pszenica ozima – wyniki doświadczeń

PSZENICA OZIMA – WYNIKI DOŚWIADCZEŃ
Uwagi ogólne i omówienie wyników.
Według danych GUS średnia łączna powierzchnia uprawy pszenicy ozimej w Polsce w latach
2009-2011 wynosiła ponad 1,9 mln ha, co stanowi 25% ogólnej powierzchni uprawy zbóż. Od wielu
już lat pszenica ozima należy do zbóż o największym znaczeniu gospodarczym, ze względu na
wszechstronność wykorzystania ziarna, jak i najwyższy potencjał plonowania. Na Mazowszu udział w
strukturze zasiewów nie przekracza 10%.
Pszenica ozima wyróżnia się dużymi właściwościami adaptacyjnymi do zróżnicowanych
warunków środowiskowych. Wartość gospodarcza tego gatunku wyznaczana jest przez wiele cech,
jednak najważniejszymi są wielkość i jakość plonu. Podstawowym kryterium wyboru odmiany do
uprawy jest cel na jaki ma być przeznaczone wyprodukowane ziarno. Obecnie w krajowym rejestrze
znajduje się 80 odmian pszenicy ozimej, 42 stanowią odmiany z grupy jakościowej (A), 28 to odmiany
chlebowe (B), 2 odmiany na ciastka (K) i 8 należących do grupy pozostałych (C). W roku 2013
zarejestrowano dwie nowe odmiany. W ostatniej dekadzie nastąpił wyraźny wzrost udziału odmian
zagranicznych w krajowym rejestrze. Od wielu już lat zwiększa się udział odmian jakościowych i
chlebowych, maleje natomiast znaczenie odmian pastewnych. Wynika to ze znacznego postępu w
plenności, jaki wnoszą najnowsze odmiany jakościowe i chlebowe. Postęp dotyczy zarówno plenności
jak i jakości technologicznej. Obecnie najlepsze odmiany jakościowe plennością dorównują, a często
przewyższają odmiany pastewne. Pod względem jakości ziarna na uwagę szczególnie zasługuje
zarejestrowana w 2012 roku po dwóch latach badań odmiana Astoria, wyniki trzeciego roku
spowodowały zmianę grupy technologicznej z A na E. Bardzo dobre parametry jakościowe mają też
Akteur i Arktis. Jak duży jest postęp hodowlany w pszenicy ozimej świadczy także liczba odmian
wpisywanych corocznie do krajowego rejestru. W ostatnich czterech latach była ona szczególnie duża i
wynosiła łącznie 39 odmian co stanowi prawie połowę obecnego rejestru (47%).
Zima sezonu 2011/2012 pokazała niewystarczający postęp hodowlany jeśli chodzi
mrozoodporność. W krajowym rejestrze pszenicy ozimej tylko dziewięć odmian ma ocenę
mrozoodporności powyżej średniej. Ponieważ jednak wyższa mrozoodporność wiąże się z gorszą
plennością to po wielu sezonach z łagodniejszą zimą, mrozoodporność nie była należycie doceniana.
W sezonie 2012/2013 na terenie województwa mazowieckiego badane były 23 odmiany pszenicy
ozimej zaproponowane przez Zespół Wojewódzki PDOiR; jedna odmiana z grupy elitarnej, 14 odmian
z grupy A, 8 z grupy B.
Doświadczenia z pszenicą ozimą zlokalizowane były w następujących jednostkach:
-
Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Seroczynie
Zakład Doświadczalny Oceny Odmian w Kawęczynie
Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Warszawie O/Poświętne
Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin-PIB w Radzikowie
DANKO Hodowla Roślin Zakład Hodowli Roślin O/Laski
Zakładanie doświadczeń i jesienna wegetacja przebiegały w dobrych warunkach pogodowych.
Wschody roślin były dobre i wyrównane. Zima nie spowodowała uszkodzeń roślin. Stan roślin wiosną
dobry do bardzo dobrego. Przebieg pogody wiosną sprzyjał intensywnemu wzrostowi i rozwojowi roślin.
Najkorzystniejsze warunki dla pszenicy były w Radzikowie i Laskach gdzie uzyskano najwyższe plony,
które przy wysokim poziomie agrotechniki przekroczyły 10 t z hektara.
Porażenie przez ważniejsze choroby było nieco większe niż w latach poprzednich. Największe
nasilenie chorób wystąpiło w Laskach i Radzikowie.
1
Tabela 1. PSZENICA OZIMA. Odmiany badane. Rok zbioru 2013.
Rok wpisania do
Grupa wartości
Lp. Odmiana
KRO w Polsce
technologicznej
1
2
3
4
1
ASTORIA*
2012
E
2
LEGENDA
2005
A
3
BOOMER
2006
A
4
AKTEUR
2007
A
5
FIGURA *
2007
A
Adres jednostki zachowującej odmianę,
a w przypadku odmiany zagranicznej pełnomocnika w Polsce
5
Poznańska Hodowla Roślin sp. z o. o. ul. Kasztanowa 5, PL 63-004 Tulce
Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o. ul. Kasztanowa 5, PL 63-004 Tulce
RAGT Semences Polska sp. z o.o. ul. Sadowa 10A PL 87-148 Łysomice
DSV Polska sp. z o.o. Ul. Straszewska 70 , PL-62-100 Wągrowiec
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, PL- 64-000 Kościan
Hodowla Roślin Rolniczych Nasiona Kobierzyc sp z o.o.
6
KOHELIA*
2008
A
ul. Sportowa 21, PL-55-040 Kobierzyce
7
BAMBERKA*
2009
A
Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. ul Główna 20, PL-99-307 Strzelce
o
8
OSTROGA*
2008
A
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, PL- 64-000 Kościan
9
ARKADIA*
2011
A
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, PL- 64-000 Kościan
10
LINUS
2011
A
RAGT Semences Polska sp. z o.o. ul. Sadowa 10A PL 87-148 Łysomice
11
SAILOR
2011
A
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, PL- 64-000 Kościan
12
ESTIVUS
2012
A
Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Staszewska 70, Pl-62-100 Wągrowiec
13
PATRAS
2012
A
DSV Polska sp.zo.o. Ul. Straszewska 70 , PL-62-100 Wągrowiec
14
PRAKTIK
2012
A
RAGT Semences Polska sp. z o.o. ul. Sadowa 10A PL 87-148 Łysomice
b
15
TULECKA*
2012
A
Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o. ul. Kasztanowa 5, PL 63-004 Tulce
16
MUSZELKA*
2008
B
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, PL- 64-000 Kościan
17
KWS OZON
2010
B
KWS Lochow Polska sp. z o. o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, PL-57-150 Prusy
18
JENGA
2008
B
Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Staszewska 70, Pl-62-100 Wągrowiec
19
MULAN
2008
B
Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Staszewska 70, Pl-62-100 Wągrowiec
20
KWS DACANTO
2011
B
KWS Lochow Polska sp. z o. o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, PL-57-150 Prusy
x
21
NATEJA
2007
B
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, PL- 64-000 Kościan
22
FORUM
2012
B
Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Staszewska 70, Pl-62-100 Wągrowiec
23
PLATIN
2012
B
Saaten-Union Polska sp. z o. o. ul. Staszewska 70, Pl-62-100 Wągrowiec
„*” – odmiana chroniona krajowym wyłącznym prawem hodowcy, o- odmiana oścista, b- odmiana białoziarnista, x- odmiana wykreślona z KR po założeniu
doświadczeń
-2-
Tabela 2
PSZENICA OZIMA . Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2013
Miejscowość
SDOO Seroczyn
ZDOO Kawęczyn
DANKO HR
ZHR O/ Laski
Powiat
Kompleks rolniczej przydatności
gleby
Klasa bonitacyjna gleby
PH gleby w KCI
Przedplon
Data siewu
Obsada nasion
(szt./m2 )
Data zbioru
Siedlce
Sochaczew
Grójec
IHAR
Radzików
W-wa Zachód
4
4
3
3
2
IIIb
Rzepak ozimy
27.09
450
31.07
IIIa
7,27
Groch pastewny
21.09
450
06.08
89
129
75
105
120
160
55
100
Vuxal
Scenic 080 FS
Glean 75WG-25g/ha
Komplet 560SC 0,5l/ha
-
Karate Zeon 050 CS
– 0,3 l/ha
Talstar 100 EC– 0,1l/ha
Decis Mega 05EW
0,125l/ha
Input 460EC 1l/ha
Alert 375SC - l,0l/ha
Aviator Xpro 225EC1l/ha
Mirage450EC-1l/ha
Fandango 200EC-1L/ha
N na poziomie a1
N na poziomie a2
P2O5
K 2O
(kg/ha)
(kg/ha)
(kg/ha)
(kg/ha)
Zaprawa nasienna
Herbicyd
(nazwa)
(nazwa, dawka)
Insektycyd
(nazwa, dawka)
IV b
5,75
Gorczyca biała
22.09
450
06.08
III a
IIIb
7,37
6,44
Gorczyca biała
Rzepak ozimy
26.09
26.09
450
450
26.07
08.08
Nawożenie mineralne
112
100
122
152
140
162
36
45
50
96
90
80
Środki ochrony roślin
Zaprawa Nasienna T
Vitavax 2000FS
Maxim 025FS
Legato Plus 600 SC – Legato Plus600SC-1,5l/ha
Legato Plus 600SC1,5 l
Mustang 306EC 0,6l/ha
1,5l/ha
Karate Zeon 050CS -0,12l Karate Zeon 050CS -0,1l
MODR Warszawa
o/Poświętne
Płońsk
Tylko poziom a2
Fungicyd
pierwszy zabieg
Fungicyd
- drugi zabieg
(nazwa, dawka)
(nazwa, dawka)
Regulator wzrostu
Bumper 250EC – 0,5l
Alert 375SC - l,0l/ha
Amistar 250 SC +
Amistar 250 SC +
Fandango 200EC-1L/ha
Artea 330 EC – 0,8l/ha Artea 330 EC – 0,6l + 0,4
Cerone 480 SL-1,0 l
Cerone 480 SL-1,0 l
(nazwa, dawka)
„–” nie było potrzeby wykonywania oprysku
-3-
Modus 250EC0,2l/ha
Antywylegacz płynny
1l/ha
Stabilan 2l/ha
Cerone 480 SL-1,0 l
Tabela 3.
PSZENICA OZIMA .Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2013
Lp.
SDOO Seroczyn
Cecha
a1
a2
ZDOO Kawęczyn
a1
a2
DANKO HR
ZHR O/ Laski
a1
a2
MODR Warszawa
o/Poświętne
IHAR
Radzików
a1
a2
a1
a2
1 Stan roślin przed zimą
(skala 90)
8,8
8,9
9,0
*
8,1
2 Stan roślin po zimie
(skala 90)
8,4
8,5
9,0
*
*
(%)
0,8
0,0
0,0
*
1,7
3 Martwe rośliny
4 Termin kłoszenia
(dzień, m-c)
03.06
05.06
03.06
04.06
05.06
05.06
*
*
29.05
29.05
5 Termin dojrzałości woskowej dzień, m-c)
13.07
15.07
18.07
21.07
27.07
28.07
*
*
11.07
11.07
6 Wysokość roślin
(cm)
Wyleganie roślin w fazie dojrzałości
7
mlecznej
(skala 9o)
Wyleganie roślin przed zbiorem (skala
8 o
9)
Porażenie przez choroby (skala 9o)
92,4
86,8
97,7
94,0
100,9
86,9
100,7
93,0
*
*
9,0
9,0
8,7
9,0
9,0
9,0
9,0
9,0
6,8
6,1
8,0
8,0
8,5
8,8
8,1
8,5
9,0
9,0
6,1
5,0
9 Pleśń śniegowa
8,3
9,0
9,0
*
8,7
10 Mączniak
6,1
6,9
8,1
8,1
6,7
9,0
6,8
8,3
7,9
8,7
11 Rdza brunatna
7,4
9,0
7,2
9,0
5,7
5,8
5,7
8,6
7,6
8,5
12 Septorioza liści
6,0
6,4
7,0
8,1
5,4
7,2
4,7
6,3
7,2
8,2
13 Septorioza plew
7,0
7,9
7,9
8,6
9,0
9,0
9,0
9,0
7,3
8,3
(g)
50,5
50,8
40,5
48,2
46,1
44,3
40,0
44,5
*
*
15 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%)
13,7
13,9
13,2
15,2
11,1
10,7
11,4
11,9
10,9
11,5
16 Plon ziarna
60,3
69,5
69,7
92,5
88,1
100,3
88,0
104,2
62,9
78,0
14 Masa tysiąca ziaren
(dt/ha)
Wyniki średnie ze wszystkich badanych odmian
„* ” – brak danych a1 - przeciętny poziom agrotechniki; a2 – wysoki poziom agrotechniki
Skala 9o : 9 – oznacza stan najkorzystniejszy, 1 – oznacza stan najmniej korzystny
-4-
Tabela 4
PSZENICA OZIMA. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru 2013
Seroczyn
Kawęczyn
Poświętne
Radzików
Laski
Astoria
Legenda
Boomer
Akteur
Figura
Kohelia
Bamberka
Ostroga
Arkadia
Linus
Sailor
Estivus
Patras
Praktik
Tulecka
Muszelka
KWS Ozon
Jenga
Mulan
KWS Dacanto
Nateja
Forum
Platin
Laski
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
Radzików
Wzorzec(dt/ha)
Poświętne
Odmiana
Kawęczyn
Lp
Poziom a2
Seroczyn
Poziom a1
60,3
110
91
95
97
97
101
98
92
108
95
105
111
106
89
105
89
93
115
106
98
107
91
102
69,7
97
96
100
103
85
80
100
104
98
100
93
104
103
112
103
102
88
106
103
118
85
107
115
62,9
104
101
97
113
76
103
87
85
106
90
92
115
110
100
107
75
109
104
117
112
84
101
114
88,0
90
96
102
91
93
85
103
105
96
105
111
103
108
98
104
98
100
90
108
101
97
106
113
88,1
96
98
104
104
98
85
110
93
105
109
100
101
96
98
104
98
102
105
102
107
89
97
98
69,5
98
99
100
92
105
93
85
81
100
96
109
95
105
100
86
90
113
106
120
103
102
106
114
92,5
88
100
101
102
92
94
97
99
95
107
96
102
99
98
104
98
103
107
102
109
90
104
112
78,0
91
99
113
117
73
77
94
70
102
100
92
115
105
103
103
88
121
90
123
116
99
105
107
104,2
92
106
102
91
95
90
105
102
100
104
105
97
103
102
101
96
102
99
101
101
92
109
105
100,3
102
102
104
101
92
87
112
98
108
108
95
98
99
105
101
99
101
101
97
109
87
104
91
-5-
Tabela 5.
PSZENICA OZIMA . Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2011,2012,2013
a1
Mrozo
odpor
Odmiany
2013
2012
2011
2012-2013 2011-2013
ność
0
skala 9
Wzorzec(dt/ha)
73,8
60,5
76,6
67,2
70,3
1 Astoria
3
98
2 Legenda
6
96
130
101
112
108
3 Boomer
3
100
83
104
92
97
4 Akteur
2,5
101
76
99
90
93
5 Figura
5
90
132
99
109
105
6 Kohelia
5,5
89
134
98
110
106
7 Bamberka
3
101
41
102
74
84
8 Ostroga
6
96
151
121
9 Arkadia
6
102
149
123
10 Linus
3,5
101
105
103
11 Sailor
5,5
101
143
120
12 Estivus
2,5
106
13 Patras
4
104
14 Praktik
4
99
15 Tulecka
2,5
104
16 Muszelka
2,5
93
80
99
87
91
17 KWS Ozon
4
99
137
103
116
111
18 Jenga
2,5
103
79
92
19 Mulan
3
107
101
104
20 KWS Dacanto
2
107
78
94
21 Nateja
5
92
101
22 Forum
2
101
23 Platin
4
108
Liczba doświadczeń
5
3
5
8
13
wzorzec stanowią wszystkie badane odmiany
-6-
a2
2013
2012
2011
88,9
94
101
104
100
91
88
100
92
101
104
99
101
102
102
100
95
107
101
107
107
93
106
105
5
70,7
140
82
76
131
132
65
144
148
102
140
83
136
81
103
76
3
84,0
104
105
100
101
98
102
98
103
98
5
2012-2013 2011-2013
79,8
118
94
90
109
108
85
115
122
103
117
90
120
92
105
93
8
81,2
113
98
93
106
104
91
93
114
13
Tabela 6
PSZENICA OZIMA . Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki – a 1 Rok zbioru 2013, 2011-2013
Liczba
Mączniak
Rdza brunatna
Septorioza liści
Odmiana
lat
Lp.
2013
2011-2013
2013
2011-2013
2013
2011-2013
badań
Wzorzec (skala 90)
7,1
7,1
6,7
7,2
6,1
6,8
1 Astoria
1
-0,6
0,2
0,3
2 Legenda
3
0,3
0,1
-0,9
-0,8
-0,2
-0,3
3 Boomer
3
-0,5
-0,7
0,5
0,5
0,8
0,3
4 Akteur
3
-0,7
-0,5
-0,2
0,1
0,1
-0,2
5 Figura
3
0,3
0,1
-1,7
-1,6
-1,0
-0,8
6 Kohelia
3
0,0
-0,5
-1,8
-0,9
-1,2
-0,9
7 Bamberka
3
0,5
0,7
0,2
0,8
-0,1
0,5
8 Ostroga
2
-0,6
1,8
0,9
9 Arkadia
2
-1,4
-0,5
-0,5
10 Linus
2
0,0
0,0
0,3
11 Sailor
2
0,5
-1,5
-1,0
12 Estivus
1
0,5
0,4
0,7
13 Patras
1
0,7
-0,3
0,2
14 Praktik
1
0,2
1,5
-0,3
15 Tulecka
1
-0,5
-0,9
-0,5
16 Muszelka
3
0,7
0,8
0,1
0,2
-0,5
-0,3
17 KWS Ozon
3
1,1
0,5
-0,1
0,2
0,1
0,0
18 Jenga
2
-0,1
-0,47
0,5
19 Mulan
2
-0,3
0,0
0,0
20 KWS Dacanto
2
0,5
1,8
1,1
21 Nateja
2
-0,3
-0,4
-1,6
22 Forum
1
0,2
-2,2
0,5
23 Platin
1
-0,1
1,7
0,9
Liczba doświadczeń
5
12
5
11
5
11
Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza cechę korzystniejszą-Wzorzec stanowią wszystkie badane odmiany
-7-
-8-
Nie wystąpiło
Nie wystąpiło
Tabela 7
PSZENICA OZIMA. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenie od wzorca). Lata zbioru 2013,2011-2013
Wyleganie (skala 90)
Wysokość roślin
Liczba
w fazie dojrzałości
(cm)
Lp.
Odmiana
lat
przed zbiorem
mlecznej
badań
2013
2011-2013
2013
2011-2013
2013
2011-2013
Poziom agrotechniki a1
Wzorzec
7,7
8,0
97,9
91,1
1 Astoria
1
0,9
8,2
2 Legenda
3
-1,0
-0,6
17,2
19,3
3 Boomer
3
1,2
0,7
-11,1
-10,0
4 Akteur
3
0,8
0,5
6,3
5,8
5 Figura
3
-2,0
-1,2
9,6
11,3
6 Kohelia
3
-2,3
-1,9
6,9
9,9
7 Bamberka
3
-0,3
0,0
1,7
-1,2
8 Ostroga
2
-0,5
3,2
9 Arkadia
2
-0,6
7,2
10 Linus
2
0,5
-8,8
11 Sailor
2
-0,8
9,9
12 Estivus
1
1,3
-2,2
13 Patras
1
0,8
-8,7
14 Praktik
1
0,9
-6,6
15 Tulecka
1
-0,1
7,7
16 Muszelka
3
0,7
0,6
-17,7
-15,2
17 KWS Ozon
3
1,2
0,5
-13,6
-9,3
18 Jenga
2
-0,1
-7,1
19 Mulan
2
0,9
1,7
20 KWS Dacanto
2
1,2
-6,9
21 Nateja
2
-1,7
11,7
22 Forum
1
0,2
-8,8
23 Platin
1
0,5
0,2
-
Masa 1000 ziarn
(g)
2013
2011-2013
44,3
6,3
-1,2
-3,5
-0,6
-0,8
-0,9
3,4
5,1
1,3
-2,8
0,3
0,0
4,2
-4,6
2,0
-1,4
-2,4
-3,8
-0,6
1,6
-0,1
1,5
-2,8
44,9
-0,2
-2,5
-0,1
0,1
1,9
3,6
-1,7
0,0
-
Ciąg dalszy tabeli 7
Wzorzec
1 Astoria
2 Legenda
3 Boomer
4 Akteur
5 Figura
6 Kohelia
7 Bamberka
8 Ostroga
9 Arkadia
10 Linus
11 Sailor
12 Estivus
13 Patras
14 Praktik
15 Tulecka
16 Muszelka
17 KWS Ozon
18 Jenga
19 Mulan
20 KWS Dacanto
21 Nateja
22 Forum
23 Platin
Liczba doświadczeń
1
3
3
3
3
3
3
2
2
2
2
1
1
1
1
3
3
2
2
2
2
1
1
-9-
Nie wystąpiło
Odmiana
Wyleganie (skala 90)
w fazie dojrzałości
przed zbiorem
mlecznej
2013
2011-2013
2013
2011-2013
Poziom agrotechniki a2
7,6
8,0
0,5
-1,1
-1,0
0,8
0,7
0,8
0,6
-1,1
1,0
-2,1
-2,2
-0,5
-0,3
-0,5
-0,6
-0,2
-0,7
0,9
0,7
0,8
-0,7
0,3
0,2
1,3
0,8
0,3
0,9
1,0
-1,3
0,3
0,3
4
10
Nie wystąpiło
Lp.
Liczba
lat
badań
Wysokość roślin
(cm)
Masa 1000 ziarn
(g)
2013
2011-2013
2013
2011-2013
90,2
8,1
13,2
-10,4
7,3
10,8
7,1
1,8
-1,7
3,3
-7,8
7,2
-5,3
-5,9
-6,5
6,6
-13,3
-11,4
-7,5
0,3
-3,0
12,1
-4,3
-0,3
4
86,6
17,2
-10,4
6,5
11,1
9,1
0,4
-13,0
-8,5
12
47,0
5,3
-1,4
-3,2
-1,8
0,8
1,8
4,1
2,4
2,1
-2,5
1,6
-1,2
4,9
-4,6
2,6
-0,7
1,3
-4,7
-1,1
0,3
-1,4
0,0
-4,1
4
46,0
-1,1
-2,1
-0,1
0,7
2,7
3,9
-1,6
2,0
11
10