docEfektywność z certyfikatem
download 
Reklamacja Transkrypt
Efektywność z certyfikatem
PRZESY£ Elektryczna 1/2014 DYSTRYBUCJA ISSN 1897-3833 Biuletyn Branżowy KLIENT Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej Z działalności Towarzystwa Paragraf w sieci Wydarzenia w branży Na nowy rok nowe regulacje Jedna faktura za energię elektryczną Udział gospodarstw domowych w obciążeniu KSE Słupy odporowe linii SN a ochrona ptaków Nazywają Henryk Majchrzak: Efektywność z certyfikatem mnie inżynierem, choć nie potrafię pisać Polskie Towarzy stwo Przesyłu i Rozdzia łu Energii Elektryc znej IZOLATORY CERAM ICZNE DO SIECI ŚREDNI CH NAPIĘĆ I 110 KV ZALECANE WŁAŚCIW OŚCI I BADANIA ORAZ WYTYCZNE DOBORU W NUMERZE 4INFORMACJE ZE SPÓŁEK 6 ROZMOWA MIESIĄCA ywiad z Henrykiem W Majchrzakiem, prezesem Polskich Sieci Elektroenergetycznych S.A. 8Z DZIAŁALNOŚCI PTPiREE RYNEK I REGULACJE 9Na nowy rok nowe regulacje 12 Jedna faktura za energię elektryczną 14 Udział gospodarstw domowych w obciążeniu KSE 18 Paragraf w sieci TECHNIKA I TECHNOLOGIE Słupy odporowe linii SN 20 a ochrona ptaków 23 Nazywają mnie inżynierem, choć nie potrafię pisać 25 Straty sieciowe a opłaty dystrybucyjne WYDARZENIA 28Wydarzenia w branży 30 FELIETON DYSTRYBUCJA PRZESY£ Elektryczna 1/2014 KLIENT ISSN 1897-3833 Biuletyn Branżowy Witamy w nowym, 2014 roku, który rozpoczął się iście wiosenną aurą. Ciepłe dni w środku zimy sprawiają, że odżywają dyskusje na temat globalnego ocieplenia klimatu. Niezależnie od naszego stosunku do wyrażanych na ten temat ocen i, być może, nadużywania argumentów ekologicznych w dyskusjach mających podłoże ekonomiczne, każde rozsądne i przemyślane działanie proekologiczne godne jest odnotowania i uwagi. Stąd też do Rozmowy miesiąca zaprosiliśmy prezesa Polskich Sieci Elektroenergetycznych Henryka Majchrzaka. Tematem naszego styczniowego spotkania na łamach jest uzyskanie przez PSE Świadectwa Efektywności Energetycznej z numerem jeden. Co to oznacza dla firmy, jakie są praktyczne skutki tego działania i w jaki sposób przekłada się ono na korzyści ekonomiczne? – o tym wszystkim dowiadujemy się od naszego gościa, który − jako praktyk a jednocześnie współtwórca ustawy o efektywności energetycznej − dysponuje szeroką wiedzą w tym zakresie. Jeśli chodzi o prawo, zachęcam do lektury artykułu Ireneusza Chojnackiego, który podsumowuje ubiegłoroczną aktywność parlamentu w kontekście ustaw istotnych z punktu widzenia energetyki. Niestety, bilans ten nie jest szczególnie imponujący, gdyż w zasadzie mówić możemy tylko o „małym trójpaku”. Plany na rok bieżący wydają się bardziej obiecujące. Jak wiadomo, na horyzoncie widać ustawę o OZE oraz ustawę korytarzową. Pozostając w obszarze regulacji, warto zwrócić uwagę na tekst poświęcony idei całkowitego uwolnienia rynku energii, która w początkowych założeniach miała być zrealizowana w 2014. Obecnie nic nie wskazuje na to, by tak się mogło stać. Czynione są jednak starania. Jednym z kroków zbliżających nas do rynku energii jest Generalna Umowa Dystrybucji dla umów kompleksowych, której wzorzec opracowaliśmy wspólnie z Towarzystwem Obrotu Energią, przy akceptacji Urzędu Regulacji Energetyki. W dziale technicznym najnowszego wydania „Energii Elektrycznej” proponujemy m.in. analizę wpływu strat energii elektrycznej na wysokość taryf dystrybucyjnych, a w innym artykule prezentujemy problematykę nowych konstrukcji słupów uwzględniających ochronę ptaków. Obok zreferowanych tu pokrótce wybranych artykułów w tym numerze naszego czasopisma znajdziemy, jak zawsze, aktualności z branży oraz informacje ze spółek. Zapraszam do lektury! Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej Z działalności Towarzystwa Paragraf w sieci Wydarzenia w branży Na nowy rok nowe regulacje Biuletyn Branżowy „Energia Elektryczna” − miesięcznik Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej Redaguje zespół: Andrzej Pazda (redaktor naczelny), Piotr Begier (zastępca redaktora naczelnego), Małgorzata Władczyk (sekretarz redakcji), Aleksandra Rakowska (redaktor − dział techniczny), Sebastian Brzozowski, Marzanna Kierzkowska Adres redakcji: ul. Wołyńska 22, 60-637 Poznań, tel. 61 84-60-200, faks 61 84-60-209, e-mail: [email protected] www.e-elektryczna.pl Wydawca: Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej, Andrzej Pazda (dyrektor Biura PTPiREE), ul. Wołyńska 22, 60-637 Poznań, tel. 61 84-60-200, faks 61 84-60-209, e-mail: [email protected], www.ptpiree.pl ISSN 1897-3833 Opracowanie graficzne, skład, łamanie i druk: Media i Rynek, ul. Polna 20/204, 62-800 Kalisz Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń. Redakcja nie zwraca nadesłanych materiałów oraz zastrzega sobie prawo skracania i adiustacji tekstów oraz zmianę ich tytułów. Nakład: 1000 egzemplarzy Data zamknięcia numeru: 14 stycznia 2014 r. Jedna faktura za energię elektryczną Udział gospodarstw domowych w obciążeniu KSE Słupy odporowe Zdjęcie: archiwum PSE Zdjęcie: Julia Sheveloff Szanowni Państwo! linii SN a ochrona ptaków Nazywają Henryk Majchrzak: mnie inżynierem, choć nie potrafię pisać Efektywność z certyfikatem Na okładce: Henryk Majchrzak, prezes Polskich Sieci Elektroenergetycznych S.A. styczeń 2014 ENERGIA elektryczna l 3 INFORMACJE ZE SPÓŁEK PGE Dystrybucja organizatorem Łódzkie Forum Energetyczne W Słoku k. Bełchatowa PGE Dystrybucja zorganizowało I Łódzkie Forum Energetyczne. Głównym tematem konferencji był projekt połączenia oddziałów Łódź-Miasto oraz Łódź-Teren. Dużo uwagi poświęcono sposobom regulacji stanu prawnego gruntów zajętych przez urządzenia elektroenergetyczne. Dyskutowano również o nowelizacji Prawa energetycznego i jej wpływie na działalność OSD. Szczegółowo omówiono procedurę zmiany sprzedawcy oraz zagadnienia dotyczące nielegalnego poboru energii elektrycznej i kontroli układów pomiarowo-rozliczeniowych. Ostatnią część forum poświęcono procedurom stosowanym w PGE Dystrybucja w wypadku wystąpienia awarii masowych oraz działalności CSR realizowanej przez spółkę na rzecz społeczności lokalnych. n Porozumienie PSE i LP Służebność przesyłu P olskie Sieci Elektroenergetyczne (PSE) i siedemnaście regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych (LP) 29 listopada ubr. podpisały porozumienie. Określa ono zasady współpracy przy ustanawianiu służebności przesyłu na rzecz PSE, a także rozliczenia kosztów korzystania z gruntów leśnych w latach 2006-2013. Część linii przesyłowych należących do PSE przebiega przez tereny będące w zarządzie LP. Warunki korzystania z tych terenów regulowały dotychczas różnego rodzaju umowy o udostępnieniu gruntów. Zgodnie z nowym porozumieniem będą one sukcesywnie zastępowane umowami o ustanowienie służebności przesyłu. − Intencją stron jest takie ułożenie wzajemnych stosunków, które − przy wykorzystaniu instytucji służebności przesyłu − pozwoli na utrzymanie i prowadzenie eksploatacji istnieją- cych linii elektroenergetycznych na gruntach pozostających w zarządzie LP z poszanowaniem interesów stron − mówi Adam Wasiak, dyrektor generalny LP. − Nasza infrastruktura − obiekty i urządzenia sieci przesyłowej − służą realizacji celów publicznych, do których należy zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju. Nie wolno jednak zapominać o dbałości o środowisko. Zasadne jest, aby za uszczuplenie lub ograniczenie korzystania z naturalnych zasobów każdorazowo należała się kompensata − podkreśla Henryk Majchrzak, prezes PSE. Strony uzgodniły, że w ciągu pół roku od dnia zawarcia porozumienia będą podpisane umowy o ustanowienie służebności przesyłu i nastąpi rozliczenie za korzystanie z gruntów dla wszystkich obiektów PSE zlokalizowanych na nieruchomościach zarządzanych przez LP. n Enea na Pomorzu Zachodnim 15 listopada ubr. Enea włączyła niemal 28-kilometrową linię napowietrzną 110 kV Mirosławiec − Czaplinek. Ma ona szczególnie istotne znaczenie dla bezpieczeństwa dostaw prądu w powiatach wałeckim i drawskim. Zamknęła pierścień linii wysokiego napięcia, co istotnie zwiększa pewność zasilania odbiorców. Inwestycja współfinansowana jest przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2007-2013 w wysokości 40 proc. nakładów kwalifikowanych. Umożliwia wykonanie prac modernizacyjnych na istniejącej linii Piła − Krzewina − Wałcz − Wałcz Północ − Mirosławiec. n 4 l ENERGIA elektryczna styczeń 2014 Zdjęcie: Enea Operator Bezpieczeństwo energetyczne Linia 110 kV Mirosławiec − Czaplinek INFORMACJE ZE SPÓŁEK PKP Energetyka na Dworcu Centralnym Zdjęcie: PKP Energetyka Świąteczna iluminacja Energa-Operator na YouTube Inteligentne opomiarowanie w pigułce E P KP Energetyka przygotowały świąteczną iluminację kolejowej wizytówki stolicy. 10 grudnia ubr. na Dworcu Centralnym rozbłysło 150 tys. lampek. − Iluminacja to już kolejne działanie spółki, mające na celu upiększenie miasta i nadanie mu bardziej przyjaznego charakteru − mówi Monika Żychlińska, rzecznik prasowy PKP Energetyka. − Słuszności takiego podejścia dowodzi choćby bardzo dobre przyjęcie przez podróżnych, odsłoniętego niedawno, podświetlanego muralu na ścianie Podstacji Trakcyjnej Warszawa Zachodnia, prezentującego panoramę stolicy. Do wykonania dekoracji użyto produktów w energooszczędnej technologii LED. Jest to największa tego typu konstrukcja zainstalowana na europejskim dworcu. Wykorzystano łącznie ponad 9 km przewodów, a długość całej konstrukcji wynosi 120 m. n Tauron we Wrocławiu Ekologiczna komunikacja G rupa Tauron i miasto Wrocław rozpoczęły współpracę w zakresie wdrożenia pilotażowego programu transportu publicznego e-Bus, opartego na autobusach elektrycznych oraz systemie ładowania i wymiany baterii. Jego zadaniem jest przede wszystkim poprawa efektywności energetycznej transportu publicznego i stabilizacja pracy sieci elektroenergetycznej. Ma on charakter proekologiczny i jego realizacja przyczyni się do zmniejszenia emisji spalin wytwarzanych przez autobusy miejskie. − Ważnym elementem nowoczesnej aglomeracji jest przyjazny transport publiczny. Dlatego zdecydowaliśmy się wziąć udział w projekcie e-Bus. Dla miasta i jego mieszkańców ważne jest przede wszystkim osiągnięcie takich celów jak sprawna i komfortowa komunikacja miejska, ale także czystsze powietrze, obniżenie poziomu hałasu czy zmniejszenie zużycia energii − mówi Rafał Dutkiewicz, prezydent Wrocławia. − Korzyści z programu odniesie nie tylko miasto i jego mieszkańcy, ale także Tauron. Najważniejsze z nich to rozwój inteligentnych sieci energetycznych (smart grid), poprawa efektywności energetycznej oraz zdobycie doświadczeń w zakresie magazynowania energii. Głównym celem e-Bus będzie wzrost niezawodności i jakości energii elektrycznej w sieci dystrybucyjnej. Umowa pozwoli zrealizować program innowacyjny i to nie tylko w skali Polski − informuje Piotr Kołodziej, prezes zarządu Tauron Dystrybucja. W jego ramach planowany jest zakup autobusów elektrycznych, które będą jeździć po ulicach Wrocławia oraz powstanie pilotażowego systemu magazynowania energii w stacjonarnej i mobilnej infrastrukturze elektroenergetycznej. n Zdjęcie: archiwum Energa-Operator Do iluminacji dworca użyto produktów w energooszczędnej technologii LED nerga-Operator przygotowała krótki film przedstawiający działanie systemu inteligentnych liczników. Jest on odpowiedzią na pojawiające się w środowisku inżynierów i dostawców technologii pytania o sposób działania systemu AMI. Film pokazuje budowę całego systemu i omawia wykorzystane technologie. W szczegółowy sposób przedstawia poszczególne elementy wchodzące w skład inteligentnego opomiarowania. Wskazuje również powody, dla których Energa-Operator zdecydowała się na wykorzystanie konkretnych rozwiązań. Produkcja powstała w sierpniu i wrześniu 2013. Nagranie realizowano na terenie Energa-Operator oraz w Pomorskim Parku Naukowo-Technicznym w Gdyni. Film można znaleźć na YouTube pod tytułem: „Jak działa system inteligentnych liczników AMI”. n Rozdzielnica z pomiarem parametrów elektrycznych i kontrola wkładek bezpiecznikowych na każdy z obwodów nn Informacje ze spółek opracowała Marzanna Kierzkowska styczeń 2014 ENERGIA elektryczna l 5 ROZMOWA MIESIĄCA Efektywność z certyfikatem Wywiad z prezesem Polskich Sieci Elektroenergetycznych S.A. Henrykiem Majchrzakiem. Panie Prezesie, Polskie Sieci Elektroenergetyczne uzyskały tzw. Biały Certyfikat nr 1, czyli Świadectwo Efektywności Energetycznej. Program PSE znalazł się wśród 102 zwycięskich przedsięwzięć docenionych przez Prezesa URE za walory proekologiczne. Jak do tego doszło? Skorzystaliśmy z możliwości, jakie daje art. 16 ust. 3 pkt 3 ustawy o efektywności energetycznej i wzięliśmy udział w przetargu organizowanym przez Prezesa URE pomimo braku obowiązku przedstawiania do umorzenia świadectw efektywności energetycznej. Prezes URE docenił zadanie zrealizowane w ramach programu poprawy efektywności energetycznej PSE, które polegało na wymianie transformatorów na jednostki o większej sprawności, przy jednoczesnym niższym własnym zapotrzebowaniu na energię. Dzięki temu redukujemy emisję gazów cieplarnianych i optymalizujemy straty na transformacji energii elektrycznej. Co oznacza dla PSE uzyskanie Białego Certyfikatu nr 1? To potwierdzenie, że PSE promują wdrażanie nowatorskich, proekologicznych i oszczędnościowych rozwiązań, a także istotna zachęta do dalszego prowadzenia prac związanych z promowaniem efektywnego zarządzania energią elektryczną − zarówno w naszej firmie, jak i w całej branży. 6 l ENERGIA elektryczna styczeń 2014 Są z tego wymierne korzyści. Jakie? System świadectw efektywności energetycznej to mechanizm rynkowy pozwalający na poprawę wyników ekonomicznych poszczególnych programów, na które przyznano białe certyfikaty. Jednocześnie stanowi bodziec do poszukiwania i realizacji kolejnych przedsięwzięć proekologicznych. System ma też na celu pobudzenie działań oraz procesów zmierzających do optymalizacji w zakresie zużycia energii. Umożliwia uzyskanie wymiernych rezultatów w zakresie zwiększenia oszczędności energii przez odbiorców końcowych oraz urządzenia potrzeb własnych (rozumianych, zgodnie z art. 3 pkt 14 ustawy, jako zespół pomocniczych obiektów lub instalacji, w rozumieniu art. 3 pkt 10 Prawa energetycznego, służących procesowi wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła, a także zmniejszenia strat energii elektrycznej, ciepła lub gazu ziemnego w przesyle i dystrybucji). Uzyskany przez PSE Biały Certyfikat nr 1 o wartości 439 toe przekłada się na 439 tys. praw majątkowych wartych w sumie 439 tys. zł według opłaty zastępczej wynikającej z ustawy. Certyfikat przyznany PSE zostanie wystawiony do sprzedaży na Towarowej Giełdzie Energii (TGE). Obecnie badamy możliwość nawiązania współpracy z jednym z trzech domów maklerskich, który mógłby reprezentować PSE na TGE. Uzyskane ze sprzedaży środki przeznaczymy na dalszy wzrost energooszczędności w PSE, np. instalację systemu inteligentnego opomiarowania czy działania związane z ograniczaniem zapotrzebowania na energię na potrzeby własne firmy, czyli np. wymianę energochłonnych opraw oświetleniowych na LED. Ustawę o efektywności energetycznej z 15 kwietnia 2011 r. przygotowywał Pan jeszcze jako dyrektor Departamentu Energetyki w Ministerstwie Gospodarki (MG). Jakie zmiany ona wniosła? Ustawa wprowadziła w życie, wspomniany wcześniej, system świadectw efektywności energetycznej, zwanych białymi certyfikatami, oraz nałożyła obowiązek ich przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE. Dotyczy on kilku grup przedsiębiorstw, m.in. chodzi o przedsiębiorstwa energetyczne, które sprzedają energię odbiorcom końcowym, odbiorców końcowych przyłączonych do sieci na terytorium Polski, będących członkami giełdy towarowej (w rozumieniu art. 2 pkt. 5 ustawy z 26 października 2000 r. o giełdach towarowych) oraz towarowe domy maklerskie lub domy maklerskie, które realizują transakcje na giełdzie towarowej na zlecenie odbiorców końcowych przyłączonych do sieci na terytorium Polski. Także, w myśl art. 25 ust. 1 tej ustawy, ze świadectw efektywności energetycznej wynikają zbywalne prawa majątkowe, które są towarem giełdowym (w rozumieniu Zdjęcie: archiwum PSE ROZMOWA MIESIĄCA Henryk Majchrzak, prezes Polskich Sieci Elektroenergetycznych S.A. ustawy z 26 października 2000 r. o giełdach towarowych), a więc podlegają obrotowi na TGE. W przypadku podmiotów, które zgodnie z ustawą o efektywności energetycznej są objęte obowiązkiem pozyskania białych certyfikatów, a nie uzyskają ich i nie umorzą, będą musiały uiścić opłatę zastępczą w odpowiedniej wielkości, określonej ustawą. To ważne zapisy, które w bezpośredni sposób stanowią bodziec do poszukiwania i realizacji przedsięwzięć proekologicznych. Jak ocenia Pan kształt ustawy o białych certyfikatach? Rozwój programu efektywności energetycznej w Polsce cieszy mnie z kilku powodów. Nie tylko dlatego, że uczestniczyłem w pracach nad przygotowaniem ustawy − było to jedno z głównych zadań powierzonych mi w okresie pracy w MG jako dyrektorowi Departamentu Energetyki. Jestem zadowolony, że wypracowane zapisy wykonawcze przyjęto, ustawę podpisał Prezydent RP, a teraz PSE mogą skorzystać z wypracowanego mechanizmu, jako jego beneficjent. Proces wypracowywania rozwiązań zawartych w ustawie o efektywności energetycznej na etapie uzgodnień trwał długo i dyskusjom nad jej kształtem towarzyszyło wiele wątpliwości. Teraz jednak okazuje się, że obrana droga konkurencyjnego procesu przyznawania białych certyfikatów była i jest właściwa, czego potwierdzenie stanowi przyjęta koncepcja nowej ustawy o odnawialnych źródłach energii. Wypracowany model pozwala bowiem osiągać wyznaczone cele poprawy efektywności energetycznej przy jednoczesnej optymalizacji kosztów. Będę śledził zmiany w zakresie efektywności energetycznej i wierzę w upowszechnienie tej inicjatywy wśród wszystkich zakładów używających energii elektrycznej. Jakie wyzwania stoją przed firmami, które uzyskały białe certyfikaty? Mogę mówić o PSE. Będziemy kontynuować strategię optymalizacji zużycia energii elektrycznej w ramach programu poprawy efektywności energetycznej. Mamy do zrealizowania wiele proefektywnościowych projektów. Prowadzimy prace nad wdrożeniem certyfikowanego systemu zarządzania energią w siedzibie spółki, a także realizujemy szereg działań mających na celu ograniczenie strat w przesyle, poprzez przygotowanie standardów wykorzystujących nowoczesne technologie. Jeszcze w tym roku wprowadzimy do eksploatacji nowy typ przewodu dla linii najwyższych napięć, który ograniczy straty w przesyle o 15 proc. Liczę, że nasze działania zainspirują inne firmy z branży do poprawy efektywności. Dziękuję za rozmowę. Rozmawiała Małgorzata Siekierska styczeń 2014 ENERGIA elektryczna l 7 Z DZIAŁALNOŚCI PTPiREE Zespół PTPiREE oraz PSEW Zespół ds. BHP i ochrony środowiska Zarządzanie majątkiem sieciowym 8 stycznia 2014 r. w Warszawie odbyło się posiedzenie Rady Dyrektorów ds. Zarządzania Majątkiem Sieciowym (RDM). Oceniono zakresy działania istniejących zespołów i na tej podstawie postanowiono o połączeniu kilku z nich. Powołano także trzy nowe: Zespół ds. Planowania i Realizacji Inwestycji Sieciowych, Zespół ds. Systemu TETRA, Zespół ds. Zapobiegania Kradzieżom Infrastruktury Sieciowej. Na zakończenie przyjęto plan na 2014 r. z podkreśleniem głównych działań, którymi − zdaniem członków RDM − są: nu nijne programy wsparcia inwestycji sektora w okresie 2014-2020, n t aryfa jakościowa, np rzygotowanie karty projektu ogólnopolskiej sieci radiowej opartej o standard TETRA. Wymagania techniczne dla systemu AMI Wyznaczony przez Radę Warsztatów Rynku Energetycznego, zespół wspólny URE, OSD, PSE, TOE oraz KIGEiT zestawił listę ok. 800 wymagań technicznych dla syste- 8 l ENERGIA elektryczna styczeń 2014 Zdjęcie: stocklib.com 9 stycznia br. w Poznaniu zebrał się Zespół PTPiREE ds. BHP i Ochrony Środowiska. Tematem dyskusji było wypracowanie propozycji Towarzystwa w zakresie oczekiwanych rozwiązań, mających na celu doprecyzowanie - stwarzających w praktyce problemy interpretacyjne - zapisów rozporządzenia Ministra Gospodarki z 28 marca 2013 r. w sprawie BHP przy urządzeniach energetycznych. Swoje propozycje Zespół przekaże 24 stycznia 2014 br. na spotkaniu w resorcie gospodarki. 12 grudnia 2013 r. w Poznaniu odbyło się kolejne spotkanie zespołu przedstawicieli Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej oraz Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej. Kontynuowano działania mające na celu opracowanie standardu „Harmonogramów przyłączeniowych”, które rozpoczęto 19 listopada ubr. Kolejne posiedzenia zaplanowano na 14 stycznia oraz 4 lutego 2014 r. W ich trakcie przewidywane jest omówienie dopuszczalnej zmiany lokalizacji farmy wiatrowej w ramach zawartej umowy o przyłączenie, etapowania dużych inwestycji, transparentności systemu przyłączania, dostosowania umów o przyłączenie do zmian w ustawie Prawo energetyczne, a także możliwości zdefiniowania pojęcia ,,technicznych i ekonomicznych warunków przyłączenia’’ oraz wypracowania ewentualnych rekomendacji zmian prawnych. mu AMI. Dotąd nie wpisano jeszcze konkretnego standardu transmisji danych PLC. Uzgodniono sprawdzenie możliwości koegzystencji różnych modulacji, w tym wielomodowych OFDM. Otwartą kwestią jest także sprawa sprawdzania w ramach systemu AMI niektórych parametrów jakościowych energii elektrycznej − uzgodniono konsultację z prof. Zbigniewem Hanzelką. Ciągle nierozstrzygnięte pozostaje zagadnienie, czy licznik graniczny u odbiorcy komunalnego powinien być traktowany jako urządzenie przemysłowe, czy jako wyrób masowy (chodzi o odporność na wpływ czynników środowiskowych). Ostatecznego wyjaśnienia, bardziej od strony prawnej niż technicznej, wymaga też odejście od stosowania liczydła dekrementującego w licznikach przedpłatowych w systemie AMI. Kolejne spotkanie zespołu zaplanowano na 14 i 15 stycznia br. Zestawione przez zespół wspólny wymagania techniczne będą poddane konsultacji społecznej. Zakłada się, że w tym celu zostaną opublikowane na stronach internetowych URE. Opracowała Małgorzata Władczyk RYNEK I REGULACJE Na nowy rok nowe regulacje W 2014 r. zaczną się ujawniać kolejne skutki wejścia w życie tzw. małego trójpaku energetycznego. Z nowych regulacji najszybciej powinien trafić do Sejmu projekt ustawy o odnawialnych źródłach energii (OZE). O tzw. dużym trójpaku energetycznym, jako kompleksowej regulacji energetyki, należy raczej zapomnieć. Ireneusz Chojnacki w życie nakłada na premiera obowiązek ogłoszenia konkursu na stanowisko Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (URE). Do końca 2013 premier tego konkursu nie ogłosił, a za to dotychczasowy prezes URE, Marek Woszczyk, minionym roku Sejm obradował 74 dni i uchwazłożył przyjętą przez premiera rezygnację i został prezelił 171 ustaw, ale w tym właściwie tylko jedną sem zarządu Polskiej Grupy Energetycznej (PGE). Kto zoistotną z punktu widzenia funkcjonowania sekstanie nowym szefem URE? Jaką będzie prowadził politora elektroenergetycznego. To był tzw. mały trójpak enertykę regulacyjną? Czy będzie zwolennikiem regulacji jagetyczny, czyli ustawa z lipca 2013 o zmianie Prawa enerkościowej wobec OSD? Czy będzie skłonny ponadprzegetycznego (Pe) i niektórych innych ustaw. Weszła w życiętnie wynagradzać inwestycje w intecie, poza wyjątkami, we wrześniu ubr. ligentne opomiarowanie? To tylko nieWprowadziła m.in. tzw. giełdowe obliW 2014 r. będą się stopniowo które z ważnych pytań na razie bez odgo gazowe, a od początku 2014 r. daje ujawniały skutki wejścia w życie powiedzi. Odpowiedzi tym ważniejprawo najuboższym odbiorcom enertzw. małego trójpaku szych, że mały trójpak przywraca pregii elektrycznej do dodatków energeenergetycznego, a zarazem zesowi URE 5-letnią kadencyjność. tycznych. będą trwały prace W 2014 r. będą się zatem stopnioUstawa ta zawiera też przepisy nakanad kolejnymi regulacjami wo ujawniały skutki wejścia w życie zujące operatorom systemów dystrysektora elektroenergetycznego. tzw. małego trójpaku energetycznebucyjnych (OSD) i ich partnerom bizO tzw. dużym trójpaku go, a zarazem będą trwały prace nad nesowym dostosowanie umów przyłąenergetycznym, zawierającym kolejnymi regulacjami sektora elektroczeniowych zawartych przed jej wejnowe Pe, Prawo gazowe (Pg), energetycznego. O tzw. dużym trójściem nowych wymagań. Z głośnym paku energetycznym, zawierającym swego czasu, a teraz może już nieco ustawę o OZE nowe Pe, Prawo gazowe (Pg), ustazapomnianym, prawem odstąpienia i ustawę je wprowadzającą, wę o OZE i ustawę je wprowadzająprzez jedną ze stron od umowy w przynależy raczej zapomnieć. cą, należy raczej zapomnieć. W związpadku jej niedostosowania do nowych W związku z uchwaleniem ku z uchwaleniem tzw. małego trójpawarunków, chyba że niedostosowanie tzw. małego trójpaku ku Komitet Stały Rady Ministrów podjął umowy nastąpiło z powodu okoliczKomitet Stały Rady Ministrów decyzję o zakończeniu prac nad proności, za które ta strona ponosi odpopodjął decyzję o zakończeniu jektami ustaw Pe oraz Pg, które były wiedzialność. W założeniu to miał być prac nad projektami ustaw Pe przekazane do konsultacji w grudniu mechanizm likwidujący tzw. wirtualne oraz Pg, które były przekazane 2011 r. Obecnie Ministerstwo Gospoumowy przyłączeniowe. Jeszcze kildo konsultacji w grudniu 2011 r. darki (MG) analizuje, które z rozwiązań ka miesięcy i okaże się co z tego wyprzewidzianych tymi projektami wymaMinisterstwo Gospodarki (MG) szło. Na dostosowanie umów do małegają jeszcze wdrożenia oraz w jakim go trójpaku strony dostały bowiem pół analizuje, które z rozwiązań roku, licząc od jego wejścia w życie. przewidzianych tymi projektami procesie legislacyjnym. Należy, jak się wydaje, wiązać to Z punktu widzenia całego rynku enerwymagają jeszcze wdrożenia z tym, że po uchwaleniu małego trójgii istotne jest też to, że mały trójpak i w jakim procesie legislacyjnym. paku, którego głównym celem było odw terminie pół roku od dnia wejścia W styczeń 2014 ENERGIA elektryczna l 9 Zdjęcie: Krzysztof Białoskórski RYNEK I REGULACJE W 2013 roku Sejm uchwalił 171 ustaw, a wśród nich tzw. mały trójpak energetyczny sunięcie groźby kar za niewdrożenie w terminie dyrektyw dotyczących wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej i gazu, Komisja Europejska (KE) wycofała z Trybunału Sprawiedliwości (TS) Unii Europejskiej skargi przeciwko Polsce za niewdrożenie tych dyrektyw. Natomiast w TS toczy się jeszcze postępowanie związane z brakiem terminowej implementacji przez Polskę dyrektywy 2009/28/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych. I widać, że rząd kładzie teraz nacisk na wdrożenie ustawy o OZE. W nowym roku nowy projekt OZE Minister Gospodarki 31 grudnia 2013 r. przekazał do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów projekt ustawy o OZE z wnioskiem o pilne rozpatrzenie na najbliższym posiedzeniu Stałego Komitetu Rady Ministrów. Nie jest to już jednak ten sam projekt, który w listopadzie 2013 przekazano m.in. do konsultacji społecznych, a ze zmianami naniesionymi po nich. Nowa wersja ustawy o OZE datowana jest na 31 grudnia 2013 (wersja 4.1). Ważną zmianę przynosi ostatni artykuł projektu, zgodnie z którym przepisy wprowadzające nowy system wsparcia OZE mają zacząć obowiązywać od pierwszego dnia miesiąca po upływie roku od daty pozytywnej decyzji KE zatwierdzającej system wsparcia jako zgodny z przepisami o pomocy publicznej. W najnowszym projekcie usta10 l ENERGIA elektryczna styczeń 2014 wy o OZE nie ma już przepisów wyłączających możliwość uzyskania zielonych certyfikatów w przypadku sprzedaży energii elektrycznej po cenie przekraczającej 105 proc. ceny gwarantowanej oraz wymagających sprzedaży określonej liczby tych certyfikatów w obrocie giełdowym. Kształt systemu aukcyjnego przypomina ten z listopada 2013 r., ale przewiduje waloryzację ceny ustalonej w wyniku aukcji zgodnie z rocznym wskaźnikiem inflacji. Przedsiębiorcy domagali się tego dosyć powszechnie. Kolejna istotna zmiana dotyczy definicji „dedykowanej instalacji współspalania”, która teraz ma obejmować jedynie jednostki wybudowane do 30 czerwca 2014 r., posiadające oddzielne linie technologiczne do przerobu i transportu biomasy (biogazu, biogazu rolniczego lub biopłynu) oraz paliw kopalnych. Z punktu widzenia OSD istotne jest to, że w projekcie ustawy o OZE z grudnia 2013 r. nie ma już przepisów, które były w projekcie z listopada ubr., a nakładały na OSD obowiązek zainstalowania liczników zdalnego odczytu skomunikowanych z systemem pomiarowym u co najmniej 80 proc. odbiorców końcowych przyłączonych do sieci niskiego napięcia do 2020 r. Niemniej wypada zauważyć, że m.in. dlatego, iż większość OSD nie rozpoczęła jeszcze masowej wymiany liczników to operatorzy, a w każdym razie Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej w uwagach do projektu ustawy o OZE z listopada 2013 rekomendowało przesunięcie daty zakończenia wymian liczników wstępnie na 2022 r. PTPiREE zaproponowało przy RYNEK I REGULACJE wszelkich zaszłości polegających na bezumownym, wietym, żeby na podstawie wdrożeń w latach 2012-2015 rząd loletnim korzystaniu przez sieciowe przedsiębiorstwa wykonał ponowną analizę AMI, zgodną z wytycznymi KE energetyczne z cudzych nieruchomości. Chodzi o przedi aby to na podstawie jej wyników podjęto decyzję o ostasiębiorstwa sieciowe elektroenergetyczne, gazownicze tecznymi harmonogramie wdrożenia. i ciepłownicze. Wcześniej czy później sprawa obowiązku instalacji liczNa jakim etapie są obecnie prace? Z końcem 2013 r. ników zdalnego odczytu zapewne wróci na ścieżkę legiMG informowało, że projekt ustawy o korytarzach przeslacyjną. Natomiast okazuje się, że zdecydowanie możsyłowych jest w zasadzie ukończony. Zarazem jednak reliwie jak najwcześniej należałoby sprecyzować m.in., jak sort wskazywał, że do rozstrzygnięcia (na szczeblu kiesię okazuje niejasne nawet dla energetyki, zapisy mórownictw zainteresowanych ministerstw) pozostają kwewiące o tym, że w przypadku nieprzekazania w terminie stie dotąd nie załatwione w trakcie uzgodnień międzyreprzez OSD prezesowi URE danych niezbędnych do wysortowych. Zasadnicze problemy dotyczą tzw. algorytmu, znaczenia sprzedawcy zobowiązanego, wskazuje go Preczyli narzędzia, za pomocą którego wypłacane mają być zes URE, a tenże sprzedawca realizuje obowiązki w imieodszkodowania za dotychczas bezumowne korzystanie niu własnym, ale na koszt właściwych OSD lub operatora z nieruchomości oraz kwestie dotyczące umiejscowienia systemu przesyłowego. planu lokalizacji w planowaniu przestrzennym. MG podPonadto na uwagę zasługują przepisy projektu ustakreślało, że projektowane regulacje są bardzo skomplikowy o OZE wprowadzające pierwszeństwo przyłączenia wane i dużego trudu wymaga uniknięcie, niebezpiecznie do sieci instalacji OZE. W trakcie konsultacji pojawiały się łatwego w tym wypadku, zarzutu niekonstytucyjności. Zapropozycje, żeby z tego zrezygnować, bo takie przepisy razem resort zapewniał, że jeśli zapromogą budzić wątpliwości z punktu wiponowane rozwiązania zostaną odrzudzenia zasady równego traktowania Z końcem 2013 r. MG cone, prace nad projektem będą konpodmiotów. Niemniej właściwy przeinformowało, że projekt ustawy tynuowane. pis zmieniający Pe ostał się po konsulo korytarzach przesyłowych W tej sytuacji nadal zatem nie sposób tacjach i raczej trudno przewidywać, jest w zasadzie ukończony. Zaokreślić, kiedy projekt ustawy korytarzożeby nie znalazł się w projekcie ustarazem jednak resort wej mógłby ewentualnie przyjąć rząd, wy o OZE. Z jej uzasadnienia wynika, wskazywał, że do rozstrzygnięcia a więc tym samym, kiedy może zostać że dyrektywa 2009/28/WE przewidu(na szczeblu kierownictw zainskierowana do Sejmu. Najnowszy proje obowiązek zapewnienia przez opeteresowanych ministerstw) pojekt ustawy korytarzowej pochodzi z lipratora systemu pierwszeństwa przyłązostają kwestie dotąd ca 2013 r. (wersja 5,3). W ocenie skutczenia do sieci instalacji OZE. nie załatwione w trakcie ków regulacji wdrożenia projektowanej Tabela rozbieżności pomiędzy miniuzgodnień międzyresortowych. ustawy - przy wskazanych tam założesterstwami dotycząca projektu ustawy Zasadnicze problemy dotyczą niach - podano, że koszty uregulowania o OZE zdaje się wskazywać, że zanim tzw. algorytmu, czyli narzędzia, zaszłości, czyli załatwienia sprawy bezrząd go przyjmie i skieruje do Sejmu miza pomocą którego wypłacane umownego korzystania z cudzych grunnie jeszcze trochę czasu. Niemniej obmają być odszkodowania tów, w przypadku PSE szacowane są na serwatorzy już raczej nie spodziewają za dotychczas bezumowne ok. 1,27 mld zł, OSD na 9 mld zł, sektosię zmiany koncepcji systemu wsparcia korzystanie z nieruchomości ra ciepłowniczego na 2,75 mld zł, a gaOZE i pojawiają się opinie, że można oraz kwestie dotyczące mieć nadzieje na skierowanie projektu umiejscowienia planu lokalizacji zownictwa na 8 mld zł (ok. 6 mld zł sieci dystrybucyjne i ok. 2 mld zł sieci przedo Laski Marszałkowskiej w pierwszym w planowaniu przestrzennym. syłowe). kwartale br. MG podkreślało, że projektowane W przeciwieństwie do ustawy korytaregulacje są bardzo rzowej w Sejmie jest już za to tzw. ustaskomplikowane i dużego trudu Korytarze przesyłowe wa krajobrazowa, która także dotyczy wymaga uniknięcie, bez końca? lokalizacji sieci. OSD wyrażali obawy, niebezpiecznie łatwego że może ona dodatkowo utrudnić buw tym wypadku, dowanie linii energetycznych. PTPiREE Natomiast nadal nie sposób przezarzutu niekonstytucyjności. oceniało, że to ustawa korytarzowa powidzieć, co się w końcu stanie z prowinna regulować także kwestie lokalijektem ustawy o korytarzach przesyłozacyjne i być główną ustawą sieciową. OSD chcieliby unikwych. Przygotowywana od lat ustawa ma przede wszystnąć takiej sytuacji, żeby ustawa dotycząca ładu krajobrakim usprawnić i przyspieszyć uzyskiwanie przez firmy zowego naruszała to, co zostało wypracowane na etapie realizujące infrastrukturalne inwestycje liniowe decyzji pracy nad ustawą o korytarzach przesyłowych. Rząd i parumożliwiających jej budowę, a w tym uzyskiwanie służeblament powinni wziąć to pod uwagę, czyli najogólniej rzecz ności przesyłu bez konieczności wcześniejszej zapłaty biorąc przesądzić w końcu losy ustawy korytarzowej. n odszkodowania. Projektowana procedura, w wyniku której nastąpi wydanie decyzji ustalającej wysokość odszkodowania jest niezależna od ustanowienia (określenia) koAutor jest dziennikarzem miesięcznika „Nowy Przemysł” rytarza, czy też lokalizacji urządzenia przesyłowego w koi portalu wnp.pl rytarzu. Ponadto ustawa ma pozwolić na uregulowanie styczeń 2014 ENERGIA elektryczna l 11 RYNEK I REGULACJE Kompleksowy przełom Jedna faktura za energię elektryczną Era regulacji rynku sprzedaży energii elektrycznej mozolnie i ospale przechodzi do historii. Począwszy od 2007 r. pojawiają się różne daty pełnej liberalizacji obrotu energią elektryczną. Przełomowy miał być 1 stycznia 2014. Łukasz Jankowski KANCELARIA WIERZBOWSKI EVERSHEDS R ynek energii elektrycznej charakteryzuje się dwoma obszarami regulowanymi poprzez taryfy. Po pierwsze, regulowane są opłaty za usługę dystrybucji i przesyłu, czyli transportu sieciami w celu ich dostarczenia odbiorcom. Po drugie, choć nie do końca, regulowana jest cena energii elektrycznej dla gospodarstw domowych, czyli wartość towaru, jakim jest energia elektryczna. Dystrybucja i przesył energii elektrycznej to naturalne monopole, w przypadku których panuje powszechne przekonanie, że regulacja opłat jest racjonalnie uzasadniona. Skoro tylko jeden przedsiębiorca świadczy tę usługę na danej sieci, to − z założenia − warto zweryfikować, czy sposób ustalania wartości usługi zapewnia pokrycie kosztów uzasadnionych działalności gospodarczej i chroni interesy odbiorców przed nieuzasadnionym poziomem cen i stawek opłat. Sprzedaż energii elektrycznej podlega jednak wolnorynkowej grze. Obecnie Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (URE) warunki konkurencji dostrzega w każdym segmencie, poza segmentem gospodarstw domowych (Taryfa G). Badanie konkurencyjności w tym 12 l ENERGIA elektryczna styczeń 2014 sektorze zapowiedziano na przełomowy rok 2014. Do stwierdzenia konkurencyjności na rynku gospodarstw domowych brakuje − w ocenie Prezesa URE − przynajmniej generalnej umowy dystrybucyjnej, pozwalającej wszystkim sprzedawcom na zawieranie umów sprzedaży energii elektrycznej, oraz zapewnienia świadczenia usług dystrybucji, zwanych umowami kompleksowymi, czyli GUDk. Generalna umowa dystrybucyjna to umowa zawierana między sprzedawcami energii elektrycznej a jej dystrybutorami. Dzisiejszy GUD (niekompleksowy) pozwala sprzedawcy z jednego końca kraju sprzedawać energię elektryczną na drugim końcu. Odbiorca dostanie wówczas dwie faktury: jedną za sprzedaż (towar), drugą za dystrybucję (usługę transportu). W ogólnym założeniu GUDk ma to zmienić. Każdy sprzedawca, który będzie miał zawarty GUDk dla danej sieci, będzie mógł wystawiać swojemu odbiorcy jedną fakturę obejmującą zarówno towar, jak i usługę. Zasada ma dotyczyć tylko taryfy G, czyli gospodarstw domowych. W tym segmencie brakuje konkurencyjności, a GUDk ma tę konkurencyjność zapewnić. W biznesie będzie jak dotychczas − faktura za towar osobno, faktura za transport osobno, bo tam konkurencyjność jest. Mapę drogową uwolnienia cen energii znamy od 2008 r. Okraszono ją hasłem: „W drodze ku prawom odbiorców i efektywnej konkurencji w sektorze energetycznym”. Dokument kończy się harmonogramem, w którym wskazano: „1 stycznia 2009 r. − uwolnienie cen energii elektrycznej dla wszystkich odbiorców w gospodarstwach domowych, monitorowanie rynku energii elektrycznej”. Do uwolnienia rynku nie doszło z kilku oficjalnych przyczyn. Głównym uzasadnieniem braku pełnej liberalizacji jest oczywiście chęć ochrony odbiorców w gospodarstwach domowych, a zasadniczą przeszkodą − dwie faktury. Model jednej faktury wymagał opracowania nowej umowy zawieranej przez dystrybutorów ze sprzedawcami − czyli GUDk. Nad wzorem pracowano z inicjatywy Prezesa URE od 2008 r., czego rezultatem był w pierwszej kolejności wzór umowy określającej warunki funkcjonowania sprzedawcy na terenie danego dystrybutora, czyli GUD (niekompleksowy). Udział w pracach organizacji zrzeszających spółki obrotu i spółki dystrybucyjne zapewnił kompromisowe podejście oraz możliwość rozstrzygnięcia spornych kwestii, np. dotyczących kosztów odczytu licznika przy zmianie sprzedawcy. Obowiązku stosowania wzoru nie było, lecz w praktyce znalazł on szerokie zastosowanie, zapewniając równoprawne traktowanie Zdjęcie: Stoclib RYNEK I REGULACJE Model jednej faktury wymagał opracowania nowej umowy zawieranej przez dystrybutorów ze sprzedawcami − czyli GUDk sprzedawców. Zarówno sprzedawcy, jak i dystrybutorzy czuli się komfortowo mogąc skorzystać z opracowanego przez ich organizacje wzoru. Niezależnie od GUD niekompleksowego istniała i istnieje umowa umożliwiająca zawieranie umów kompleksowych. Umowy takie zapewniał każdy ze sprzedawców „z urzędu” u „swojego” (choć niezależnego) dystrybutora. Umowa sprzedaży energii elektrycznej oraz zapewnienia świadczenia usług dystrybucji (czyli tzw. umowa kompleksowa) zawierana z odbiorcą końcowym funkcjonuje obecnie w grupie G na podstawie GUDa zawartego przez sprzedawcę „z urzędu” z miejscowym dystrybutorem. Ta sytuacja spowodowała wątpliwości niektórych sprzedawców, co do ich równoprawnego traktowania: skoro na sieci dystrybutora jest już jeden sprzedawca, który może sprzedawać kompleksowo, to równoprawnie traktując powinno się pozwolić na to każdemu sprzedawcy. Generalna umowa dystrybucyjna jest umową dystrybucyjną i jako taka powinna podlegać normie zawartej w art. 8 ustawy Prawo energetyczne (Pe). Oznacza to możliwość zaskarżenia odmowy zawarcia umowy dystrybucyjnej do Prezesa URE. Do zaskarżeń w przeszłości dochodziło, lecz zamierzony skutek nie został osiągnięty. Stało się tak, ponieważ - wedle stanowiska Prezesa URE − w tej sytuacji nie znalazł zastosowania art. 8 ust. 1 Pe. Warto wskazać, że − zgodnie z przywołanym przepisem − „w sprawach spornych dotyczących odmowy zawarcia umowy o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji paliw lub energii (…) rozstrzyga Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, na wniosek strony”. Wykładnię implikującą wniosek o braku właściwości do rozstrzygania w sprawie odmowy zawarcia GUDk należy uznać za contra legem (niezgodne z prawem). Prezes URE stwierdził jednak, że nie posiada w tym przypadku kompetencji w sprawach spornych dotyczących odmowy zawarcia umowy GUDk z podmiotem, który nie jest sprzedawcą „z urzędu”, z którym istnieje zawarty GUD. W ten sposób sprzedawcy są trzymani w regulacyjnym klinczu aż do przełomu, który ma nastąpić właśnie w 2014 r. W kwietniu 2013 r. ogłoszono zakończenie prac Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej oraz Towarzystwa Obrotu Energią nad wzorcem GUDk. Umowa ma umożliwić wystawianie jednej faktury odbiorcom w gospodarstwach domowych po zmianie sprzedawcy energii elektrycznej. Wszyscy operatorzy systemów dystrybucyjnych (OSD) zobowiązali się do wdrożenia GUDk od 1 stycznia 2014 r. Bardzo istotną kwestią jest tu jednakże rzeczywistość biznesowa, np. poziom gotowości systemów informatycznych u dystrybutorów do realizacji GUDk, czy chęć przyjęcia odpowiedzialności przez sprzedawców za nieściągnięte należności dotyczące części dystrybucyjnej faktury. W trakcie negocjacji mogą pojawić się również inne kwestie wymagające doprecyzowania wzorca GUDk. Należy założyć, że gdyby doszło do sporów w negocjowaniu tak wypracowanego wzorca GUDk, Prezes URE zmieniłby swoje stanowisko odnośnie do stosowania art. 8 ust. 1 Pe. Uzgodniony wzorzec nie może bowiem zostać przedsiębiorcom narzucony, a przedmiotowy przepis stanowi podstawę głównego dla stosowania GUDk narzędzia regulacyjnego. Bez kompetencji w zakresie rozstrzygania tych sporów Prezes URE nie miałby realnego wpływu na zawieranie GUDk i nie mógłby wspomóc stron w przypadku odmowy zawarcia GUDk przez OSD. Mając to narzędzie, regulator może wpłynąć na realizację harmonogramu z 2008 r. Planu pełnej liberalizacji w 2009 nie da się już uratować, ale być może rok 2014 okaże się kompleksowo przełomowy. n styczeń 2014 ENERGIA elektryczna l 13 RYNEK I REGULACJE Udział gospodarstw domowych w obciążeniu KSE W ostatnim czasie coraz częściej mówi się o działaniach, jakie podejmują operatorzy sieci elektroenergetycznych, których celem ma być redukcja zapotrzebowania na energię elektryczną w godzinach szczytowych. Powstają specjalne programy (taryfy), według których odbiorcy mają otrzymywać gratyfikację za zmniejszenie zużycia energii elektrycznej w okresie szczytowego obciążenia. W przypadku dużych odbiorców, gdy w grę wchodzą dziesiątki lub setki MWh, celowość takich działań jest oczywista. Warto jednak przyjrzeć się rezultatom, które mogą być osiągnięte w największej grupie odbiorców, którą stanowią gospodarstwa domowe. Jarosław Tomczykowski PTPiREE W Polsce liczba odbiorców zaliczonych do kategorii gospodarstw domowych wynosi 14 345 tys. (stan na dzień 31 grudnia 2012 r.) co stanowi 85,7 proc. ogólnej liczby odbiorców (rysunek 1a). Natomiast udział gospodarstw domowych w rynku energii to ok. 20 proc. (rysunek 1b). Na rysunku 2 pokazano ilości energii dostarczonej odbiorcom typu gospodarstwa domowe na tle wszystkich odbiorców zasilanych z sieci niskiego napięcia w okresie kilkunastu ostatnich Rys. 1. Rynek energii elektrycznej w 2012 r.1 a) struktura odbiorców, b) struktura sprzedaży energii elektrycznej 14 l ENERGIA elektryczna styczeń 2014 lat. Wyraźna tendencja wzrostowa została zahamowana w latach 2011-2012. Swój udział w tym ma zapewne coraz powszechniejsze stosowanie technologii prooszczędnościowych. Coraz częściej stosujemy oświetlenie LED, mniej energii zużywają także telewizory, komputery, pralki, lodówki, odkurzacze. Należy jednak zaznaczyć, że zakłada się, iż w dłuższym czasie zużycie energii w gospodarstwach domowych będzie rosło. Argumentem, który przemawia za tym stwierdzeniem jest coraz bogatsze wyposażenie gospodarstwach domowych w sprzęt elektryczny. W Polsce średnie zużycie energii elektrycznej w przeliczeniu na jedno gospodarstwo domowe wynosiło w 2012 r. 2056 kWh1. Obecne odbiorcy mają możliwość wyboru taryfy jedno- lub dwustrefowej. Z tej drugiej opcji korzysta ich ok. 13 proc.2. Dla wyznaczenia krzywej obciążenia gospodarstw domowych wykorzystano standardowe profile obciążenia wyznaczone na podstawie pomiarów w 2012 r. u ponad 4 tys. odbiorców dobranych wg metod statystycznych. Wyróżniono cztery standardowe profile w ramach taryfy G11 oraz dwa wśród odbiorców rozliczanych w taryfie G12. RYNEK I REGULACJE Kryteriami podziału odbiorców była grupa taryfowa oraz roczne zużycie energii elektrycznej. Na podstawie dostępnych informacji (obliczenia własne) określono liczbę odbiorców dla każdej z grup. Z założenia energia wynikająca z liczby odbiorców w poszczególnych grupach jest wartością energii dostarczoną gospodarstwom domowym w 2012 r., tj. 29 498 MWh. Jak już wspomniano, zużycie energii w gospodarstwach domowych wynosi prawie 20 proc. energii dostarczonej wszystkim odbiorcom w Polsce. Mając na uwadze jednak takie cele jak walkę z deficytem mocy, przesunięcie mocy poza godziny szczytowe, warto wiedzieć jak wygląda zmienność tego obciążenia w czasie. Poniższa analiza jest próbą pokazania profilu obciążenia gospodarstw domowych oraz wynikających stąd wniosków w stosunku do wymienionych wyżej haseł. Udział odbiorców typu gospodarstwa domowe w obciążeniu krajowego systemu elektroenergetycznego (KSE) pokazano dla dwóch charakterystycznych dni 2012 r. (dane PSE SA): n7 lutego − dzień o największym szczycie wieczornym (rysunek 3), n1 3 lipca − dzień o najmniejszym szczycie wieczornym (rysunek 5). Z rysunku 3 widać, że 7 lutego 2012 r. szczyt obciążeniowy wystąpił o godz. 18 i wyniósł prawie 26 tys. MW. W przypadku gospodarstw domowych maksymalne obciążenie, ok. 5700 MW, wystąpiło godzinę później. Udział Rys. 2. Energia dostarczona odbiorcom zasilanym z sieci niskiego napięcia1 Rys. 3. Porównanie gospodarstw domowych z obciążeniem systemu w dniu o największym szczycie wieczornym 2012 r. Tabela 1. Charakterystyka poszczególnych grup gospodarstw domowych Profil Oznaczenie Liczba odbiorców Roczne zużycie energii elektrycznej [kWh] Koszty energii elektrycznej* [zł] Zużycie [kWh/rok] [%] [tys.] roczne miesięczne G11_1 do 500 21,6 3 091 333 245 20 G11_2 501-1200 30,2 4 328 890 621 52 G11_3 1201-4000 30,2 4 328 2 313 1385 115 G11_4 powyżej 4000 4,3 618 8 607 4906 409 G12_1 do 4000 9,7 1 396 2 326 1398 117 G12_2 powyżej 4000 4,1 584 9 174 5193 433 *Obliczone przy użyciu kalkulatora jednej ze spółek Założono: − dla odbiorców G11_1 i G11_2 zasilanie 1-fazowe, w pozostałych przypadkach 3-fazowe − dla odbiorców dwutaryfowych przyjęto 40-procentowy udział energii w strefach pozaszczytowych styczeń 2014 ENERGIA elektryczna l 15 RYNEK I REGULACJE Rys. 4. Przebieg obciążenia poszczególnych grup gospodarstw domowych w dniu o największym szczycie wieczornym 2012 r. gospodarstw domowych w szczycie to rząd 22 proc. Patrząc na rysunek 4, widać, że największy udział w szczycie obciążenia gospodarstw domowych ma grupa odbiorców rozliczanych w taryfie G11, zużywająca energię w przedziale od 1201 do 4000 kWh. 13 lipca 2012 r. obciążenie szczytowe systemu wystąpiło o godz. 13 i wyniosło ok. 19 tys. MW (rysunek 5). Dla gospodarstw domowych maksymalne obciążenie, 3800 MW, wystąpiło o godz. 22, co stanowi ok. 21 proc. obciążenia systemu w tym czasie. Podobnie jak w przypadku szczytu zimowego największy udział w szczycie obciążenia ma grupa odbiorców rozliczanych w taryfie G11, zużywająca energię w przedziale 1201-4000 kWh. Analiza poszczególnych grup odbiorców domowych pozwala określić moce maksymalne oraz czas ich występowania. Na rysunkach 7 i 8 pokazano te wartości dla największych grup spośród odbiorców jednotaryfowych (G11_3) i dwutaryfowych (G12_1) w dniu największego szczytu wieczornego. Najczęściej pojawiają się wartości mocy z przedziału 0,5-1 kW. Nie są to duże wartości w kontekście programów, które zakładają tymczasowe dostosowanie zapotrzebowania na moc przez odbiorców w odpowiedzi na sygnał cenowy operatora. Wnioski Rys. 5. Porównanie gospodarstw domowych z obciążeniem systemu w dniu o najmniejszym szczycie wieczornym 2012 r. Rys. 6. Przebieg obciążenia poszczególnych grup gospodarstw domowych w dniu o najmniejszym szczycie wieczornym 2012 r. 16 l ENERGIA elektryczna styczeń 2014 Zimą szczyt obciążenia odbiorców zaliczanych do grupy gospodarstw oraz szczyt obciążenia systemu elektroenergetycznego występują wieczorem. Ta zależności w lecie nie jest regułą. W związku z tym na efekty przesunięcia energii poza szczyt obciążenia w przypadku gospodarstw domowych nie możemy liczyć przez cały rok. Wieczorny szczyt obciążenia związany jest ze sposobem życia i trudno będzie odbiorcom z grupy gospodarstw domowych o jego przesunięcie lub zmniejszenie. Potwierdzeniem tej tezy są wnioski z analizy udziału zużycia energii w godzinach obowiązywania stref pozaszczytowych dla odbiorców rozliczanych w taryfach G11 i G12 (rysunek 9). Wskazują one, że odbiorcy rozliczani w taryfie G12 nie pobierają znaczącą więcej energii w strefach pozaszczytowych od odbiorców rozliczanych w taryfie G11. Zużycie energii w godzinach obowiązywania RYNEK I REGULACJE a) b) Rys. 7. Dobowe moce maksymalne (a) oraz czas ich występowania (b) dla odbiorców rozliczanych w taryfie G11 o rocznym zużyciu energii 1,2-4 MWh 7 lutego 2012 r. a) b) Rys. 8. Dobowe moce maksymalne (a) oraz czas ich występowania (b ) dla odbiorców rozliczanych w taryfie G12 o rocznym zużyciu energii do 4 MWh 7 lutego 2012 r. II taryfy stanowiło średnio ok. 36 proc. całkowitego zużycia dla odbiorców G11 i 40 proc. dla odbiorców rozliczanych w G12. Wydawałoby się, że wybierając taryfy dwustrefowe odbiorcy powinni tak korzystać z urządzeń elektrycznych, żeby maksymalny pobór energii przypadał na okresy tańszej energii. Przedstawione wyniki wykorzystania energii w strefach pozaszczytowych pokazują jednak, że część odbiorców zaliczonych do grupy gospodarstw domowych nie przestrzega tej zasady, co wiąże się z większym rachunkiem za energię elektryczną. Biorąc po uwagę niewielkie koszty energii elektrycznej dla części odbiorców, trudno będzie zaoferować im ciekawe premie, motywujące do określonych zachowań. Podsumowanie Dla odbiorców typu gospodarstwa domowe trudnym zadaniem jest stworzenie ciekawych ofert, których rezultatem będzie Rys. 9. Udział zużycia energii w godzinach obowiązywania stref pozaszczytowych a) odbiorcy G11, b) odbiorcy G12 przesunięcie obciążenia poza godziny szczytu. Głównym problem wydaje się brak możliwości lub niechęć odbiorców do zmiany sposobu życia oraz ograniczone możliwości premiowania tego typu zachowań przez energetykę. Mając jednak do dyspozycji (w niedalekiej przyszłości) takie środki jak smart metering, być może uda się przekonać część odbiorców do współpracy. Należy jednak liczyć się w tym, że − jeżeli mówimy o przesunięciu obciążenia − w przypadku gospodarstw domowych w grę wchodzą raczej wartości kilkudziesięciu, a nie kilkuset MW. n Literatura 1. Statystyka Elektroenergetyki Polskiej 2013, ARE. 2. Straty energii elektrycznej w sieciach dystrybucyjnych, praca zbiorowa pod red. Jerzego Kulczyckiego. styczeń 2014 ENERGIA elektryczna l 17 RYNEK I REGULACJE Paragraf w sieci Rubrykę, poświęconą zagadnieniom prawnym w energetyce, redagują: mec. Katarzyna Zalewska-Wojtuś z Biura PTPiREE i mec. Przemysław Kałek z Kancelarii Chadbourne & Parke LLP Certyfikat instalatora mikroinstalacji Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (URE) odniósł się do wątpliwości związanych z przyłączaniem mikroinstalacji do sieci elektroenergetycznej oraz roli certyfikowanych instalatorów. W stanowisku z 11 grudnia 2013 r. pt. „Informacja nr 40/2013 w sprawie obowiązku posiadania certyfikatu instalatora mikroinstalacji przez osobę dokonującą przyłączenia mikroinstalacji do sieci” wyraził opinię, że wprowadzone ostatnią nowelizacją − w ramach tzw. małego trójpaku − zmiany do ustawy Prawo energetyczne (Pe) dotyczące przyłączania mikroinstalacji oraz procedury certyfikowania instalatorów mikroinstalacji nie narzuciły obowiązku, aby mikroinstalacje były przyłączane wyłącznie przez takich certyfikowanych instalatorów. W świetle tego stanowiska uzyskanie certyfikatu jest dobrowolne i ma służyć potwierdzeniu posiadania przez instalatora kwalifikacji do instalowania mikroinstalacji. Za takim podejściem przemawia przede wszystkim brzmienie art. 20h ust. 1 Pe, wskazujące na możliwość, a nie na obowiązek uzyskania takiego certyfikatu. Prezes URE podniósł przy tym, że to nie formalne uprawnienia osoby dokonującej przyłączenia mikroinstalacji mają znaczenie decydujące, lecz to, czy dana mikroinstalacja spełnia określone w art. 7 ust. 8d9 Pe wymogi, tzn. warunki przyłączenia, wymagania techniczne oraz warunki współpracy mikroinstalacji z systemem elektroenergetycznym, określone w rozporządzeniu systemowym. 18 l ENERGIA elektryczna styczeń 2014 Zmiana ustawy o VAT 1 stycznia 2014 r. weszły w życie zmiany ustawy o podatku od towarów i usług wprowadzone ustawą z 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2013 r., poz. 35). Najważniejszą nowością, wynikającą z tej nowelizacji, jest uchylenie dotychczasowego art. 19 ustawy o VAT i wprowadzenie w jego miejsce art. 19a. Prezes URE wyraził opinię, że wprowadzone ostatnią nowelizacją − w ramach tzw. małego trójpaku − zmiany do ustawy Prawo energetyczne (Pe) dotyczące przyłączania mikroinstalacji oraz procedury certyfikowania instalatorów mikroinstalacji nie narzuciły obowiązku, aby mikroinstalacje były przyłączane wyłącznie przez takich certyfikowanych instalatorów. W świetle tego stanowiska uzyskanie certyfikatu jest dobrowolne i ma służyć potwierdzeniu posiadania przez instalatora kwalifikacji do instalowania mikroinstalacji. Ten zapis modyfikuje moment powstania obowiązku podatkowego podatku VAT dla dostaw energii elektrycznej wskazując, że powstaje on z chwilą wystawienia faktury, a gdy podatnik nie wystawił faktury lub wystawił ją z opóźnieniem, z momentem upływu terminu wystawienia faktury lub terminu płatności. Analogicznie traktowana jest przez ustawę o VAT usługa dystrybucji energii elektrycznej. Zmiany w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych Do konsultacji społecznych trafił projekt ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw, modyfikujący m.in. przepisy ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych w zakresie przedmiotu opodatkowania. W opinii środowiska operatorów systemów elektroenergetycznych (OSE) proponowane w projekcie zmiany definicji „budynku” i „budowli” mogą wywoływać poważne wątpliwości interpretacyjne, a w szczególności niepewność dotyczącą kwalifikacji podatkowej obiektów spełniających równocześnie definicje budynku i budowli oraz opodatkowania jako budowli urządzeń i instalacji wchodzących w skład budynków. PTPiREE w oficjalnym stanowisku zwróciło uwagę na te wątpliwości, wskazując na potrzebę ich usunięcia w procesie legislacyjnym. RYNEK I REGULACJE Paragraf w sieci Nowa wersja projektu ustawy o OZE 31 grudnia ubr. Minister Gospodarki przekazał do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów projekt ustawy o odnawialnych źródłach energii (OZE) z wnioskiem o jego pilne rozpatrzenie na najbliższym posiedzeniu Stałego Komitetu Rady Ministrów. Istotną i dość zaskakującą z punktu widzenia operatorów systemów dystrybucyjnych (OSD) zmianą w projekcie w porównaniu do poprzedniej, listopadowej wersji poddanej konsultacjom społecznym, jest usunięcie z niego przepisów dotyczących obowiązku wdrożenia liczników zdalnego odczytu oraz regulacji dotyczących działalności Operatora Informacji Pomiarowych. Służebność przesyłu przed TK W wyniku pytania prawnego, skierowanego przez Sąd Rejonowy w Grudziądzu 9 października 2013 r., Trybunał Konstytucyjny (TK) zajmie się zgodnością z Konstytucją RP art. 292 kc w związku z art. 285 kc, w zakresie umożliwiającym nabycie przed 3 września 2008 r., tj. wejściem w życie art. 3051 − 3054 kc, w drodze Wyroki Wojewódzkich Sądów Administracyjnych potwierdziły utrwalony już pogląd, że OSE są podmiotami wypełniającymi funkcje publiczne i dlatego − jako tacy − są zobowiązani do udostępniania informacji publicznej na podstawie ustawy o dostępie do informacji publicznej, obejmującej m.in. decyzje administracyjne dotyczące posadowienia ich infrastruktury. zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu przez przedsiębiorstwo energetyczne lub Skarb Państwa. I to nawet bez względu na konieczność związania tej służebności z własnością tzw. nieruchomości władnącej. To pytanie prawne zostało zarejestrowane pod sygn. akt P 47/13, a jego pełną treść znaleźć można na stronie internetowej TK. Rozstrzygnięcie TK w tej sprawie może mieć niebagatelne znaczenie dla OSE, gdyż może podważyć korzystną linię orzeczniczą dopuszczającą zasiedzenie takiej służebności także przed wejściem w życie przepisów, które wprowadziły do Kodeksu cywilnego instytucję służebności przesyłu. Dostęp do informacji publicznej Pojawiają się kolejne orzeczenia sądów administracyjnych dotyczące udostępniania przez OSE w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej dokumentacji prawnej związane z lokalizacją infrastruktury energetycznej na gruntach osób trzecich. W wyrokach z 12 grudnia 2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) w Poznaniu (sygn. akt IV SAB/ Po 99/13) oraz z 5 grudnia 2013 r. WSA w Lublinie (sygn. akt II SAB/Lu 615/13) potwierdziły utrwalony już pogląd, że OSE są podmiotami wypełniającymi funkcje publiczne i dlatego − jako tacy − są zobowiązani do udostępniania informacji publicznej na podstawie ustawy o dostępie do informacji publicznej, obejmującej m.in. decyzje administracyjne dotyczące posadowienia ich infrastruktury. n Weszły w życie 1 stycznia Przepisy ustawy z 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy Pe dotyczące odbiorców wrażliwych. Dla przypomnienia, odbiorcą wrażliwym energii elektrycznej jest osoba, której przyznano dodatek mieszkaniowy w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy z 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych, która jest stroną umowy kompleksowej lub umowy sprzedaży energii elektrycznej zawartej z przedsiębiorstwem energetycznym i zamieszkuje w miejscu dostarczania energii elektrycznej. Jest on uprawniony do otrzymania zryczałtowanego dodatku energetycznego, którego limit określony jest ustawowo, wypłacanego co miesiąc. Obowiązki dotyczące przyznania dodatku energetycznego spoczywają − odpowiednio − na wójcie, burmistrzu bądź prezydencie miasta, który − na wniosek odbiorcy wrażliwego − wydaje decyzję. Jeżeli chodzi o zaangażowanie przedsiębiorstw energetycznych, można spodziewać się wniosków o wydanie kopii zawartych umów na potrzeby przedłożenia wraz z wnioskiem o przyznanie dodatku składanym do organu samorządowego. Ponadto w myśl nowych przepisów OSD ma obowiązek − na wniosek odbiorcy wrażliwego − zainstalowania u takiego odbiorcy przedpłatowego układu pomiarowo-rozliczeniowego. 4 stycznia Przepisy rozporządzenia Ministra Środowiska z 9 grudnia 2013 r. w sprawie wzoru formularza przyjęcia odpadów metali (Dz.U. 2013 r., poz. 1607). Co istotne, osoba, która będzie chciała oddać do skupu odpady metali, będzie musiała podpisać się pod oświadczeniem, że odpad stanowi jej własność, nie jest obciążony prawami na rzecz osób trzecich i nie pochodzi z kradzieży. Zgodnie z pouczeniem zawartym na formularzu, oświadczenie to nie zwalnia posiadacza odpadów prowadzącego punkt zbierania odpadów metali z odpowiedzialności na zasadach określonych w Kodeksie karnym, w szczególności gdy skład lub postać odpadów mogą sugerować, że zostały one nielegalnie pozyskane, np. gdy są przekazywane elementy infrastruktury kolejowej, elektroenergetycznej, telekomunikacyjnej i wodociągowej, w tym opalonej lub zmielonej miedzi. styczeń 2014 ENERGIA elektryczna l 19 TECHNIKA I TECHNOLOGIE Słupy odporowe linii SN a ochrona ptaków Opracowywanie dokumentacji projektowej jest niewątpliwe procesem twórczym. Wymaga od projektanta wiedzy prawnej, technicznej, doświadczenia zawodowego, jak i pewnej kreatywności1. W przypadku oddziaływania ptaków na linie elektroenergetyczne SN polega ona na wprowadzaniu niewielkich korekt w rozwiązaniach typizacyjnych. Józef Jacek ZAWODNIAK POLITECHNIKA POZNAŃSKA, ENEA OPERATOR SP. Z O.O. O ddziaływanie środowiska naturalnego na linie elektroenergetyczne nie ogranicza się wyłącznie do problemu oblodzenia przewodu czy działania sił wynikających z parcia wiatru na konstrukcję wsporczą oraz przewody linii2, czyli czynników związanych ze zmiennymi warunkami klimatycznymi. Drugą istotną grupę stanowią czynniki faunistyczne, a w szczególności obecność ptaków3,4. Z tego względu istotna jest wiedza dotycząca zasad i relacji, jakie zachodzą pomiędzy liniami elektroenergetycznymi a ptakami. Zrozumienie tych podstawowych zależności pozwoli na dobranie odpowiednich rozwiązań technicznych, istotnych z punktu widzenia późniejszej eksploatacji. Linie elektroenergetyczne stanowią dla ptaków przeszkodę nieznaną oraz nienaturalną i raczej nie należy się spodziewać, że osobniki wędrujące lub migrujące po pewnym czasie nauczą się je omijać3. Należy zatem liczyć się z powtarzalnością tego typu oddziaływań wzajemnych w całym okresie eksploatacji linii. Poza tym ptaki na terenach otwartych (bezdrzewnych) traktują konstrukcje wsporcze linii elektroenergetycznych jako doskonałe miejsca do odpoczynku oraz wypatrywania zdobyczy, powodując przy tej okazji zwarcia w linii (doziemne, międzyfazowe) oraz przeskoki zabrudzeniowe na izolatorach. Do zwarć w sieci dochodzi w trakcie lądowań i odlotów ptaków, kiedy skrzydła są w pełni rozpięte3,4. Natomiast przeskoki zabrudzeniowe są skutkiem wydalania przez ptaki odchodów w czasie startu. Warto nadmienić, że mokre odchody charakteryzują się znaczą przewodnością elektryczną3. Kwestie kolizyjne odnoszą się w szczególności do linii przesyłowych wysokiego napięcia, natomiast zwarcia i przeskoki zabrudzeniowe występują przeważnie w sieciach średniego napięcia i ten problem najbardziej interesuje autora. 20 l ENERGIA elektryczna styczeń 2014 Zmiany w uzbrojeniu stanowisk odporowych Zastosowane rozwiązania techniczne w uzbrojeniu słupa odporowego wpływają na późniejszą bezawaryjną pracę sieci, jeżeli chodzi o ingerencje ptaków. Dla ornitologów kwestia związana ze stosowaniem izolatorów wsporczych nad poprzecznikiem słupa bez dodatkowych osłon ma istotne znaczenie ze względu na duże prawdopodobieństwo porażenia prądem elektrycznym dużych ptaków. Tego typu stanowiska słupowe w raporcie z 2003 r., sporządzonym przez BirdLife5, otrzymały miano „zabójczych słupów”. Dlatego, zlecając wymianę słupa odporowego lub projekt nowego w linii SN o przekroju przewodu 25-35 mm2, warto się zastanowić, czy izolatory wsporcze (rys. 1) nie zastąpić wiszącymi. Nie tylko z przesłanek ekologicznych, ale również praktycznych, ponieważ: ns łupy odporowe z izolacją wsporczą można stosować wyłącznie dla przewodów typu AFl 6 25 i AFl 6 35 mm2 przy naprężeniu przewodu do 100 MPa, ze względu na dopuszczalne obciążenie użytkowe izolatora (np. LWP − 400 daN), nw ymiana przewodu AFl 6 35 mm2 na AFl 6 50 mm2 (bez konieczności wymiany żerdzi) wiąże się ze zmianą poprzecznika oraz izolacji, n izolatorów wsporczych nie stosuje się do przewodów stopowych typu AAL, n izolatory w pozycji pionowej mają gorsze właściwości samoczyszczące niż izolatory w pozycji poziomej6,7,8,9. Dlatego lepiej stosować słupy odporowe z izolacją wiszącą w formie łańcuchów odciągowych, które jednak ze względu na ptaki należy zmodyfikować. A dokładniej mówiąc, zastosować dodatkowo łącznik jednowidlasty nitowy w celu zwiększenia odległości pomiędzy okuciem izolatora będącym pod napięciem a uziemionym poprzecznikiem − minimum 60 cm (rys. 2)6. Poza tym zastosowane łączniki w pojedynczych łańcuchach odciągowych ułatwiają wymianę uszkodzonego izolatora, TECHNIKA I TECHNOLOGIE Rys. 3. Uzbrojenie stanowiska odporowego dla układu trójkątnego linii ze zmienionym sposobem potrzymania mostka górnego [na podstawie 7] Rys. 1. Słup odporowy z izolacją wsporczą6 Rys. 2. Pojedynczy łańcuch odciągowy z dodatkowym łącznikiem jednowidlastym nitowym [na podstawie 6] Rys. 4. Uzbrojenie stanowiska odporowego dla układu płaskiego linii ze zmienionym sposobem potrzymania mostka środkowego [na podstawie 8] ponieważ nie zachodzi wówczas konieczność odkręcania wieszaka śrubowo-kabłąkowego od poprzecznika, co zdecydowanie skraca czas usuwania awarii. W przypadku linii gołych w układzie trójkątnym należy rozważyć zmianę położenia na poprzeczniku słupa izolatora wsporczego podtrzymującego górny mostek, a co za tym idzie również ułożenie samego mostka (rys. 3)6,7. Wprowadzone zmiany sprawią, że ptaki będą siadały na poprzeczniku słupa w odległości 60 cm od elementów znajdujących się pod napięciem (okucia izolatora wiszącego). Również w przypadku stanowisk odporowych w układzie płaskim linii proponuje się zmianę lokalizacji mostka środkowego. Sugeruje się umieszczenie mostka tak jak to pokazano na rysunku 4. W przypadku układu płaskiego linii istotne jest, aby zachować minimalną wymaganą odległość między przewodem w osłonie izolacyjnej (mostkiem) a poprzecznikiem słupa (minimum wysokość izolatora)8. Można również, zarówno dla układu trójkątnego, jak i płaskiego linii, zastosować specjalne konstrukcje (rys. 5), umożliwiające siadanie ptakom o znacznych rozmiarach, takim jak np.: bocian biały, orzeł, puchacz. Jest to rozwiązanie sugerowane również przez BirdLife5. Konstrukcje na poprzeczniku należy umieścić w taki sposób, aby ograniczyć maksymalnie oddziaływanie odchodów ptasich na izolatory (przeskok zabrudzeniowy) i przewody (korozja)3. Rozwiązanie to zalecane jest na obszarach, gdzie występuje duże nasilenie ptactwa drapieżnego. Będzie ono skuteczne pod warunkiem, że konstrukcja stanowi najwyższy element słupa5. Słupy odporowe wykonane w tzw. systemie PAS można, zdaniem autora, zabezpieczyć poprzez: zastosowanie dodatkowego łącznika jednowidlastego nitowego, umieszczenie elektrody iskierników pod kątem 1000-1200 lub 2400-2600, a nie pod kątem 00 (jeżeli jest przewidziana ochrona przeciwłukowa na słupie) i przede wszystkim zabudowując na poprzeczniku słupa specjalną konstrukcję umożliwiającą siadanie ptakom9. Konstrukcja jest konieczna ze względu na małe odległości między przewodami linii (50 cm) a okuciami poszczególnych izolatorów znajdujących się pod napięciem (rys. 6). Dodatkowo na izolator wsporczy należy nałożyć osłonę przeciw ptakom. styczeń 2014 ENERGIA elektryczna l 21 TECHNIKA I TECHNOLOGIE a) b) Rys. 5. Stanowiska odporowe z dodatkowymi konstrukcjami przewidzianymi dla ptaków a) dla układu trójkątnego linii, b) dla układu płaskiego linii [na podstawie 7,8] Wnioski Zaproponowane przez autora rozwiązania nie podnoszą znacząco kosztów związanych z zakupem dodatkowych elementów wchodzących w skład uzbrojenia słupów, ale zastosowane na terenach lęgowych, migracyjnych oraz żerowych ptaków zapewne przyniosą korzyści: n fi nansowe, z powodu braku dodatkowych kosztów związanych z usuwaniem awarii, np. martwego ptaka z linii, roszczeń od odbiorców, ne ksploatacyjne, ze względu na poprawienie się wskaźników SAIDI, SAIFI, MAIFI związanych z przerwami w dostawie energii elektrycznej, ns połeczne, chociażby z powodu braku interwencji od lokalnej ludności w sprawie martwych ptaków, organizacji zajmujących się ochroną ptaków oraz złego wizerunku firmy w mediach po nagłośnieniu sprawy. Na koniec wniosek do przemyślenia przez służby eksploatacyjne i projektantów. Czy jesteśmy w stanie zmienić prawa rządzące przyrodą ożywioną i nieożywioną? Raczej nie. Możemy jedynie ograniczać skutki oddziaływania przyrody na linie elektroenergetyczne SN, stosując odpowiednie rozwiązania techniczne w budownictwie sieciowym po to, aby zapewnić jak najwyższe standardy w dostawie energii elektrycznej. n Literatura Rys. 6. Słup odporowy z konstrukcją przewidzianą dla ptaków [na podstawie 9] 22 l ENERGIA elektryczna styczeń 2014 1. T. Sutkowski, Zasady sporządzania dokumentacji projektowej w zakresie elektroenergetyki, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1998 r. 2. Norma PN-E-05100-1:1998, Elektroenergetyczne linie napowietrzne. Projektowanie i budowa. Linie prądu przemiennego z przewodami roboczymi gołymi. 3. K. L. Chrzan, A. Wuczyński, Z. Jakubiec, Problemy i zagrożenia wynikające z wzajemnego oddziaływania ptaków i napowietrznych linii elektroenergetycznych, ,,Wiadomości Elektrotechniczne’’ 1/2008 r., s. 24-27. 4. I. Kaługa, P. Tryjanowski, Ochrona bociana białego na urządzeniach energetycznych − doświadczenia praktyczne, V Konferencja Naukowo-Techniczna ,,Elektroenergetyczne linie napowietrzne’’, Dźwirzyno 15-16 maja 2012 r. 5. Raport BirdLife − Ochrona ptaków przed liniami elektroenergetycznymi. Praktyczny przewodnik na temat zagrożeń dla ptaków za strony urządzeń do przesyłu energii elektrycznej oraz sposoby minimalizacji takich zagrożeń, Strasburg, 15 września 2003 r. 6. Album linii napowietrznych średniego napięcia 15-30 kV z przewodami gołymi w układzie trójkątnym na żerdziach wirowych LSN 35(50), tom I, PTPiREE, Poznań 2002 r. 7. Album linii napowietrznych średniego napięcia 15-30 kV z przewodami gołymi w układzie trójkątnym na żerdziach wirowych LSN 50(70), tom I, PTPiREE, Poznań 2002 r. 8. Album linii napowietrznych średniego napięcia 15-30 kV z przewodami gołymi w układzie płaskim na żerdziach wirowych LSN 50(70), tom I, PTPiREE, Poznań 2002 r., 9. Album linii napowietrznych średniego napięcia 15-30 kV z przewodami niepełno izolowanymi o przekroju 50-120 mm2 w układzie płaskim, na żerdziach wirowych LSNi 50-120, tom I, PTPiREE, Poznań 2003 r. TECHNIKA I TECHNOLOGIE Nazywają mnie inżynierem, choć nie potrafię pisać Czy można zostać ekspertem w dziedzinie inżynierii słonecznej bez umiejętności pisania? Okazuje się, że tak. Tysiące absolwentek Barefoot College (Bosonogi Uniwersytet) są tego najlepszym dowodem. Wiktoria Filipiak ENEA OPERATOR SP. Z O.O. Zdjęcie: Pop!Tech, Wikimiedia Commons T ilonia − mała hinduska wioska, która w niczym nie przypomina kolorowych Indii z telewizyjnych programów podróżniczych. To właśnie tu, na skrawku surowej ziemi, mieści się bardzo wyjątkowy uniwersytet. Jest on pierwszą uczelnią w Indiach w pełni zasilaną energią słoneczną. Lecz to, co sprawia, że jest naprawdę niepowtarzalny, to obowiązujący tu program edukacyjny i sposób jego wdrażania. Bosonogi Uniwersytet (to jego oficjalna nazwa) przygotowuje niepiśmienne kobiety z najniższych warstw społecznych do pracy w takich zawodach jak: architekt, inżynier wodny czy − wymieniony już i najbardziej popularny − inżynier słoneczny. Profesji uczą się podczas zajęć praktycznych, słuchając i zapamiętując. Do tej pory jedynym zajęciem tych kobiet była praca w polu i oporządzanie gospodarstwa. Teraz to lokalne specjalistki od montowania i naprawy paneli słonecznych. Wszystko zaczęło się w 1965 r., kiedy student zgłosił się do pełnienia wolontariatu w jednym z najbiedniejszych regionów Indii. Szok, jaki wywołały u dobrze sytuowanego młodego mężczyzny nędza i brak perspektyw na poprawę statusu regionu, sprawił, że podjął walkę, aby to zmienić i pomóc tym, którzy tego potrzebują. Wraz z grupą absolwentów, podjął wysiłek na rzecz poszukiwania rozwiązań dla wiejskiej ludności i wypracowania skutecznego modelu rozwoju. Sanji Bunker Roy − założyciel i dyrektor uniwersytetu Twórcami tak prężnie prosperującej obecnie instytucji była grupa lekarzy oraz nauczycieli, działająca zgodnie z przyświecającą jej ideą niesienia pomocy. Tilonijską rodzinę (akademicką − przyp. red.), jak sami siebie nazywają, stanowią teraz ludzie dbający o edukację w takich dziedzinach jak: energia słoneczna, gromadzenie i przetwarzanie wody deszczowej, architektura, komunikacja, zdrowie, recykling, a nawet walka o równouprawnienie kobiet czy tworzenie i obsługa „słonecznych kuchenek”. Nazwa bosonogiej uczelni nie jest przypadkowa − większość studentów stanowią osoby najuboższe, których po prostu nie stać na podstawowe wyposażenie, w tym buty, dlatego chodzą boso. Placówka została założona w 1972 r. i choć od tamtego czasu rozszerzyła swą działalność, styczeń 2014 ENERGIA elektryczna l 23 Zdjęcie: barefoodcollege.org TECHNIKA I TECHNOLOGIE Tilonijskie kobiety podczas pracy towarzyszy jej ta sama idea: wykształcić u mieszkańców wsi umiejętności, które wpłyną na jej rozwój społeczny i gospodarczy. Sam założyciel szkoły − Sanjit „Bunker” Roy − mocno wierzy, że praca „inżynierów” może mieć wpływ na gospodarkę całego państwa. Ponad 70 proc. ludzi zamieszkuje tereny wiejskie, a te w większości są pozbawione dostępu do energii elektrycznej, korzystając tym samym z paliw kopalnianych. Możliwość zainstalowania paneli słonecznych w ich domach, to ogromna oszczędność dla nich i duży krok w kierunku wyrównania światowych standardów środowiskowych. Nabyte umiejętności są wykorzystywane m.in. dla tworzenia urządzeń zaopatrujących gospodarstwa domowe w energię słoneczną, podgrzewających wodę czy zasilających odsalarki produkujące wodę pitną. Jako miejsce realizacji programów słonecznej elektryfikacji brane są pod uwagę tylko wioski odizolowane i nieposiadające w ogóle dostępu do sieci dystrybucyjnej. Jeśli ich mieszkańcy wyrażą chęć utworzenia instalacji elektrycznej zasilanej energią słoneczną − ona powstanie. Będą tylko zobowiązani do uiszczania comiesięcznej, symbolicznej opłaty na jej utrzymanie i wynagrodzenie dla pracownic. W takiej sytuacji lokalna starszyzna wybierze kilka 24 l ENERGIA elektryczna styczeń 2014 kobiet, które będą przeszkolone na „słonecznych inżynierów”, aby mogły w przyszłości naprawiać i konserwować urządzenia. Są to zwykle kobiety w średnim i starszym wieku, które, po pierwsze, mają autorytet i cieszą się szacunkiem wśród społeczności, po drugie, są silnie związane z wioską, co minimalizuje ryzyko migracji po odbyciu szkolenia. Każdego roku do zawodu przygotowywanych jest 100 indyjskich kobiet i 80 z zagranicy. Półroczny pobyt na uczelni sprawia, że do wioski powracają nie tylko jako wyedukowane specjalistki od elektryczności, ale świadome, pewne siebie i pełne energii kobiety, gotowe na wprowadzanie zmian w swojej miejscowości. Do tej pory, dzięki pracy „bosych inżynierów” w ponad 40 tys. domów w 1015 wioskach zainstalowano panele słoneczne. Uczelnia przyjmuje także studentów z zagranicy (głównie z Afryki), którzy nabyte umiejętności wykorzystują po powrocie do kraju. W planach jest także rozszerzenie działań organizacji na Amerykę Łacińską i budowa centrów szkoleniowych w Afryce. Jednak Barefoot College to nie tylko rozwój infrastruktury i działania na rzecz poprawy warunków życia wiejskiej społeczności. To również krok w kierunku dbania o środowisko naturalne, poprzez zmniejszenie wycinki drzew i użycia paliw kopalnianych przy produkcji energii elektrycznej, a także tworzenie nowych miejsc pracy dla biednych i niewykształconych ludzi, ale przede wszystkim nadzieja na lepsze życie w godnych warunkach. Działalność organizacji Barefoot College była wielokrotnie wyróżniona prestiżowymi nagrodami, takimi jak Green Energy Awards USA, przyznana przez Sierra Club (jedną z największych i najbardziej wpływowych organizacji ekologicznych w Stanach Zjednoczonych). Również sam pomysłodawca i założyciel uczelni znalazł się w 2010 r. na liście stu najbardziej wpływowych ludzi na świecie, stworzonej przez magazyn „Time”, a w 2008 r. „The Guardian” wymieniła go jako jednego z 50 ludzi, którzy mogą ocalić naszą planetę (na liście znaleźli się także: Angela Merkel, Al Gore czy Ken Livingstone − ówczesny burmistrz Londynu). Dzięki człowiekowi, który w dalekich Indiach stworzył ten wyjątkowy uniwersytet wiemy, że każdemu inżynierowi − w butach, czy bez − przyświecają te same idee: nauka i rozwój umiejętności technicznych. I choć okazuje się, że są inżynierowie, którzy nie potrafiliby przeczytać tego tekstu, to praca każdego z nich ma wpływ na naszą wspólną, lepszą przyszłość. n na podstawie www.barefootcollege.org TECHNIKA I TECHNOLOGIE Straty sieciowe a opłaty dystrybucyjne W artykule przedstawiono wyniki analizy wpływu wysokości strat energii elektrycznej w sieciach poszczególnych napięć na poziom stawek opłat dystrybucyjnych, które w części zmiennej zależą od poziomu tych strat. Wykazano brak spodziewanej korelacji między analizowanymi wielkościami. Elżbieta Niewiedział, Ryszard Niewiedział WYŻSZA SZKOŁA KADR MENEDŻERSKICH W KONINIE 14,000 NN 110 kV SN nn 12,000 10,000 C harakterystykę strat energii elektrycznej w systemie w pierwszym 10-leciu bieżącego stulecia opracowano na podstawie danych statystycznych zawartych w rocznikach Agencji Rynku Energii „Statystyka Elektroenergetyki Polskiej”1. Dla jednoznaczności wnioskowania, do wyznaczenia strat energii wykorzystano podstawową wielkość charakteryzującą poziom strat w sieciach elektroenergetycznych − wskaźnik strat i różnic bilansowych )E%, który oblicza się jako stosunek strat i różnic bilansowych do energii elektrycznej wprowadzonej do sieci, według następującego wzoru: ∆E ∆E % ⋅100 Ewp (1) gdzie: )E − s traty i różnice bilansowe w sieci na danym poziomie napięcia (w GWh/a); Ewp − energia elektryczna wprowadzona do sieci na danym poziomie napięcia (w GWh/a). W tabeli 1 zestawiono obliczone według wzoru (1) wartości wskaźnika strat i różnic bilansowych )E% w krajowym systemie elektroenergetycznym (KSE) w latach 2001-2011 dla sieci elektroenergetycznych poszczególnych poziomów napięć − łącznie dla sieci 400 i 220 kV, 110 kV, SN oraz nn. Powyższe dane uzupełniono wartościami tzw. wskaźnika strat ciągnionych )E%-ciągn, który uwzględnia fakt, że odbiorca na danym poziomie napięcia wywołuje również straty energii elektrycznej w poprzedzających segmentach, czyli sieciach wyższego napięcia. Ilustrację graficzną procentowych wartości strat energii elektrycznej w sieciach poszczególnych poziomów napięć przedstawiono na rysunku 1. Z przedstawionego wykresu widać wyraźnie jak zmniejszały się straty energii elektrycznej w sieciach poszczególnych poziomów napięć. Wyznaczając średnioroczne zmniejszenie strat w badanym okresie, można stwierdzić, że: 8,000 6,000 4,000 2,000 0,000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Rys. 1. Wskaźnik strat i różnic bilansowych ΔE % w KSE dla lat 2001-2011 nn ajbardziej zmalały straty w sieciach nn − nieco ponad 7 proc., a najmniej (0,7 proc.) w sieciach najwyższych napięć, co można wytłumaczyć spełnianiem zadań stawianych tym sieciom; nw sieciach 110 kV średniorocznie straty malały o ok. 4 proc., a w sieciach SN 3,5 proc. Stawki usług dystrybucji energii elektrycznej Na rysunkach 2-3 zilustrowano zmiany wartości stawek opłat dystrybucyjnych netto w wybranych grupach taryfowych dla jednej ze spółek dystrybucyjnych w okresie od 1999 do 2012 r. Natomiast na rysunkach 4-5 pokazano powyższe zmiany po uwolnieniu stawek z inflacji. Analizując przedstawione na wykresach zmiany stawek można stwierdzić, że: nw ystępują nieregularne zmiany stawek w badanym okresie; nn ajwiększą regularność obserwuje się w taryfach dla odbiorców zasilanych na napięciu wysokim i średnim; od 2007 r. następował powolny wzrost stawek stałych z utrzymywaniem się proporcji między stawkami dla odbiorców grup A21, B21 i C21; różnice między stawkami stałymi dla 110 kV, SN i nn (C21) są nieduże − widoczne to jest szczególnie po uwolnieniu stawek ze zjawiska inflacji; ns tawki stałe i zmienne w grupie C21 zostały radykalnie zmniejszone w 2007 r., a następnie powoli wzrastały, by osiągnąć poziom z 2006 r.; styczeń 2014 ENERGIA elektryczna l 25 TECHNIKA I TECHNOLOGIE Tabela. 1. Straty i różnice bilansowe energii elektrycznej w KSE Wielkość 2001 2002 2003 2004 2005 ΔE% 1,82 1,89 2,13 2,20 2,13 - 1,93 2,18 2,25 2,17 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2,15 1,98 1,92 1,87 1,87 1,70 2,20 2,02 1,96 1,91 1,91 - Sieć 400 i 220 kV ΔE%-ciągn. Sieć 110 kV ΔE% 2,58 4,21 2,24 2,21 2,59 2,75 1,83 1,47 1,59 1,85 1,70 - 6,41 4,53 4,56 4,89 5,09 3,92 3,48 3,56 3,83 - ΔE%-ciągn. Sieć SN ΔE% - 4,38 4,26 4,29 3,97 3,89 4,00 3,72 3,87 3,47 3,14 ΔE%-ciągn. - 11,28 9,18 9,25 9,23 9,35 8,25 7,47 7,73 7,56 - Sieć nn ΔE% - 11,94 11,65 10,97 10,27 8,88 9,09 7,78 8,04 7,32 6,09 ΔE%-ciągn. - 26,37 23,57 22,71 21,73 20,00 19,08 16,53 17,15 16,05 - Uwaga! Wyznaczanie strat w rozbiciu na straty w sieciach SN i nn wprowadzono dopiero od 2002 r. Znak „−" oznacza brak danych. ng rupa odbiorców C21 charakteryzuje się w całym okresie ns tawki stałe dla grupy gospodarstw domowych G11 charak- bardzo wysokimi stawkami zmiennymi; ns tawki stałe dla odbiorców zasilanych na niskim napięciu o najniższych poziomach mocy umownej (C11 Pu<40 kW) są znacznie niższe (ok. 4 razy) od stawek dla odbiorców zasilanych również na niskim napięciu, ale wyższym poziomie mocy umownej (C21 Pu>40 kW); odwrotnie kształtują się wartości stawek zmiennych − dla grupy C11 są one wyższe ok. 60 proc. od stawek dla grupy C21; teryzują się najniższymi wartościami i są niezależne od mocy (można powiedzieć, że są symboliczne); natomiast stawki zmienne są o kilkanaście procent wyższe od odpowiednich stawek dla grupy C11; nd wa poprzednie wnioski wskazują na konsekwencje zapisu w ustawie Prawo energetyczne o sposobie uwzględniania tylko części kosztów stałych do stanowienia stawek stałych, a pozostałe koszty stałe powiększają koszty zmienne i na ich podstawie wyznacza się stawki zmienne. 14000 120 A21 12000 B21 A21 C21 B21 C21 100 10000 80 8000 60 6000 Rys.2a. Stawki stałe dla grup A21, B21, C21 (w zł/MW/m-c) 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 0 2001 0 2000 20 1999 2000 2000 40 4000 Rys. 2b. Stawki zmienne dla grup A21, B21,C21 (w zł/MWh) 200 5,0 4,5 C11 180 G11 4,0 160 3,5 140 3,0 120 2,5 100 C11 G11 80 2,0 60 1,5 40 1,0 20 0,5 26 l ENERGIA elektryczna styczeń 2014 Rys. 3b. Stawki zmienne dla grup C11 i G11 (w zł/MWh) 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 Rys. 3a. Stawki stałe dla grup C11 (w zł/kW/m-c) i G11 (w zł/m-c) 1999 0 0,0 TECHNIKA I TECHNOLOGIE 100 14000 A21 B21 C21 A21 90 12000 B21 C21 80 10000 70 8000 60 50 6000 40 30 4000 20 2000 10 Rys. 4a. Stawki stałe dla grup A21, B21, C21 bez inflacji 4,5 C11 4,0 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 0 1999 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 0 Rys. 4b. Stawki zmienne dla grup A21, B21,C21 bez inflacji 140 G11 C11 G11 120 3,5 100 3,0 80 2,5 2,0 60 1,5 40 1,0 20 0,5 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1999 0 0,0 Rys. 5a. Stawki stałe dla grup C11 i G11 bez inflacji Rys. 5b. Stawki zmienne dla grup C11 i G11 bez inflacji Porównanie lat był najwyższy. Natomiast stawki stałe dla tych odbiorców są minimalne. Taki trend w ustalaniu stawek wskazuje wyraźnie na zadziałanie „sztucznego” pomniejszenia kosztów stałych, stanowiących podstawę wyznaczania stawek stałych opłaty dystrybucyjnej. Niedoszacowanie kosztów stałych rekompensowane jest zwiększeniem kosztów zmiennych, a w konsekwencji zwiększeniem stawki zmiennej opłaty dystrybucyjnej. Można powiedzieć, że grupa G11 (gospodarstwa domowe) jest w pewnym stopniu grupą chronioną. Odbiorca obciążony jest minimalnymi kosztami stałymi − niezależnymi od mocy umownej (pobieranej), a zwiększonymi kosztami zależnymi od rzeczywistego zużycia energii. Obciążenie odbiorców tej grupy o niskim zużyciu energii wysokimi kosztami stałymi skutkowałoby bardzo wysokimi łącznymi i jednostkowymi kosztami za dostawę energii. Jeszcze jeden wniosek nasuwa się po porównaniu stawek zmiennych opłaty dystrybucyjnej i poziomu strat w sieciach poszczególnych poziomów napięć. Straty, jak wykazano powyżej, zmalały znacząco. Nie widać jednak korelacji tych wielkości, czyli wpływu spadku poziomu strat na składnik zmienny opłaty dystrybucyjnej. n Trudno dokładnie porównywać zmiany średniej ceny energii elektrycznej ze zmianami wartości składnika zmiennego opłaty dystrybucyjnej. Ceny średnie uwzględniają wszystkie źródła wykorzystujące różne technologie wytwarzania, a ponadto uśredniają ceny energii ze wszystkich godzin roku. Można jednak pokusić się o zgrubną ocenę wartości cen energii elektrycznej w okresie, który przyjęto do analizy w tym artykule. Przyjmując, że ceny hurtowe w 2000 r. były rzędu 130 zł/MWh, a w 2012 r. − 200 zł/MWh, to średnioroczny wzrost tych cen wynosi ok. 3,7 proc. Wartości ciągnionych strat energii dla 110 kV i SN pozwalają wnioskować, że dla taryf A i B składnik zmienny opłaty dystrybucyjnej odpowiada kosztom zakupu energii na pokrycie różnic bilansowych. Porównując wartości cen i stawek, można zauważyć, że dla grup niskonapięciowych składnik zmienny jest niewiele mniejszy od ceny hurtowej energii, co oznacza, że dla grup taryfowych C i G składnik zmienny jest znacznie wyższy niż wynikałby z kosztów ciągnionych strat energii. Średnioroczne przyrosty składnika zmiennego kształtują się następująco: nd la odbiorców grupy A21 i C21 w tym okresie nie przekraczają 2 proc., natomiast wyższe są dla odbiorców grupy B21 (8,2 proc.); nd la odbiorców grupy C11 są na poziomie przyrostu ceny hurtowej energii; nd la odbiorców grupy G11 są ponad dwukrotnie wyższe niż przyrosty cen hurtowych. Można jednoznacznie stwierdzić, że przyrost stawki zmiennej opłaty dystrybucyjnej dla grupy G11 w czasie 12 Literatura 1. Statystyka Elektroenergetyki Polskiej 2001-2011, Agencja Rynku Energii SA, Warszawa 2002-2012. 2. Niewiedział E., Niewiedział R., Analiza strat energii elektrycznej w sektorze dystrybucji − w: Ograniczanie strat energii elektrycznej w elektroenergetycznych sieciach rozdzielczych, PTPiREE, Poznań 2002, s. 147-178. 3. Niewiedział E., Niewiedział R., Analiza strat energii elektrycznej w sektorze dystrybucji − w: Straty energii elektrycznej w sieciach dystrybucyjnych, PTPiREE, Poznań 2009, s. 51-70. styczeń 2014 ENERGIA elektryczna l 27 WYDARZENIA Zdjęcie: Piotr Kończarek Wydarzenia w branży Akt notarialny powołujący fundację, oprócz PTPiREE, podpisały również: Netia, Krajowa Izba Komunikacji Ethernetowej, Izba Gospodarcza Metali Nieżelaznych i Recyklingu oraz Orange Polska Fundacja Niezłomni 10 grudnia 2013 r. sygnatariusze, zainicjowanego przez prezesów urzędów regulacyjnych (Urzędu Komunikacji Elektronicznej, Urzędu Regulacji Energetyki i Urzędu Transportu Kolejowego), Memorandum w sprawie przeciwdziałania kradzieżom i dewastacji infrastruktury powołali Fundację Niezłomni. Jej zadaniem jest podniesienie świadomości oraz zwiększenie zaangażowania społeczeństwa, samorządowych i publicznych instytucji na rzecz ścisłej współpracy organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości w zwalczaniu zjawiska kradzieży i dewastacji infrastruktury telekomunikacyjnej, energetycznej i kolejowej. Akt notarialny powołujący fundację, oprócz Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej, podpisały również: Netia, Krajowa Izba Komunikacji Ethernetowej, Izba Gospodarcza Metali Nieżelaznych i Recyklingu oraz Orange Polska. Deklarację przystąpienia do niej złożyli też 28 l ENERGIA elektryczna styczeń 2014 przedstawiciele spółek z sektora kolejowego − sygnatariusze memorandum. Prezesem zarządu fundacji została Katarzyna Zalewska-Wojtuś z PTPiREE. Kapitał założycielski wynosi 135 tys. zł. Najbliższe zadania i plany fundacji to budowa i rozwój systemu rejestracji zjawisk kradzieży, który wspierałby organy ścigania oraz prowadzenie kampanii informacyjnej, wskazującej negatywne skutki kradzieży infrastruktury. Tylko w pierwszej połowie 2013 r. doszło do 6 tys. przypadków kradzieży i dewastacji infrastruktury. Odtworzenie strat pochłonęło ponad 28 mln zł. Targi InErg Od 4 do 6 marca br. we Wrocławiu odbędzie się pierwsza edycja Międzynarodowych Targów Innowacji Energetycznych „InEnerg 2014”. Będą one areną prezentacji i ponadregionalnej wymiany doświadczeń, innowacyjnych koncepcji oraz najnowszych technologii w zakresie odnawialnych źródeł energii (OZE), rozproszonej kogeneracji i efektywności energetycznej. Rozbudowa Elektrowni Opole Jak podaje PAP, rada nadzorcza Polskiej Grupy Energetycznej (PGE) zatwierdziła program finansowania budowy nowych bloków w Elektrowni Opole o wartości 11,6 mld zł. Umożliwia to rozpoczęcie prac budowlanych zgodnie z harmonogramem, tj. 1 lutego 2014 r. Budowa pierwszego bloku ma potrwać 4 i pół roku, a drugiego − ponad pięć lat (62 miesiące). Dwa bloki na węgiel kamienny będą dostarczać łącznie 1800 MW. Szczegóły projektu inwestycyjnego Opole II spółka poda w najbliższym czasie. W kwietniu ubr. PGE ogłosiła rezygnację z rozbudowy Elektrowni Opole, wskazując nieopłacalność inwestycji spowodowaną zmianami na rynku energii i znaczącymi spadkami cen energii. W ocenie nowego zarządu spółki zmiany jakie nastąpiły w sektorze energetycznym pozwalają na jej rozpoczęcie. Chodzi np. o zmiany systemowe na rynku energii, projektowane regulacje ustawowe dotyczące WYDARZENIA OZE oraz kierunki europejskiej polityki klimatycznej, w szczególności realizowane i zapowiadane inwestycje w systemie handlu emisjami CO2. Prywatyzacja PKP Energetyka PKP Energetyka szykuje się do prywatyzacji. W tym celu w strategii spółki założono m.in. rozwój poza branżą kolejową. Już teraz z 6,2 TWh energii elektrycznej sprzedanej przez spółkę do klientów kolejowych trafia tyko 2,4 TWh. Odbiorcami są osiedla mieszkaniowe w pobliżu sieci kolejowej, sieci supermarketów, galerie handlowe i Poczta Polska. W br. do oferty handlowej będzie dołączony również gaz. W zakresie usług dystrybucyjnych PKP Energetyka stopniowo przestaje być uzależniona od sieci torów i rozbudowuje swoją infrastrukturę, np. na terenach stref ekonomicznych. Spółka planuje zdobywanie kontraktów przy inwestycjach w sieci przesyłowe. Interwencyjna rezerwa zimna Operator systemu przesyłowego (OSP) pozyskał w grudniu ubr. 454 MW mocy z dwóch bloków Zespołu Elektrowni Dolna Odra. Jest to pierwsza część rezerwy zimnej pozyskanej przez OSP w drodze przetargu na zakup usługi interwencyjnej rezerwy zimnej. Dodatkowo uzyskana moc będzie w dyspozycji OSP od 2016 r. przez dwa lub cztery lata, zależnie od sytuacji bilansowej w krajowym systemie elektroenergetycznym (KSE). Opracowany bilans mocy KSE do 2020 r. wykazał, że od 2016 r. mogą zaistnieć trudności w pokryciu zapotrzebowania na moc przez krajowe jednostki wytwórcze. − Głównym tego powodem jest niewystarczający zakres budowy nowych źródeł wytwórczych niezbędnych do pokrycia krajowego zapotrzebowania na moc i energię elektryczną w warunkach rosnącego zapotrzebowania i konieczności wycofywania Taryfy dystrybucyjne Prezes URE zatwierdził taryfy dystrybutorom oraz tzw. sprzedawcom z urzędu, którzy sprzedają energię odbiorcom w gospodarstwach domowych. Zaczęły one obowiązywać od początku stycznia br. Ceny w taryfach operatorów systemów dystrybucyjnych (OSD) wzrosły średnio o 3,1 proc., natomiast dla odbiorców w gospodarstwach domowych ok. 2,1 proc. Wzrost stawek dystrybucyjnych wynika ze wzrostu opłaty jakościowej (potrzeba utrzymania ciągłości i bezpieczeństwa dostaw) oraz opłaty przejściowej (koszty likwidacji kontraktów długoterminowych z wytwórcami energii elektrycznej). W nowych taryfach zmalała jednocześnie stawka opłat za przyłączenie do sieci od ok. 53 do ok. 66 proc., w zależności od operatora lub też rodzaju przyłączenia. Wysokość rachunku dla gospodarstwa domowego spada więc średnio o ok. 2,5 proc. W tabeli poniżej przedstawiono zmiany taryf dystrybucyjnych dla poszczególnych OSD. Zmiana taryfy w dystrybucji ogółem Zmiana taryfy w dystrybucji dla odbiorców w grupach G Zmiana taryfy sprzedawców z urzędu dla odbiorców w grupach G Łączna zmiana rachunku dla odbiorców w grupach G % % % % Enea Operator 0,6 -0,3 -6,5 -3,7 Energa Operator 5,6 3,0 -6,2 -1,7 PGE Dystrybucja 2,6 2,8 -6,2 -1,9 RWE Stoen Operator 6,6 5,5 * * Tauron Dystrybucja 2,6 1,4 -6,2** -3,1** RAZEM 3,1 2,1 -6,2*** -2,5*** OSD *) RWE Polska SA nie przedkłada taryfy do zatwierdzenia **) Tauron Sprzedaż GZE Sp. z o.o. nie przedkłada taryfy do zatwierdzenia − przedstawiono skutki tylko dla odbiorców Tauron Sprzedaż Sp. z o.o. (obszar krakowski i wrocławski Tauron Dystrybucja SA) ***) Średnia nie obejmuje odbiorców Tauron Dystrybucja SA (obszar gliwicki) oraz RWE Stoen Operator Sp. z o.o. z eksploatacji starych jednostek wytwórczych − podkreśla Henryk Majchrzak, prezes PSE. Dlatego też, aby poprawić krajowy bilans mocy poszukiwane są dodatkowe narzędzia i usługi, m.in. „Interwencyjna rezerwa zimna”. Zostanie ona utworzona z jednostek wytwórczych przewidzianych pierwotnie do wycofania z eksploatacji do 2016 r. ze względu na zaostrzające się normy emisji zanieczyszczeń. Jednostki te byłyby uruchamiane na polecenie OSP wyłącznie w okresach deficytu mocy. Prognozy bilansów mocy w KSE wskazują, że niezbędna dla OSP moc źródeł świadczących usługę interwencyjnej rezerwy zimnej to ok.1000 MW, dlatego zarząd PSE podjął decyzję o ogłoszeniu kolejnego przetargu na zakup pozostałej części mocy. Jego rozstrzygnięcie powinno nastąpić w I kwartale przyszłego roku. Opracowała Małgorzata Władczyk styczeń 2014 ENERGIA elektryczna l 29 FELIETON Widziane z Wiejskiej Przy urnie W Polsce rozpoczyna się wielka gra. Cztery kolejne batalie o serca i dusze Polaków. Przez najbliższe dwa lata, średnio co pół roku, czekają nas wybory, a kampanie praktycznie bez przerwy. Maj 2014. Wybory do Parlamentu Europejskiego to pierwsza próba sił. Dobry początek może stanowić zapowiedź dalszych sukcesów. Pozwoli zweryfikować wyniki dotychczas publikowanych sondaży. Partie mocno przyłożą się do kampanii. Wystawią sprawdzonych ludzi o znanych nazwiskach. Bez względu na ostateczny wynik liczy się także promocja marki przed kolejnymi wyborami. Przegrani zostaną zmuszeni do przewartościowania swoich ambicji. Być może znikną pewne byty, a w ich miejsce pojawią się nowe. Listopad 2014. Wybory samorządowe mają zupełnie inny charakter. W gminach logo konkretnej partii czasem nawet przeszkadza w uzyskaniu dobrego wyniku. Ludzie wolą swoich, którzy koncentrują się na rozwiązywaniu lokalnych problemów. Wielu polityków rezygnuje z pracy w parlamencie na rzecz wygranej w bezpośrednich wyborach, zwłaszcza prezydenta dużego miasta. W skali kraju niewiele mogą. U siebie − tak. Pozostają zazwyczaj przy swoich sympatiach politycznych, jednakże nie afiszują się nimi. Partie polityczne wesprą takich kandydatów, ale głównie skoncentrują się na wyborach do sejmików wojewódzkich. Czerwiec 2015. W kampanii prezydenckiej każda, chcąca liczyć się, partia musi wystawić własnego kandydata. Najlepiej jednego ze swoich, wyrazistych liderów. Stwarza to szansę spopularyzowania własnego wizerunku oraz sprawdzenia skuteczności działania struktur przed wyborami 30 l ENERGIA elektryczna styczeń 2014 Politycy ze wszystkich partii w czasie kampanii wyborczych wyjątkowo o nas zabiegają. Oczywiście, kierują się wyłącznie dobrem wspólnym, dobrem całego kraju. Skoro więc przyświeca im ten sam cel, to dlaczego przez lata nie potrafią porozumieć się w sprawach dla nas najistotniejszych? Wolą grać na emocjach. Atakować i dyskredytować przeciwników, abyśmy tylko poszli zagłosować zgodnie z ich oczekiwaniami, abyśmy zagłuszali w sobie racjonalne argumenty. Programy przy urnie nie mają realnego znaczenia. parlamentarnymi. Urzędujący Prezydent RP otrzyma jednoznaczne wsparcie swojej byłej partii, a zarazem będzie starał się wykazać, że potrafi skutecznie funkcjonować ponad podziałami politycznymi, w interesie wszystkich Polaków. Oczywiście, kandydaci opozycyjni będą temu zaprzeczać. Październik 2015. Wybory parlamentarne w całym „czwórpaku” są najważniejsze. Zwycięzcy przejmą lub utrzymają władzę państwową na kolejne 4 lata. Nie zakładam samorozwiązania Sejmu z racji braku, zdolnej to przegłosować dzisiaj, większości parlamentarnej, aczkolwiek poprzez nieuchwalenie budżetu można też rozwiązać parlament. Poprawa sytuacji gospodarczej sprzyjać będzie dotychczas rządzącym, zaś nierozwiązywanie nabrzmiałych problemów − opozycji. W kampanii nie będzie sentymentów. Jak zwykle pojawią się „haki”, które mogą przyczynić się do zniknięcia kilku znanych „nazwisk” ze sceny politycznej. Politycy ze wszystkich partii w czasie kampanii wyborczych wyjątkowo o nas zabiegają. Oczywiście, kierują się wyłącznie dobrem wspólnym, dobrem całego kraju. Skoro więc przyświeca im ten sam cel, to dlaczego przez lata nie potrafią porozumieć się w sprawach dla nas najistotniejszych? Wolą grać na emocjach. Atakować i dyskredytować przeciwników, abyśmy tylko poszli zagłosować zgodnie z ich oczekiwaniami, abyśmy zagłuszali w sobie racjonalne argumenty. Programy przy urnie nie mają realnego znaczenia. Głosować więc? Jak? Każdy z nas musi sam sobie odpowiedzieć na takie pytania. Andrzej Nehrebecki dr inż. Andrzej Nehrebecki jest ekspertem w PSE SA i przewodniczącym Grupy Ekspertów Parlamentarnego Zespołu ds. Energetyki. Zapraszamy do zapoznania się ze szcze���ow� �e�� na naszych stronach internetowych : www.are .waw.pl ; www.cire .pl ź Analiza bieżąca rynku hurtowego energii elektrycznej w Polsce, ź Analiza bieżąca rynku detalicznego energii elektrycznej w Polsce w 2013, ź Sytuacja techniczno-ekonomiczna sektora elektroenergetycznego, ź Ocena statystyczna stanu elektroenergetycznych sieci dystrybucyjnych, ź Analiza rentowności grup taryfowych na wysokim, średnim i niskim napięciu w przedsiębiorstwach obrotu oraz zajmujących się dystrybucją energii elektrycznej, ź Pieniądz w przedsiębiorstwach elektroenergetycznych, ź Benchmark efektywności farm wiatrowych w Polsce, ź Funkcjonowanie przedsiębiorstw energetycznych na polskim i europejskim rynku energii elektrycznej, ź Monitoring zużycia biomasy w energetyce, ź CIRE.PL - energetyka zaczyna dzień od CIRE. CIRE.PL ul. Szczęśliwa 38/5, 53-418 Wrocław tel. 71 780 45 00, fax 71 780 45 01 e-mail: [email protected] www.cire.pl AGENCJA RYNKU ENERGII S.A. ul. Bobrowiecka 3, 00-728 Warszawa, tel. 22 444 20 00 fax 22 444 20 20 e-mail: [email protected] www.are.waw.pl
