Kierunki działań UE w obszarze poprawy bezpieczeństwa

Kierunki działań UE w obszarze poprawy bezpieczeństwa żywności
Unia Europejska kładzie duży nacisk na bezpieczeństwo żywności w całym łańcuchu
żywnościowym. Niestety, pomimo, wydawałoby się, bardzo restrykcyjnych przepisów w tym
obszarze wciąż zdarzają się przypadki nieuczciwych operatorów żywności – producentów,
dystrybutorów, dla których korzyści materialne stanowią przewagę nad odpowiedzialnością
za zdrowie i bezpieczeństwo konsumenta. Mamy tu do czynienia z wieloma przypadkami
zafałszowań artykułów spożywczych, a także liczne przypadki tzw. „afer spożywczych” oraz
incydentów związanych z żywnością, tak szeroko komentowanych przez media.
Aktualnie w Unii Europejskiej trwa dyskusja nad wprowadzeniem nowego systemu kontroli,
co niewątpliwie spowoduje zmiany nie tylko w prawodawstwie, ale również w całej unijnej
polityce w obszarze bezpieczeństwa żywności.
Główne cele nowej polityki UE w tym zakresie to:
poprawa bezpieczeństwa artykułów spożywczych,
ujednolicenie wymagań dotyczących służb nadzoru,
poprawa efektywności systemu nadzoru w całym obszarze łańcucha żywnościowego,
stworzenie przejrzystego, jednolitego prawa dla przedsiębiorców.
Bezpieczeństwo produktów spożywczych może być zapewnione m.in. poprzez stosowanie
systemów jakości, które są coraz lepiej postrzegane, niemniej jednak jest ich zbyt wiele, co
powoduje pewną dezorientację wśród konsumentów. Według danych istnieje ponad 400
systemów jakości, wśród których są systemy wspólnotowe funkcjonujące we wszystkich
krajach członkowskich oraz funkcjonujące tylko w danym kraju, np. w Polsce mamy system
Quality Meat Program (QMP) dla mięsa wołowego czy PQS (Pork Quality System) dla mięsa
wieprzowego.
Komisja Europejska poprzez reformę systemu bezpieczeństwa żywności, który ma być
prostszy, mniej zbiurokratyzowany i bardziej spójny, dąży do zwiększenia rangi nadzoru
właścicielskiego, co oznacza, że firmy, które mają wdrożone systemy jakości i
bezpieczeństwa produktów, mogą być sprawdzane rzadziej od pozostałych.
W niedługim czasie, jak zapowiada Dyrekcja Generalna ds. Zdrowia i Konsumentów Komisji
Europejskiej, należy spodziewać się szerokich zmian w prawie żywnościowym.
Aktualnie obowiązujące prawo jest zbyt zagmatwane, a nadmierna ilość przepisów powoduje
ich niespójny charakter. Zamiast obecnych 70 aktów prawnych ma być pięć, które
całościowo uregulują problematykę bezpieczeństwa żywności.
Nowe przepisy mają skuteczniej zapobiegać zagrożeniom zdrowia konsumentów i mają być
oparte na ocenie ryzyka potencjalnych zagrożeń. Zostaną wydane w formie rozporządzeń w
obszarze zdrowia zwierząt, roślin, materiału przeznaczonego do reprodukcji roślin, kontroli
urzędowych. Obecnie w Polsce nadzór nad jakością i bezpieczeństwem żywności sprawuje
szereg jednostek kontrolnych. Podział kompetencji jest niejasny i skomplikowany. Istnieją
Str. 1
obszary w łańcuchu żywnościowym, które budzą wątpliwości, jakie organy powinny
sprawować nad nimi nadzór. Dyskusja na temat konsolidacji instytucji nadzoru w jedną
jednostkę odpowiedzialną za nadzór w całym łańcuchu żywnościowym trwa w naszym kraju
już od kilku lat.
Przygotowywany przez Komisję Europejską, znowelizowany pakiet higieniczny obejmie nowe
zasady egzekwowania przepisów prawa, w tym kary dla przedsiębiorców za
nieprzestrzeganie przepisów. Mają być one ujednolicone i na tyle wysokie, aby skutecznie
zniechęcały przedsiębiorców do stosowania nieuczciwych praktyk. Działania mają zmierzać
do obniżenia kosztów kontroli przy jednoczesnym zwiększeniu skuteczności bezpieczeństwa
środków spożywczych.
Przepisy skierowane zostaną na działania prewencyjne w myśl zasady "lepiej zapobiegać niż
leczyć”. Nowy system pozwoli na szybsze wykrywanie i zwalczanie chorób zakaźnych
zwierząt oraz na zapobieganie przenoszeniu nowych gatunków szkodników i chorób roślin.
Większy nacisk zostanie położony na kontrolę towarów importowanych.
Jak podaje Dyrekcja Generalna ds. Zdrowia i Konsumentów wydatki UE zaplanowane na
bezpieczeństwo żywnościowe na lata 2014-2020 kształtują się na poziomie 1,8 mld euro. Na
wypadek wystąpienia kryzysów związanych z żywnością przewidziany jest również specjalny
fundusz w wysokości 400 mln euro. Wszelkie działania związane z bezpieczeństwem
żywnościowym będą promowane i współfinansowane przez Komisję Europejską.
Nowy pakiet może być uchwalony najwcześniej za 3 lata. Po jego przyjęciu, kraje
członkowskie będą miały kolejne 36 miesięcy na dostosowanie przepisów UE do prawa
krajowego.
Autor: Urszula Swat, auditor wiodący Polskiego Rejestru Statków S.A. w zakresie systemu zarządzania
bezpieczeństwem żywności ISO 22000, zarządzania środowiskowego ISO 14000 i zarządzania jakością ISO 9001.
Str. 2