Zarządzanie organizacją Pakiet szkoleniowy

Zarzàdzanie
organizacjà
Pakiet szkoleniowy
Witajcie w serii Pakietów
Szkoleniowych „T-Kit”
Niektórzy z Was zastanawiajà si´ zapewne, co oznacza angielski termin „T-kit”. Na to pytanie mo˝emy
udzieliç co najmniej dwóch odpowiedzi. Pierwsza odpowiedê jest prosta – „T-kit” to skrót angielskiego
wyra˝enia „Training Kit” (pakiet szkoleniowy). Druga odpowiedê wià˝e si´ z brzmieniem wyra˝enia „tkit”, które przypomina wymow´ angielskiego s∏owa „ticket” (bilet), jednego z dokumentów, jakie sà nam
zwykle potrzebne, gdy wybieramy si´ w podró˝. I w∏aÊnie dlatego figurka na ok∏adce zwana „Sniffy” trzyma w ∏apce bilet na pociàg, wybierajàc si´ w podró˝ z zamiarem odkrycia nowych idei. Wyobra˝amy sobie, ˝e niniejszy pakiet jest narz´dziem, którego ka˝dy z nas mo˝e u˝ywaç w swojej pracy. A dok∏adnie –
pakiet ten adresujemy do pracowników m∏odzie˝owych i szkoleniowców, oferujàc im teoretyczne i praktyczne narz´dzia do pracy z m∏odzie˝à i szkolenia m∏odzie˝y.
Seria pakietów szkoleniowych „T-Kit” jest efektem trwajàcej rok wspólnej pracy osób z ró˝nych Êrodowisk
kulturowych, zawodowych i organizacyjnych. Szkoleniowcy m∏odzie˝owi, liderzy m∏odzie˝owi z organizacji pozarzàdowych oraz autorzy zawodowo zajmujàcy si´ pisaniem tekstów wspó∏pracowali ze sobà, aby
stworzyç publikacje na wysokim poziomie, które odpowiada∏yby potrzebom odbiorców, a równoczeÊnie
uwzgl´dnia∏y ró˝norodnoÊç podejÊç do ka˝dego tematu w ca∏ej Europie.
Niniejszy pakiet jest cz´Êcià serii czterech tytu∏ów opublikowanych po raz pierwszy w roku 2000, po których w kolejnych latach uka˝à si´ nast´pne pozycje. Pakiet jest jednym z produktów Programu Partnerstwa na rzecz Szkolenia Pracowników M∏odzie˝owych (Partnership Programme on Youth Worker Training), prowadzonego przez Komisj´ Europejskà i Rad´ Europy. Oprócz pakietów szkoleniowych efektem
partnerskiej wspó∏pracy tych dwóch instytucji sà kursy szkoleniowe, czasopismo „Kojot” („Coyote”) i dynamiczna witryna internetowa.
Wi´cej informacji o efektach partnerskiej wspó∏pracy (nowe publikacje, og∏oszenia o kursach szkoleniowych itp.) oraz pakiety szkoleniowe w wersji elektronicznej mo˝na znaleêç w witrynie Programu Partnerstwa pod nast´pujàcym adresem: www.training-youth.net.
Publikacje Rady Europy
F-67075 Strasburg Cedex
© Rada Europy i Komisja Europejska, lipiec 2000
Przedruk materia∏u z niniejszej publikacji jest dozwolony wy∏àcznie na zasadach niekomercyjnych i
w celach edukacyjnych pod warunkiem podania êród∏a.
Niniejszy dokument nie w pe∏ni wyra˝a oficjalne stanowisko Komisji Europejskiej lub Rady Europy,
ich paƒstw cz∏onkowskich czy organizacji wspó∏pracujàcych z tymi instytucjami.
The Polish translation of the original T-Kit was funded and made by the Polish National Agency in
2002 with the permission of the Partnership Programme. The Polish National Agency assumes
responsibility for the accuracy of the translation.
Publikacja zosta∏a sfinansowana w roku 2002 ze Êrodków Ministerstwa Edukacji Narodowej i
Sportu i Komisji Europejskiej w ramach Programu M¸ODZIE˚. Przek∏ad za zgodà Programu
Partnerstwo. Narodowa Agencja Programu M¸ODZIE˚ ponosi pe∏nà odpowiedzialnoÊç za zgodnoÊç polskiej wersji j´zykowej z tekstem oryginalnym.
ISBN 83-914928-2-6
Zarzàdzanie
organizacjà
Koordynacja serii „T-kit”:
Sekretariat
Silvio Martinelli
Sabine Van Migem (pomoc administracyjna)
Genevieve Woods (Bibliotekarz)
Redaktorzy niniejszego pakietu:
Ok∏adka i postaç Sniffy’ego
Silvio Martinelli, Jonathan Bowyer
The Big Family
Autorzy niniejszego pakietu:
(zob. równie˝ ostatnià stron´)
Specjalne podzi´kowania nale˝à si´
równie˝:
Jonathan Bowyer
Arthur Murphy
Paola Bortini
Rosa Gallego Garcia
• Patrickowi Penninckx – za koordynacj´ prac
zwiàzanych z wydaniem serii „T-kit”, ciàg∏e
wsparcie oraz zapewnienie powiàzaƒ z innymi projektami Umowy Partnerskiej;
Komitet redakcyjny
• Anne Cosgrove i Lenie Kalibataite
– za wk∏ad w pierwszà faz´ projektu;
Bernard Abrignani
Institut National de la Jeunesse
et de l’Education Populaire
Elisabeth Hardt
European Federation for Intercultural
Learning
Esther Hookway
Lingua Franca
Carol-Ann Morris
European Youth Forum
Heather Roy
World Association of Girl Guides
and Girl Scouts
• wszystkim wydawcom i autorom, którzy wyrazili zgod´ na przedruk swych materia∏ów
obj´tych prawami autorskimi;
• oraz, choç wymienionym na koƒcu, ale równie wa˝nym – wszystkim tym osobom, które
w ró˝nym charakterze, w ró˝nych momentach i w ró˝ny sposób przyczyni∏y si´ do tego, ˝e ca∏e to przedsi´wzi´cie okaza∏o si´
mo˝liwe!
partnerstwo
Rada Europy i Komisja Europejska
Szkolenie-M∏odzie˝
Rada Europy
DG IV
Dyrektoriat M∏odzie˝y i Sportu
Europejskie Centrum M∏odzie˝y w Strasburgu
30 Rue Pierre de Coubertin
F-67000 Strasbourg, Francja
Tel: +33-3-8841 2300 – Fax: +33-3-8841 2777
Europejskie Centrum M∏odzie˝y w Budapeszcie
Zivatar ucta 1-3
H-1024 Budapeszt, W´gry
Tel: +36-1-2124078 – Fax: +36-1-2124076
Komisja Europejska
DG Edukacja i Kultura
Wydzia∏ D5: Polityka M∏odzie˝owa i Program M∏odzie˝
Rue de la Loi, 200
B-1049 Bruksela, Belgia
Tel: +32-2-295 1100 – Fax: +32-2-299 4158
Zarzàdzanie
organizacjà
SPIS TREÂCI
Wprowadzenie .......................................................................................................................................... 7
1. Ârodowisko: kontekst i kultura europejskich organizacji m∏odzie˝owych .................... 9
1.1. Wprowadzenie.................................................................................................................................. 9
1.2. Kontekst historyczny ..................................................................................................................... 11
1.3. Kultura organizacji........................................................................................................................ 12
1.3.1. Czym jest kultura? ............................................................................................................... 12
1.3.2. Style organizacji ................................................................................................................... 14
2. Zarzàdzanie samym sobà................................................................................................................19
2.1. Wprowadzenie................................................................................................................................ 19
2.2. SamoÊwiadomoÊç ........................................................................................................................... 19
2.2.1. Uczenie si´ tego, jak si´ uczyç ............................................................................................. 19
2.2.2. Uczenie si´ poprzez doÊwiadczenie i style uczenia si´ .................................................... 19
2.2.3. Uczenie si´ emocjonalne ...................................................................................................... 23
2.2.4. Uczenie si´ myÊlenia............................................................................................................. 24
2.2.5. Uprzedzenia............................................................................................................................ 26
2.3. Zarzàdzanie w∏asnymi zasobami.................................................................................................. 27
2.3.1. Od kompetencji do fachowoÊci ............................................................................................ 27
2.3.2. Motywacja wewn´trzna ........................................................................................................ 28
2.3.3. Zarzàdzanie czasem .............................................................................................................. 30
2.3.4. Panowanie nad stresem ........................................................................................................ 32
2.3.5. Zarzàdzanie komunikacjà .................................................................................................... 36
2.3.6. Zarzàdzanie zmianà .............................................................................................................. 37
3. Zarzàdzanie ludêmi .......................................................................................................................... 43
3.1. Wprowadzenie................................................................................................................................ 43
3.2. Zespo∏y i liderzy............................................................................................................................. 43
3.2.1. Praca zespo∏owa i przywództwo .......................................................................................... 43
3.2.2. Motywowanie ludzi ................................................................................................................ 49
3.2.3. Przekazywanie uprawnieƒ ................................................................................................... 51
3.2.4. OdpowiedzialnoÊç.................................................................................................................. 51
3.3. Szkolenie, rozwój i ocena .............................................................................................................. 52
3.3.1. Uczàca si´ organizacja ......................................................................................................... 52
3.3.2. Style uczenia si´..................................................................................................................... 53
3.3.3. Ocena pracy i przeglàd wyników pracy.............................................................................. 53
Zarzàdzanie
organizacjà
3.4. Trening, mentoring i doradztwo................................................................................................... 56
3.4.1. Trening .................................................................................................................................... 56
3.4.2. Mentoring................................................................................................................................ 58
3.4.3. Doradztwo............................................................................................................................... 59
4. Zarzàdzanie procesami ................................................................................................................... 61
4.1. Wprowadzenie................................................................................................................................ 61
4.2. Zarzàdzanie organizacjà................................................................................................................ 61
4.2.1. Struktura zarzàdzania........................................................................................................... 62
4.3. Zarzàdzanie systemami ................................................................................................................. 64
4.4. Rozwój organizacji......................................................................................................................... 65
4.5. Podejmowanie decyzji i opracowywanie polityki ....................................................................... 66
4.6. Komunikacja i informacja............................................................................................................. 69
4.7. Wiedza i uczenie si´....................................................................................................................... 69
4.8. Planowanie strategiczne ............................................................................................................... 71
4.8.1. Dlaczego planowanie jest wa˝ne......................................................................................... 71
4.8.2. Czym jest planowanie strategiczne ..................................................................................... 72
4.8.3. Kroki w planowaniu strategicznym..................................................................................... 72
4.9. Zarzàdzanie finansami .................................................................................................................. 76
4.9.1. Bud˝et...................................................................................................................................... 77
4.9.2. Bilans....................................................................................................................................... 78
4.9.3. Rachunek przychodów i wydatków ..................................................................................... 78
4.9.4. Rachunki przep∏ywów pieni´˝nych..................................................................................... 78
4.10. Zawieranie umów......................................................................................................................... 78
4.11. Warunki zatrudnienia .................................................................................................................. 79
4.12. Zarzàdzanie stosunkami ze Êrodowiskiem zewn´trznym ........................................................ 80
Za∏àcznik 1: PodejÊcia do zarzàdzania – historia i wspó∏czesnoÊç .................................... 81
Za∏àcznik 2: Ocena pakietu szkoleniowego „Zarzàdzanie organizacjà” ........................ 85
Za∏àcznik 3: Bibliografia i lista dalszych lektur.......................................................................... 87