Bezpieczeństwo transakcji na rynku chemicznym

Agencja Public Relations CORE PR
Siedziba: ul. Nabielaka 11 lok. 8, 00-743 Warszawa
Tel. (+48 22) 402 96 10 Fax. (+48 22) 402 96 20
Bezpieczeństwo transakcji na rynku chemicznym
Aktualny stan i perspektywy branży w Europie Zachodniej, Azji i
Stanach Zjednoczonych
Globalne trendy i charakterystyka przemysłu chemicznego
Przez ostatnią dekadę przemysł chemiczny odnotowywał dynamiczny wzrost. Globalny obrót w
2006 roku osiągnął rekordowy poziom 2,2 trylionów Euro. Większość wskaźników wskazuje na
dalszy rozwój rynku, jednakże niektóre zjawiska zwiastują nadchodzące spowolnienie.
Szacowany przez ACC (American Chemical Council) wzrost produkcji chemicznej za 2007 rok
sięgnął 4,7%. Jest to więcej w porównaniu do 2006 roku, gdzie kształtował się on na poziomie
4,5%, jednakże zdecydowanie mniej niż w roku 2004, gdy wynosił on 5,2%. W latach 2008 i
2009 szacowany wzrost produkcji chemicznej może utrzymać się na poziomie 3,7%.
Uwagę zwracają różnice pomiędzy poszczególnymi rejonami świata. Przez pierwsze osiem
miesięcy 2007 roku w porównaniu do analogicznego okresu z poprzedniego roku produkcja w
USA wzrosła o 0,5%, zaś w Europie o 2%. Dla porównania – rejon Azji Wschodniej i
Południowo-Wschodniej odnotował w tym okresie wzrost produkcji rzędu 8,6%, Europa
Wschodnia – 7,8%, a Afryka i Środkowy Wschód – 6%.
Na
globalnym
rynku
chemicznym,
analizowanym
w
kategorii
poszczególnych
krajów,
potentatem nadal są Stany Zjednoczone, z udziałem 23,3% na światowym rynku. Analizując
siłę danego regionu w kontekście globalnej wartości sprzedaży Europa Zachodnia utraciła
swoją dominującą pozycję na rzecz krajów azjatyckich. Wartości sprzedaży wyniosły w
ostatnim roku analogicznie - 476 miliardów Euro w Europie i 546 miliardów Euro w Azji.
Firmy zachodnioeuropejskie i amerykańskie muszą dostosować się do postępującej globalizacji
i agresywnej konkurencji ze strony rozwijających się gospodarek z innych części świata. W
przypadku Starego Kontynentu zachowanie silnej pozycji możliwe było dzięki wzrostowi
produktywności, który przekroczył wzrost kosztów siły roboczej. Atutem europejskiego rynku,
a także przemysłu Stanów Zjednoczonych jest zdecydowana przewaga technologiczna nad
konkurentami. Dysproporcja jest jednak szybko niwelowana, a aktualna konkurencja w
przypadku dóbr, których produkcja wymaga mniejszego zaplecza technologicznego, bardzo
silna.
Aktualne i prognozowane zagrożenia dla przedsiębiorstw Europy Zachodniej i USA
1
Agencja Public Relations CORE PR
Siedziba: ul. Nabielaka 11 lok. 8, 00-743 Warszawa
Tel. (+48 22) 402 96 10 Fax. (+48 22) 402 96 20
Istnieją poważne przesłanki świadczące o wejściu zachodnioeuropejskiego i amerykańskiego
przemysłu chemicznego w okres wiążący się z większymi wyzwaniami i zagrożeniami.
Pierwszą z nich jest wysoka cena ropy naftowej. Jej dotychczasowy wzrost był absorbowany
przez gospodarki bez większych trudności, ze względu na możliwość rozdysponowania tych
obciążeń pomiędzy wszystkich uczestników łańcucha produkcyjnego. Wzrost cen producentów
stanowi
jednakże
zagrożenie
w
dłuższym
terminie,
zwłaszcza
wobec
występowania
dodatkowych zagrożeń. Zwiększone obciążenie finansowe powoduje także negatywne skutki
dla płynności finansowej przedsiębiorstw.
Zagrożeniem jest dynamiczny rozwój azjatyckich gospodarek. Chiński przemysł chemiczny
nadal charakteryzuje się mniejszym zaawansowaniem technologicznym, jednakże braki
nadrabiane są niezwykle szybko. Do rynków, gdzie odnotowano gwałtowny wzrost, dołączyła
także Afryka, Bliski Wschód, Ameryka Łacińska, Europa Wschodnia i Rosja. Kraje te stanowią
szczególnie dużą konkurencję w przypadku produkcji produktów podstawowych, gdzie
mniejsze know-how nie stanowi bariery wejścia na rynek.
Silna konkurencja wymusiła restrukturyzację amerykańskich i europejskich firm, które oprócz
zwiększenia specjalizacji musiały dokonać repozycjonowania własnej oferty. Koncentracja na
kluczowych aspektach działalności umożliwiła konkurencję z nowymi rynkami. Efektem
zwiększonej konkurencji było wykształcenie silnych tendencji konsolidacyjnych pomiędzy
dużymi podmiotami, a także wcielanie mniejszych przedsiębiorstw w struktury większych
organizacji. Trend ten zyska na znaczeniu jeszcze bardziej w nadchodzących latach.
W przypadku przedsiębiorstw europejskich na obciążenia finansowe wpływ ma także pakiet
legislacyjny REACH, wymuszający rejestrację substancji chemicznych. Koszt wprowadzenia
REACH nie jest dokładnie możliwy do przewidzenia, jednakże pesymistyczny scenariusz
przewiduje, że ogólny długoterminowy koszt zdecydowanie przekroczy oszacowane przez Unię
Europejską 2,8 miliarda Euro w terminie 11 lat i 5,2 miliarda w terminie 15 lat.
Charakterystyka indywidualnych rynków Europy Zachodniej i USA
Cechą charakterystyczną nowoczesnego przemysłu chemicznego w krajach Europy Zachodniej i
USA jest jego międzynarodowy charakter. Na jego aktualną kondycję istotny wpływ mają takie
czynniki jak ceny surowców (ropy naftowej i gazu), globalna koniunktura gospodarcza –
regulująca popyt na gotowe produkty i konkurencja ze strony wschodzących gospodarek.
Każdy z poszczególnych rynków charakteryzują indywidualne czynniki, wpływające na
2
Agencja Public Relations CORE PR
Siedziba: ul. Nabielaka 11 lok. 8, 00-743 Warszawa
Tel. (+48 22) 402 96 10 Fax. (+48 22) 402 96 20
perspektywy i możliwości rozwoju, jakie mogą one zaoferować tj. zwyczaje, tradycje, silne i
słabe strony każdego z krajów oraz szanse i zagrożenia jakie mogą spotkać przedsiębiorstwa w
przypadku prowadzenia współpracy i planowania inwestycji.
Ok. 10 % europejskiej produkcji generuje przemysł niemiecki, pozycjonowany jako pierwszy w
Europie i czwarty na świecie. Rynek jest zdominowany przez kilka dużych przedsiębiorstw o
globalnym zasięgu i jest źródłem wielu innowacji, dzięki wysokim nakładom na inwestycje z
zakresu
R&D
(Research
and
Development).
Perspektywy
sektora
przedstawiają
się
optymistycznie dzięki przewidywanemu wzrostowi produkcji powyżej średniej europejskiej.
Udany proces restrukturyzacji przedsiębiorstw umożliwił większą ich specjalizację. Mniejsze i
średnie
przedsiębiorstwa
przeniosły
swoje
możliwości
produkcyjne
do
krajów
Europy
Wschodniej oraz Azji i mają możliwość sprzedawania swoich produktów na tamtejszych
rynkach. Duża część produkcji przeznaczana jest na eksport, a sam przemysł jest w dużym
stopniu energochłonny.
Drugim krajem, gdzie przemysł chemiczny jest najbardziej rozwinięty, jest Francja. Posiada
ona ugruntowaną pozycję na globalnym rynku, a procesy restrukturyzacyjne są w wysokim
stopniu
zaawansowane.
62%
francuskiej
produkcji
przeznaczone
jest
na
eksport.
Przewidywany wzrost produkcji w 2008 roku powinien plasować się na poziomie 3,1%. Dla
kondycji francuskiego przemysłu szczególne znaczenie ma globalna sytuacja gospodarcza i
ceny surowców – głównie ropy naftowej.
Rynek chemiczny odgrywa szczególną rolę także w gospodarce Belgii. Pomimo swych
niewielkich rozmiarów – jest ona jednym z najbardziej liczących się producentów na świecie.
Belgijski przemysł chemiczny generuje prawie 6% europejskiego obrotu, a produkty przemysłu
chemicznego stanowią ponad 20% eksportu kraju. Na eksport przeznaczane jest ponad 80%
produkcji. Tak samo jak w przypadku Francji i Niemiec powoduje to silne uzależnienie od
koniunktury globalnej gospodarki i aktualnej wartości dolara. Ceny surowców i globalna
konkurencja są szczególnie silnie odczuwalne.
Prawie ¾ swojej produkcji eksportuje Holandia, z czego 82% trafia na rynek europejski. Sektor
chemiczny generuje 3,1% PKB i jest drugim, co do wielkości, w holenderskiej gospodarce.
Problemy z jakimi musi mierzyć się tamtejszy rynek to deficyt wykwalifikowanej siły roboczej i
niższa atrakcyjność inwestycyjna w relacji do innych krajów, uwarunkowana restrykcyjnymi
rozwiązaniami prawnymi. Silnie odczuwalne są także wyższe koszty energii.
Przemysł chemiczny to jeden z najważniejszych sektorów gospodarki brytyjskiej. Sytuacja jest
stabilna, a rynek zdominowany jest przez przedsiębiorstwa o globalnym zasięgu, posiadające
3
Agencja Public Relations CORE PR
Siedziba: ul. Nabielaka 11 lok. 8, 00-743 Warszawa
Tel. (+48 22) 402 96 10 Fax. (+48 22) 402 96 20
doskonałe zaplecze w postaci specjalistycznej kadry, know-how i wysokiej klasy produktów.
Powoduje to wysokie bariery wejścia dla nowych graczy. Problem stanowią wysokie ceny
energii, a także bardzo silna pozycja funta wobec dolara amerykańskiego. Ze względu na fakt,
że 50% produkcji przeznaczanej jest na zużycie wewnętrzne, istnieją obawy co do perspektyw
rozwoju, w kontekście spodziewanego wyhamowania zapotrzebowania na produkty chemiczne.
Zagrożeniem jest silna konkurencja ze strony Chin i państw Środkowego Wschodu, gdzie dzięki
mniej restrykcyjnym regulacjom prawnym istnieje możliwość wypracowywania większego
zysku przy ograniczonych kosztach. Dalsze problemy może przynieść ewentualna migracja
producentów
do
krajów,
gdzie
koszty
siły
roboczej
są
niższe,
a
produkcja
dóbr
zaawansowanych jest możliwa ze względu na inicjatywy inwestycyjne z zakresu R&D.
W trudniejszej sytuacji znajduje się rynek włoski. Inwestycje i procesy restrukturyzacyjne są
tam ograniczane przez rozbudowaną biurokrację państwową. Rynek jest podzielony między
firmy mniejsze niż w przypadku innych rynków europejskich, co wpływa na ich słabszą pozycję
konkurencyjną. Mniejszym i średnim przedsiębiorstwom udało się zagospodarować wolne
nisze, jednakże ich pozycja jest zdecydowanie trudniejsza w warunkach międzynarodowej
konkurencji.
Przemysł chemiczny w USA dotknięty jest problemem ujemnego bilansu handlowego. Wzrost
produkcji w roku 2008 może wynieść około 1,6%. Kondycja amerykańskiego przemysłu
chemicznego w dużym stopniu uzależniona jest od ogólnego stanu gospodarki, ze względu na
dużą rolę odbiorców na rynku wewnętrznym. Firmy chemiczne w USA finansowane są w
większości przypadków kapitałem własnym inwestorów i działają w warunkach dużego
zadłużenia – szczególnie niebezpiecznego w obliczu aktualnego ograniczenia możliwości
kredytowania działalności. Silna konkurencja w postaci państw azjatyckich, a w szczególności
Chin, wysokie ceny ropy i surowców do produkcji w jeszcze większym stopniu zwiększają
obciążenia finansowe przedsiębiorców. Z tego powodu w najbliższych latach wzrośnie liczba
upadłości.
W średnim i długim terminie potencjał rozwojowy przemysłu chemicznego przedstawia się
optymistycznie. Wraz ze wzrostem populacji i systematyczną poprawą warunków życia rośnie
zapotrzebowanie na produkty o wyższej jakości. Nowe, wschodzące rynki azjatyckie stanowią
silną konkurencję, a jednocześnie generują bardzo duży popyt. Azja stała się największym
importerem produktów chemicznych.
Konkurencja jest szczególnie intensywna w przypadku artykułów podstawowych, gdyż
głównym czynnikiem warunkującym sukces jest ograniczenie kosztów produkcji, a know-how
4
Agencja Public Relations CORE PR
Siedziba: ul. Nabielaka 11 lok. 8, 00-743 Warszawa
Tel. (+48 22) 402 96 10 Fax. (+48 22) 402 96 20
jest
mniej
wymagane.
Europejskie
przedsiębiorstwa
specjalizują
się
w
bardziej
zaawansowanym systemie produkcji, dostosowanym bezpośrednio do wymagań konkretnego
klienta, który trudniej jest substytuować.
Czynnikiem mającym decydujący wpływ na koszty produkcji to koszty siły roboczej,
zdecydowanie
wyższe
w
Europie
i
Stanach
Zjednoczonych
niż
na
konkurencyjnych
wschodzących rynkach. Utrzymanie silnej pozycji na rynku możliwe będzie tylko w przypadku
koncentracji na innowacjach i oferowaniu produktów możliwie najlepszej jakości. Aktualnie
europejski przemysł chemiczny jest potentatem w kwestii przeznaczania środków na badania i
rozwój.
Dzięki analizie struktury rynków chemicznych poszczególnych państw widać ich silne
uzależnienie od globalnej koniunktury i sytuacji ekonomicznej. Dynamiczny wzrost nowych
konkurentów stanowi dla nich szczególne wyzwanie. Nowe zagrożenia niesie ze sobą otwarcie
się nowe rynki w państwach wschodzących. Utrzymywanie pozycji na silnie zglobalizowanym
rynku, o bardzo rozbudowanym łańcuchu zależności wymaga prowadzenia działalności w coraz
trudniejszych warunkach. Rosnąca presja dotycząca redukcji kosztów, wysokie ceny surowców
oferowanych przez ograniczoną pulę państw, konieczność ciągłego udoskonalania procesów
stanowi poważne zagrożenie dla przedsiębiorców.
Wpływ kondycji przemysłu chemicznego na bezpieczeństwo finansowe
przedsiębiorstw
Jednym
z
istotniejszych
zagadnień
uwarunkowanych
dynamiką
rozwoju
rynku
jest
bezpieczeństwo transakcji, mające fundamentalny wpływ na przepływ towarowy. Zdolność do
zachowania płynności finansowej i realizacji transakcji w dobie globalnego rozprzestrzenienia
łańcucha przepływu towarowego jest krytycznym aspektem działalności firmy. Istotne pytania
to:
jakie
zagrożenia
i
możliwości
wiążą
się
z
prowadzeniem
wymiany
handlowej
z
poszczególnymi krajami, a także jakimi metodami można zarządzać własnym ryzykiem w celu
skutecznego włączenia się do globalnego obrotu? Badanie przeprowadzone przez firmę
Atradius
uwzględniło
także
takie
parametry
charakteryzujące
przemysł
chemiczny
poszczególnych państw jak zwyczaje i praktyki związane z regulacją należności.
Globalny wzrost cen ropy ma silny wpływ na koszty produkcji w branży chemicznej, jednakże
te mogą być zawsze przerzucone na pozostałych uczestników łańcucha, co w efekcie daje
wyższe ceny rynkowe gotowych produktów. Wysoka cena ropy i wyższe koszty działalności
stają się szczególnie groźne dla przedsiębiorstwa, gdy istnieją inne dodatkowe czynniki mające
wpływ na ograniczenie płynności finansowej. Utrzymanie wysokiej dynamiki sprzedaży wiąże
5
Agencja Public Relations CORE PR
Siedziba: ul. Nabielaka 11 lok. 8, 00-743 Warszawa
Tel. (+48 22) 402 96 10 Fax. (+48 22) 402 96 20
się ze znacznymi ustępstwami ze strony dostawców w kwestii terminów regulowania
należności.
Silne
powiązanie
pomiędzy
eksportem
i
wydłużeniem
terminów
płatności,
przejawiło się krytycznym stanem płynności finansowej w skali globalnej, co ostatecznie
wpłynęło na zastopowanie tempa rozwoju całej branży.
Konieczność
wypracowania
zysku,
pod
presją
większego
obciążenia
finansowego,
zdecydowanie wpłynęła na terminy regulowania należności w Europie Zachodniej i USA.
Dłuższe okresy oczekiwania na spłatę należności stają się standardem, a konieczność
dostosowania się do tych warunków leży po stronie przedsiębiorstw, które powinny
odpowiednio zabezpieczać własne środki.
Akceptacja dłuższych terminów spłat wiąże się ze wzrostem częstotliwości występowania takich
zjawisk jak wyłudzenia, kiedy to odbiorca towaru od początku zawiązania transakcji nie ma
intencji płacić za otrzymany towar. Im dłuższy standardowy termin oczekiwania na zapłatę,
tym powszechniej występuje to zjawisko. Biorąc pod uwagę średnie wydłużenie tego okresu z
50 do 59 dni dla przemysłu chemicznego w państwach zachodnioeuropejskich, zagrożenie
utratą
środków
staje
się
wyjątkowo
aktualne.
Coraz
częściej
występuje
konieczność
zarządzania bezpieczeństwem przepływu finansowego w przedsiębiorstwie przy pomocy
specjalistycznych instytucji jak na przykład towarzystwa ubezpieczeniowe, oferujące usługę
ubezpieczenia kredytu kupieckiego.
Zabezpieczenie transakcji poprzez ubezpieczenie należności
Narzędziem umożliwiającym zachowanie płynności finansowej w przypadku nieuzyskania
należności od kontrahenta jest ubezpieczenie kredytu kupieckiego. Skorzystanie z niego daje
możliwość zarządzania ryzykiem przedsiębiorstwa, udoskonalenia wewnętrznych procesów
kontroli odzyskiwania należności, a także doboru grupy pewniejszych kontrahentów.
Ubezpieczyciele kredytu kupieckiego mogą ostrzec przedsiębiorcę przed zatorami finansowymi
(powstającymi np. w następstwie nieszczęśliwych wypadków lub faktycznych prób wyłudzenia),
a zatem w pozytywny sposób pomagają utrzymać łańcuch przepływu towarowego.
W
przypadku
łańcucha
działającego
pod
dużym
obciążeniem,
o
globalnym
zasięgu,
bezpośrednio obejmującego wszystkich przedsiębiorców zaangażowanych w jego tworzenie –
utrzymanie optymalnej płynności finansowej na wszystkich kluczowych etapach, ma krytyczne
znaczenie dla całej jego kondycji. Takim łańcuchem jest międzynarodowa, globalna sieć, jaką
tworzy nowoczesny przemysł chemiczny.
6