa nowe rynki zbytu i umacnia na
najprawdopodobniej kontynuowana, ponieważ
nich swoją pozycję. Tak wysokie wzajemne obroty
oraz wynikająca z tego zależność gospodarek
0,6
r-s stanowić zagrożenie dla Polski.
mogą jednak, przy niekorzystnej koniunkturze,
0,4
03
0,2
Struktura towarowa polskiego handlu
produktami 20
rolno-spożywczymi
02
0,0
z Niemcami według klasyfikacji HS
Struktura towarowa polskiego eksportu rolno-spożywczego do Niemiec ulegała w analizowanym okresie wyraźnym zmianom. W 2013 roku Niemcy importowały z Polski przede wszystkim
ryby, mięso i podroby jadalne, produkty mleczarskie, zboża oraz przetwory z warzyw i owoców.
Te pięć grup produktów (według działów HS) obejmowało 46,1% polskiego eksportu rolno-spożywczego. W porównaniu z rokiem 2003 zmniejszyło się znaczenie owoców, warzyw oraz ich
przetworów, natomiast zwiększyło ryb, zbóż oraz produktów mleczarskich. Znacząco zwiększył
się także udział innych grup produktów, przez co udział pięciu najważniejszych zmniejszył się
w porównaniu z 2003 roku aż o 21 p.p. (tab. 1).
Wśród importowanych z |Niemiec produktów rolno-spożywczych w 2013 roku dominowały mięso i
podroby jadalne, produkty mleczarskie, kakao i przetwory z kakao, pieczywo cukiernicze oraz tłuszcze
i oleje. W porównaniu z 2003 rokiem największy wzrost importu odnotowano natomiast w przypadku
mięsa oraz tytoniu. Wzrósł także udział innych grup produktów, przez co udział pięciu najważniejszych
zmniejszył się w porównaniu z 2003 rokiem o 16,8 p.p., do 47,4%. W 2003 roku Polska importowała
z Niemiec przede wszystkim tłuszcze i oleje, pasze dla zwierząt oraz różne przetwory spożywcze.
W 2013 roku dodatnie saldo obrotów handlowych Polski z Niemcami generował głównie
handel rybami, zbożem oraz przetworami z warzyw i owoców (w 2003 roku nadwyżkę Polska
uzyskiwała przede wszystkim w handlu przetworami z warzyw i owoców, mięsem oraz owocami). Warto zaznaczyć, że mięso oraz wyroby mleczarskie należą do najważniejszych produktów
zarówno eksportowanych, jak i importowanych, co świadczy o dużym znaczeniu wewnątrzgałęziowej wymiany handlowej pomiędzy Polską i Niemcami. W ramach ww. grup produktów
66
Małgorzata Bułkowska
Tabela 1. Najważniejsze grupy produktów w polskim eksporcie rolno-spożywczym do Niemiec w 2003 i
2013 roku
Table 1. The most important product group in the Polish agri-food exports to Germany in 2003 and 2013
Eksport/Export
2003
2013
Kod
nazwa działu/
wartość/ udział/ kod
nazwa
wartość/
udział/
HS/
name
value
share HS/
działu/name
value
share
Code
[mln USD] [%]
code
[mln USD]
[%]
Przetwory z
warzyw i owoców/
Ryby i skorupiaki/
20
203,8
18,0
03
749,5
12,1
Preparations of
Fish and shellfish
vegetables and fruits
Mięso i podroby
Mięso i podroby
02
jadalne /Meat and
168,6
15,0
02 jadalne /Meat and
652,4
10,5
edible offals
edible offals
Owoce i orzechy/
Produkty mleczarskie/
08
163,6
14,5
04
499,0
8,0
Fruit and nuts
Dairy products
07
112,1
10,0
10 Zboża/Cereals
485,7
7,8
Warzywa/Vegetable
Przetwory z warzyw i
Przetwory z mięsa i
owoców/Preparations
16
ryb/Processed meat
108,4
9,6
20
471,6
7,6
of vegetables and
and fish
fruits
Razem 5 najważniejszych
Razem 5 najważniejszych
755,7
67,1
2 858,2
46,1
grup/ Total 5 major groups
grup/ Total 5 major groups
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych WITS-Comtrade
Source: own study based on WITS-Comtrade data
Tabela 2. Najważniejsze grupy produktów w polskim imporcie z Niemiec w 2003 i 2013 roku
Table 2. The most important product group in the Polish agri-food imports to Germany in 2003 and 2013
Import/Import
2003
2013
Kod nazwa działu/name
wartość/ udział/ kod nazwa działu/name
wartość/ udział/
HS/
value
share HS/
value
share
Code
[mln USD] [%] code
[mln USD] [%]
15
Mięso i podroby
Tłuszcze i oleje/Fats
90,1
16,9
02 jadalne/Meat and
603,5
14,3
and oils
edible offals
23
Pasza dla zwierząt/
Produkty mleczarskie/
87,8
16,4
04
377,7
8,9
Animal feed
Dairy products
21
Różne przetwory
Kakao i przetwory
spożywcze/
78,3
14,7
18 z kakao/Cocoa and
358,5
8,5
Miscellaneous edible
cocoa preparations
preparations
18
Kakao i przetwory
Przetwory ze zbóż/
z kakao/Cocoa and
46,8
8,8
19
331,8
7,9
Cereal preparations
cocoa preparations
19
Przetwory ze zbóż/
Tłuszcze i oleje/Fats
39,4
7,4
15
328,5
7,8
Cereal preparations
and oils
Razem 5 najważniejszych
Razem 5 najważniejszych
342,4
64,2
2 000, 0
47,4
grup/Total 5 major groups
grup/Total 5 major groups
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych WITS-Comtrade
Source: own study based on WITS-Comtrade data
Wzajemna konkurencyjność Polski i Niemiec w handlu produktami rolno-spożywczymi
67
Niemcy sprowadzają z Polski przede wszystkim mięso drobiowe oraz mleko i śmietanę, natomiast
w imporcie Polski z Niemiec dominuje wieprzowina oraz sery.
Ocena wzajemnej pozycji konkurencyjnej Polski i Niemiec w handlu artykułami
rolno-spożywczymi
7
eksport (export)
W analizowanym 6okresie zarówno
Polska na rynku niemieckim, jak i Niemcy na rynku polskim
import (import) Od 2005 roku Polska notuje przewagi komparatywne
zwiększyły swoją pozycję
konkurencyjną.
5
w handlu produktami4 rolno-spożywczymi
saldo (balance) z Niemcami. Wskaźnik RCA w 2013 roku osiągnął
wartość 1,19 (w porównaniu do 0,75 w 2003 roku). Wzrost wskaźnika RCA w polskim eksporcie
3
rolno-spożywczym do Niemiec wynikał z umocnienia się na niemieckim rynku pozycji konkurencyjnej kilku grup 2produktów (rys. 3 i 4). Niemcy w analizowanym okresie nie wykazywały
1
trwałych przewag komparatywnych
w eksporcie produktów rolno-spożywczych na rynek polski,
0
jednak w latach 2003-2013
wartość wskaźnika RCA zwiększała się systematycznie z 0,58 do 0,92.
2003 2004
2005również
2006 2007
2008 2009
2010
2011 2012
2013
Oznacza to, że w najbliższym
czasie
Niemcy
mogą
osiągnąć
przewagi
komparatywne w
eksporcie tej grupy produktów na rynek polski.
Spośród 24 działów30%
HS obejmujących produkty rolno-spożywcze, Polska w 2013 roku wykazywała
przewagi komparatywne
25%na rynku niemieckim w handlu czternastoma grupami produktów (w 2003 roku
tych grup było zaledwie 6). Wśród tych czternastu grup znalazło się osiem, w których przewagi na rynku
20%
polskim uzyskały również Niemcy. Tymi działami były m.in. przetwory z mięsa (dział HS – 16), wyroby
15%
cukiernicze (17), przetwory
z mąki (19), mięso i jego przetwory (02) oraz produkty mleczarskie (04).
10%2003 Niemcy zwiększyły swoją konkurencyjność na polskim rynku w handlu
W porównaniu z rokiem
sześcioma grupami produktów,
w tym mięsnymi i mleczarskimi. Obie branże są bardzo ważne zarówno
5%
dla polskiego rolnictwa 0%
jak i przemysłu spożywczego, stąd rosnące przewagi konkurencyjne niemieckich
eksporterów na polskim rynku
dla polskich
producentów.
2002mogą
2003 stanowić
2004 2005zagrożenie
2006 2007 2008
2009 2010
2011 2012 2013
Polscy producenci mająUdział
przewagi
konkurencyjne
na
rynku
niemieckim
(których nie posiadają
Niemiec w polskim eksporcie (German participation in Polish export)
niemieccy na rynku polskim)
w
handlu
takimi
produktami
jak
ryby
(dział
HS – 03) oraz zboża
Udział Niemiec w polskim imporcie (German participation in Polish import)
(10), przetwory z warzyw Udział
i owoców
(20) oraz tytoń (24). Polska nie posiada przewag komparaPolski w niemieckim eksporcie (Polish participation in German export)
tywnych w handlu 10 grupami
spośród
których,
w czterech
niemieccy
Udział produktów,
Polski w niemieckim
imporcie
(Polish participation
in German
import) producenci są
konkurencyjni na rynku polskim. Te grupy produktów to: kawa i herbata (dział HS – 09), tłuszcze
i oleje (15) oraz zwierzęta żywe(01). Najsilniejszą pozycję konkurencyjną na rynku niemieckim
miały polskie zboża oraz ryby, natomiast na rynku polskim – niemiecka kawa i herbata.
1,8
15
01
Uwaga: opis kodów HS
do rys. 1 i 2 znajduje
się w tab. 3/Note: The
description HS codes
to fig. 1 and 2 found in
tab. 3
0,0
2003
RCA Niemcy-Polska/
Germany-Poland
14
1,6
19 1,4
16
1,2
RCA Polska-Niemcy/
Poland-Germany
17 1,0
0,5
0,8
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
0,6
r-s
0,4
0,2
0,0
05
03
02
20
Rysunek 3. Wskaźniki RCA w polskim eksporcie rolno-spożywczym do Niemiec (oś pozioma) i niemieckim
eksporcie rolno-spożywczym do Polski (oś pionowa) w 2003 r.
Figure 3. RCA indicators in Polish agri-food exports to Germany (horizontal axis) and the German agrifood exports to the Poland (vertical axis) in 2003
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych WITS-Comtrade
Source: own study based on WITS-Comtrade data
68
Małgorzata Bułkowska
2,5
2,0
09
15
01
1,0
23
06
08
14
04
18
21
1,0
0,5
0,5
07
0,0
2013
05
1,5
13
0,0 22
RCA Niemcy-Polska/
Germany-Poland
r-s
1,5
12
19
02
162,0
RCA Polska-Niemcy/
Poland-Germany
17
2,5
11
3,0
24
3,5
4,0
20
10
03
Rysunek 4. Wskaźniki RCA w polskim eksporcie rolno-spożywczym do Niemiec (oś pozioma) i niemieckim
eksporcie rolno-spożywczym do Polski (oś pionowa) w 2013 roku
Figure 4. RCA indicators in Polish agri-food exports to Germany (horizontal axis) and the German agrifood exports to the Poland (vertical axis) in 2013
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych WITS-Comtrade
Source: own study based on WITS-Comtrade data
Tabela 1. Klasyfikacja towarowa artykuł rolno-spożywczych według sekcji
Table 1. CN/Classification of agri-food products by CN section
Dział/HS code
Nazwa/Name
01.
Zwierzęta żywe/Live animals
02.
Mięso i podroby/Meat and offal
03.
Ryby i owoce morza/Fish and seafood
04.
Produkty mleczarskie/Dairy products
05.
Pozostałe produkty zwierzęce/Other animal products
06.
Żywe rośliny i kwiaty cięte/Live plants and cut flowers
07.
Warzywa/Vegetable
08.
Owoce i orzechy/Fruit and nuts
09.
Kawa, herbata, przyprawy/Coffee, tea, spices
10.
Zboża/Cereals
11.
Produkty młynarski, słód, skrobie/Products mill, malt, starches
12.
Nasiona i owoce oleiste/The seeds and oleaginous fruits
13.
Ekstrakty roślinne/The plant extracts
14.
Pozostałe produkty roślinne/Other vegetable products
15.
Tłuszcze i oleje zwierzęce lub roślinne/Fats and oils of animal or vegetable
16.
Przetwory z mięsa i ryb/Processed meat and fish
17.
Cukry i wyroby cukiernicze/Sugars and sugar confectionery
18.
Kakao i przetwory z kakao/Cocoa and cocoa preparations
19.
Przetwory zbożowe i pieczywo cukiernicze/Cereal preparations and baked cakes
20.
Przetwory z warzyw i owoców/Preparations of vegetables and fruits
21.
Różne przetwory spożywcze/Miscellaneous edible preparations
22.
Napoje bezalkoholowe i alkoholowe/Soft drinks and alcoholic
23.
Odpady i pasze dla zwierząt/Waste and animal feed
24.
Tytoń i wyroby tytoniowe/Tobacco and tobacco products
Wzajemna konkurencyjność Polski i Niemiec w handlu produktami rolno-spożywczymi
69
Podsumowanie
Polska i Niemcy są ważnymi partnerami we wzajemnym handlu produktami rolno-spożywczymi.
Dla Polski Niemcy są najważniejszym rynkiem zbytu i zaopatrzenia w produkty rolno-spożywcze,
o czym decyduje m.in. wielkość i bliskość rynku, a od 2004 roku również wolny do niego dostęp.
Po wejściu Polski do UE znaczenie Polski jako partnera handlowego Niemiec systematycznie się
zwiększa, jednak jest ono wciąż relatywnie niewielkie. Polska, pomimo znaczącego zwiększenia
wzajemnych obrotów handlowych, wciąż ma jedynie 6-procentowy udział w eksporcie (jak i imporcie) Niemiec, podczas gdy prawie 25% polskiego handlu rolno-spożywczego przypada na Niemcy.
Polska ma na rynku niemieckim przewagi komparatywne w handlu najważniejszymi dla polskiego
przemysłu spożywczego grupami produktów, a wielkość wskaźników systematycznie się zwiększa.
Świadczy to o tym, że Polska umacnia swoją pozycje konkurencyjną na rynku niemieckim. Istotnym
czynnikiem stanowiącym o przewadze konkurencyjnej polskich przedsiębiorców na tamtejszym
rynku jest w dalszym ciągu możliwość zagwarantowania konkurencyjnej relacji cena-jakość. Polska
żywność wyróżnia się niższymi cenami oraz wysoką jakością (dzięki dużemu udziałowi produktów
naturalnych i tradycyjnych). Ale wykorzystanie rynku niemieckiego jest wciąż niedostateczne.
Szeroką gamę odbiorców polskich produktów w Niemczech stanowią podmioty indywidualne, do
których zalicza się m.in. sklepy prowadzące sprzedaż żywności etnicznej [Matusiak 2015].
Wydaje się, że sprzedaż na rynku niemieckim stanowi nadal szansę rozwoju dla polskich producentów żywności, jednak aby zdobywane sukcesywnie przewagi konkurencyjne były trwałe,
Polska powinna skupić się na budowaniu marek, oferowaniu produktów tradycyjnych (mających
walory inne niż niska cena) i wykorzystywaniu pozytywnej opinii konsumentów niemieckich, jaką
obecnie mają np. polskie wędliny. Jest to szczególnie ważne w kontekście toczących się negocjacji
w sprawie zawarcia umowy o wolnym handlu pomiędzy UE a Stanami Zjednoczonymi (TTIP),
która będzie miała wpływ na zwiększenie podaży surowca, w szczególności mięsa (wołowego)
oraz zbóż z USA, a także przyczyni się do zaostrzenia konkurencji na unijnym rynku artykułów
rolno-spożywczych [Risk and opportunities… 2014].
Literatura
Ambroziak Ł. 2013: Competitiveness of Poland and Ukraine in mutual trade in agri-food products, [w:] A.
Kowalski, I. Szczepaniak, M. Wigier (red.), Growth and competitiveness factors of the agricultural sector
in Poland and Ukraine against the background of global trends, IERiGŻ-PIB, Centre of Sociological
Research, Kijów, s. 245-259.
Matusiak L. 2015: Rynek niemiecki ekonomiczną twierdzą, Biuletyn Informacyjny ARR, nr 2, Warszawa, 22-29.
Risk and opportunities for the EU agri-food sector in a possible EU-US trade agreement. 2014: European
Parliament, Brussels.
Szczepaniak I. (red.). 2013: Monitoring i ocena konkurencyjności polskich producentów żywności (4). Pozycja
konkurencyjna, seria Program Wieloletni, Raport nr 74, IERIGŻ-PIB, Warszawa, 50-56.
Wyżnikiewicz B. (red.). 2014: Współpraca gospodarcza Polska-Niemcy, Instytut Badań nad Gospodarką
Rynkową, Warszawa, 6-17.
http://wits.worldbank.org.
Summary
The analysis of the competitiveness of the Polish and German in mutual trade in agri-food products showed
that Germany has for years been the most important partner of Polish trade in agri-food products. Polish accession
to the EU intensified trade between partners and strengthened the competitive position of Polish food producers on
the German market. Since 2005, Polish agri-food products have a growing comparative advantage in the German
market while RCA indicators for Germany are still less than 1. Poland still plays a relatively minor role in the German
agri-food trade. It seems, that sales on the German market is still a chance of development for Polish food producers.
Adres do korespondencji
mgr Małgorzata Bułkowska
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – PIB
ul. Świętokrzyska 20, 00-002 Warszawa, tel. (22) 505 44 03, e-mail: [email protected]