Miejsce diagnostyki laboratoryjnej w podstawowych aktach

diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics
2012 • Volume 48 • Number 4 • 461-465
Praca poglądowa • Review Article
Miejsce diagnostyki laboratoryjnej w podstawowych
aktach regulujących organizację i finansowanie opieki
zdrowotnej w Polsce
Place of laboratory diagnostics in basic acts regulating
organization and funding of health care in Poland
Anna Augustynowicz1, Henryk Owczarek2
1
Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Warszawski Uniwersytet Medyczny, 2Katedra Analityki Medycznej Akademii Medycznej
we Wrocławiu
Streszczenie
W niniejszym artykule przedstawiono miejsce diagnostyki laboratoryjnej w podstawowych aktach regulujących organizację
i finansowanie opieki zdrowotnej w Polsce. Omówiono rolę badań laboratoryjnych w lecznictwie szpitalnym oraz ambulatoryjnej opiece zdrowotnej. Dokonano także analizy pod kątem uznania czynności diagnostyki laboratoryjnej za świadczenia
zdrowotne.
Summary
In present article the place of laboratory diagnostics in basic acts regulating organization and funding of health care in Poland
has been shown. One could find a discussion over topics concerning the role of laboratory examinations in hospital’s health
service and ambulant health care. What is more, an analysis has been made at an angle of recognition of laboratory diagnostics for health care services.
Słowa kluczowe:działalność lecznicza, świadczenia zdrowotne, czynności diagnostyki laboratoryjne
Key words:therapeutic activity, health care services, laboratory diagnostics’ activities
Wstęp
Podstawowym aktem prawnym określającym zasady organizacji systemu ochrony zdrowia a także funkcjonowanie
podmiotów prowadzących działalność leczniczą jest ustawa
z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. 112,
poz. 654 z późn. zm.). Warunki udzielania i zakres świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz zasady i tryb finansowania świadczeń określa
ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. Nr
210, poz. 2135 z późn. zm.).
Badania laboratoryjne stanowią istotny element procesu
diagnostyczno-terapeutycznego. Są one podstawę około
60% decyzji lekarskich, generują około 10% kosztów opieki
zdrowotnej, co przy ich właściwym doborze oraz należytej
interpretacji wyników czyni badania laboratoryjne jednym
z elementów decydujących o skuteczności i ekonomicznej
efektywności ochrony zdrowia. Znaczenie badań laboratoryjnych kształtuje się odmiennie w dwóch podstawowych seg-
mentach opieki zdrowotnej, tj. w medycynie zapobiegawczej
i medycynie naprawczej. W medycynie zapobiegawczej badania laboratoryjne są stosowane jako jedna z form badań
przesiewowych (screening testes), których celem jest wykrycie zwiększonego ryzyka wystąpienia choroby lub jej wczesnej, bezobjawowej fazy. W medycynie naprawczej można
określić dwa obszary wykorzystania badan laboratoryjnych.
Pierwszy z nich to wykrywanie i rozpoznawanie chorób. Drugi wiąże się z wykorzystaniem badań laboratoryjnych do monitorowania przebiegu i leczenia chorób [1].
Jako istotny element systemu ochrony zdrowia diagnostyka laboratoryjna powinna znaleźć właściwe odzwierciedlenie w dwóch wyżej wymienionych aktach prawnych. Czy
zatem ustawodawca konstruując system opieki zdrowotnej
uwzględnił w nim w dostateczny sposób rolę badań laboratoryjnych? Udzielenie odpowiedzi na to pytanie wymaga
przedstawienia najważniejszych przepisów odnoszących się
do badań laboratoryjnych w dwóch podstawowych aktach
prawnych.
461
Miejsce diagnostyki laboratoryjnej w podstawowych aktach regulujących organizację i finansowanie opieki zdrowotnej ...
Ustawa o działalności leczniczej a czynności diagnostyki laboratoryjnej
Na podstawie art. 16 ustawy z 27 lipca 2001 r. o diagnostyce
laboratoryjnej (Dz.U. z 2004 r., Nr 144, poz. 1529 z późn.
zm.) wykonywanie zawodu diagnosty laboratoryjnego polega na wykonywaniu czynności diagnostyki laboratoryjnej
w laboratorium. Laboratorium jest przedsiębiorstwem podmiotu leczniczego w rozumieniu przepisów ustawy o działalności leczniczej. Laboratorium może być także jednostką
organizacyjną przedsiębiorstwa podmiotu leczniczego, instytutu badawczego albo uczelni medycznej (art. 17 ustawy
o diagnostyce laboratoryjnej).
W ustawie o działalności leczniczej ustawodawca szczególną rolę przypisał badaniom diagnostycznym w ambulatoryjnych świadczeniach zdrowotnych. Ustawa o działalności leczniczej wyróżnia dwa rodzaje działalności leczniczej,
a mianowicie: stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne (czyli szpitalne i inne niż szpitalne) oraz ambulatoryjne świadczenia zdrowotne (art. 8 ustawy o działalności
leczniczej). Ambulatoryjne świadczenia zdrowotne obejmują
świadczenia podstawowej lub specjalistycznej opieki zdrowotnej oraz świadczenia z zakresu rehabilitacji leczniczej,
udzielane w warunkach niewymagających ich udzielania
w trybie stacjonarnym i całodobowym w odpowiednio urządzonym, stałym pomieszczeniu. Działalność lecznicza
w rodzaju ambulatoryjne świadczenia zdrowotne może obejmować także badania diagnostyczne wykonywane w celu
rozpoznania stanu zdrowia i ustalenia dalszego postępowania leczniczego (art. 11 ustawy o działalności leczniczej).
Należy rozważyć czy użyte w art. 11 określenie „badania
diagnostyczne” obejmuje również badania laboratoryjne.
Autorzy jednego z komentarzy do ustawy o działalności
leczniczej uznają, że definicja czynności diagnostyki laboratoryjnej określona w art. 2 ustawy o diagnostyce laboratoryjnej nie daje w tym względzie jednoznacznej odpowiedzi.
W konsekwencji „z pewną dozą ostrożności” przyjmują, że
badania diagnostyczne wspomniane w art. 11 ustawy o działalności leczniczej to m. in. czynności diagnostyki laboratoryjnej. Jako argument przemawiający za takim stanowiskiem
podają treść art. 12 ust. 3 ustawy o działalności leczniczej
wskazujący, że ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych
udziela się w ambulatorium (przychodni, poradni, ośrodku
zdrowia, lecznicy lub ambulatorium z izbą chorych), a także zakładzie badań diagnostycznych i medycznym laboratorium diagnostycznym [2]. Z autorami komentarza zgodzić
się należy, co do jednego, że badania diagnostyczne to m.in.
czynności diagnostyki laboratoryjnej. Niezrozumiałe jest natomiast wskazanie, że definicja czynności diagnostyki laboratoryjnej nie daje jednoznacznej odpowiedzi w tym zakresie i w konsekwencji przyjęcie prezentowanego stanowiska
„z pewną dozą ostrożności”. Już sama definicja czynności
diagnostyki daje podstawę do uznania czynności diagnostyki laboratoryjnej za badania diagnostyczne. Zgodnie
z definicją wynikającą z ustawy o diagnostyce laboratoryjnej
czynności diagnostyki laboratoryjnej obejmują m.in. badania
462
laboratoryjne (…) dla celów profilaktycznych, diagnostycznych i leczniczych lub sanitarno-epidemiologicznych a także
mikrobiologiczne badania laboratoryjne (…) dla celów profilaktycznych, diagnostycznych i leczniczych lub sanitarnoepidemiologicznych. Ponadto pamiętać należy, iż określenie
„badania diagnostyczne” obejmuje szereg badań, w tym badania obrazowe, endoskopowe, elektrofizjologiczne a także
laboratoryjne. Badania laboratoryjne są integralnym elementem procesu diagnostycznego dla większości schorzeń,
a dla niektórych wyniki tych badań stanowią rekomendowane kryteria rozpoznania lub wykluczenia (np. cukrzyca) [3].
W tym miejscu warto chwilę uwagi poświęcić art. 12 ust. 3
ustawy o działalności leczniczej, określającym, że ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych udziela się m.in. w zakładzie
badań diagnostycznych i w medycznym laboratorium diagnostycznym. Medyczne laboratorium diagnostyczne zdefiniowane zostawało w art. 17 ustawy o diagnostyce laboratoryjnej. Wątpliwości budzi niezdefiniowane w żadnym akcie
prawnym określenie „zakład badań diagnostycznych”. Autorzy wspomnianego wyżej komentarza uznają, że „…nazwa
przedsiębiorstwa może wskazywać na swoistą alternatywę
dla medycznego laboratorium diagnostycznego, jednakże
nie podlegającą przepisom o diagnostyce laboratoryjnej” [4].
Nie wdając się w bliższą polemikę z autorami tego poglądu
stwierdzić należy, iż na gruncie obowiązujących przepisów
regulujących wykonywanie czynności diagnostyki laboratoryjnej nie można mówić o „zakładzie badań laboratoryjnych”
jako alternatywie dla medycznego laboratorium diagnostycznego. Czynności diagnostyki laboratoryjnej wykonywane są
w laboratorium, spełniającym określone w przepisach prawnych wymogi. Czynności te wykonywane przez osoby posiadające do tego uprawnienia (art. 6 i nast. Ustawy o diagnostyce laboratoryjnej) zgodnie ze standardami określonymi
w rozporządzeniu z 23 marca 2006 r. w sprawie standardów
jakości dla medycznych laboratoriów diagnostycznych i mikrobiologicznych (Dz.U. Nr 22, poz. 128). Wszelkie działania
wykonane poza „reżimem” przepisów ustawy o diagnostyce
laboratoryjnej i aktów wykonawczych nie stanowią czynności diagnostyki laboratoryjnej. Tym samym nie mogą być
podstawą postępowania diagnostyczno-terapeutycznego
(poza określonymi w przepisach wyjątkami np. przyłóżkowe
oznaczenie parametrów krytycznych).
Dalsza analiza ustawy o działalności leczniczej prowadzi
do pytania co do roli diagnostyki w działalności leczniczej
w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne.
Dlaczego przepis podkreślający rolę badań laboratoryjnych
nie został uwzględniony zwłaszcza przy charakterystyce
świadczeń szpitalnych. Taka niekonsekwencja ustawodawcy może budzić pewne wątpliwości, zwłaszcza, że nie dokonano precyzyjnego określenia na czym polega działalność
szpitalna [5]. Wskazano natomiast definicję świadczenia
szpitalnego. Są to wykonywane całą dobę kompleksowe
świadczenia zdrowotne polegające na diagnozowaniu, leczeniu, pielęgnacji i rehabilitacji, które nie mogą być realizowane w ramach innych stacjonarnych i całodobowych
świadczeń zdrowotnych lub ambulatoryjnych świadczeń
zdrowotnych. Świadczeniami szpitalnymi są także świadczenia udzielane z zamiarem zakończenia ich udzielania
w okresie nieprzekraczającym 24 godzin. Uwzględniając powyższe rozważania uznające czynności diagnostyki laboratoryjnej za badania diagnostyczne uznać należy, że definicja
świadczenia szpitalnego obejmuje także swym zakresem
również te czynności. Aczkolwiek szkoda, że na wzór ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych nie zostało to bardzie
wyeksponowane.
Czynności diagnostyki laboratoryjnej jako świadczenia
zdrowotne
Określenie miejsca czynności diagnostyki laboratoryjnej
w obowiązujących przepisach prawnych wymaga także
odpowiedzi na pytanie czy czynności te są świadczeniami
zdrowotnymi.
Definicję pojęcia świadczenia zdrowotnego odnajdujemy
w ustawie o działalności leczniczej oraz w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
W myśl art. 3 ust. 1 ustawy o działalności leczniczej, działalność lecznicza polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych.
W rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt. 10 świadczenia zdrowotne są
to działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu
lub poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonywania. Dana czynność może
być uznana za świadczenie zdrowotne tylko wtedy gdy jest
udzielana przez osoby wykonujące zawód medyczny oraz
spełniające wymagania zdrowotne określone w odrębnych
przepisach (art. 3 ust. 1 w zw. z art. 17 ust. 1 pkt. 3) [6].
W rozumieniu przepisów ustawy o świadczeniach opieki
zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, świadczenia zdrowotne stanowią element pojęcia świadczenia
opieki zdrowotnej. Świadczenia opieki zdrowotnej to obok
świadczeń zdrowotnych, świadczenia zdrowotne rzeczowe (związane z procesem leczenia leki, wyroby medyczne,
w tym wyroby medyczne będące przedmiotami ortopedycznymi, i środki pomocnicze) i świadczenia towarzyszące (zakwaterowanie i wyżywienie w zakładzie opieki zdrowotnej
całodobowej lub całodziennej oraz usługi transportu sanitarnego) - art. 5 pkt 34 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Świadczeniem
zdrowotnym, w myśl przepisów tejże ustawy są działania
służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu
lub poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonywania, w tym m.in. związane z badaniem diagnostycznym, w tym analityką medyczną (art. 5
pkt 40). Co istotne ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej definiując pojęcia świadczenia zdrowotnego wyraźniej –
w porównaniu z ustawą o działalności leczniczej – stawia na
pierwszym miejscu działania służące profilaktyce [7].
Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce
laboratoryjnej, czynności diagnostyki laboratoryjnej obejmują
m.in. badania laboratoryjne, mające na celu określenie właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych oraz składu
płynów ustrojowych, wydzielin, wydalin i tkanek pobranych
dla celów profilaktycznych, diagnostycznych i leczniczych
lub sanitarno-epidemiologicznych a także mikrobiologiczne
badania laboratoryjne płynów ustrojowych, wydzielin, wydalin i tkanek pobranych dla celów profilaktycznych, diagnostycznych i leczniczych lub sanitarno-epidemiologicznych.
Upraszczając skoro czynności diagnostyki laboratoryjnej są
wykonywane dla celów profilaktycznych, diagnostycznych
i leczniczych a świadczenia zdrowotne służą profilaktyce,
zachowaniu, ratowaniu i przywracaniu lub poprawie zdrowia
to nie ma wątpliwości, że czynności diagnostyki laboratoryjnej są świadczeniami zdrowotnymi.
Uznanie czynności diagnostyki laboratoryjnej za świadczenia zdrowotne może mieć dalsze konsekwencje, a mianowicie czynności diagnostyki laboratoryjnej jako świadczenia
zdrowotne mogą być bezpośrednio kontraktowane z Narodowym Funduszem Zdrowia. Do zakresu działania Narodowego Funduszu Zdrowia należy m.in. zawieranie umów
o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej (art. 97 ust. 3 pkt.
2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych
ze środków publicznych). Narodowy Fundusz Zdrowia finansuje udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie
umów zawartych pomiędzy świadczeniodawcą, a dyrektorem oddziału wojewódzkiego NFZ. Nie ma zatem żadnych
przeszkód prawnych aby Narodowy Fundusz Zdrowia zawierał umowy bezpośrednio z medycznymi laboratoriami
diagnostycznymi.
Postulat bezpośredniego kontraktowania badań laboratoryjnych zgłasza Krajowa Izba Diagnostów Laboratoryjnych.
W razie bezpośredniego kontraktowania badań laboratoryjnych, w opinii Izby, świadczeniodawca nie byłby zainteresowany oszczędzaniem na badaniach diagnostycznych
czy zlecaniem badań pacjentowi do wykonania we własnym
zakresie, czyli za odpłatnością dokonywaną przez pacjenta
[8]. Ponadto z informacji jakie otrzymała Krajowa Izba Diagnostów Laboratoryjnych z Narodowego Funduszu Zdrowia
wynika, iż do części oddziałów docierały skargi co do zlecania wykonania jako odpłatnych badań laboratoryjnych, które
wyszczególnione są jako bezpłatne dla świadczeniobiorcy.
W roku 2009 i w pierwszej połowie 2010 r. zastrzeżenia zgłoszono co do 135,1 mln porad w podstawowej opiece zdrowotnej oraz 84, 8 mln. badań diagnostycznych.[9].
Wydaje się, że z postulatem Krajowej Izby Diagnostów Laboratoryjnych nie zgadza się przynajmniej Mazowiecki Oddział
Narodowego Funduszu Zdrowia. Mimo braku bezpośredniego kontraktowania badań laboratoryjnych z roku na rok ich
liczba rośnie. Ze sprawozdań świadczeniodawców wynika,
że w województwie mazowieckim w roku 2010 lekarze zlecili
około 2,8 mln. badań hematologicznych, rok później ponad
3 mln. Podobny wzrost zaobserwowano w przypadku badań
biochemicznych i immunochemicznych. W roku 2010 wykonano ich ponad 7 mln., w roku 2011 8,3 mln. [10].
463
Miejsce diagnostyki laboratoryjnej w podstawowych aktach regulujących organizację i finansowanie opieki zdrowotnej ...
Badania laboratoryjne jako świadczenia gwarantowane
Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych
ze środków publicznych wprowadza pojęcie świadczeń
gwarantowanych. Są to świadczenia opieki zdrowotnej finansowane w całości lub współfinansowane ze środków publicznych na zasadach i w zakresie określonych w ustawie
(art. 5 pkt 35 ustawy). Na podstawie art. 15 tejże ustawy
świadczeniobiorcy mają, na zasadach określonych w ustawie, prawo do świadczeń opieki zdrowotnej, których celem
jest zachowanie zdrowia, zapobieganie chorobom i urazom,
wczesne wykrywanie chorób, leczenie, pielęgnacja oraz
zapobieganie niepełnosprawności i jej ograniczanie. Świadczeniobiorcy przysługują świadczenia gwarantowane m.in.
z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, ambulatoryjnej
opieki specjalistycznej, leczenia szpitalnego, ratownictwa
medycznego, programów zdrowotnych a także innych wymienionych w art. 15 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki
zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Dodatkowo świadczenia gwarantowane, poza wyjątkami wskazanymi w ustawie, przysługują na podstawie skierowania lekarza ubezpieczenia zdrowotnego lub felczera ubezpieczenia
zdrowotnego. Ponadto pacjent ma prawo do świadczeń
z zakresu badań diagnostycznych, w tym medycznej diagnostyki laboratoryjnej, wykonywanych na podstawie skierowania lekarza ubezpieczenia zdrowotnego lub felczera
ubezpieczenia zdrowotnego (art. 32 ustawy o świadczeniach
opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych).
Szczegółowy wykaz świadczeń przysługujących pacjentowi
w poszczególnych zakresach określają rozporządzenia Ministra Zdrowia. I tak na podstawie rozporządzenia Ministra
Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń
gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 139, poz. 1139) świadczeniodawca zapewnia świadczeniobiorcom, w kosztach własnej działalności,
dostęp do badań diagnostycznych, w tym badań z zakresu
diagnostyki laboratoryjnej, których wykaz określa to rozporządzenie. W załączniku do tego rozporządzenia w części
IV wymienione są należne pacjentowi świadczenia medycznej diagnostyki laboratoryjnej. Na podstawie §5 ust. 1 pkt.
1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 27 maja 2011 r.
w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (Dz.U. Nr 111, poz. 653)
w zakresie koniecznym do wykonania świadczeń gwarantowanych świadczeniodawca zapewnia świadczeniobiorcy
nieodpłatnie m.in. badania diagnostyczne. Wykaz badań
laboratoryjnych, udzielanych w warunkach ambulatoryjnych określony jest w załączniku nr 2 do rozporządzenia.
Na podstawie rozporządzenia z dnia 29 sierpnia 2009 r.
w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu lecznictwa
szpitalnego (Dz.U. Nr 140, poz. 1143 z późn. zm.) w zakresie koniecznym do wykonania świadczeń gwarantowanych
z zakresu lecznictwa szpitalnego świadczeniodawca zapewnia świadczeniobiorcy nieodpłatnie badania diagnostyczne.
Na podstawie rozporządzenia z dnia 30 sierpnia 2009 r.
w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu programów
464
zdrowotnych (Dz.U. Nr 140, poz. 11150) w zakresie koniecznym do wykonania świadczeń gwarantowanych świadczeniodawca zapewnia świadczeniobiorcy nieodpłatnie badania
diagnostyczne, leki i wyroby medyczne oraz środki pomocnicze (§4 ust. 1 rozporządzenia).
Zatem ustawodawca określając zakresy świadczeń gwarantowanych w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych zrezygnował
z odrębnego uregulowania zakresu badań laboratoryjnych
przysługujących pacjentowi. I tu powstaje pytanie, czy takie
rozwiązanie stanowi utrudnienie w dostępie do badań laboratoryjnych? A w tym miejscu warto podkreślić, że Polska
ma jeden z najniższych nakładów finansowych na diagnostykę laboratoryjną w Europie. I tak np. w Republice Czeskiej jest prawie 2,5 razy więcej nakładów na diagnostykę
niż w Polsce. Oba te kraje mają zbliżony PKB. W Hiszpanii,
gdzie w przybliżeniu jest tyle samo mieszkańców co w Polsce, nakłady na diagnostykę są 5-krotnie wyższe co stanowi
średnią europejską [11]. Być może można by wskazać, że
takie rozwiązanie nie docenia roli diagnostyki laboratoryjnej
w procesie diagnostyczno-terapeutycznym. Nie wydaje się
jednak, że przyjęta konstrukcja prawna stanowi utrudnienie dostępu do badań laboratoryjnych. Wyraźnie bowiem
w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych
ze środków publicznych wskazuje się, że pacjent ma prawo do świadczeń z zakresu badań diagnostycznych, w tym
medycznej diagnostyki laboratoryjnej, wykonywanych na
podstawie skierowania. Zatem ostateczną decyzję o ewentualnym wykonaniu gwarantowanych badań laboratoryjnych
określa lekarz (co zresztą wynika z art. 27 zd. 2 ustawy
o diagnostyce laboratoryjnej).
Podsumowanie
Wracając do zadanego na wstępie pytania, czy ustawodawca konstruując system opieki zdrowotnej uwzględnił w nim
w dostateczny sposób rolę badań laboratoryjnych?
Z całą pewnością ustawodawca stworzył ramy prawne funkcjonowania diagnostyki laboratoryjnej w Polsce. Być może
niewystarczające i wymagające doprecyzowania a niejednokrotnie zmian [12]. Ale warto pamiętać, że przed uchwaleniem ustawy o diagnostyce laboratoryjnej, w zakresie formalno-prawnych aspektów jej funkcjonowania panował chaos
kompetencyjny. Pojęcie czynności diagnostyki laboratoryjnej
i tytuł diagnosty laboratoryjnego w obrocie prawnym nie istniały. Dziś w nomenklaturze prawnej związanej z ochroną
zdrowia ugruntowały się te pojęcia. Dzięki tym działaniom
możemy dokonywać analizy podstawowych aktów prawnych
w zakresie ochrony zdrowia pod kątem uwzględnienia roli
diagnostyki laboratoryjnej.
Można zatem stwierdzić, że podstawowe ramy prawne
umożliwiające należyte funkcjonowanie diagnostyki laboratoryjnej zostały stworzone. To jeden z warunków jej właściwego funkcjonowania. Jednakże obok przepisów prawnych
niezbędne jest współdziałanie wszystkich uczestników sektora ochrony zdrowia: organizatora systemu, płatnika, świad-
czeniodawców. Tylko wówczas stworzymy system opieki
zdrowotnej uwzględniający rolę wszystkich jego sektorów,
w tym również sektora diagnostyki laboratoryjnej. Wówczas
zapewne nie będą się pojawiały następujące wypowiedzi:
„Od dawna wiadomo, że badania diagnostyczne „nie leczą”,
są tylko badaniami dodatkowymi, pomocniczymi. Podstawą
diagnozowania i leczenia jest wywiad i badania fizykalne,
a nie badania diagnostyczne. Nie mogą więc zastąpić lekarzy i ich wiedzy. To, co obniża koszty leczenia i poprawia stan zdrowotny społeczeństwa to profilaktyka, promocja
zdrowia i podstawowa opieka zdrowotna, a nie diagnostyka
i ilość wykonanych badań” [13].
Bibliografia
1. Solnica B. Znaczenie badań laboratoryjnych w medycynie zapobiegawczej i naprawczej. Prawo i Medycyna 4/2010: 41 (vol.
12): 81-88.
2. Borowicz K, Puzoń W, Ryba M. Ustawa o działalności leczniczej
z komentarzem oraz wybranymi aktami wykonawczymi. Warszawa 2012: 36-37.
3. Solnica B. Znaczenie badań laboratoryjnych w medycynie zapobiegawczej i naprawczej, Prawo i Medycyna 4/2010; 41 (12):
87.
4. Borowicz K, Puzoń W, Ryba M. Ustawa o działalności leczniczej
z komentarzem oraz wybranymi aktami wykonawczymi. Warszawa 2012, s. 38.
5. Dercz M, Rek T. Ustawa o działalności leczniczej. Komentarz.
Warszawa 2012, s. 75.
6. Dercz M, Rek T. Ustawa o działalności leczniczej. Komentarz.
Warszawa 2012, s. 40.
7. Dercz M, Rek T. Ustawa o działalności leczniczej. Komentarz.
Warszawa 2012, s. 41.
8. Puls Medycyny Nr 10 z 13 czerwca 2012 r., s. 5.
9. Owczarek H, Augustynowicz A. Propozycje zmian w systemie
diagnostyki laboratoryjnej. Diagn Lab 2010; 46: 339-344.
10. Wypowiedź Zastępcy Dyrektora ds. Medycznych Mazowieckiego Oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia. Puls Medycyny
Nr 10 z 13 czerwca 2012 r., s. 5.
11. Jakubiec J.L. Nakłady na diagnostykę in vitro (IVD) w Unii Europejskiej i w Polsce. Polityka Zdrowotna. NR VII, grudzień 2008/
styczeń 2009, s. 25.
12. Zob. szerzej Owczarek H, Augustynowicz A. Propozycje zmian
w systemie diagnostyki laboratoryjnej. Diagn Lab; 2010: 46:
339-344. 13. Wypowiedź Prezesa Porozumienia Pracodawców Ochrony
Zdrowia. Puls Medycyny Nr 10 z 13 czerwca 2012 r., s. 5.
Adres do korespondencji:
Dr n. prawn. Anna Augustynowicz
Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego
01 - 826 Warszawa; ul. Kleczewska 61/63
tel. 22 5601140
e-mail: [email protected]
Zaakceptowano do publikacji: 01.08.2012
465