Zaangażowane rodzicielstwo a autokreacyjny aspekt

Zaangażowane rodzicielstwo a autokreacyjny aspekt rozwoju dorosłych.
Lucyna Bakiera
W książce przedstawiono teoretyczną i empiryczną analizę rodzicielstwa, ujmowanego głównie z
perspektywy funkcjonowania dorosłych. Przyjęto, iż rodzice zmieniają się podejmując działania
opiekuńcze i wychowawcze wobec dziecka, a zmiany te mogą mieć charakter rozwojowy.
Przeniesienie uwagi z wychowawczych aspektów rodzicielstwa na doświadczenia dorosłych wpisuje
się w nurt badań nad rozwojem człowieka dorosłego w kontekście rodziny, któremu w monografii
towarzyszy wizja człowieka kreującego swoje życie, a tym samym wpływającego na swój rozwój.
Przeprowadzone badania wskazują, że zaangażowane rodzicielstwo można interpretować w
terminach ponadjednostkowych efektów rozwojowych, odnoszących się do doświadczeń
autokreacyjnych dorosłych i pożądanych warunków rozwoju dziecka, określonych przede wszystkim
rodzicielską postawą akceptacji.
Z recenzji dr hab. Ludwiki Wojciechowskiej:
Odnosząc się do całości pracy należy podkreślić, że stanowi ona cenne źródło wiedzy o rodzinie i
problemach z nią się wiążących – o rolach rodzicielskich, o rozwoju rodziców, o znaczeniu troski
rodziców dla własnego rozwoju i rozwoju dzieci. Wprowadzenie teoretyczne zawiera ogrom
materiału. Autorka dotarła do bardzo licznych źródeł polskoi anglojęzycznych. Nie ograniczyła się do
literatury stricte rozwojowo-wychowawczej, ale skorzystała z dorobku psychologii ogólnej,
osobowości, czy klinicznej. Źródła te traktowała jako pomocne przy wyjaśnianiu i doskonalszym
uzasadnieniu określonego poglądu lub interpretowaniu przytaczanych danych empirycznych. Każdy
przedstawiony przez autorkę sąd jest więc rzetelnie podbudowany teoretycznie, a każda teoria czy
wyniki badań opatrzone są krytycznym komentarzem i interpretacją autorki. Część badawczą książki
również cechuje niezwykła precyzja i rzetelny opis, a także wnikliwa interpretacja wyników. Na
podkreślenie zasługuje też piękny naukowy język, (…) który jest jednocześnie przystępny i zrozumiały.
Spis treści:
Część 1. Teoretyczne podstawy badań rozwoju w dorosłości i rodzicielstwa
Rozdział 1. Rozwój psychiczny człowieka dorosłego
1.1. Zmienność a rozwój – problemy definicyjne
1.2. Możliwości rozwojowe dorosłych
1.3. Autonomia – wola – odpowiedzialność. Wokół atrybutów dorosłości
1.4. Podmiotowy aspekt aktywności dorosłych
1.5. Aktywistyczne ujęcie rozwoju człowieka. Koncepcja Marii Tyszkowej
1.6. Miejsce autokreacji w rozwoju psychicznym dorosłych
1.6.1. Autokreacja jako wyraz intencjonalnej aktywności człowieka
1.6.2. Współudział człowieka dorosłego we własnym rozwoju a kreowanie wizerunku
1.6.3. Autokreacja intencjonalna i spontaniczna. Ujęcie Zbigniewa Pietrasińskiego
Rozdział 2. Dwupodmiotowy wymiar rodzicielstwa
2.1. Psychospołeczna natura rodzicielstwa
2.2. Funkcjonowanie dorosłych w rolach rodzicielskich
2.2.1. Społeczna rola rodzica
2.2.2. Podmiotowa a przedmiotowa orientacja wobec roli
2.2.3. Macierzyństwo i ojcostwo w życiu kobiet i mężczyzn
2.2.4. Rodzicielstwo w kontekście innych ról społecznych
2.2.4.1. Rodzicielstwo a relacje małżeńskie
2.2.4.2. Współzależność aktywności rodzinnej i zawodowej
2.3. Aktywność rodziców a funkcjonowanie dziecka
2.3.1. Obszary działań rodzicielskich
2.3.2. Cele podejmowanych działań
2.3.3. Postawy rodzicielskie
Rozdział 3. Rodzicielstwo w kategoriach rozwoju psychicznego dorosłych
3.1. Rozwojowe aspekty pełnienia roli rodzicielskiej w wybranych koncepcjach
psychologicznych
3.1.1. Eriksonowska generatywność a rodzicielstwo
3.1.2. Zadania rozwojowe związane z rolą rodzicielską według Roberta Havighursta
3.1.3. Macierzyństwo i ojcostwo w Levinsonowskiej strukturze życia
3.1.4. Transgresja według Józefa Kozieleckiego a aktywność rodzicielska
3.2. Znaczenie rodzicielstwa w rozwoju psychicznym dorosłych. Ujęcie kompleksowe
Rozdział 4. Społeczno-kulturowy kontekst rodzicielstwa
4.1. Rodzina i rodzicielstwo na tle zmian społecznych
4.2. Rodzicielstwo w różnych formach życia rodzinnego
4.3. Tendencje demografi czne w zakresie rodzicielstwa
4.4. Współczesne wzory ról rodzicielskich
4.4.1. Nowe macierzyństwo
4.4.2. Nowe ojcostwo
4.5. Przekonania na temat rodzicielstwa
Część 2. Predyktory i następstwa zaangażowanego rodzicielstwa. Badania własne
Rozdział 5. W poszukiwaniu indykatorów aktywności rodzicielskiej
5.1. Styl realizacji rodzicielstwa
5.2. Kategoria zaangażowania w naukach społecznych
5.3. Zaangażowanie w rodzicielstwo. Próba definicji
Rozdział 6. Metodologiczne założenia badań własnych
6.1. Problematyka i cel badań
6.2. Hipotezy i schemat związków między zmiennymi
6.3. Metody badawcze
6.4. Przebieg badań i charakterystyka osób badanych
6.5. Zastosowane metody analizy statystycznej
Rozdział 7. Wyniki badań własnych
7.1. Zaangażowanie rodzicielskie
7.1.1. Czynniki różnicujące zaangażowanie w rodzicielstwo
7.1.1.1. Satysfakcja z ról pozarodzicielskich
7.1.1.2. Uogólnione poczucie własnej skuteczności
7.1.1.3. Spostrzeganie rodzicielstwa
7.1.1.4. Czynniki socjodemografi czne
7.1.1.5. Struktura i faza rozwoju rodziny
7.2. Następstwa zaangażowania rodziców
7.2.1. Doświadczenia autokreacyjne
7.2.1.1. Zaangażowanie rodzicielskie a autokreacja dorosłych
7.2.1.2. Spostrzeganie rodzicielstwa a doświadczana autokreacja
7.2.1.3. Zmienne demografi czne a autokreacja rodziców
7.2.2. Postawy rodzicielskie
7.3. Zaangażowanie dorosłych w rodzicielstwo i efekty dwupodmiotowe – model zależności
między zmiennymi
Rozdział 8. Dyskusja wyników
8.1. Uwarunkowania zaangażowanego rodzicielstwa
8.2. Zaangażowanie w rodzicielstwo jako źródło doświadczeń autokreacyjnych
8.3. Zaangażowanie rodzicielskie a postawy wychowawcze
Zakończenie
Bibliografia