Odzie˝ barierowa – fartuchy chirurgiczne

Odzie˝ barierowa – fartuchy chirurgiczne

BHP
Odzie˝ barierowa
– fartuchy chirurgiczne
Re˝im post´powania redukujàcy ryzyko
zaka˝enia sprowadza si´ do: szczepieƒ
ochronnych, szkoleƒ w zakresie post´powania z materia∏em zakaênym, dzia∏aƒ przed
i poekspozycyjnych, w∏aÊciwego stosowania
Êrodków ochrony indywidualnej, które:
u zapobiegajà zaka˝eniu pacjenta mikroorganizmami przenoszonymi z personelu
medycznego,
u zapobiegajà kontaktowi powierzchniowemu mikroorganizmów (pochodzàcych od
pacjenta) ze skórà i b∏onami Êluzowymi personelu medycznego.
Ryzyko zaka˝enia zale˝y równie˝ od czasu
trwania procedury chirurgicznej, wilgotnoÊci
pola operacyjnego, barierowoÊci ob∏o˝eƒ pola operacyjnego oraz Êrodków ochrony indywidualnej. Odzie˝ barierowa przeznaczona
np. na blok operacyjny, gdzie znajduje si´
du˝o krwi i p∏ynów ustrojowych, powinna
spe∏niaç podstawowà funkcj´ – funkcj´
ochronnà i zabezpieczaç przed przenikaniem i przesiàkaniem szkodliwych czynników
chorobotwórczych. Jest to wa˝ne zarówno
dla pacjenta, jak i personelu medycznego.
U pacjenta mo˝e dojÊç do zaka˝enia np. rany pooperacyjnej z objawami:
u zaczerwienieniem, bólem i obrz´kiem
w okolicy brzegów rany pooperacyjnej,
u wydzielinà ropnà, krwisto-m´tnà z wn´trza rany,
u goràczkà i dreszczami.
Brak barierowoÊci dla personelu mo˝e oznaczaç ryzyko zaka˝enia np. HBV, HCV, HIV.
G∏ównym êród∏em bytowania mikroorganizmów jest skóra – zarówno operowanego
pacjenta, jak i cz∏onków zespo∏u operacyjnego, dlatego wa˝nà rol´ w procesie przeciwdzia∏ania migracji zarazków odgrywajà: r´kawice medyczne, barierowe fartuchy chirurgiczne i ob∏o˝enia pola operacyjnego. Uzupe∏nieniem ubioru sà czepki, maski, gogle,
obuwie.
Ogólne zalecania, metody badaƒ i wymogi
dotyczàce w∏aÊciwoÊci fartuchów chirurgicznych, ob∏o˝eƒ pola operacyjnego i odzie˝y
dla bloków operacyjnych opisuje w 3 cz´Êciach norma EN 13795.
Oceniajàc fartuchy chirurgiczne, nale˝y
braç pod uwag´:
u odpornoÊç na przenikanie mikroorganizmów na sucho1 (np. w z∏uszczonym naskór-
Pracownicy s∏u˝by zdrowia,
laboratoriów, s∏u˝b
weterynaryjno-sanitarnych
nara˝eni sà na dzia∏anie
czynników biologicznych
w miejscu pracy.
ku mogà znajdowaç si´ bakterie chorobotwórcze, które poprzez pory fartucha przedostanà si´ w obszar rany operacyjnej); wg
normy, mo˝e byç co najwy˝ej 2 jednostki
(log10CFU)2,,
u odpornoÊç na przenikanie mikroorganizmów w warunkach mokrych (mikroorganizmy chorobotwórcze znajdujàce si´ w krwi
i p∏ynach ustrojowych mogà przeniknàç
przez materia∏ fartucha)3; wg normy minimalna barierowoÊç przy IB > 0,98; ca∏kowita
nieprzenikalnoÊç gdy IB = 6,0 4,
u czystoÊç mikrobiologicznà,
u czystoÊç pod wzgl´dem czàstek sta∏ych
(brak czàstek, które zanieczyszczajà materia∏
i mogà byç uwolnione, ale nie wytworzone
w wyniku dzia∏ania mechanicznego),
u pylenie (sprawdzanie, czy uwalniajà si´
fragmenty np. w∏ókien lub inne czàstki materia∏u podczas u˝ytkowania),
u odpornoÊç na przenikanie cieczy, czyli
odpornoÊç na przesiàkanie cieczy przez materia∏ (np. krwi i p∏ynów ustrojowych)5,
u odpornoÊç na wypychanie na sucho
i mokro,
u odpornoÊç na rozciàganie na sucho
i mokro.
Z uwagi na to, ˝e procedury medyczne majà ró˝ny czas trwania i pojawia si´ ró˝nà iloÊç
p∏ynów, wspomniana norma ró˝nicuje poziomy wymagaƒ dla wyrobów:
u wymagania standardowe – dla krótszych operacji i z mniejszà iloÊcià p∏ynów,
u wymagania podwy˝szone – dla operacji
d∏u˝szych i z wi´kszà iloÊcià p∏ynów.
Producent mo˝e równie˝ okreÊliç powierzchni´ krytycznà fartucha, czyli miejsca, które sà nara˝one na wi´kszy kontakt
z krwià i p∏ynami ustrojowymi, np. przód
i r´kawy fartucha. Obszary krytyczne powinny byç bardziej odporne na przenikanie
mikroorganizmów w warunkach mokrych
i przenikanie cieczy.
Fartuchy chirurgiczne stosowane na bloku
operacyjnym powinny chroniç przed przenikaniem mikroorganizmów zarówno w suchym i mokrym Êrodowisku, jak i pod wp∏ywem dzia∏ania si∏ mechanicznych. Materia∏y
barierowe nie powinny pyliç i uwalniaç czàstek, które mog∏yby wniknàç do rany. Wspó∏czeÊnie wykorzystywane do produkcji jednorazowej odzie˝y ochronnej materia∏y barierowe (z w∏ókien polipropylenowych, poliestrowych, celulozowych), oprócz w∏aÊciwoÊci
ochronnych, powinny umo˝liwiaç odprowadzanie ciep∏a i wilgoci, swoim krojem nie
kr´powaç ruchów i wykazywaç w∏aÊciwoÊci
antyelektrostatyczne.
Z uwagi na rozmiary porów w strukturze
tkaniny bawe∏nianej (porowatoÊç 80 mikrometrów), fartuchy i ob∏o˝enia pola operacyjnego wykonane z bawe∏ny nie sà gwarantem
barierowoÊci. Warto podkreÊliç, ˝e czàstki
z∏uszczanego naskórka majà wymiary 5-60
um, a na jednej czàstce mo˝e znajdowaç si´
Êrednio 5 bakterii tlenowych i beztlenowych6.
Dodatkowo pranie, prasowanie i ja∏owienie
odzie˝y bawe∏nianej doprowadza do os∏abienia lub przerwania w∏ókien, które nie jest widoczne podczas kontroli organoleptycznej,
ale stwarza mo˝liwoÊci migracji bakterii.
Najcz´Êciej obecnie wykorzystywanymi
materia∏ami na fartuchy chirurgiczne sà:
u w∏ókniny polipropylenowe typu Spundbond – posiadajà bardzo dobre w∏aÊciwoÊci
barierowe dla zanieczyszczeƒ mechanicznych
typu z∏uszczony naskórek, w∏osy, czy kurz,
które mogà byç przynoszone na ubraniu
wierzchnim u˝ytkownika; w∏óknina pokryta
laminatem foliowym gwarantuje ca∏kowità
ochron´ przed czynnikami biologicznymi,
u wielowarstwowa w∏óknina polipropylenowa typu SMS (Spundbond-MeltblownSpundbond) posiada dodatkowà warstw´
(Meltblown) zapewniajàcà czasowà nieprzemakalnoÊç; fartuch z w∏ókniny SMS mo˝e
byç dodatkowo wzmacniany w∏ókninà foliowanà w obszarach krytycznych wyrobu,
u w∏óknina poliestrowa lub poliestrowo-celulozowa typu Spunlace zapewnia wysokà
wytrzyma∏oÊç, wysokà ch∏onnoÊç oraz dobre
w∏aÊciwoÊci mechaniczne.
praca i zdrowie
29
BHP
Zaletà jednorazowych fartuchów chirurgicznych dost´pnych na rynku, oprócz w∏aÊciwoÊci ochronnych, sà ich cechy u˝ytkowe, np. elastyczny Êciàgacz na koƒcu mankietów, rzepy do zapinania fartucha na
szyi, podwójne troki – wewn´trzne i zewn´trze (∏àczone kartonikiem), sposób
sk∏adania, tzw. „book-folding”, umo˝liwiajàcy zachowanie ja∏owoÊci fartucha podczas zak∏adania.
Nie zawsze jednak u˝ytkownicy z uwagi na
presj´ czasu i przyzwyczajenie ubierajà si´
do operacji w sposób prawid∏owy.
Warto podkreÊliç, ˝e ÊwiadomoÊç stosowania technik aseptycznych, w tym i w∏aÊciwego ubioru, minimalizuje ryzyko zaka˝enia.
d. wiàzanie troków zewn´trznych fartucha
b. za∏o˝enie fartucha w sposób aseptyczny
Schemat prawid∏owego zak∏adania poszczególnych cz´Êci ubioru:
1. Za∏o˝enie czepka, aby dok∏adnie opina∏
g∏ow´ i pozwala∏ na schowanie w∏osów
e. zak∏adanie r´kawic
2. Maska: odpowiednie uformowanie maski
na nosie; zawiàzanie górnych troków maski na czubku g∏owy; zawiàzanie dolnych
troków na szyi i roz∏o˝enie maski tak, aby
zakrywa∏a dok∏adnie nos, usta i brod´
Ma∏gorzata Wierzbiƒska
Ska˝ony bakteriami talk (symulujàcy z∏uszczony
naskórek) jest nak∏adany na rozciàgni´ty materia∏;
bada si´ iloÊç bakterii w talku, który przeniknà∏
przez materia∏
2
log10CFU≤2 oznacza ˝e przez materia∏ mo˝e przeniknàç co najwy˝ej 300 kolonii bakteryjnych (CFU – ang.
colony forming unit – jednostka tworzàca koloni´)
3
Ska˝ony materia∏ operacyjny jest dociskany do badanego materia∏u fartucha; bada si´ iloÊç bakterii,
które przedosta∏y si´ przez badany materia∏; wynik
badania to Indeks bariery IB
4
Im wy˝szà ma wartoÊç IB, tym lepszà barier´ ma
materia∏ w warunkach mokrych, np. w kontakcie
z krwià i p∏ynami ustrojowymi
5
Materia∏ poddaje si´ dzia∏aniu wody pod narastajàcym ciÊnieniem; oznacza si´ wartoÊç ciÊnienia
wody, gdy przeniknie ona w trzech punktach przez
materia∏
6
Podczas chodzenia przez jednà minut´ cz∏owiek
mo˝e rozpraszaç ok. 5000 czàstek z∏uszczonego
naskórka.
1
3. Zak∏adanie fartucha chirurgicznego:
a. otwarcie opakowania
30
praca i zdrowie
c. zapinanie rzepów, wiàzanie troków wewn´trznych