Ocena efektów kształcenia

Warszawa, 12 listopada 2013 r.
Ocena efektów kształcenia
w roku akademickim 2012/2013
na studiach I i II stopnia
Wydział Nauk Ekonomicznych
Uniwersytetu Warszawskiego
Spis treści
1. Cel i podstawa opracowania
2. Indywidualne oceny pracowników
3. Zbiorcze zestawienie oceny efektów kształcenia na studiach I stopnia
4. Zbiorcze zestawienie oceny efektów kształcenia na studiach II stopnia
5. Konkluzje
1. Cel i podstawa opracowania
Ocena efektów kształcenia jest ważnym elementem zapewniania jakości kształcenia w systemie
szkolnictwa wyższego w Polsce.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Nauk i Szkolnictwa Wyższego z dnia 05 października
2011 r. (Dz.U. nr 243 poz. 1445 z późn.zm) w sprawie w sprawie warunków prowadzenia studiów na
określonym kierunku i poziomie kształcenia art.11 ust 2. „Kierownik podstawowej jednostki
organizacyjnej uczelni, po zasięgnięciu opinii zespołu nauczycieli akademickich zaliczanych do
minimum kadrowego określonego kierunku studiów, przedkłada na koniec roku akademickiego radzie
tej jednostki ocenę efektów kształcenia, która stanowi podstawę doskonalenia programu
kształcenia.”
Wnioski wyciągnięte z badania zostaną wykorzystane do doskonalenia zarówno programu jak i
procesu kształcenia.
2. Indywidualne oceny wystawiane przez pracowników
Sylabusy wszystkich przedmiotów prowadzonych na WNE UW zawierają szczegółowe opisy efektów
kształcenia, jakie student po ukończeniu przedmiotu powinien posiąść. Są one definiowane w trzech
grupach: wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych. Prowadzona weryfikacja realizacji tych
efektów ma kilka celów:
- refleksję wykładowców nad przekazywanymi treściami, ich przydatnością i aktualnością oraz celami
dydaktycznymi
- rewizję treści, wymagań i sposobów weryfikacji w odniesieniu do realizowanych przedmiotów
- ocenę skuteczności procesu edukacyjnego przez ocenę (subiektywną) stopnia przyswojenia
materiału oraz analizę wystawionych ocen
Zgodnie z wewnętrznym systemem zapewniania jakości kształcenia PROEDU, po zakończeniu
zajęć semestru letniego pracownicy są zobowiązani do składania sprawozdań z efektów kształcenia.
1
Sprawozdania zbiorcze z katedr i zakładów WNE zawierają ocenę ilościową i jakościową dla każdego
przedmiotu.
W części ilościowej wykładowcy odpowiedzieli na pytania w odniesieniu do prowadzonego
samodzielnie lub wspólnie przedmiotu:
1. Czy program zajęć jest zgodny z zadeklarowanym w sylabusie? Czy zrealizowano wszystkie
deklarowane tematy zajęć?
2. Czy podczas zajęć zrealizowano zadeklarowane w sylabusie efekty kształcenia przypisane do tych
zajęć?
3. Czy podjęto działania zmierzające do uzgodnienia rzeczywistego programu oraz rzeczywistych
efektów kształcenia z zadeklarowanymi? Jeśli tak, to jakie (podać proponowane zmiany).
4. Czy następstwo w czasie ocenianego przedmiotu oraz innych przedmiotów powiązanych jest
właściwe?
5. Rekomendacje dotyczące przedmiotu
W części jakościowej wykładowcy wymienili efekty kształcenia zdefiniowane dla przedmiotu,
przypisali im wagę w całości kształcenia (od 0% do 100%) oraz ocenili w jakim stopniu przeciętny
student nabył ten efekt (od 0% do 100%). Na tej podstawie wyliczono średnią ważoną dla przedmiotu
z realizacji założonych efektów.
3. Zbiorcze zestawienie oceny efektów kształcenia na studiach I stopnia
* *
*
Przedmioty wspólne podstawowe
W odniesieniu do przedmiotów mikroekonomicznych, prowadzący deklarują, że zrealizowano
wzorcowo program zaplanowany w sylabusie. Bardzo wyraźnie wskazuje się na potrzebę większego
powiązania niż ma to miejsce obecnie zagadnień teoretycznych z praktycznymi, np. przez
rozbudowanie case’ów wiążących omawiane zagadnienia teoretyczne z bieżącymi problemami
organizacji rynków, polityki regulacyjnej itd. Niepokój budzi fakt, że pomimo dobrych ocen realizacji
efektów kształcenia po stronie prowadzących, w roku akademickim 2012/2013 odnotowano
wyjątkowo niską zdawalność przedmiotu Mikroekonomia II. Prowadzący przedmiot Bankowość
Komercyjna na III roku FIIR postulują dodanie w przedmiotach mikroekonomicznych tematów
dotyczących teorii agencji i kontraktów.
W grupie przedmiotów makroekonomicznych prowadzący deklarują wysoką (lub w zasadzie
pełną) zgodność realizacji programu z założeniami z sylabusa, a także deklarują systematyczne
kontrole zawartość treści i formę zajęć z efektami zadeklarowanymi do poszczególnych tematów. W
rekomendacjach dotyczących przedmiotów wskazuje się na konieczność wprowadzenia działań
mających skłonić studentów do większej aktywności i samodzielności w realizacji efektów kształcenia.
Bardzo dobrą ocenę efektów kształcenia uzyskały trzy główne przedmioty podstawowe dla
wszystkich kierunków na pierwszym stopniu studiów – Finanse I, Finanse II oraz Rachunkowość.
Wartości średnie dla efektu kształcenia wiedza wynosi 97%, dla efektu umiejętności 97% oraz dla
kompetencje 91%. Średnia z sum dla wszystkich trzech przedmiotów wynosi 96%. Prowadzący
2
powyższe przedmioty nie mają większych uwag co do przekazywania oraz percepcji wiedzy,
umiejętności oraz kompetencji na wykładach. Także studenci nie sygnalizowali ewentualnych
zastrzeżeń.
W odniesieniu do przedmiotu Finanse II wskazuje się na szeroki zakres materiału i w
konsekwencji trudności w dogłębnej realizacji materiału. W bieżącym roku pewne tematy
zrealizowano z mniejszym naciskiem. W stosunku do tych tematów studenci musieli polegać na
własnej pracy. Niekiedy zmiana proporcji zajęć przyniosła nawet dodatkowe pozytywne efekty
kształcenia, gdyż studenci nabrali intuicji związanych z ogólnym trybem postępowania w zakresie
konstrukcji i wyceny instrumentów. Tak, w przyszłej edycji zajęć niektóre tematy będą okrojone z
treści (np. wybrane elementy teoretyczne). W celu aktywizacji studentów, stosowano także zachęty i
pomoc studentom w większym zaangażowaniu w pracę własną i na zajęciach.
Wskazuje się także na niedostateczne dopasowanie oferty z zakresu rachunkowości do
potrzeb studentów. Ponieważ Wydział Nauk Ekonomicznych oraz Wydział Zarządzania prowadzą
zajęcia z Rachunkowości Finansowej od podstaw, studentom (szczególnie przyjeżdżającym w ramach
Erasmusa) brak jest bardziej zaawansowanych zajęć. Być może należałoby wprowadzić bardziej
zaawansowaną rachunkowość po angielsku wykładaną w semestrze letnim.
Dla przedmiotu Zarządzanie stopień realizacji efektu kształcenia wiedza oceniany jest na 74%,
umiejętności 75%, zaś kompetencje społeczne 70%. Średnia ocena wynosi 74%. Warto zwrócić
uwagę, że prowadzący przedmiot Zarządzanie rekomendują, że pożądana jest zmiana formuły
przedmiotu z 60 godz. wykładu na 30 godz. wykładu + 30 godz. Ćwiczeń, co mogłoby przyczynić się do
zwiększenia stopnia osiągania zamierzonych efektów kształcenia. Jest to jednak dość kosztowna
zmiana.
Ocenie poddano następujące przedmioty ogólno-informatyczne (w nawiasach przeciętny stopień
realizacji efektów kształcenia):
a) Eksploracja danych DATA MINING– SAS ENTERPRISE MINER (90%)
b) Informatyka gospodarcza (80%)
c) Bazy danych oraz hurtownie danych - SAS DI. SAS Data Mining Certificate Program (93%)
d) Zarządzanie Bazami Danych (92%)
e) Bazy danych - zastosowania języka SQL (88%)
f) Zarządzanie bazami danych- bazy danych oraz hurtownie danych - SAS DI (92%)
g) Analiza danych za pomocą SPSS (90%)
h) Narzędzia informatyczne w ekonomii (76%)
W większości przypadków program zajęć jest zgodny z zadeklarowanym w sylabusie, oraz
zrealizowano wszystkie deklarowane tematy, a także zrealizowano zadeklarowane w sylabusie efekty
kształcenia przypisane do tych zajęć; z wyjątkiem przedmiotu Narzędzia informatyczne w ekonomii
(h), gdzie zamiast Mathematica omawiany był odpowiednik Maxima.
Nie podjęto działań zmierzających do uzgodnienia rzeczywistego programu oraz
rzeczywistych efektów kształcenia z zadeklarowanymi w przedmiotach Informatyka gospodarcza (b) i
Analiza danych za pomocą SPSS (g). Natomiast w przedmiocie Eksploracja danych DATA MINING –
SAS ENTERPRISE MINER (a) podjęto działania na rzecz ukazania bardziej „wyrafinowanych” niż
dotychczas zastosowań metod eksploracji danych w rozwiązywaniu problemów ekonomicznych; w
przedmiotach Zarządzanie Bazami Danych (d) i Bazy danych - zastosowania języka SQL (e) podjęto
działania dla zwiększenia aktywności studentów poza zajęciami. W większości przypadków
3
następstwo w czasie ocenianego przedmiotu oraz innych przedmiotów powiązanych jest właściwe, z
wyjątkiem przedmiotu Bazy danych oraz hurtownie danych (c), gdzie uznano niezbędną niewielką
korektę zakresu tematycznego zajęć.
Rekomendacje dotyczące przedmiotu podano w przypadku:
- mobilizacja studentów do większej aktywności (Eksploracja danych DATA MINING (a), Analiza
danych za pomocą SPSS (g))
- większe usystematyzowanie pracy studentów miedzy zajęciami (Zarządzanie Bazami Danych (d),
Bazy danych - zastosowania języka SQL (e))
- zaplanowanie większej aktywności studentów w pozyskiwaniu wiedzy również poza zajęciami
(Zarządzanie bazami danych - bazy danych oraz hurtownie danych (f))
- przeniesienie większego nacisk na pracę z samym programem Excel i pracę z danymi, a zmniejszenie
nacisku na obliczenia numeryczne (Narzędzia informatyczne w ekonomii (h)).
Na przedmiotach z grupy Rozszerzenie Ekonomii ujawnia się brak umiejętności pisania tekstu
naukowego. Sugeruje się odejście od części tematów teoretycznych na rzecz kształcenia umiejętności
pisania tekstu naukowego. Lektura napisanych przez studentów tekstów naukowych sugeruje, że
reprezentatywny student nie czuje w satysfakcjonującym stopniu różnicy między tekstem naukowym,
a nienaukowym. Proponuje się nałożyć pewne ograniczenia, które miałyby na celu rozłożenie pracy
studentów nad tekstem naukowym na dłuższy okres. W tym celu należałoby opracować
harmonogram pisania pracy zaliczeniowej, w ramach którego studenci w miarę zdobywania wiedzy
na temat zasad obowiązujących przy pisaniu pracy naukowej, pracowaliby w domu nad kolejnymi
rozdziałami tej pracy. Prowadzący, po przeanalizowaniu pisanych sukcesywnie przez studentów w
domu fragmentów pracy, przedstawialiby na zajęciach mocne i słabe strony tych fragmentów, ze
szczególnym uwzględnieniem różnic między tekstem naukowym a nienaukowym. W części
teoretycznej zajęć proponuje się przeznaczenie ostatnich 20-30 minut tych bloków tematycznych,
które mają formę wykładu, na krytyczną dyskusję nad przedstawionymi w trakcie wykładu teoriami i
problemami demograficznymi. Postuluje się także prowadzenie zajęć z demografii w Sali
komputerowej.
* *
*
Przedmioty kierunkowe
 Kierunek Ekonomia, specjalność Ekonomia Międzynarodowa
Blok zajęć kierunkowych dla specjalności obejmuje 9 przedmiotów obowiązkowych i 1 przedmiot do
wyboru. Z przedmiotów obowiązkowych są to: Gospodarka światowa, Instytucje międzynarodowe w
praktyce, Korporacje transnarodowe, Handel międzynarodowy, Analiza empiryczna problemów
ekonomii międzynarodowej, Analiza biznesowa w sektorze publicznym i prywatnym, Integracja
walutowa, Regionalne ugrupowania integracyjne, Praktyka obrotów międzynarodowych.
Analiza efektów kształcenia została przeprowadzona w 3 obszarach.
Po pierwsze, oceniono zgodność planowanego w sylabusie i zrealizowanego programu zajęć i
proponowane działania naprawcze w przypadku stwierdzenia niezgodności planowanego i
4
realizowanego programu zajęć. Dla wszystkich przedmiotów stwierdzono zgodność deklarowanego i
realizowanego programu zajęć. Wskazywano jednak na występujące niewielkie zmiany, w stosunku
do sylabusów, alokacji czasu poświęconego poszczególnym zagadnieniom. W przypadku jednego
przedmiotu wprowadzono, za zgodą studentów, zmianę formy pracy – zamiast sekwencyjnej analizy
poszczególnych tematów zaplanowanych w sylabusie, ich łączną analizę w ramach studiów
przypadków. Dla przypadku kilku przedmiotów do sylabusów zostaną wprowadzone korekty
programów polegające na ich uaktualnieniu podyktowanym dynamiką zjawisk gospodarczych (np.
wzrost proporcji czasu poświęconego przemianom w międzynarodowym systemie finansowym;
wprowadzenie nowych elementów analizy biznesowej).
Po drugie, oceniono zgodność zamierzonych i zrealizowanych efektów kształcenia i
proponowane działania naprawcze w przypadku stwierdzenia niezgodności zamierzonych i
zrealizowanych efektów kształcenia. Liczba efektów kształcenia realizowanych na poszczególnych
przedmiotach waha się znacząco i dlatego przypisywana im waga zawiera się między 3% a 35%. Waga
przypisywana kompetencjom społecznym jest wyraźnie najniższa i zawiera się w przedziale 0-30%,
zaś waga przywiązywana do nabywanych umiejętności jest mniej zróżnicowana i zawiera się w
przedziale 20-35%. Najwyższa waga jest przypisywana celom z obszaru wiedzy, co na studiach I
stopnia wydaje się uzasadnione. Wyrażony w procentach stopień realizacji zamierzonych efektów
kształcenia jest stosunkowo wysoki i zawiera się w przedziale 30%-100%, przy czym jedynie w
przypadku dwóch przedmiotów niektóre z efektów zostały zrealizowane w stopniu nie większym niż
50%. Najniższy stopień realizacji celów został osiągnięty w przypadku kompetencji społecznych, a
najwyższy dla wiedzy. W celu poprawy realizacji efektów kształcenia zaproponowano poświęcenie
więcej czasu na zajęcia typu warsztatowego.
Po trzecie, oceniono spójność, jednoznaczność i łatwość weryfikacji efektów kształcenia. Efekty
kształcenia są precyzyjnie zdefiniowane. Należy stwierdzić, że liczba efektów kształcenia jest słabo
powiązana z liczbą punktów ECTS przypisanych przedmiotom. Świadczy o tym, w przypadku
niektórych przedmiotów, duża liczba zamierzonych efektów i wynikająca z niej mała waga im
przypisywana przy ocenie osiągniętych efektów. Wskazywano także na potrzebę lepszego
dopasowania efektów kształcenia do formuły zajęć ze względu na trudności osiągnięcia celów w
zakresie kompetencji społecznych w przypadku przedmiotów realizowanych w formie wykładu.
 Kierunek Ekonomia, specjalność Ekonomia Przedsiębiorstwa
W programie I stopnia studiów na specjalności Ekonomia Przedsiębiorstwa (EP) jest 6 przedmiotów
kierunkowych: Finanse przedsiębiorstwa, Teoria przedsiębiorstwa, Decyzje w przedsiębiorstwach:
kształtowanie rynku, Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie, Gry biznesowe oraz Instrumenty
finansowe.
W poniższej tabeli przedstawione zostały uzyskane efekty kształcenia:
Przedmioty kierunkowe EP - studia I stopnia WIEDZA UMIEJĘTNOŚCI KOMPETENCJE OCENA
Finanse przedsiębiorstwa
65,00%
55,00%
70,00% 63,00%
Teoria przedsiębiorstwa
76,67%
65,00%
63,33% 70,00%
Decyzje w przedsiębiorstwach…
67,50%
81,67%
63,33% 72,05%
Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie
85,00%
90,00%
70,00% 86,50%
Gry biznesowe
86,25%
88,75%
86,00% 87,60%
Instrumenty finansowe
90,00%
80,00%
100,00% 89,00%
Przeciętnie: 78,40%
76,74%
75,44% 78,03%
5
Realizacja trzech grup efektów kształcenia można podsumować następująco:
- Wiedza: biorąc pod uwagę zdobytą przez studentów wiedzę, najwyższy wskaźnik uzyskanych
efektów kształcenia osiągnięto na przedmiocie Instrumenty finansowe (90%), a najmniejszy – na
Finansach przedsiębiorstwa (65%). Przeciętnie w obszarze wiedzy osiągnięto rezultat na poziomie
78%.
- Umiejętności: zamierzone umiejętności w najwyższym stopniu udało się osiągnąć na przedmiocie
Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie (90%), a w najmniejszym stopniu – na Finansach
przedsiębiorstwa (55%). W efekcie średni poziom opanowania przez studentów zamierzonych
umiejętności ukształtował się na poziomie 77%.
- Kompetencje społeczne: istnieje duża rozbieżność w zakresie uzyskania przez studentów
zaplanowanych kompetencji społecznych. Cieszy, że udało się je osiągnąć w 100% na przedmiocie
Instrumenty finansowe, jednak na przedmiotach Teoria przedsiębiorstwa, Decyzje w
przedsiębiorstwach: kształtowanie rynku udało się to jedynie w 63%. Spowodowało to, że przeciętny
student osiągnął zaledwie 75% zakładanych kompetencji społecznych.
- Ocena łączna: biorąc pod uwagę przyjętą przez wykładowców wagę poszczególnych efektów w
przedmiocie skonstruowano ocenę sumaryczną poszczególnych przedmiotów i na tej podstawie
sporządzono ranking przedmiotów. Na jego czele znalazł się przedmiot Instrumenty finansowe z
oceną 89% a zamyka go przedmiot Finanse przedsiębiorstwa z oceną 63%. Średnia ocena w badanej
grupie przedmiotów kierunkowych wynosi 78%.
Warto zwrócić uwagę, że wykładowcy dwóch przedmiotów planują dokonanie modyfikacji
sylabusów, co może przełożyć się na poprawę osiąganych efektów kształcenia. Chodzi o Finanse
przedsiębiorstwa (korekta związana z koordynacją treści z przedmiotem Finanse II) oraz Decyzje w
przedsiębiorstwie (wyrównanie braków wiedzy z zakresu finansów przedsiębiorstw).
Wydaje się, że stosunkowo wysokie wyniki osiąganych efektów z niektórych przedmiotów mogą być
związane z wprowadzeniem metod aktywizacji studentów zmuszających do systematycznej pracy
(prace grupowe, wejściówki, prace domowe itd.).
 Kierunek Finanse, Inwestycje i Rachunkowość
W programie I stopnia studiów na kierunku Finanse, Inwestycje i Rachunkowość (FIIR) jest 8
obowiązkowych przedmiotów kierunkowych (Finanse, Finanse II, Bankowość Centralna,
Ubezpieczenia, Instrumenty finansowe, Rachunkowość finansowa, Bankowość komercyjna,
Warsztaty finansowe) oraz 2 przedmioty do wyboru.
We wszystkich ocenionych przedmiotach oceny efektów kształcenia przez wykładowców oraz
prowadzących ćwiczenia prezentują zbliżony poziom przyswojenia wiedzy, umiejętności i
kompetencji społecznych z wartościami średnimi 86% dla wiedzy, 86% dla umiejętności oraz 92% dla
kompetencji społecznych. Średnia z sum (średnich) ważonych (z indywidualnie dobieranymi wagami)
wyniosła 88%, z zaledwie jednym przedmiotem poniżej 80%. Oznacza to, że subiektywne
postrzeganie udostępnienia oraz przyswojenia wiedzy jest pozytywne.
W sprawozdaniach pojawiły się dwa postulaty pracowników. Prowadzący przedmioty
,,Bankowość komercyjna’’ i ,,Bankowość centralna’’ postuluje wprowadzenie do swojego przedmiotu
ćwiczeń 2 X 15 godzin. Prowadzący przedmiot ,,Rachunkowość finansowa’’ postuluje wprowadzenie
prac domowych z wykorzystaniem oprogramowania finansowo-księgowego Symfonia Premium i
platformy FASTER od nowego roku akademickiego.
6
W odniesieniu do zajęć wyboru kierunkowego analizę przeprowadzono na podstawie siedmiu
sprawozdań samooceny efektów kształcenia. Oceny pracowników są w tym przypadku znacznie
wyższe, co związane jest tym, że uczestnikami zajęć są osoby szczególnie zainteresowane
konkretnymi umiejętnościami oraz przedmiotami specjalizacyjnymi. Średnie wartości dla wiedzy
wynoszą 93%, 92% dla umiejętności oraz 91% dla kompetencji. Średnia sum ocen końcowych
wyniosła 92%, ze wszystkimi przedmiotami powyżej 85%.
 Kierunek Ekonomia, specjalność Ekonomia Sektora Publicznego
Blok zajęć kierunkowych dla specjalności obejmuje 5 przedmiotów obowiązkowych i 1 przedmiot
kierunkowy do wyboru. Przedmiotami obowiązkowymi są: Administracja publiczna (semestr 4.),
Podstawy finansów publicznych (semestr 4.), Ekonomia sektora publicznego (semestr 5.), Polityka
regionalna i lokalna (semestr 5.), Analiza ekonomiczna w instytucjach publicznych I (semestr 6.).
Zbiorczą analiza efektów kształcenia przeprowadzono w 3 obszarach.
Po pierwsze, oceniono zgodność planowanego w sylabusie i zrealizowanego programu zajęć.
Dla wszystkich przedmiotów stwierdzono zgodność deklarowanego i realizowanego programu zajęć,
w jednym tylko wskazano pogłębienie wybranych zagadnień.
Po drugie, oceniono zgodność zamierzonych i zrealizowanych efektów kształcenia.
Zestawienie sylabusów i sprawozdań wskazuje na uzyskanie zamierzonych efektów w znacznym
stopniu. Ocena efektów osiągniętych w trakcie poszczególnych zajęć dokonana przez koordynatorów
przedmiotów wykazała, że osiągnięto efekty w zakresie każdego ze składników kompetencji tj.
wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych na zbliżonym poziomie – około 84%. Dla
poszczególnych przedmiotów zbiorcze oceny wahały się od 68% w przypadku Ekonomii sektora
publicznego do 100% w przypadku Analizy ekonomicznej w instytucjach publicznych. Działania
naprawcze polegały głównie na aktywizacji studentów i bodźcowaniu ich do systematycznej pracy
(włączenie do kryteriów zaliczenia przedmiotu referatu – obok egzaminu, wyznaczanie dodatkowych
zadań do samodzielnego wykonania i przedstawienia ich w trakcie zajęć, dopingowania do śledzenia
aktualnych wydarzeń i analiz ekonomicznych związanych z tematyką zajęć). Choć tych działań było
niewiele, wskazują one na występowanie pewnej bariery w postaci ograniczonego zaangażowania
studentów w pracę własną, niezbędną dla uzyskania zamierzonych efektów kompetencyjnych.
120
100
80
60
40
20
0
Administracja publ. Podstawy finans.
publ.
wiedza
Ekonomia sektora Polityka regionalna i
Analiza ek.w
publ.
lokalna
instytucjach publ.
umiejętności
komp.społ.
ocena zbiorcza
7
Po trzecie, oceniono spójność, jednoznaczność i łatwość weryfikacji efektów kształcenia.
Efekty kształcenia są dokładnie zdefiniowane, jednak istnieje tylko częściowa możliwość
jednoznacznego stwierdzenia, w jaki dokładnie sposób dochodzi do ich weryfikacji. Istotą bowiem
weryfikacji osiąganych efektów jest zawartość egzaminów, raportów, prezentacji itp., tej zaś nie
oceniano.
Warto zauważyć, że liczba i waga efektów kształcenia a także niezbędny do ich uzyskania nakład
pracy studenta (w trakcie zajęć i poza nimi) w małym stopniu odpowiadają punktacji ECTS.
 Kierunek Międzykierunkowe Studia Ekonomiczno-Matematyczne
Efekty kształcenia na Międzykierunkowych Studiach Ekonomiczno-Matematycznych w zakresie
wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych osiąga się w ramach czterech grup przedmiotów:
1) zajęcia ogólnoekonomiczne,
2) przedmioty matematyczne,
3) obowiązkowe zajęcia kierunkowe,
4) zajęcia specjalizacyjne do wyboru.
Na zajęciach ogólnoekonomicznych student zdobywa wiedzę z zakresu teorii mikroekonomii,
makroekonomii oraz dziedzin pokrewnych – finansów, teorii wymiany międzynarodowej, historii
gospodarczej, historii ekonomii, demografii. Ponadto nabywa umiejętności i kompetencje społeczne
będące w ścisłym związku ze zdobytą wiedzą.
Efekty kształcenia – zajęcia
Kompetencje
Wiedza
Umiejętności
ogólnoekonomiczne
społeczne
poziom średni
86%
79%
78%
poziom najniższy
76%
58%
63%
poziom najwyższy
96%
95%
94%
W grupie zajęć ogólnoekonomicznych najwyżej zostały ocenione efekty kształcenia w zakresie wiedzy
(średnio 86%), natomiast w zakresie umiejętności i kompetencji społecznych na zbliżonym poziomie
(średnio 78-79%).
Grupa przedmiotów matematycznych obejmuje analizę matematyczną, algebrę, rachunek
prawdopodobieństwa, statystykę, równania różniczkowe, optymalizację i topologię. Efekty
kształcenia w tej grupie zostały osiągnięte na zróżnicowanym poziomie.
Efekty kształcenia - przedmioty
Kompetencje
Wiedza
Umiejętności
matematyczne
społeczne
poziom średni
66%
73%
83%
poziom najniższy
64%
67%
80%
poziom najwyższy
68%
78%
85%
W grupie zajęć narzędziowych i ilościowych najwyżej zostały ocenione efekty kształcenia w zakresie
kompetencji społecznych (średnio 83%). Umiejętności zostały ocenione na poziomie 73%, a wiedza
na poziomie 66%.
8
Obowiązkowe zajęcia kierunkowe obejmują ekonometrię, informatykę, matematykę
ubezpieczeniowa, projektowanie systemów informatycznych, zarządzanie bazami danych. Efekty
kształcenia w tej grupie są niejednorodne i zostały ocenione w zróżnicowany sposób dla
poszczególnych przedmiotów.
Efekty kształcenia - obowiązkowe
Kompetencje
Wiedza
Umiejętności
zajęcia kierunkowe
społeczne
poziom średni
82%
82%
80%
poziom najniższy
69%
65%
70%
poziom najwyższy
90%
92%
95%
W grupie obowiązkowych zajęć kierunkowych najwyżej oceniono efekty kształcenia w zakresie
wiedzy i umiejętności (średnio 82%), a najniżej w zakresie kompetencji społecznych (średnio 80%).
Najbardziej zróżnicowana ocena dotyczy umiejętności, które oceniono w skali od 65% do 92%. To
oznacza, że na niektórych przedmiotach osiąga się niemal wszystkie efekty kształcenia w zakresie
umiejętności, natomiast są też przedmioty wymagające modyfikacji efektów kształcenia w zakresie
umiejętności.
Zajęcia specjalizacyjne do wyboru stanowią zróżnicowaną grupę i służą poszerzeniu wiedzy,
umiejętności i kompetencji społecznych zdobytych na przedmiotach obowiązkowych. Są to zajęcia z
zakresu metod i narzędzi analizy danych, ekonometrii, metod ilościowych oraz baz danych. Efekty
kształcenia i ich ocena zależą od przedmiotu, przy czym średnio kształtują się na poziomie 84-85%.
Efekty kształcenia - zajęcia
Kompetencje
Wiedza
Umiejętności
specjalizacyjne do wyboru
społeczne
poziom średni
84%
84%
85%
poziom najniższy
63%
67%
58%
poziom najwyższy
95%
93%
100%
W grupie specjalizacyjnych zajęć do wyboru efekty kształcenia w zakresie wiedzy oceniono na bardzo
zróżnicowanym poziomie – od 63% do 95%, co daje średni poziom 84%. Efekty kształcenia w zakresie
umiejętności są mniej zróżnicowane, jednakże średni ich poziom ocenia się na 84%.
Podsumowując, efekty kształcenia w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych
kształtują się średnio na poziomie 81-83%, przy czym w grupie zajęć ogólnoekonomicznych są
najwyższe.
 Kierunek Międzykierunkowe Studia Ekonomiczno-Menedżerskie (MSEMEN)
Ocena efektów kształcenia na MSEMEN w roku akademickim 2012/2013 dotyczy przedmiotów
realizowanych na WNE, w podziale na grupy tematyczne.
Pierwszą grupę stanowią przedmioty ekonomiczne. Makroekonomia 1 (wiedza 68-88%,
umiejętności 75-88%, kompetencje 72-83%). Najniższy wynik dotyczy wiedzy w zakresie modelu ADAS i rozumienia wpływu szoków makroekonomicznych oraz narzędzia polityki fiskalnej i monetarnej.
W przypadku umiejętności najsłabiej oceniane jest wybieranie danych i miar w celu analizy zależności
makroekonomicznych. Natomiast odnośnie do kompetencji planowanie pracy własnej przez
studentów. Makroekonomia 2 (wiedza 90-97%, umiejętności 89-92%, kompetencje 80-95%).
Najniższy wynik dotyczy rozumienia znaczenia założeń. Międzynarodowe stosunki ekonomiczne
9
(wiedza 70-80%, umiejętności 63-77%, kompetencje 60-79%). Największe problemy dotyczą
czynników determinujących poziom handlu wewnątrzgałęziowego i nową teorię handlu, stosowania
instrumentów polityki handlowej, ewolucji systemów walutowych, analizy korzyści integracyjnych,
zaś w zakresie kompetencji rozumienia znaczenia empirycznej weryfikacji teorii.
Druga grupa to przedmioty informatyczne i ilościowe, z których część ma charakter do wyboru.
Podstawowym obowiązkowym przedmiotem informatycznym są „Narzędzia informatyczne w
ekonomii”, które zrealizowały średnio 76% efektów kształcenia, przy czym najwięcej w zakresie
wyboru narzędzi, a najmniej w zakresie analizy wyników i ich interpretacji ekonomicznej. W
„Modelach wspomagających podejmowanie decyzji” zrealizowano średnio od 50 do 80% efektów,
przy czym najwięcej dla podstaw optymalizacji, a najmniej dla analizy postoptymalizacyjnej i
programowania parametrycznego, (tylko 60-80% umiejętności oraz około 60-90% kompetencji.
Średni poziom realizacji efektów to 67%. „Statystyka Matematyczna” (70-90, 60-90, 95%) lub (0-90,
60-80, 95%). Co należy zauważyć zero dotyczy wnioskowania Bayesowskiego. W przypadku
„Ekonometrii” uzyskano średnio 86% a w wersji angielskiej średnio 78%. Przedziały realizacji efektów
(wiedza, umiejętności, kompetencje) wyglądają następująco: „Ekonometria” (90%, 90%, 75%) a dla
„Ekonometrics” (80%, 70% i 70-90%). Na przedmiocie Modele wspomagające podejmowanie decyzji
wskazuje się, że wiedza algebraiczna, z którą przychodzą studenci MSEMEN nie jest dostatecznie
ugruntowana, co utrudnia realizację wszystkich efektów kształcenia.
Z przedmiotów ilościowych do wyboru dla MSEMEN, w zakresie „Data Mining” zrealizowano
90% efektów kształcenia, w „Analizie danych statystycznych za pomocą SPSS” (90% wiedzy, 88%
umiejętności i 100% kompetencji) średnio 90%, w „SAS - Probabilistyczne i deterministyczne modele
optymalizacji decyzji” zrealizowano natomiast 91% efektów. „Analiza wyborów dyskretnych” (90%
wiedza, 75-80% umiejętności, 70-85% kompetencje), łącznie 83%. „Bazy danych oraz hurtownie
danych - SAS DI” 90-95% efektów, średnio 93%. Nieco słabiej wypadły umiejętności. „Przetwarzanie i
wizualizacja danych” (80% wiedza i 90% umiejętności oraz kompetencje), średnio 86%. „Ekonometria
przestrzenna w R” (60-90%, 40-80%, 50-65%). W tym przypadku relatywnie najsłabiej wypadło
projektowanie obiektowe oraz zużywanie teorii do analizy przyczyn i przebiegu procesów i zjawisk
społecznych.
 Kierunek Informatyka i Ekonometria
Efekty kształcenia na pierwszym stopniu kierunku „Informatyka i ekonometria” w zakresie wiedzy,
umiejętności i kompetencji społecznych osiąga się w ramach czterech grup przedmiotów:
1) zaawansowane zajęcia ogólnoekonomiczne,
2) zajęcia narzędziowe i ilościowe,
3) obowiązkowe zajęcia kierunkowe,
4) zajęcia specjalizacyjne do wyboru.
Na zajęciach ogólnoekonomicznych student zdobywa rozległą wiedzę z zakresu teorii mikroekonomii,
makroekonomii oraz dziedzin pokrewnych – finansów, teorii wymiany międzynarodowej, ekonomii
politycznej, historii gospodarczej, historii ekonomii, demografii. Ponadto nabywa umiejętności i
kompetencje społeczne będące w ścisłym związku ze zdobytą wiedzą.
Efekty
kształcenia
ogólnoekonomiczne
poziom średni
–
zajęcia
Wiedza
Umiejętności
85%
79%
Kompetencje
społeczne
79%
10
poziom najniższy
76%
58%
63%
poziom najwyższy
96%
95%
94%
W grupie zajęć ogólnoekonomicznych najwyżej zostały ocenione efekty kształcenia w zakresie wiedzy
(średnio 85%), natomiast w zakresie umiejętności i kompetencji społecznych na równym poziomie
(średnio 79%).
Grupa zajęć narzędziowych i ilościowych obejmuje analizę matematyczną, algebrę, rachunek
prawdopodobieństwa, statystykę matematyczną, ekonometrię oraz narzędzia informatyczne. Efekty
kształcenia w tej grupie zostały osiągnięte na zróżnicowanym poziomie.
Efekty kształcenia - zajęcia narzędziowe i
Kompetencje
Wiedza
Umiejętności
ilościowe
społeczne
poziom średni
75%
78%
78%
poziom najniższy
64%
67%
75%
poziom najwyższy
90%
90%
85%
W grupie zajęć narzędziowych i ilościowych najwyżej zostały ocenione efekty kształcenia w zakresie
kompetencji społecznych i umiejętności (średnio 78%), a najniżej w zakresie wiedzy (średnio 75%).
Obowiązkowe zajęcia kierunkowe obejmują analizę szeregów czasowych, informatykę gospodarczą,
matematykę ubezpieczeniową, programowanie komputerowe, projektowanie systemów
informatycznych, zarządzanie bazami danych, rozszerzoną statystykę matematyczną, zaawansowane
modele optymalizacji decyzji. Efekty kształcenia w tej grupie są niejednorodne i zostały ocenione w
zróżnicowany sposób dla poszczególnych przedmiotów.
Efekty kształcenia – obowiązkowe zajęcia
Kompetencje
Wiedza
Umiejętności
kierunkowe
społeczne
poziom średni
82%
84%
78%
poziom najniższy
69%
65%
66%
poziom najwyższy
90%
95%
95%
W grupie obowiązkowych zajęć kierunkowych najwyżej oceniono efekty kształcenia w zakresie
umiejętności (średnio 84%), a najniżej w zakresie kompetencji społecznych (średnio 78%). Najbardziej
zróżnicowana ocena dotyczy umiejętności, które oceniono w skali od 65% do 95%. To oznacza, że na
niektórych przedmiotach osiąga się niemal wszystkie efekty kształcenia w zakresie umiejętności,
natomiast są też przedmioty wymagające modyfikacji efektów kształcenia w zakresie umiejętności.
Zajęcia specjalizacyjne do wyboru stanowią rozległą grupę przedmiotów do samodzielnego wyboru i
służą poszerzeniu wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych zdobytych na przedmiotach
obowiązkowych. Są to zajęcia z zakresu metod i narzędzi analizy danych, ekonometrii, metod
ilościowych oraz baz danych. Efekty kształcenia i ich ocena zależą od przedmiotu, przy czym średnio
kształtują się na poziomie 84-85%.
Efekty
kształcenia
–
specjalizacyjne do wyboru
poziom średni
poziom najniższy
poziom najwyższy
zajęcia
Wiedza
Umiejętności
84%
63%
95%
84%
67%
93%
Kompetencje
społeczne
85%
58%
100%
11
W grupie specjalizacyjnych zajęć do wyboru efekty kształcenia w zakresie wiedzy oceniono na bardzo
zróżnicowanym poziomie – od 63% do 95%, co daje średni poziom 84%. Efekty kształcenia w zakresie
umiejętności są mniej zróżnicowane, jednakże średni ich poziom ocenia się na 84%.
Podsumowując, efekty kształcenia w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych
kształtują się średnio na poziomie 80%, jednakże w grupie zajęć narzędziowych obserwuje się ich
najniższy poziom.
4. Zbiorcze zestawienie oceny efektów kształcenia na studiach II stopnia
* *
*
Przedmioty ogólne wspólne
W grupie przedmiotów ogólnych wspólnych program kształcenia obejmuje Mikroekonomię
Zaawansowaną, Makroekonomię Zaawansowaną, Ekonometrię Zaawansowaną oraz przedmioty z
grupy Rozszerzenia Ekonomii.
W odniesieniu do Makroekonomii Zaawansowanej prowadzący wprowadzili modyfikacje w
porównaniu z sylabusem i poprzednimi latami. Zrealizowano wszystkie tematy, ale proporcja
poświęconego poszczególnym zagadnieniom czasu uległa zmianie. Wyraźnie wskazuje się na
potrzebę zwiększenie aktywności uczestników w trakcie zajęć. Poczyniono także obserwację, że
studiowanie literatury przed zajęciami nastręcza znaczących trudności pracującym studentom. Jako
rekomendację na przyszłość wskazuje się lepsze dopasowanie stopnia formalizacji omawianych
zagadnień do zdolności absorpcyjnych studentów.
W odniesieniu do Mikroekonomii zaawansowanej zrealizowano wszystkie tematy, zgodnie z
sylabusem. Na studiach zaocznych widać potrzebę wprowadzenia większej liczby zajęć aplikacyjnych
jednocześnie rezygnując z części zajęć teoretycznych. Postuluje się także obowiązkowe
wprowadzenie zajęć wyrównawczych dla osób, które na studiach I stopnia nie realizowały
przedmiotów makroekonomicznych w wymiarze min. 2 semestrów (nie licząc zaawansowanej
mikroekonomii cz. I)
W ramach zajęć z Zaawansowanej Ekonometrii zrealizowano wszystkie tematy, zgodnie z
sylabusem. Wykładowcy wskazują, że w większości udało się zrealizować założone efekty kształcenia,
choć w większym stopniu w zakresie teorii niż samodzielnej analizy problemów badawczych.
Planowane jest wprowadzenie na wykładzie większej liczby przykładów ilustrujących problemy
związane z prawidłowym doborem metody ekonometrycznej do konkretnego problemu badawczego.
W celu zwiększenia samodzielności badawczej studentów planuje się większą wagę przyłożyć do
samodzielnej pracy nad modelem ekonometrycznym.
* *
*
12
 Kierunek Ekonomia, specjalność Ekonomia Międzynarodowa
Blok zajęć kierunkowych dla specjalności obejmuje 13 przedmiotów obowiązkowych. Są to: Nowa
geografia ekonomiczna, Analiza polityki międzynarodowych organizacji gospodarczych, Marketing
międzynarodowy, Zaawansowana teoria wymiany międzynarodowej, Finanse międzynarodowe,
Wspólne polityki Unii Europejskiej, Makroekonometria, Negocjacje, Rynek pracy w gospodarce
otwartej, Innowacje i międzynarodowy transfer technologii, Makroekonomia gospodarki otwartej II,
Organizacja rynku i polityka konkurencji, Pozyskiwanie funduszy unijnych. Analiza efektów kształcenia
została przeprowadzona w 3 obszarach.
Po pierwsze, oceniono zgodność planowanego w sylabusie i zrealizowanego programu zajęć i
proponowane działania naprawcze w przypadku stwierdzenia niezgodności planowanego i
realizowanego programu zajęć. Dla zdecydowanej większości przedmiotów stwierdzono zgodność
planowanego i zrealizowanego programu zajęć.W przypadku jednego przedmiotu stwierdzono
niezgodność planowanego i zrealizowanego programu zajęć, co w trakcie semestru próbowano
naprawić istotnie rozszerzając zakres informacji i materiałów dla studentów dostępnych na stronie
WWW prowadzącej zajęcia. Podjęto również decyzję o korekcie sylabusa, polegającej na ograniczeniu
czasu poświęconego na prezentacje studentów. W przypadku jednego przedmiotu różnice między
planowanym i zrealizowanym programem nie przekraczają 15%.
Po drugie, oceniono zgodność zamierzonych i zrealizowanych efektów kształcenia i
proponowane działania naprawcze w przypadku stwierdzenia niezgodności zamierzonych i
zrealizowanych efektów kształcenia. Liczba efektów kształcenia realizowanych na poszczególnych
przedmiotach waha się znacząco i dlatego przypisywana im waga zawiera się między 4% a 40%.
Uwzględniając fakt, że studia II stopnia są ostatnim etapem kształcenia, niepokojącym zjawiskiem jest
przypisywanie niskiej wagi celom z zakresu kompetencji społecznych, które są niższe niż na studiach I
stopnia i zawierają się w przedziale 0-28%. Na wyraźnie wyższym poziomie w porównaniu do studiów
I stopnia kształtowała się waga przypisywana do efektów w obszarze umiejętności, dla którego
wartości skrajne wynoszą 24% i 80%. Wyrażony w procentach stopień realizacji zamierzonych
efektów kształcenia jest stosunkowo wysoki i zawiera się w przedziale 40%-100%, przy czym wyraźne
jest większe zróżnicowanie w porównaniu do przedmiotów kierunkowych realizowanych na studiach
I stopnia. Wynikać to może z podkreślanego przez prowadzących wysokiego zróżnicowania wiedzy w
zakresie wymaganych założeń wstępnych między studentami, co może też tłumaczyć największą
wagę przywiązywaną do celów kształcenia z zakresu wiedzy. W kilku przypadkach skutkiem
niejednorodnego przygotowania (czy wręcz nieprzygotowania) studentów do podjęcia studiów II
stopnia była konieczność wprowadzenia zmian do planowanej struktury zajęć, polegających na
uproszczeniu niektórych zagadnień oraz konieczności poświęcenia czasu na poszerzenie
wprowadzenia do poszczególnych zagadnień. Stopień realizacji efektów kształcenia w zakresie wiedzy
i umiejętności jest zbliżony, natomiast jest wyraźnie (o ok. ¼) niższy w przypadku kompetencji
społecznych. W przypadku kilku przedmiotów sugerowano, że osiągnięcie efektów kształcenia
ułatwia ograniczanie liczby omawianych zagadnień, zrekompensowane wyczerpującym i
pogłębionym charakterem analizy. Ponadto sugerowano położenie silniejszego nacisku na analizy
empirycznych, co usprawnia osiąganie efektów kształcenia w zakresie umiejętności. W przypadku
jednego z przedmiotów zasugerowano zmiany w programie zmierzające do jego realizacji we
wcześniejszym etapie studiów.
Po trzecie, oceniono spójność, jednoznaczność i łatwość weryfikacji efektów kształcenia. Efekty
kształcenia są jednoznaczne i spójne, ale ich przejrzystość w niektórych przypadkach zakłóca zbyt
duża liczba deklarowanych celów, zwłaszcza efektów w zakresie zdobywania wiedzy. Znacząca liczba
13
zajęć realizowanych w formie konwersatoriów i warsztatów na studiach II stopnia zwiększa zasób
dostępnych metod weryfikacji efektów kształcenia, z większą rolą przypisywaną pracom pisemnym i
prezentacjom samodzielnie realizowanych przez studentów projektów.
 Kierunek Ekonomia, specjalność Ekonomia Przedsiębiorstwa
W programie II stopnia studiów na specjalności Ekonomia Przedsiębiorstwa (EP) jest 11 przedmiotów
kierunkowych: Modele wspomagające podejmowanie decyzji, Finanse ilościowe, Rachunek
inwestycyjny, Rachunkowość zarządcza, Zaawansowane finanse przedsiębiorstwa, Zarządzanie
projektem, Mikroekonometria, Teoria gier i organizacja rynku, Modelowanie i analiza procesów
biznesowych, Zarządzanie kapitałem ludzkim, Metody badań marketingowych.
Tabela poniżej przedstawia uzyskane efekty kształcenia z poszczególnych przedmiotów.
Przedmioty kierunkowe EP - studia II stopnia WIEDZA UMIEJĘTNOŚCI KOMPETENCJE OCENA
Mikroekonometria
59,46%
59,46%
59,46% 59,46%
Teoria gier i organizacja rynku
66,63%
66,63%
66,63% 66,63%
Rachunek inwestycyjny
76,67%
65,00%
75,00% 71,60%
Modele wspomagające podejmowanie decyzji
75,00%
75,00%
76,67% 72,00%
Metody badań marketingowych
75,00%
85,00%
80,00% 79,75%
Zaawansowane finanse przedsiębiorstwa
60,00%
80,00%
70,00% 80,00%
Zarządzanie projektem
90,00%
83,33%
80,00% 83,40%
Finanse ilościowe
90,00%
80,00%
80,00% 83,50%
Rachunkowość zarządcza
73,33%
82,50%
96,67% 83,50%
Modelowanie i analiza procesów biznesowych 81,67%
88,33%
96,67% 90,00%
Zarządzanie kapitałem ludzkim
100,00%
100,00%
100,00% 100,00%
Przeciętnie: 77,07%
78,66%
80,10% 79,08%
W odniesieniu do efektu kształcenia „wiedza”, najwyższy wskaźnik uzyskanych efektów
kształcenia osiągnięto na przedmiocie Zarządzanie kapitałem ludzkim (100%), drugie miejsce pod tym
względem zajmowały przedmioty Zarządzanie projektem oraz Finanse ilościowe z wynikiem 90%, zaś
najgorzej wypadły zajęcia z Mikroekonometrii (59%). Przeciętnie w obszarze wiedzy osiągnięto
rezultat na poziomie 77%.
W odniesieniu do efektu kształcenia „umiejętności”, w najwyższym stopniu efekt zostały
zrealizowany na przedmiocie Zarządzanie kapitałem ludzkim (100%), drugi w kolejności był przedmiot
Modelowanie i analiza procesów biznesowych z wynikiem 88%. Z kolei w najmniejszym stopniu
planowane umiejętności udało się osiągnąć na zajęciach z Mikroekonometrii (59%). W efekcie średni
poziom opanowania przez studentów zamierzonych umiejętności ukształtował się na poziomie 79%.
W odniesieniu do efektu „kompetencje społeczne”, aż trzy przedmioty odnotowały bardzo
wysoki wskaźnik uzyskania przez studentów tego efektu. Udało się je osiągnąć w 100% na
przedmiocie Zarządzanie kapitałem ludzkim i w blisko 97% na przedmiotach Rachunkowość zarządcza
oraz Modelowanie i analiza procesów biznesowych. Jednak na przedmiocie Mikroekonometria udało
się to jedynie w 59%. Spowodowało to, że przeciętny student osiągnął 80% zakładanych kompetencji
społecznych.
W ocenie łącznej, wynikającej z przyjętych przez wykładowców wag poszczególnych efektów w
przedmiocie i skonstruowanej oceny sumarycznej poszczególnych przedmiotów, na czele znalazł się
14
przedmiot Zarządzanie kapitałem ludzkim z oceną 100%, drugi w kolejności znalazł się przedmiot
Modelowanie i analiza procesów biznesowych z wynikiem niższym o 10 p.p. a zamyka go przedmiot
Mikroekonometria z oceną 59%. Średnia ocena w badanej grupie przedmiotów kierunkowych wynosi
79%.
Warto zwrócić uwagę, że wykładowcy niektórych przedmiotów zwracają uwagę na
konieczność położenia jeszcze większego nacisku na praktyczne umiejscowienie poznawanych
zagadnień, a także zaktywizowanie studentów do dyskusji i bardziej czynnego uczestnictwa w
zajęciach. Pod tym względem na wyróżnienie zasługują przedmioty „Metody badań marketingowych”
oraz „Modelowanie i analiza procesów biznesowych”, gdzie obowiązuje warsztatowa forma zaliczenia
weryfikująca nabyte praktyczne umiejętności i zdolności stosowania teorii w rzeczywistych
projektach.
Program kładzie nacisk na zwiększenie bodźców do systematycznej pracy studentów. Stąd też
na przykład wprowadzenie egzaminu połówkowego na przedmiocie „Zaawansowane finanse
przedsiębiorstwa”. Wypracowanie bodźców do większej mobilizacji studentów do systematycznej
nauki materiału celem zwiększenia poziomu dyskusji na zajęciach stało się także celem zajęć
„Zarządzanie projektem”.
 Kierunek Ekonomia, specjalność Ekonomia Sektora Publicznego
Blok zajęć kierunkowych dla specjalności obejmuje 12 przedmiotów obowiązkowych i 1 przedmiot
kierunkowy do wyboru. Przedmiotami obowiązkowymi są: Sektor publiczny w gospodarce rynkowej
(semestr 1.), Ekonomiczna analiza polityki (semestr 1.), Metody badań społecznych (semestr 1.),
Ekonomia i polityka regionalna (semestr 2.), Teoria finansów publicznych (semestr 2.), Ekonomia
środowiska i zasobów naturalnych (semestr 2.), Ekonomia edukacji (semestr 3.), Ekonomia rynku
pracy (semestr 3.), Ekonomia opodatkowania (semestr 3.), Ekonomia zdrowia (semestr 3.),
Ubezpieczenia społeczne (semestr 3.), Analiza ekonomiczna w instytucjach publicznych II (semestr
4.). Przedmiot kierunkowy do wyboru jest realizowany w 4. , ostatnim semestrze studiów.
Zbiorczą analiza efektów kształcenia przeprowadzono w 3 obszarach.
Po pierwsze, oceniono zgodność planowanego w sylabusie i zrealizowanego programu
zajęć. Dla wszystkich przedmiotów stwierdzono zgodność deklarowanego i realizowanego programu
zajęć, w trzech przypadkach zasygnalizowano zmianę proporcji czasu poświęconego poszczególnym
zagadnieniom, w jednym wprowadzono nowy temat (metody ekonomii eksperymentalnej do
przedmiotu Metody badań społecznych; odbyło się to kosztem rezygnacji z ekonometrycznych analiz
danych ilościowych z badań sondażowych z uzasadnieniem, że w podanym semestrze studenci nie są
gotowi do takich analiz, co – zdaniem kierownika specjalności – uzasadniałoby przesunięcie w czasie
przedmiotu tak, by był prowadzony po zakończeniu zajęć z Zaawansowanej ekonometrii). Wśród
postulatów powiązanych z realizacją programu pojawiły się dotyczące nauczania ekonomii
eksperymentalnej (jw.) ale również np. metod wyceny warunkowej, co wymaga rozważenia w
kontekście programu obowiązkowego bądź oferty zajęć do wyboru. Korekty programu – poza
wspomnianym przedmiotem Metody badań społecznych były niewielkie, można je uwzględniać w
sylabusach kolejnego roku akademickiego bez obaw o naruszenie koncepcji całości programu dla ESP.
Po drugie, oceniono zgodność zamierzonych i zrealizowanych efektów kształcenia.
Zestawienie sylabusów i sprawozdań wskazuje na uzyskanie zamierzonych efektów w wysokim
stopniu. Dla poszczególnych przedmiotów zbiorcze oceny dotyczące osiągnięcia zamierzonych
15
efektów kształcenia wahały się od 65% w przypadku Ubezpieczeń społecznych do 100% w przypadku
Ekonomii i polityki regionalnej oraz Analizy ekonomicznej w instytucjach publicznych II. Ocena
efektów osiągniętych w trakcie poszczególnych zajęć dokonana przez koordynatorów przedmiotów
wykazała, że osiągnięto efekty w zakresie dwóch składników kompetencji tj. wiedzy i kompetencji
społecznych na zbliżonym poziomie – około 86%, natomiast nabyte umiejętności (profesjonalne)
wyceniono wyraźnie niżej – na poziomie 77%. W trzech jednak przedmiotach niżej niż umiejętności
oceniono przyswojoną wiedzę. Wydaje się, że istnieje przede wszystkim potrzeba podniesienia
stopnia zakładanych umiejętności i opierania ich na wiedzy teoretycznej i narzędziowej jednocześnie.
W większym stopniu należałoby korzystać z pracy samodzielnej studentów i na zajęciach oceniać jej
efekty. W tym też kierunku zmierzały wprowadzane zmiany tam, gdzie koordynatorzy przedmiotów
uznawali je za konieczne.
Rys. Oceny realizacji efektów kształcenia
120
100
80
60
40
20
0
wiedza
umiejętności
komp.społ.
ocena zbiorcza
I tak przykładano zwiększoną wagę do prac własnych studentów podlegających ocenie, w tym
zwłaszcza referatów i prezentacji (w tym także poszerzono kryteria oceny końcowej o te właśnie
elementy). Na przedmiocie Teoria finansów publicznych W celu aktywizacji studentów,
zaproponowano prezentację przez studentów przeglądu prasy z zakresu wskazanych tematów zajęć,
co może być dyskusyjne ale zapewne wymuszone pasywnością studentów lub ich małą
samodzielnością w wiązaniu teorii z obserwacjami życia ekonomicznego. Te słabość sygnalizowano
również w przedmiocie Ekonomia rynku pracy. Podobnie na zajęciach z przedmiotu Analiza polityki
(gdzie wprowadzono prezentacje studenckie) nie w pełni zrealizowano efekt w postaci umiejętności
samodzielnej analizy ekonomicznej zjawisk ze sfery politycznej. Postuluje się też zmianę zajęć z
wykładu na konwersatorium w przypadku Analizy polityki.
Kierunek zmian polegających na zwiększaniu nakładu pracy własnej studentów (połączony z
bardziej wymagającymi ocenami np. recenzjami prac i warunkowaniem zaliczeń przez ich
uwzględnienie w referatach) wydaje się dominującym działaniem naprawczym w ostatnim roku
akademickim.
16
Po trzecie, oceniono spójność, jednoznaczność i łatwość weryfikacji efektów kształcenia. Efekty
kształcenia są dokładnie zdefiniowane, jednak istnieje tylko częściowa możliwość jednoznacznego
stwierdzenia, w jaki dokładnie sposób dochodzi do ich weryfikacji. Istotą bowiem weryfikacji
osiąganych efektów jest zawartość egzaminów, raportów, prezentacji itp., tej zaś nie oceniano.
 Kierunek Economics, specjalność International Economics
W ramach programu International Economics realizowane są przedmioty ogólne (Advanced
Microeconomics, Microeconometrics, Mathematical Methods in Economics, Advanced
Macroeconomics, Monetary Economics, Macroeconometrics), przedmioty kierunkowe (International
Labour Migration, International Trade Theory) oraz przedmioty specjalizacyjne (International Trade
Policy, International Economic Geography, International Finance, International Monetary Policy,
Theory of Economic Integration, Economics of Transition, International Marketing).
W odniesieniu do przedmiotów International Trade Theory, Advanced Macroeconomics,
International Finance i Advanced Microeconomics stwierdzono, że:
1. program zajęć jest zgodny z zadeklarowanym w sylabusie, oraz zrealizowano wszystkie
deklarowane tematy
2. zrealizowano zadeklarowane w sylabusie efekty kształcenia przypisane do tych zajęć
3. nie podjęto działań zmierzających do uzgodnienia rzeczywistego programu oraz
rzeczywistych efektów kształcenia z zadeklarowanymi
4. następstwo w czasie ocenianego przedmiotu oraz innych przedmiotów powiązanych jest
właściwe
5. brak rekomendacji dotyczących przedmiotu
W przypadku trzech z powyższych przedmiotów (International Trade Theory, Advanced
Macroeconomics, International Finance) przewidziane w sylabusie efekty kształcenie zostały
zrealizowane w 100 proc., a tylko w przedmiocie Advanced Microeconomics w 50-70 proc. Tutaj też
zauważono, że przy ponad 60 osobach w grupie nie da się przeprowadzić zajęć komputerowych,
które są w sylabusie.
W przedmiocie Monetary Economics stwierdzono, że chociaż program był zasadniczo zgodny
z deklarowanym, to wprowadzono drobne zmiany struktury, pozwalające lepiej uchwycić studentom
logikę wywodu. Zasadniczo zrealizowano deklarowane w sylabusie efekty kształcenia, lecz
zauważono niepewność studentów przy wykorzystywaniu omawianych teorii do rozwiązywania
praktycznych problemów. W ramach działań zmierzających do uzgodnienia rzeczywistego programu
oraz rzeczywistych efektów kształcenia z zadeklarowanymi dopuszczono zamiast jednej dodatkowej
sesji poświęconej rozwiązywaniu zadań możliwość zrealizowania drugiej w połowie semestru. Jako
rekomendację zaproponowano wprowadzenie esejów przygotowywanych w grupach. Efekty
kształcenia zrealizowano w 90-100 proc.
Jedynie w przypadku Theory of Economic Integration nie udało się zrealizować wszystkich
deklarowanych tematów, ani też efektów kształcenia przypisanych do zajęć, nie podjęto uzgodnienia
rzeczywistego programu i efektów kształcenia z deklarowanymi. Rekomendacji brak. Realizację
przewidzianych w sylabusie efektów kształcenia oceniono na 70-90 proc.
17
 Kierunek Ekonomia, specjalizacja Ekonomia Przedsiębiorczości (studia zaoczne)
Weryfikacja efektów kształcenia na studiach zaocznych była utrudniona ze względu na sylabusy
niespełniające ogólnych wymogów. Tylko około 50% prowadzących deklarowało realizację efektów
kształcenia w rozbiciu na wiedzę, umiejętności oraz kompetencje społeczne nabywane przez
studentów.
Część prowadzących zadeklarowała realizację 100% efektów kształcenia, we wszystkich
wymiarach (wiedza, umiejętności, kompetencje społeczne). Część prowadzących była bardziej
krytyczna, deklarując realizację w 40-50%. Jest to więc spory rozrzut. Średnio, najbardziej krytyczni
byli prowadzący seminaria magisterskie, deklarując realizację efektów na poziomie 50%-60%.
Przeciętnie, efekty kształcenia w zakresie wiedzy zrealizowano w 70%, ale da się zaobserwować
spore zróżnicowanie stopnia realizacji – od 50% do 100%. Przeciętny stopień realizacji efektów
kształcenia w zakresie umiejętności to około 75%, a w zakresie kompetencji społecznych: 70%.
 Kierunek Finanse, Inwestycje i Rachunkowość
Na kierunku FIIR na studiach II stopnia prowadzone są następujące przedmioty kierunkowe:
Standardy sprawozdawczości finansowej, Warsztaty menedżera finansowego, Analiza ekonomicznofinansowa, Prawo finansowe, Rachunek kosztów, Ryzyko finansowe, Polityka finansowa Unii
Europejskiej, Warsztaty z analizy rynku, Modelowanie rynków finansowych, Finanse
międzynarodowe, Rachunkowość zarządcza, Rynki finansowe.
Dla większości sprawozdań oceny są bardzo zbliżone, z wartościami średnimi 85% dla wiedzy,
88% dla umiejętności oraz 90% dla kompetencji. Średnia ocen łącznych wyniosła 89%, z dwoma
przedmiotami poniżej 80%. Zatem subiektywne postrzeganie udostępnienia oraz przyswojenia
wiedzy na drugim stopniu wypada także pozytywnie. Z analizy wyników wynika także, że poziom
udostępnianych elementów kształcenia jest z jednej strony nieco trudniejszy, z drugiej – wymagający
więcej zaangażowania zarówno od prowadzących jak i uczęszczających na zajęcia.
Poważnym problemem sygnalizowanym kilkakrotnie jest obecność na zajęciach II stopnia
studentów posiadających różną wiedzę wyjściową, z różnych uczelni. Ten problem wydaje się być
nierozwiązywalny. Ten sam problem pojawia się na zajęciach angielskojęzycznych, na które
uczęszczają studenci zagraniczni (ERASMUS). Postulowane jest także zrównanie liczebności
studentów w grupach ćwiczeniowych.
W odniesieniu do zajęć wyboru kierunkowego, analizę przeprowadzono na podstawie siedmiu
sprawozdań samooceny efektów kształcenia. Oceny pracowników są w tym przypadku znacznie
wyższe, co związane jest tym, że uczestnikami zajęć są osoby szczególnie zainteresowane
konkretnymi umiejętnościami oraz kursami specjalizacyjnymi. Średnie wartości dla wiedzy wynoszą
93%, 92% dla umiejętności oraz 91% dla kompetencji. Średnia sum ocen końcowych wyniosła 92%, ze
wszystkimi przedmiotami powyżej 85%.
 Kierunek Finance, Investment and Accounting, specjalność Quantitative Finance (QF)
Na programie QF realizacja poszczególnych efektów kształcenia, w podziale na wiedzę, umiejętności I
kompetencje społeczne, przedstawia się następująco:
18
przedmiot
Advanced Macroeconomics
Advanced Microeconomics
Asset Allocation and Investment Strategies 1
Asset Allocation and Investment Strategies 2
Central Banking and Monetary Policy
Corporate Finance
Derivatives Markets
Empirics of Financial Markets
Equity and Fixed Income
Ethical Standards and Financial Law
Financial Econometrics. High Frequency Data
Financial Statement Analysis
Mathematical Methods in Finance
Risk Analysis and Modelling, part 1
Risk Analysis and Modelling, part 2
Theory of Finance
Time Series Analysis
VBA/C++ in QF
średnio
Wiedza
Umiejętności
98%
70%
70%
70%
bd.
75%
60%
80%
87%
82%
78%
93%
bd.
80%
60%
75%
75%
73%
77%
86%
57%
70%
70%
bd.
71%
70%
80%
78%
85%
72%
90%
bd.
60%
50%
65%
73%
77%
72%
Kompetencje
społeczne
70%
bd.
70%
70%
bd.
bd.
70%
80%
90%
77%
67%
70%
bd.
80%
80%
60%
84%
84%
75%
średnio
90%
64%
70%
70%
bd.
73%
73%
80%
81%
81%
76%
87%
bd.
68%
58%
66%
76%
77%
74%
Analiza sprawozdań nadesłanych przez prowadzących poszczególne przedmioty pozwala
wyciągnąć wniosek, iż zamierzone efekty kształcenia zostały zrealizowane w ok. 75%. Dotyczy to
zarówno efektu uśrednionego, jak i poszczególnych obszarów wiedzy, umiejętności oraz kompetencji
społecznych. Zróżnicowanie pomiędzy poszczególnymi przedmiotami nie jest silne. Realizacje
zamierzonych celów wahają się od ok. 60% do ponad 90%.
Wśród rekomendacji projakościowych udzielonych przez prowadzących na pierwsze miejsce
wysuwa się zdecydowanie konieczność wprowadzenia na I semestrze przedmiotu/przedmiotów
uzupełniających wiedzę w pierwszej kolejności ze statystyki i ekonometrii, w dalszej zaś z
podstawowych pojęć matematyki finansowe, finansów i rachunkowości. Podkreślana jest także
potrzeba ciągłego nacisku na pogłębianie umiejętności praktycznych (m. in. poprzez zajęcia w
laboratorium komputerowym), nawet jeśli miałoby się do odbywać kosztem realizacji zaplanowanego
materiału pod kątem teoretycznym. Dużym zainteresowaniem cieszy się zapraszanie na zajęcia gości
będących profesjonalistami z rynku finansowego. W miarę możliwości warto utrzymać ten zwyczaj w
kolejnym roku.
W odniesieniu do przedmiotu Corporate Finance wskazuje się na konieczność wyrównania braków ze
studiów I stopnia w szczególności z zakresu tematycznego przedmiotów matematyka finansowa i
rachunkowość. Przedmiot Equity and Fixed Income wymaga także solidnej znajomości analizy
matematycznej, matematyki finansowej oraz finansów z I stopnia. Bez wyrównania różnic w poziomie
studentów, część tematyki jest niemożliwa do zrealizowania. Przedmiot Quantitative Strategies on
High Frequency Data wymaga wprowadzenia repetytorium z z ekonometrii/statystyki i ewentualnie z
programowania w środowisku R.
19
 Kierunek Informatyka i Ekonometria
Efekty kształcenia na drugim stopniu kierunku Informatyka i ekonometria w zakresie wiedzy,
umiejętności i kompetencji społecznych osiąga się w ramach trzech grup przedmiotów:
1) zaawansowane zajęcia ogólnoekonomiczne,
2) obowiązkowe zajęcia kierunkowe,
3) zajęcia specjalizacyjne do wyboru.
Na zajęciach ogólnoekonomicznych student zdobywa rozległą wiedzę z zakresu
zaawansowanych teorii mikroekonomii, makroekonomii oraz dziedzin pokrewnych – m.in. historii
gospodarczej, historii ekonomii, demografii, ekonomii rynku pracy, ekonomii instytucjonalnej.
Ponadto nabywa umiejętności i kompetencje społeczne będące w ścisłym związku ze zdobytą wiedzą.
Kompetencje
Efekty kształcenia – zajęcia ogólnoekonomiczne Wiedza
Umiejętności
społeczne
poziom średni
85%
77%
75%
poziom najniższy
82%
58%
63%
poziom najwyższy
88%
97%
90%
W grupie zajęć ogólnoekonomicznych najwyżej zostały ocenione efekty kształcenia w zakresie w
zakresie wiedzy (średnio 85%), a najniżej w zakresie kompetencji społecznych (średnio 75%).
Obowiązkowe zajęcia kierunkowe obejmują zaawansowaną ekonometrię, metody
aktuarialne, modelowanie rynków finansowych, prognozowanie i symulacje, analizę
wielowymiarową, równania różniczkowe i różnicowe, teorię gier, zaawansowane programowanie
komputerowe, zaawansowaną analizę szeregów czasowych. Efekty kształcenia w tej grupie są
niejednorodne i zostały ocenione w zróżnicowany sposób dla poszczególnych przedmiotów.
Efekty kształcenia – obowiązkowe zajęcia
Kompetencje
Wiedza
Umiejętności
kierunkowe
społeczne
poziom średni
75%
76%
80%
poziom najniższy
62%
60%
60%
poziom najwyższy
91%
88%
90%
W grupie obowiązkowych zajęć kierunkowych najwyżej oceniono efekty kształcenia w zakresie
kompetencji społecznych (średnio 80%), a najniżej w zakresie wiedzy (średnio 75%). Przedmioty w tej
grupie opierają się na w dużym stopniu na pracy własnej studentów, co kształtuje ich kompetencje
społeczne.
Zajęcia specjalizacyjne do wyboru stanowią rozległą grupę przedmiotów do samodzielnego wyboru i
służą poszerzeniu wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych zdobytych na przedmiotach
obowiązkowych. Są to zajęcia z zakresu metod i narzędzi analizy danych, informatyki, ekonometrii,
metod ilościowych oraz baz danych. Efekty kształcenia i ich ocena zależą od przedmiotu, przy czym
średnio kształtują się na poziomie 84-85%.
Efekty kształcenia – zajęcia specjalizacyjne do
Wiedza
wyboru
poziom średni
84%
poziom najniższy
63%
Umiejętności
84%
67%
Kompetencje
społeczne
81%
58%
20
poziom najwyższy
95%
93%
95%
W grupie specjalizacyjnych zajęć do wyboru efekty kształcenia w zakresie wiedzy oceniono na bardzo
zróżnicowanym poziomie – od 63% do 95%, co daje średni poziom 84%. Efekty kształcenia w zakresie
umiejętności są mniej zróżnicowane, jednakże średni ich poziom ocenia się również na 84%. Ocena
kompetencji społecznych kształtuje się średnio na poziomie 81%.
Podsumowując, efekty kształcenia w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych
kształtują się średnio na poziomie 80%, jednakże w grupie obowiązkowych zajęć kierunkowych
obserwuje się ich najniższy poziom.
5. Wnioski z analizy sprawozdań indywidulanych
W odniesieniu do części seminariów dyplomowych (magisterskich i licencjackich) obserwuje się
problem niezadowalającej terminowości, pomimo, że seminaria mają wysoki współczynnik dobrych
merytorycznie obron. Do głównych przyczyn tej nieterminowości może należeć zjawisko
wielokierunkowości części słuchaczy, „optymalizujących” kalendarz pisania prac i ich obron na
różnych kierunkach a także interferencje z pracą zawodową. W celu mobilizacji studentów do
terminowego pisania prac postuluje się wyznaczenie sztywnych i nieprzekraczalnych terminów
realizacji poszczególnych etapów pracy studentów i dalej ich egzekwowania. Duża elastyczność i
dostosowanie seminarium do oczekiwań studentów sprawdza się wyłącznie w przypadku osób
zmotywowanych do pracy. Jednocześnie takie podejście sprzyja powstawaniu ciekawych i ambitnych
prac, tak więc trzeba pogodzić elastyczność z kontrolą.
Jakość prac jest powiązania z ogólnym zaangażowaniem studentów w proces studiowania.
Częściowo, niestety studenci zbyt mało czasu poświęcają na dokładna analizę aktualnej sytuacji
rynkowej, która pozwoliłaby im wymyślić i zrealizować wybijający się pomysł pracy magisterskiej.
Często studenci nie mają również wystarczającej wiedzy programistycznej aby przeprowadzić
ambitne badanie naukowe w ramach pracy.
Część wykładowców uważa, że konieczne jest zwiększenie liczby prac pisemnych tworzonych
przez studentów na wcześniejszych etapach. Sugeruje się także zwiększenie liczby pozycji
literaturowych, z którymi zapoznają się studenci.
W przypadku części przedmiotów warsztatowych podjęto działania na rzecz uzgodnienia
rzeczywistego programu oraz rzeczywistych efektów kształcenia z zadeklarowanymi. Ma to miejsce
przez bieżące konsultacje ze studentami w trakcie zajęć, weryfikację szczegółowych treści
programowych czy warsztatową formę zaliczenia weryfikującą nabyte praktyczne umiejętności i
zdolności stosowania teorii w rzeczywistych projektach. Proponowana jest także bardziej pogłębiona
praca ze studentem w zakresie umiejętności samodzielnego znajdowania źródeł, kształcenie
umiejętności poprawnej konstrukcji tekstu, formułowania wywodu i wnioskowania, w tym w oparciu
o samodzielnie pozyskiwane dane statystyczne (historia gospodarcza).
Wielu wykładowców wolałoby zastąpić formę wykładu zajęciami praktycznymi (konwersatorium,
ćwiczeniami), co pozwoliłoby nie tylko na lepsze ugruntowanie wiedzy i uatrakcyjnienie przedmiotu
dla odbiorców. Wielu prowadzących chciałoby realizować swoje zajęcia w sali komputerowej
(przynajmniej część materiału).
21
W odniesieniu do wielu przedmiotów wskazuje się na potrzebę silniejszego powiązania teorii i
praktyki. Postuluje się więcej pracy na przykładach empirycznych, związanych z rzeczywistymi
problemami gospodarczymi. Jeśli to możliwe, wprowadza się zajęcia z wykorzystaniem
specjalistycznego oprogramowania (np. uwzględnienie zajęć z wykorzystaniem oprogramowania
finansowo-księgowego Symfonia Premium w Rachunkowości finansowej). Dobrym pomysłem jest
zapraszanie na zajęcia gości będących profesjonalistami praktykami (np. na rynkach finansowych) czy
oparcie się w przyszłości w większym stopniu o rozwiązywanie casusów metodą harvardzką.
Wielokrotnie podnoszonym problemem (i chyba największym problemem kształcenia na
WNE) jest niska aktywność studentów. Widać potrzebę mobilizacji studentów do większej aktywności
w zakresie przygotowywania się do kolejnych zajęć i aktywności na zajęciach, aby stali się w
mniejszym stopniu biernymi słuchaczami i wykonawcami poleceń, a w większym
„współuczestnikami” zajęć. Ponad połowa wykładowców sugeruje konieczny większy nacisk na
samodzielną pracę studenta.
Widać wyraźne działania na rzecz podniesienia tej aktywności i skłonienia studentów do
bardziej systematycznej pracy w semestrze. Działania można podzielić na dwie grupy: 1) aktywność
na zajęciach, 2) aktywność naukowa w domu, pomiędzy zajęciami.
Podniesienie aktywności na zajęciach jest stymulowane przez:
- przygotowanie materiałów do wykładów z lukami, które studenci uzupełniają aktywnie
uczestnicząc w wykładzie,
- debaty w sali wykładowej, poprawienie formuły dyskusji w trakcie zajęć,
- rozwijanie krótkich obowiązkowych ustnych wypowiedzi na każdych zajęciach
- wprowadzenie dodatkowych wymagań zaliczeniowych mobilizujących do wyższej frekwencji
w czasie wykładu (np. przyznawać dodatkowe punkty za aktywne uczestnictwo w wykładzie),
- przedstawianie przez studentów prezentacji nie tyle ukazującej określoną wiedzę, co
prowokujących do dyskusji i prowadzenie („sterowanej” przez prowadzących zajęcia) takiej dyskusji.
Podniesienie aktywności naukowej w domu jest realizowane m.in. przez:
- wprowadzanie wejściówek na zajęciach (np. instrumenty finansowe, finanse I). Wejściówki
(niezapowiedziane) mogą być z wcześniej realizowanego materiału lub ze wskazanego materiału (np.
obowiązujących tekstów – Ekonomia polityczna).
- wprowadzanie prac domowych - (m.in. wykonywanych na platformach internetowych, np.
na rachunkowości finansowej wprowadzenie od nowego roku akademickiego prac domowych z
wykorzystaniem oprogramowania finansowo-księgowego Symfonia Premium i platformy FASTER.).
Regularne prace domowe, których oddanie prowadzącemu na początku kolejnych zajęć lub
prezentacja na tablicy mogły (jeśli zadanie było poprawnie rozwiązane) skutkować dodatkowymi
punktami.
- wprowadzanie krótkich prac pisemnych mobilizujących do bardziej intensywnej pracy i
pozwalających na utrwalenia wiedzy (przedmiot Rachunkowość komputerowa procesów
biznesowych - RAKSSQL i SYMFONIA).
- wprowadzanie prezentacji przez studentów przeglądu prasy z zakresu wskazanych tematów
zajęć.
- wprowadzanie jako prac domowych zadań z krajowych czy międzynarodowych egzaminów.
W przypadku przedmiotu Financial Statement Analysis studenci mieli dostęp do testów próbnych do
egzaminu CFA (Certified Fianancial Analyst). Na każdych ćwiczeniach studenci otrzymali w formie
22
skserowanej materiały powtórkowe w formie testów wraz z odpowiedziami, mające na celu
przybliżenie zagadnień egzaminacyjnych występujących na egzaminie CFA oraz utrwalenie wiedzy
studentów.
- wprowadzenie egzaminu połówkowego
Niestety w przypadku prac domowych część prowadzących obserwuje, że studenci często albo nie
przygotowują prac domowych, albo nadsyłają niesamodzielnie rozwiązane (tzn. przepisane od innych
studentów rozwiązania zawierające identyczne błędy w pracach).
Na studiach II stopnia w stosunku do części przedmiotów nie udaje się w pełni zrealizować
założonych efektów kształcenia ze względu na braki studentów ze studiów I stopnia. W niektórych
przedmiotach ze względu na zróżnicowanie wiedzy studentów, metody weryfikacji wiedzy i pracy
samodzielnej studentów zostały dostosowane do wejściowego poziomu wiedzy studentów.
Jednocześnie wprowadza się inne metody dydaktyczne (np. większą liczbę prac z tekstem źródłowym
– sprawozdaniami finansowymi spółek notowanych na NewConnect na przedmiocie Standardy
sprawozdawczości finansowej). Rozwiązaniem bywa elastyczne dostosowanie trudniejszych części
wykładu do aktualnego poziomu słuchaczy i utrzymanie elastycznej, w akceptowalnych granicach,
formuły wykładu, dostosowanej do profilu studentów biorących udział w danej edycji zajęć.
Zróżnicowanie poziomu może być zmniejszone poprzez dodatkowe warunki zaliczenia, wymagające
„dogonienia” poziomu przez studentów z brakami lub wprowadzenie w połowie semestru
sprawdzianu połówkowego.
W odniesieniu do przedmiotów do wyboru niektórzy wykładowcy postulują tworzenie grup
osobno dla studiów I i II stopnia, co pozwala na prowadzenie zajęć dostosowanych do poziomu
wszystkich studentów.
Ważnym problemem jest czasochłonność sprawdzania prac śródsemestralnych. Prace
indywidualne wymagają znacznie większych nakładów czasowych po stronie prowadzącego, zaś
prace grupowe skłaniają część studentów do zachowań free-ridera. Proponuje się tu precyzyjne
kryteria podziału zadań i ich oceny w ramach grup analizujących wskazany problem.
Dużym problemem w ocenie efektów kształcenia jest jakość sprawozdań wykładowców.
Niestety wiele sprawozdań przygotowanych było w sposób bardzo zdawkowy lub niestarannie, co
uniemożliwiło analizę efektów kształcenia wszystkich przedmiotów.
23