spis treści - Fakty o NGO
Transkrypt
spis treści - Fakty o NGO
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 SPIS TREŚCI WSTĘP ………………………………………………………………………………………………..3 I. ZałoŜenia do Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 ……………………………………………………………………………….5 1.1. Uwarunkowania zewnętrzne ………………………………………………………………….5 1.2. Uwarunkowania prawne ……………………………………………………………………....5 II. Sytuacja społeczno – ekonomiczna Miasta Krasnystaw ……………………………....8 2.1. PołoŜenie geopolityczne Miasta Krasnystaw ……………………………………………………8 2.2. Administracja na terenie miasta ………………………………………………………………....9 2.3. Struktura demograficzna ludności Krasnegostawu ……………………………………………..10 2.4. Poziom wykształcenia wśród mieszkańców Krasnegostawu …………………………………...11 2.5. Rynek pracy …………………………………………………………………………………....13 2.6. Sytuacja mieszkaniowa na terenie Miasta Krasnystaw …………………………………………14 2.7. Edukacja ……………………………………………………………………………………….15 2.8. Dostęp do słuŜby zdrowia …………………………………………………………………….16 2.9. Kultura i rekreacja ……………………………………………………………………………..18 2.10. Organizacje pozarządowe …………………………………………………………………….20 III. Charakterystyka Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Krasnymstawie …...22 3.1. Zadania i cele Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Krasnymstawie ………………..22 3.2. Struktura i organizacja Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Krasnymstawie ………23 3.3. Placówki działające w ramach Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Krasnymstawie ………..........................……......………………………………………23 3.4. Działania niekonwencjonalne i inicjatywy pracowników Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Krasnymstawie na lata 2003 – 2006 …..........………………………….............26 IV. Identyfikacja najwaŜniejszych problemów społecznych na terenie Krasnegostawu …28 4.1. Problem ubóstwa ……………………………………………………………………………….30 4.2. Problem dzieci i młodzieŜy ……………………………………………………………………..32 4.3. Problem bezrobocie …………………………………………………………………………….33 4.4. Problem niepełnosprawności ……………………………………………………………………..38 4.5. Problem uzaleŜnień ………………………………………………………………………..41 4.6. Problem przemocy …………………………………………………………………………44 V. Analiza SWOT ………………………………………………………………………………...46 5.1. Analiza SWOT problemu dzieci i młodzieŜy ………………………………………………47 5.2. Analiza SWOT problemu bezrobocia ……………………………………………………...48 5.3. Analiza SWOT problemu niepełnosprawności …………………………………………….59 5.4. Analiza SWOT problemu uzaleŜnień ………………………………………………………50 5.5. Analiza SWOT miasta w zakresie rozwiązywania problemów społecznych ………………51 VI. Misja ………………………………………………………………………………………………52 VII. Główne cele strategiczne………………………………………………………………….53 1 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 VIII. Plan działań strategicznych na lata 2007 – 2013 …………………………………….54 8.1 Wzmocnienie polityki prorodzinnej poprzez tworzenie systemu opieki i wsparcia dzieci i młodzieŜy.............................................................................................................................54 8.2 Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagroŜonych wykluczeniem społecznym jako waŜny element walki z ubóstwem oraz bezrobociem.............................................................56 8.3 Rozwijanie działań wspomagających osoby zagroŜone uzaleŜnieniami oraz osoby uzaleŜnione i ich rodziny........................................................................................................59 8.4 Poprawa warunków Ŝycia osób starszych poprzez zmniejszenie wykluczenia społecznego tych osób oraz łagodzenie wszystkich problemów.................................................................60 8.5 Wyrównywanie szans oraz przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych.................................................................................................................62 8.6 Zapobieganie występowaniu przemocy w rodzinie ze szczególnym uwzględnieniem dzieci, osób starszych i niepełnosprawnych.......................................................................................65 IX. Monitorong i wdraŜanie strategii …………………………………………………………67 9.1. Monitoring i ewaluacja …………………………………………………………………….67 9.2. Wskaźniki stopnia efektywności realizacji strategii …………………………………….....68 X. Zakończenie ……………………………………………………………………………......…70 Bibliografia ……………………………………………………………………………………….71 Załączniki …………………………………………………………………………………………72 2 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 WSTĘP Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 – 2013 jest dokumentem określającym kluczowe problemy społeczne z jakimi boryka się społeczność lokalna miasta oraz główne kierunki działań w obszarze polityki społecznej. Podstawę opracowania Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych stanowi art. 17 ust.1 pkt.1 ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r. (Dz. U. Nr 64, poz. 593 z późn. zm.). PowyŜszy artykuł mówi, iŜ do zadań gminy naleŜy „opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka. Zadaniem polityki społecznej jest stałe wzmacnianie potencjału społecznego mieszkańców danego terytorium w taki sposób, by byli oni w stanie samodzielnie rozwiązywać problemy stojące przed nimi, by pragnęli i potrafili podejmować aktywne działania na rzecz dobra wspólnego w obrębie społeczności lokalnej, w której Ŝyją. To takŜe rozwiązania systemowe, mające na celu pomoc tym, którzy nie potrafią rozwiązać swych problemów samodzielnie, przy wykorzystaniu posiadanych zasobów, to przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób i grup, które znalazły się w trudnej sytuacji Ŝyciowej, z którą nie potrafią sobie poradzić oraz działania na rzecz przywrócenia im moŜliwości pełnego uczestnictwa w Ŝyciu społecznym. W realizacji tych zadań konieczna jest wzajemna współpraca zarówno jednostek administracji publicznej wszystkich szczebli, jak i współdziałanie administracji publicznej z sektorem pozarządowym. Tylko połączenie sił, wspólna realizacja programów i projektów na rzecz mieszkańców Krasnegostawu, gwarantuje skuteczność podejmowanych działań w obszarze polityki społecznej. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych składa się z trzech głównych części. Pierwsza z nich przedstawia prawne aspekty konstruowania dokumentu, będące podstawą działania samorządu lokalnego. Część druga stanowi syntetyczny obraz sytuacji mieszkańców Krasnegostawu w wybranych obszarach Ŝycia społecznego. Analiza objęła następujące obszary problemowe: stan i struktura wieku ludności, wykształcenie, zatrudnienie, rynek pracy, bezrobocie, ubóstwo, niepełnosprawność, profilaktyka uzaleŜnień i przemocy. W materiale diagnostycznym wykorzystano dane statystyczne pochodzące z Powiatowego Urzędu Pracy w Krasnymstawie, dane pochodzące z Narodowego Spisu Powszechnego, dane Głównego Urzędu Statystycznego, informacje, będące w dyspozycji jednostek i komórek organizacyjnych miasta Krasnegostawu oraz własnych materiałów 3 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 analitycznych i sprawozdawczych. Część trzecia to określenie celów strategicznych i priorytetów działań w podstawowych obszarach polityki społecznej: ➔ przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu – działania mające na celu redukowanie niekorzystnych zjawisk społecznych, uniemoŜliwiających grupom społecznym zaspokajanie ich potrzeb Ŝyciowych, ➔ integracja społeczna środowisk osób wymagających wsparcia – działania mające na celu tworzenie równych szans najsłabszym lub dyskryminowanym grupom społecznym do prawidłowego funkcjonowania w otoczeniu, ➔ wspieranie osób, rodzin i grup społecznych w przezwycięŜaniu trudnej sytuacji Ŝyciowej - podejmowanie działań zmierzających do Ŝyciowego usamodzielnienia się tych osób i grup społecznych. KaŜdy ze sformułowanych celów został następnie rozwinięty poprzez określenie działań strategicznych, w których ujęto typy konkretnych przedsięwzięć, umoŜliwiających realizację załoŜonych celów. KaŜde z działań opisane zostało według sześciu najistotniejszych cech: ➔ celu strategicznego – zdefiniowanie celu działania, ➔ celów szczegółowych - dokładniejsze określenie zamierzonych celów poszczególnych działań, ➔ kierunków działań - określenie działań do zamierzonych celów szczegółowych oraz opis spodziewanych ich rezultatów, ➔ podmiotów realizujących cel strategiczny - wskazanie podmiotów, które są odpowiedzialne za realizację celu strategicznego, ➔ partnerów w realizacji zadań – wskazanie podmiotów, współpraca z którymi podniosłaby efektywność zadań realizowanych w ramach poszczególnych priorytetów i działań, ➔ źródła finansowania – określenie sposobu finansowania zadania. Zadaniem Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 – 2013 jest wytyczanie głównych kierunków działań w obszarze polityki społecznej, przyczyniających się do poprawy jakości Ŝycia mieszkańców Krasnegostawu. Zapisy w niej zawarte powinny stanowić podstawę tworzenia bardziej szczegółowych programów działań i konkretnych projektów, skierowanych do grup potrzebujących wsparcia lub pomocy, realizowanych na terenie miasta. 4 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 I. ZAŁOśENIA DO STRATEGII ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH MIASTA KRASNYSTAW NA LATA 2007 – 2013 1.1. Uwarunkowania zewnętrzne Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw uwzględnia rekomendacje sformułowane w następujących dokumentach programowych: Kontekst europejski Głównym załoŜeniem polityki społecznej Unii Europejskiej jest zwalczanie ubóstwa i wykluczenia społecznego. ZałoŜenia te zostały przyjęte w Strategii Lizbońskiej, w której najistotniejszym z punktu widzenia zagadnień społecznych jest postulat spójności społecznej – kształtowanie nowego aktywnego państwa socjalnego. Kontekst krajowy Na płaszczyźnie krajowej strategia rozwiązywania problemów społecznych miasta Krasnystaw jest spójna z celami polityki społecznej wyznaczonymi w Narodowej Strategii Integracji Społecznej na lata 2004 – 2010 stawiającymi na modernizację europejskiego modelu socjalnego, inwestowanie w ludzi oraz zwalczanie wykluczenia społecznego. Kontekst regionalny Przyjęte w strategii cele i priorytety są zgodne z załoŜeniami polityki województwa lubelskiego zawartej w Strategii Polityki Społecznej Województwa Lubelskiego na lata 2005 – 2013, ukierunkowanymi na misję wspomagania rozwoju społeczno – gospodarczego poprzez: – wszechstronną poprawę warunków Ŝycia człowieka w środowisku jego zamieszkania, – wzrost poziomu cywilizacyjnego społeczeństwa. 5 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 1.2. Uwarunkowania prawne Opracowanie Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 – 2013 odpowiada przepisom prawnym, do których naleŜy: ➢ Ustawa z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593 z 2004r. z poźn. zm.), ➢ Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776 z 1997r. z późn. zm.), ➢ Ustawa z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych ( Dz. U. Nr 228 poz. 2255 z 2003r. z poźn. zm.), ➢ Ustawa z dnia 22 kwietnia 2005 roku o postępowaniu wobec dłuŜników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej (Dz. U. Nr 86 poz. 732 z 2005r. z późn. zm.), ➢ Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 roku o dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. Nr 71 poz.734 z 2001r. z późn. zm.), ➢ Ustaw z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. Nr 99 poz. 1001 z 2004r. z późn. zm.), ➢ Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 roku o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. Nr 122 poz. 1143 z 2003 r. z późn. zm.), ➢ Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 147 poz. 1231 z 2002r. z późn. zm.), ➢ Ustawa z dnia 24 października 1997 roku o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 75 poz.468 z 1997r. z późn. zm.), ➢ Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493 z 2005 r. z późn. zm.), ➢ Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności poŜytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96 poz. 873 z 2003 r. z pózn. zm.), ➢ Ustawa z dnia 13 listopada 2003 roku o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 203 poz. 1966 z 2003r. z poźn. zm.). 6 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Schemat nr 1 METODOLOGIA OPRACOWANIA DOKUMENTU RAMY PRAWNE DOKUMENTU W S T Ę P D I A G N O Z A STRATEGIA LIZBOŃSKA NARODOWA STRATEGIA ANALIZA DOKUMENTÓW Źródła zastane Dane statystyczne, Dane MOPS, Dane PUP, Inne. Źródła wywołane Analiza SWOT MISJA P R O G R A M O W A N I E STRATEGIA WOJEWÓDZKA CELE STRATEGICZNE CELE SZCZEGÓŁOWE KIERUNKI 7 DZIAŁAŃ, PROGRAMY Analiza zasobów Instytucje samorządowe, Organizacje pozarządowe. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 II. SYTUACJA SPOŁECZNO - EKONOMICZNA MIASTA KRASNYSTAW 2.1. PołoŜenie geopolityczne miasta Krasnystaw Miasto Krasnystaw połoŜone jest w południowo - wschodniej Polsce w województwie lubelskim u zbiegu dwóch rzek Wieprz i śółkiewka. Patrząc na makroregiony na terenie Polski - Krasnystaw leŜy na WyŜynie Lubelskiej, natomiast biorąc pod uwagę mezoregiony część zachodnia miasta połoŜona jest na Wyniosłości Giełczewskiej zaś część wschodnia na Działach Grabowieckich. Krasnystaw znajduje się w zasięgu Ekologicznego Systemu Obszarów Chronionych. Granice administracyjne miasta obejmują fragment Grabowiecko - Strzeleckiego Obszaru Chronionego Krajobrazu z dolinami rzek Wieprz i śółkiewka, lasem Borek i terenami przyległymi. Powierzchnia miasta wynosi 4 207 ha. Miasto połoŜone jest w bliskiej odległości od następujących miast i granicy państwa: Chełm - 30 km, Zamość - 31 km, Lublin – 55 km, przejście graniczne w Dorohusku z Ukrainą - 60 km. 8 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Według podziału administracyjnego Polski z 1 stycznia 1999 roku Krasnystaw został stolicą powiatu krasnostawskiego, jednego z 24 powiatów województwa lubelskiego. W dawnym podziale administracyjnym Krasnystaw naleŜał do województwa chełmskiego. 2.2. Administracja na terenie miasta Krasnystaw jest ośrodkiem ponadgminnym, spełniającym funkcje administracyjne, gospodarcze i usługowe. W mieście funkcjonują instytucje administracji rządowej i samorządowej oraz wiele instytucji publicznych świadczących usługi na rzecz mieszkańców. Są wśród nich między innymi: • Urząd Miasta, • Urząd Gminy, • Starostwo Powiatowe, • Powiatowy Urząd Pracy, • Komenda Powiatowa Policji, • Powiatowa StraŜ PoŜarna, • Urząd Skarbowy, • Urząd Pocztowy, • Powiatowa Biblioteka Publiczna, • Miejska Biblioteka Publiczna, • Krasnostawski Dom Kultury, • MłodzieŜowy Dom Kultury, • Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji, • Muzeum Regionalne, • Samodzielny Zespół Opieki Zdrowotnej, • Prokuratura Rejonowa, • Sąd Rejonowy, • Państwowa Inspekcja Sanitarna, • Zakład Ubezpieczeń Społecznych, • Kasa Rolniczych Ubezpieczeń Społecznych, • Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, 9 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie. • Do instytucji uŜyteczności publicznej na terenie miast moŜna zaliczyć równieŜ: • Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej, • Towarzystwo Budownictwa Społecznego, • Poczta Polska. Na terenie miasta funkcja administracyjna sprawowana jest przez Urząd Miasta Krasnystaw. 2.3. Struktura demograficzna ludności Krasnegostawu Krasnystaw jest średniej wielkości miastem, którego łączna liczba ludności na stałe zamieszkałej (w/g Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań GUS z 2002 roku) wynosi 19 748 osób, w tym 10 398 kobiet i 9 350 męŜczyzn. Średnia gęstość zaludnienia miasta to 492 osób na km2. W strukturze ludności występuje wyraźna dysproporcja w/g płci. Współczynnik feminizacji wynosi 111, czyli na 100 męŜczyzn przypada 111 kobiet, przy czym dysproporcja ta pogłębia się wraz z wiekiem. Tabela nr l Kształtowanie się liczby mieszkańców na terenie miasta Krasnegostawu w/g faktycznego zameldowania w latach 1997 – 2006 (ekonomiczne grupy wieku) na dzień 31 grudnia 2006r. Wyszczególnienie 1997 1999 2004 2006 Liczba osób w wieku przedprodukcyjnym 5 671 5 903 4 331 3 737 liczba osób w wieku produkcyjnym 12 669 12 207 13 767 13 348 2 469 2 457 2 134 2 901 20 809 20 567 20 232 19 986 liczba osób w wieku poprodukcyjnym Liczba mieszkańców 10 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Ogółem W 2006 roku teren miasta Krasnegostawu zamieszkiwało 3 737 osób w wieku przedprodukcyjnym, 13 348 osoby w wieku produkcyjnym oraz 2 901 osób w wieku poprodukcyjnym. Na przestrzeni minionych lat struktura demograficzna mieszkańców miasta uległa zmianom i będzie zmieniać się nadal, co jest charakterystyczne dla całej populacji mieszkańców kraju. Odnotowujemy systematycznie zmniejszającą się liczbę dzieci i młodzieŜy (0 – 17 lat), co jest związane z malejącą dzietnością rodzin, oraz stały wzrost liczby osób w wieku poprodukcyjnym (60 lat dla kobiet i 65 dla męŜczyzn). W niedalekiej przyszłości znaczna grupa osób w wieku produkcyjnym będzie kończyć swą działalność zawodową i zasilą oni grono seniorów, co z perspektywy systemu zabezpieczenia społecznego jest o tyle waŜne, Ŝe wymaga dostosowania do potrzeb tej grupy odpowiedniej sfery usług społecznych. Wzrost udziału osób starszych w Ŝyciu społecznym przyczynić się moŜe do zwiększenia liczby osób niepełnosprawnych, gdyŜ starsze grupy wiekowe są bardziej naraŜone na ryzyko niepełnosprawności. Ponadto proces starzenia się lokalnej społeczności wynika równieŜ z wydłuŜenia średniego czasookresu Ŝycia. 2.4. Poziom wykształcenia wśród mieszkańców Krasnegostawu Poziom wykształcenia lokalnej społeczności jest waŜną przesłanką w procesie oceny umiejętności i radzenia sobie poszczególnych osób przede wszystkim na rynku pracy. Im bowiem dana osoba jest lepiej wykształcona, tym łatwiej potrafi się przystosować do zmiennej rzeczywistości na rynku pracy. Wykres nr 1 Poziom wykształcenia kobiet w przedziale wiekowym 15 lat i więcej (w/g Narodowego Spisu Powszechnego) Kobiety 11 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 7,30% 16,30% 5,10% 18,20% 6,20% WyŜsze Policealne Średnie Zasadnicze zawodowe Podstawowe ukończone, nieukończone i bez wykształcenia szkolnego Wykres nr 2 Poziom wykształcenia męŜczyzn w przedziale wiekowym 15 lat i więcej (w/g Narodowego Spisu Powszechnego) MęŜczyźni 5,20% 14,40% 1,70% 15,60% 10,00% WyŜsze Policealne Średnie Zasadnicze zawodowe Podstawowe ukończone, nieukończone i bez wykształcenia szkolnego Wykres nr 3 Poziom wykształcenia w przedziale wiekowym 15 lat i więcej ( w/g Narodowego Spisu Powszechnego) Ogółem 12 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 12,50% 30,70% 6,80% 33,80% 16,20% WyŜsze Policealne Średnie Zasadnicze zawodowe Podstawowe ukończone, nieukończone i bez wykształcenia szkolnego Analizując strukturę wykształcenia ludności miasta w 2002 roku, naleŜy stwierdzić, iŜ wśród mieszkańców, najwięcej osób posiada wykształcenie średnie ( 33,8%), kolejne grupy stanowią osoby z wykształceniem podstawowym (30,7%), zasadniczym zawodowym (16,2%) oraz wyŜszym (12,5%). Porównując poziom wykształcenia wg. płci zauwaŜamy, iŜ wśród kobiet jak i męŜczyzn znaczną grupę stanowią osoby z wykształceniem średnim oraz policealnym, zaś najmniejszą grupą są osoby z wykształceniem podstawowym ukończonym, nieukończonym i bez wykształcenia. 2.5. Rynek pracy Krasnystaw stanowi rynek pracy dla mieszkańców miasta i okolicznych miejscowości. Jest ośrodkiem odziaływującym swoimi wpływami na aktywność zawodową mieszkańców miasta. Skupia na swoim terenie siedziby firm produkcyjnych, handlowych i usługowych. Do największych zakładów pracy naleŜą w szczególności: ➢ Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska Krasnystaw - produkująca artykuły mleczarskie na rynek krajowy i zagraniczny, ➢ Cukrownia Krasnystaw – zakład jest zlokalizowany na terenie Gminy Krasnystaw jednak ma istotne znaczenie dla miasta gdyŜ znaczna część załogi jest mieszkańcami Krasnegostawu, ➢ Fermentownia Tytoniu w Krasnymstawie Spółka z o.o. - produkująca tytoń przemysłowy na rynek krajowy i zagraniczny. 13 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 ➢ Cersanit Krasnystaw S.A. - specjalizujący się w produkcji ceramicznych wyrobów sanitarnych na rynek polski i zagraniczny, ➢ Zakład Przemysłu OdzieŜowego „CORATEX" Sp. z o.o. - produkujący ubiory i okrycia na rynek krajowy i zagraniczny, ➢ Kartonex Sp. z o.o. - produkujący opakowania tekturowe oraz świadczący usługi poligraficzne, jest to Zakład Pracy Chronionej, ➢ Przedsiębiorstwo WdraŜania Nowych Technologii Remontowych „ENERGOREMONT” Spółka z o.o. ogólnopolską. Energoremont jest - która jest wizytówką Krasnegostawu na skalę firmą dobrze rozpoznawalną na rynku usług specjalistycznych dla przemysłu. Wykres nr 4 Ludność w/g głównego źródła utrzymania (w/g Narodowy Spis Powszechny z 2002 roku) 7 391 602 2 367 10 567 0 2 000 4 000 6 000 praca najemna praca we własnym gosp. rolnym 8 000 10 000 12 000 praca na własny rachunek świadczenia emerytalno - rentowe Według danych Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku z pośród 19 748 mieszkańców miasta 12 332 osoby (czyli 62,45%) utrzymywało się z pracy tj.: ➢ ➢ 10 567 osoby z pracy najemnej, 2 367 osób z pracy na własny rachunek (w tym 602 osoby z pracy we własnym gospodarstwie rolnym). 14 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Z pozostałych źródeł utrzymywało się 7 391 osób tj.: ➢ 2 967 osób korzystało ze świadczeń emerytalnych, ➢ 3 109 osób korzystało ze świadczeń rentowych. Nie ustalono źródła utrzymania dla 25 osób. 2.6. Sytuacja mieszkaniowa na terenie miasta Krasnystaw Na terenie Miasta Krasnystaw występuje zabudowa jednorodzinna, wielorodzinna oraz zagrodowa. Zabudowa wielorodzinna obejmuje centralną, zachodnią i północno - zachodnią część miasta. Zabudowa jednorodzinna obejmuje głównie osiedle Rońsko, osiedle Rejowiecka, osiedle Jagielońskie i Lubelskie. Natomiast zabudowa zagrodowa występuje na obrzeŜach miasta i obejmuje sołectwa. W Krasnymstawie przewaŜa budownictwo z lat 80 – tych; 1 720 mieszkań (1979 – 1988) i 70 – tych; 1 364 (1971 – 1978). DuŜą część stanowią mieszkania wybudowane po II wojnie światowej (1945 – 1970) – 1 674 mieszkań, zaś nieznaczna część to mieszkania z przed 1918 roku – 137, z lat 1918 –1945 (369 mieszkań) oraz 959 mieszkań z okresu 1989 – 2002. Taka sytuacja mieszkaniowa Krasnegostawu nie odbiega w zasadniczy sposób od ogólnej sytuacji w kraju i w podobnej wielkości mieście. Tabela nr 2 Mieszkania w/g formy własności (w/g Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku) Wyszczególnienie Ogółem Zamieszkane stale Zamieszkane czasowo 15 Nie zamieszkane Wykorzysty Niezamieszkane wane wyłącznie do Przeznaczone Przeznaczone prowadzenia do stałego do rozbiórki, działalności zamieszkania opuszczone gospodarczej Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Osoby fizyczne 3 148 2 744 56 49 1 181 117 Spółdzielnie mieszkaniowe 2 912 2 834 29 2 1 46 - 463 441 5 - - 13 4 Skarbu Państwa 43 38 1 - - 4 - Zakłady pracy 78 66 - - - 12 - Pozostałe podmioty 48 46 - - - 1 1 6 692 6 169 91 51 2 257 122 Gminy Ogółem W 2002 roku w Krasnymstawie 90,55 % ogółu mieszkań stanowiły mieszkania będące własnością osób fizycznych ( 3 148 ) i spółdzielni mieszkaniowych ( 2 912 ). Stale zamieszkałych było 92,19% ( 6 169 ) ogółu mieszkań, zaś przeznaczonych do czasowego lub sezonowego zamieszkania 2,12% (142). Pozostały odsetek mieszkań stanowiły mieszkania wykorzystywane wyłącznie do prowadzenia działalności gospodarczej ( 0,03% ) i niezamieszkane ( 5,66% ) 2.7. Edukacja We współczesnym społeczeństwie poziom wykształcenia i jakość zasobów ludzkich jest bardzo waŜnym czynnikiem kształtującym konkurencyjność ośrodków miejskich. Na terenie Krasnegostawu znajduje się wiele placówek oświatowych na róŜnym poziomie kształcenia. NaleŜą do nich między innymi: 6 przedszkoli , w tym 1 integracyjne (Przedszkole Nr 6 ) i 1 niepubliczne, 3 Zespoły Szkół gdzie w 2006 roku uczęszczało 1 195 uczniów na poziomie podstawowym i 775 uczniów na poziomie gimnazjalnym (Zespoły Szkół Nr l, 4, 5 ), Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy. W Krasnymstawie istnieje 5 placówek kształcenia na poziomie szkół ponadgimnazjalnych: I Liceum Ogólnokształcące im. Władysława Jagiełły, II Liceum Ogólnokształcące im. Cypriana Kamila Norwida, 16 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Społeczne Liceum Ogólnokształcące im. Marszałka Jana Zamoyskiego, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 2 im. Bartosza Głowackiego, kształcący w kierunkach (ogólnokształcącym, agrobiznesu, architektury krajobrazu, mechanizacji rolnictwa i elektroniki), Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1 im. Tadeusza Kościuszki, kształcący w kierunkach (ogólnokształcącym, ekonomicznym, budowlanym, mechanicznym, samochodowym, odzieŜowym i handlowym), RóŜnorodność i ilość szkół na terenie miasta gwarantuje równy dostęp do edukacji na poziomie podstawowym, gimnazjalnym oraz ponadgimnazjalnym. Jednocześnie bliskość do duŜego ośrodka akademickiego, jakim jest Lublin pozwala wielu osobom na kształcenie na studiach wyŜszych. 2.8. Dostęp do słuŜby zdrowia Dostęp do ochrony zdrowia i standard oferowanych usług medycznych ma bezpośrednie przełoŜenie na jakość Ŝycia mieszkańców. Na terenie miasta Krasnegostawu funkcjonują następujące jednostki opieki zdrowotnej: Szpital miejski w skład, którego wchodzą następujące Oddziały: Dziecięcy, Chirurgiczny, Ginekologiczny, Wewnętrzny; Gruźliczy, Reumatologiczny, Okulistyczny; Neurologiczny; Intensywnej opieki medycznej, Stacja Pogotowia Ratunkowego. Przychodnia Rejonowa dysponująca następującymi poradniami: Zdrowia psychicznego, Hematologiczna, Diabetologiczna, Okulistyczna, 17 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Laryngologiczna, Ginekologiczno - połoŜnicza, Chirurgiczna, Chirurgia naczyń, Rehabilitacyjna, Wad postawy, Prelaksacyjna, Ulmonologiczna, Leczenia uzaleŜnień, Otolaryngologiczna, Urazowo - ortopedyczna, Reumatologiczna, Laboratorium analityczne i mikorobiologiczne, Medycyny pracy, Rentgen, Audiometria. Na terenie Krasnegostawu funkcjonują równieŜ cztery przychodnie rodzinne na podstawie kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia i prywatne przychodnie proponujące usługi odpłatne przez pacjentów, jak równieŜ gabinety stomatologiczne funkcjonujące na analogicznych zasadach. Ponadto w Krasnymstawie funkcjonuje 8 aptek, w których istnieje obowiązek dyŜurów całodobowych. 2.9. Kultura i rekreacja Miasto zostało załoŜone na gruntach wsi Szczekarzew. Legenda mówi, Ŝe dzisiejszą nazwę Krasnystaw zawdzięcza Królowej Soni ostatniej Ŝonie Jagiełły. Prawa miejskie otrzymało w 1394 roku. Najcenniejszym obiektem zabytkowym w mieście jest zespół pojezuicki stanowiący najbardziej charakterystyczny akcent panoramy miasta. PowyŜszy obiekt pochodzi z przełomu XVII i XVIII wieku. W skład zespołu wchodzą: kościół, kolegium i pałacyk biskupi oraz wikariat i seminarium. Obecnie w kolegium pojezuickim mieści się Muzeum Regionalne. Regionalne Muzeum w Krasnymstawie posiada 10 000 eksponatów w dziedzinach etnologii, etnografii, historii, numizmatyki, sztuki dawnej oraz piwowarstwa i chmielarstwa. Muzeum dysponuje takŜe biblioteką fachową, która obecnie posiada ok. 6 000 woluminów. 18 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Doniosły zabytek Kościół parafialny pw. Św. Franciszka Ksawerego, wzniesiony został w latach 1695 – 1717. Kościół barokowy, typu jezuickiego był siedzibą 39 biskupów ordynariuszy i 13 biskupów pomocniczych. Kościół jest bogato wyposaŜony w dekoracje ruchome i sprzęt, które pochodzą w większości z XVIII wieku. Świątynia jest jednym z cenniejszych zabytków sakralnych na Lubelszczyźnie. Kolejnym zabytkiem wpisanym do Rejestru Zabytków jest Zespół poaugustiański stanowiący drugi co do wartości oraz najstarszy obiekt zabytkowy na terenie miasta z przełomu XV i XVI wieku. Zespół składa się z dawnego, przekształconego budynku kościelnego oraz byłego klasztoru Augusianów. Obecnie w zespole zlokalizowany jest Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1. Krasnystaw ma szerokie fundamenty historyczne i kulturowe. Na wielu płaszczyznach Ŝycia społecznego rozwija się i propagowana jest szeroko pojmowana kultura. W Krasnymstawie działa wiele jednostek kulturalnych między innymi: ➢ Miejska Biblioteka Publiczna - organizująca wiele imprez kulturalnych o charakterze lokalnym, ➢ Krasnostawski Dom Kultury - dysponujący salą widowiskową, salą baletową, pokojami muzycznymi. Placówka proponuje równieŜ wiele form działalności oraz zajęć odbywających się w róŜnych klubach oraz kołach, ➢ MłodzieŜowy Dom Kultury - prowadzący działalność oświatowo – kulturalną dla dzieci i młodzieŜy, ➢ Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. Witolda Lutosławskiego w Krasnymstawie kształci i rozwija zainteresowania muzyczne dzieci i młodzieŜy, ➢ Powiatowa Biblioteka Publiczna - proponuje czytelnikom róŜne formy zajęć kulturalnych między innymi spotkania literackie oraz wystawy prac plastycznych. W mieście odbywają się imprezy cykliczne o charakterze ponadlokalnym. NaleŜą do nich : ➢ „Dni Krasnegostawu”- organizowane w miesiącu czerwcu, ➢ „Dni Kultury Chrześcijańskiej” – w miesiącu kwietniu, ➢ Przełamanie lata – w miesiącu lipcu. DuŜym wydarzeniem organizowanym na terenie miasta jest Ogólnopolskie Święto Chmielarzy i Piwowarów „Chmielaki Krasnostawskie”. Jest to impreza o charakterze ogólnopolskim organizowana co roku w miesiącu wrześniu. Towarzyszy jej wiele wydarzeń kulturalnych, przeglądy folkloru, koncerty muzyki współczesnej, wystawy rzemiosła, Parada Chmielarzy, pokazy rękodzielnictwa, wiele imprez rozrywkowych oraz konkursów. Jednostką organizacyjną miasta Krasnegostawu realizującą zadania z zakresu sportu i rekreacji 19 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 jest Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji, który posiada krytą pływalnię, stadion sportowy, boiska treningowe, korty tenisowe, saunę, siłownię oraz wypoŜyczalnie sprzętu sportowego i turystycznego. Jest on organizatorem turniejów, obozów sportowych oraz imprez sportowych dla dzieci i młodzieŜy. Do innych obiektów sportowych na terenie miasta naleŜą: ➢ Hala sportowa przy Zespole Szkół Nr l, ➢ Boisko sportowe przy Zespole Szkół Nr 4, ➢ Sale gimnastyczne w Zespołach Szkół w Krasnymstawie, W Krasnymstawie działają równieŜ kluby sportowe: ➢ MGKS Start 1944 – dyscyplina piłka noŜna, ➢ LUKS Kinga – dyscyplina piłka noŜna kobiet, ➢ KKS Sokół Krasnystaw – dyscyplina taekwondo, ➢ LMKS Krasnystaw – dyscyplina zapasy, ➢ Klub Szachowo – Warcabowy Krasnostawianie – dyscyplina szachy; warcaby, ➢ MKS Junior Krasnystaw – dyscyplina pływanie. Na terenie miasta wydawany jest tygodnik „Echo Krasnegostawu”. Do mediów krasnostawskich zaliczyć moŜna równieŜ Telewizję Kablową Krasnystaw. 2.10. Organizacje pozarządowe Do organizacji pozarządowych zalicza się podmioty z poza sektora finansów publicznych, które nie działają w celu osiągnięcia zysku tj. fundacje i stowarzyszenia. Na terenie miasta Krasnegostawu działają następujące organizacje pozarządowe: ➢ Krasnostawskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób Niepełnosprawnych, które miedzy innymi prowadzi Warsztaty Terapii Zajęciowej, ➢ Stowarzyszenie Integracyjne „Magnum Bonum”, które prowadzi Ośrodek Rehabilitacyjno – 20 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Terapeutyczny dla dzieci z poraŜeniem mózgowym, którego celem jest działalność na rzecz dzieci niepełnosprawnych, ➢ Stowarzyszenie Porozumienia Ziemi Krasnostawskiej, ➢ Krasnostawskie Stowarzyszenie Ochrony Zdrowia Psychicznego, ➢ Związek Harcerstwa Polskiego Komenda Hufca Krasnystaw, który jest jednostką organizacyjną ZHP wchodzącą w skład Lubelskiej Chorągwi. Hufiec tworzą podstawowe jednostki ZHP, którymi są gromady zuchowe, druŜyny harcerskie i starszoharcerskie oraz wędrownicze i kręgi instruktorskie działające na terenie powiatu krasnostawskiego. Praca instruktorów na rzecz hufca odbywa się na zasadach wolontariatu. ZHP poprzez realizację róŜnorodnego programu, tworzonego i wcielonego poprzez poszczególne środowiska dąŜy do nadrzędnego celu jakim jest wszechstronny intelektualny, społeczny, duchowy i fizyczny rozwój człowieka, ➢ Polskie Towarzystwo Turystyczno - Krajoznawcze w Krasnymstawie, ➢ Klub Abstynenta „Wolność” w Areszcie Śledczym w Krasnymstawie , ➢ Klub Abstynenta „ Odnowa”, ➢ Katolickie Stowarzyszenie Pomocy Osobom UzaleŜnionym „AGAPE”, ➢ Kuchnia dla Ubogich „Ludzie - Ludziom" przy Parafii Trójcy Przenajświętszej w Krasnymstawie, ➢ Stowarzyszenie Mieszkańców Przedmieścia Zastawie, ➢ Krasnostawskie Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe. Według badań przeprowadzonych przez Stowarzyszenie Klon Jawor na terenie województwa lubelskiego jest zarejestrowanych 2 646 organizacji pozarządowych realizujących róŜne zadania. Województwo lubelskie zajmuje 14 miejsce w kraju pod względem aktywności społecznej mieszkańców. W świetle tych danych aktywność obywatelską mieszkańców naleŜy ocenić jako niską (Strategia Polityki Społecznej Województwa Lubelskiego). Na terenie Krasnegostawu funkcjonuje wiele organizacji pozarządowych, jednak najczęściej mają one zasięg lokalny i działalność ich naleŜały określić jako zaspakajającą podstawowe potrzeby występujące na terenie miasta ewentualnie najbliŜsze okolice. Do sportowych organizacji pozarządowych działających na terenie Krasnegostawu naleŜą: ➢ Uczniowski Klub Sportowy „Norwid”, ➢ Uczniowski Klub Sportowy przy Zespole Szkół Nr 4 w Krasnymstawie, 21 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 ➢ Uczniowski Klub Sportowy „Zetka”, ➢ Uczniowski Klub Sportowy „Jedynka”, ➢ Miejsko - Gminny Klub Sportowy „Start” w Krasnymstawie, ➢ Ludowy Międzyszkolny Klub Sportowy przy Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 2 w Krasnymstawie, ➢ Ludowy Uczniowski Klub Sportowy „ Kinga” w Krasnymstawie, ➢ Ludowo Uczniowski Klub Sportowy Sekcja Bokserska „Luks”, ➢ Krasnostawski Międzyszkolny Klub Sportowy „ Junior”, ➢ Krasnostawski Klub Sportowy „Sokół", ➢ Klub Szachowo - Warcabowy „Krasnostawianie” - Krasnostawski Dom Kultury, ➢ Uczniowski Klub Sportowy „Orlęta” przy Zespole Szkół Nr 5. III. CHARAKTERYSTYKA MIEJSKIEGO OŚRODKA POMOCY SPOŁECZNEJ W KRASNYMSTAWIE 22 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 3.1. Zadania i cele Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Krasnymstawie Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Krasnymstawie jest jednostką organizacyjną Miasta Krasnystaw, utworzoną przez Radę Miasta Krasnegostawu do realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej. Ośrodek realizuje zadania statutowe wynikające z ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 roku (Dz. U. Nr 64 poz. 593 z późn. zm.), zadania wynikające z ustawy o dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. Nr 71 poz. 734 z 2001r. z późn. zm.), ustawy o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. Nr 288 poz. 2255 z 2003r. z późn. zm.) oraz ustawy o postępowaniu wobec dłuŜników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej (Dz. U. Nr 86 poz.732 z 2005r. z późn. zm.). Siedzibą i jednocześnie terenem działania Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej jest miasto Krasnystaw. Sfera jego działania jest bardzo szeroka i odnosi się do wielu płaszczyzn Ŝycia społecznego. Dotyczy róŜnych problemów społecznych, generuje popyt na świadczenia i usługi, starając się jednocześnie wykazać bardzo duŜą elastyczność względem wszelkich zmian zachodzących w społeczeństwie. Z drugiej strony rolą tej instytucji jest podejmowanie działań zmierzających do Ŝyciowego usamodzielnienia osób i rodzin potrzebujących pomocy, ich integracji ze środowiskiem oraz szukanie nowych rozwiązań występujących problemów społecznych. Celem działania Ośrodka jest: umoŜliwianie osobom i rodzinom przezwycięŜenie trudnych sytuacji Ŝyciowych, których nie są oni w stanie pokonać, wykorzystując własne środki, moŜliwości i uprawnienia, wspieranie osób i rodzin w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umoŜliwianie im Ŝycia w warunkach odpowiadających godności człowieka, podejmowanie działań zmierzających do Ŝyciowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem. Ośrodek z zakresu pomocy społecznej realizuje zadania: zlecone Miastu Krasnystaw w zakresie ustalonym ustawami i innymi aktami prawnymi oraz zgodnie z porozumieniami, umowami i decyzjami Wojewody Lubelskiego, własne w zakresie ustalonym ustawami i innymi aktami prawnymi. Dyrektor Ośrodka moŜe wytaczać na rzecz obywateli powództwa o roszczenia alimentacyjne oraz kierować wnioski o ustalenie niezdolności do pracy, niepełnosprawności oraz stopnia niepełnosprawności do organów określonych w odrębnych przepisach. 23 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Ośrodek współpracuje na zasadzie partnerstwa z prowadzącymi działalność w zakresie pomocy społecznej organizacjami społecznymi i pozarządowymi, Kościołem Katolickim, innymi kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi. 3.2. Struktura i organizacja Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Krasnymstawie Schemat Organizacyjny Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Krasnymstawie: Organizację wewnętrzną, zakres działania oraz strukturę organizacyjną Ośrodka określa Regulamin Organizacyjny nadany przez Dyrektora Ośrodka i zatwierdzony przez Burmistrza Miasta. Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Krasnymstawie kieruje, zarządza oraz reprezentuje na zewnątrz Dyrektor Ośrodka, działając jednoosobowo na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez Burmistrza Miasta. Strukturę tworzą : Sekcja finansowo – księgowa, Sekcja pomocy środowiskowej, Sekcja realizacji świadczeń z pomocy społecznej i dodatków mieszkaniowych, Sekcja świadczeń rodzinnych i alimentacyjnych, Sekcja organizacyjno - administracyjna i usług opiekuńczych, Zespół ds. analiz, programów i szkoleń, Samodzielne stanowisko radcy prawnego, Centrum Rehabilitacji Społecznej ( ŚDS, DDPS, Mieszkania Chronione, Kuchnia). 3.3. Placówki działające w ramach Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Krasnymstawie Bezpośrednio pod Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Krasnymstawie podlega Centrum Rehabilitacji Społecznej w skład, którego wchodzą: ➢ Dzienny Dom Pomocy Społecznej oraz kuchnia, ➢ Środowiskowy Dom Samopomocy, ➢ Mieszkania Chronione. Dzienny Dom Pomocy Społecznej – jest placówką zapewniającą osobom starszym 24 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 wymagającym opieki całodzienny pobyt oraz podstawowe usługi bytowe tj. obiady oraz usługi terapeutyczne w trakcie pobytu w placówce. W placówce prowadzona jest równieŜ działalność rehabilitacyjna oraz inne zajęcia w ramach terapii słuŜącej do utrzymania sprawności psychofizycznej zgodnej z wiekiem uczestników. Placówka jest przystosowana do funkcjonowania osób niepełnosprawnych i posiada 50 miejsc statutowych oraz samodzielną kuchnię. Ponadto spełnia rolę terapeutyczną, pomocową, a przede wszystkim daje ludziom starszym moŜliwość duŜej aktywności, samorealizacji oraz rozwoju pasji i zainteresowań. Uczestnikom oferuje następujące formy terapii do których naleŜą: muzykoterapia, wsparcie edukacyjne, działalność kulturalno – rekreacyjna. Ponadto uczestnicy mogą korzystać z zajęć z zakresu: terapii plastycznej, terapii ceramicznej, kinezyterapii, wsparcia pielęgniarskiego, poradnictwa psychologicznego. W ramach działalności kulturalno – rekreacyjnej uczestnicy placówki korzystają z róŜnego rodzaju wycieczek turystyczno – krajoznawczych, biesiad integracyjnych, turnusów rehabilitacyjnych, uczestniczą w wieczorkach poetyckich, spotkaniach teatralnych oraz imprezach plenerowych. Środowiskowy Dom Samopomocy - jest ośrodkiem wsparcia zapewniającym organizację aktywizacji Ŝycia bez konieczności zmiany miejsca zamieszkania osobom upośledzonym umysłowo oraz chorym psychicznie . Placówka dysponuje 50 miejscami statutowymi, jest dostępna dla osób niepełnosprawnych ruchowo. Swoim uczestnikom oferuje następujące typy zajęć: Zajęcia psycho i socjoterapeutyczne obejmujące: wsparcie edukacyjne, trening umiejętności społecznych i komunikacji interpersonalnej, rozwiązywanie sytuacji trudnych, umiejętności spędzania czasu wolnego, aktywne uczestnictwo w terapii lękowej, trening budŜetowy. Terapię zajęciową obejmującą: zajęcia muzykoterapii, 25 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 terapię kulinarną, terapię plastyczną i ceramiczną, trening umiejętności komputerowych, zajęcia sportowe. Podstawowym elementem działania placówki jest szeroko rozumiana terapia oraz wsparcie w sytuacjach kryzysowych uczestników i ich rodzin. Działania placówki nastawione są na aktywizację i integracje ze społeczeństwem. Uczestnictwo w przeglądach talentów plastycznych i muzycznych, organizacja obozów wakacyjnych, wyjazdów na przedstawienia teatralne oraz na turnieje sportowe pozwalają bywalcom Środowiskowego Domu Samopomocy wchodzić w normalne relacje społeczne. Krasnostawski Środowiskowy Dom Samopomocy jest jednym z 22 tego typu placówek funkcjonujących w województwie lubelskim. W naszym województwie domy samopomocy wspierają 813 osób. Mieszkania chronione – są nowatorską formą pomocy i środowiskowego wsparcia osób z niepełnosprawnością intelektualną. Dają podstawę urzeczywistnienia idei wyrównywania szans, poprzez poprawę jakości Ŝycia, wzrost poczucia własnej godności, satysfakcji i zadowolenia. Rozwiązują społeczny problem dorosłego Ŝycia osób niepełnosprawnych, czyli dąŜenia kaŜdego człowieka do realizowania się w samodzielnym Ŝyciu. Mieszkania chronione są stworzone dla osób, które nie mogą z róŜnych względów funkcjonować w dotychczasowym środowisku rodzinnym (śmierć opiekuna prawnego, sytuacja kryzysowa) lub aktualnie przebywają w domach pomocy społecznej, lecz nie wymagają całodobowej opieki indywidualnej. Aby mieszkania spełniały ww. rolę mieszkańcom udziela się wsparcia obejmującego: ➢ wspieranie w sprawach związanych z codziennym Ŝyciem i funkcjonowaniem, ➢ nauka budowania wspólnych relacji z mieszkańcami, ➢ wspólne tworzenie indywidualnego planu rehabilitacji i koordynacji przez klienta i asystenta personalnego, ➢ uczenie się ponoszenia odpowiedzialności za własne czyny i zachowanie, ➢ inne zadania wynikające z indywidualnych potrzeb mieszkańców. Mieszkania Chronione zlokalizowane są w sąsiedztwie Środowiskowego Domu Samopomocy, dzięki czemu osoby zamieszkałe, korzystają z bazy socjalnej, kuchni oraz pozostałych urządzeń 26 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 znajdujących się na wyposaŜeniu placówki. Mieszkańcy korzystają z zajęć terapeutycznych świadczonych w powyŜszej placówce. Mieszkania chronione dysponują 6 pokojami, w tym 2 pokoje zaadaptowane dla osób niepełnosprawnych ruchowo. Wszystkie mieszkania wyposaŜone są w standardowy sprzęt gospodarstwa domowego, umeblowanie oraz sprzęt RTV. Czas trwania pobytu w mieszkaniach chronionych określony jest na podstawie decyzji administracyjnej w zaleŜności od występujących potrzeb oraz zakresu wyznaczonych usług. Obecnie w województwie lubelskim ( poza mieszkaniami miasta Krasnegostawu) funkcjonuje 8 mieszkań chronionych. Dla osób z zaburzeniami psychicznymi funkcjonuje: 6 mieszkań dla 31 osób w Lublinie, oraz 2 mieszkania dla 4 osób w Puławach. 3.4. Działania niekonwencjonalne i inicjatywy pracowników Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Krasnymstawie na przestrzeni lat 2003 - 2006 NajwaŜniejszym potencjałem Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Krasnymstawie jest wyspecjalizowana, profesjonalna kadra, jej wiedza, znajomość środowisk i kompetencje zawodowe. Atutem pracowników Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej jest równieŜ dobra znajomość lokalnych potrzeb i zasobów, wchodzenie głęboko w środowiska podopiecznych oraz indywidualne traktowanie odbiorców świadczeń i weryfikacja ich potrzeb. DuŜą zaletą pracowników jest podejmowanie szeregu działań wychodzących poza zakres obowiązków, np. poszukiwanie sponsorów oraz szukanie nowych form pomocy potrzebującym. Do niekonwencjonalnych działań na przestrzeni lat 2003 – 2006 naleŜą: 1. Zabawy choinkowe – zorganizowane przez pracowników socjalnych przy współudziale Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz wsparcia indywidualnych sponsorów. W imprezie co roku uczestniczy średnio 50 dzieci pochodzących z rodzin z problemem alkoholowym, wielodzietnych i niepełnych; 2. Zbiórka sprzętu gospodarstwa domowego – prowadzona jest z inicjatywy pracowników socjalnych przez cały rok. Obejmuje zbiórkę sprzętu gospodarstwa domowego, który następnie wydawany jest osobom potrzebującym; 3. Zbiórka obuwia i odzieŜy - prowadzona z inicjatywy pracowników socjalnych, przez cały rok; 4. Organizowanie w czasie wakacji kilkudniowych wycieczek - przez pracowników socjalnych, 27 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 w których bierze udział około 15 - 18 dzieci niepełnosprawnych pochodzących z rodzin z problemem alkoholowym, wielodzietnych i niepełnych (środki na ten cel pozyskiwane są z PFRON, Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowy oraz indywidualnych sponsorów). W 2006 roku zorganizowano 2 dniową wycieczkę na trasie Kazimierz Dolny – Sandomierz, w 2005 roku zorganizowano 4 dniową wycieczkę do Trójmiasta, w 2004 roku 3 dniową wycieczkę do Torunia, a w 2003 roku 3 dniową wycieczkę do Krakowa; 5. Imprezy z okazji Dnia Dziecka – organizowane przez pracowników socjalnych przy współudziale Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, PFRON oraz indywidualnych sponsorów. W imprezach co roku bierze udział 50 dzieci pochodzących z rodzin z problemem alkoholowym, wielodzietnych i niepełnych, w tym 35 dzieci niepełnosprawnych. 6. Wypoczynek dla dzieci z rodzin z problemem alkoholowym - kaŜdego roku Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej uczestniczy przy organizacji wypoczynku letniego oraz zimowego dla dzieci i młodzieŜy. Pracownicy tut. Ośrodka kierują dzieci na kolonie letni, półkolonie oraz ferie zimowe które finansowane są ze środków pochodzących z Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Kuratorium Oświaty. Z roŜnych form wypoczynku co roku korzysta około 200 dzieci z terenu miasta Krasnegostawu. 7. Zaopatrzenie w podręczniki, zeszyty i przybory szkolne oraz zbiórka uŜywanych podręczników i lektur szkolnych - organizatorami akcji są pracownicy socjalni, którzy prowadzą zbiórkę na terenie trzech Zespołów Szkół Nr 1, 4 i 5. Przy powyŜszym przedsięwzięciu pracownicy Ośrodka ściśle współpracują z Dyrektorami szkół. Pozyskane podręczniki przekazywane są dzieciom pochodzącym z rodzin najuboŜszych. Ponadto organizowane jest równieŜ zaopatrzenie w zeszyty i przybory szkolne, których zakup jest finansowany ze środków przeznaczonych na realizacje świadczeń pomocy społecznej; 8. Akcja „PomóŜ Dzieciom Przetrwać Zimę" - od 13 lat pracownicy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Krasnymstawie włączają się do akcji prowadzonej przez Radio Lublin „PomóŜ Dzieciom Przetrwać Zimę” poprzez nagłośnienie akcji oraz zorganizowanie miejsc zbiórki na terenie miasta. Podejmowanie powyŜszego działania pozwala na zebranie darów w formie odzieŜy, artykułów spoŜywczych i obdarowanie nimi najbardziej potrzebujących mieszkańców Krasnegostawu. Średnio z pozyskanych tą drogą darów korzysta około 100 rodzin rocznie. IV. IDENTYFIKACJA NAJWAśNIEJSZYCH NA TERENIE KRASNEGOSTAWU 28 PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Identyfikacja problemów społecznych jest jednym z najwaŜniejszych elementów kaŜdego postępowania diagnostycznego, mającego określić zasadnicze problemy i ewentualne kierunki ich rozwiązywania. Za najwaŜniejsze problemy społeczne w mieście uwaŜa się bezrobocie oraz zjawisko uboŜenia rodzin. Innym powaŜnym zagadnieniem jest kwestia uzaleŜnień (zwłaszcza alkoholizm i narkomania). Problemy te są widocznym i ciągle narastającym, negatywnym zjawiskiem społecznym. Do grupy szczególnie naraŜonej zaliczane są dzieci i młodzieŜ (często z rodzin dysfunkcyjnych) oraz ludzie starsi, samotni i niepełnosprawni. Kolejną grupą dotkniętą lokalnymi problemami społecznymi są osoby bezrobotne (w tym ludzie młodzi bez perspektyw na znalezienie pracy) i ich rodziny. Do osób naraŜonych zaliczono równieŜ osoby ubogie, samotnie wychowujące dzieci oraz bezdomne. Grupę mieszkańców, która odczuwa negatywne skutki problemów społecznych, stanowią równieŜ rodziny dotknięte problemami uzaleŜnień oraz przemocy domowej. Schemat nr 2 29 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 NAJWAśNIEJSZE PROBLEMY SPOŁECZNE NA TERENIE MIASTA KRASNYSNEGOSTAWU Problem ubóstwa Problem przemocy Problem dzieci i młodzieŜy Identyfikacja najwaŜniejszych problemów społecznych Problem uzaleŜnień Problem bezrobocia Problem niepełnosprawnośc i i osób starszych 4.1. Problem ubóstwa 30 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Ubóstwo jest głównym problemem współczesnego świata. Dotyczy wszystkich społeczności. Najbardziej bezradne w obliczu ubóstwa i niedostatku są dzieci. Jeśli rodzina Ŝyje w niedostatku materialnym nie jest w stanie sprostać potrzebom dziecka. Wówczas dość łatwo zaczyna ono szukać własnych dróg dochodzenia do celu, którym stają się często zachowania przestępcze. Brak ciepła rodzinnego kieruje ku wczesnemu poszukiwaniu uczucia u płci przeciwnej, co wśród klientów Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej ma wyraźne odzwierciedlenie patrząc na sytuację kiedy „dzieci mają dzieci”. Niepokojącym zjawiskiem jest długotrwałe pozostawanie w ubóstwie oraz jego dziedziczenie przez kolejne pokolenia. Rodzi to kolejne dysfunkcje, pogłębia kryzys w rodzinie i jednocześnie zwiększa zapotrzebowanie na róŜne formy pomocy. W Polsce występują znaczące róŜnice w poziomie Ŝycia ludności w zaleŜności od miejsca zamieszkania. Odsetek ludności ubogiej jest zdecydowanie niŜszy w największych miastach liczących, co najmniej 500 tys. mieszkańców i stanowi 2,5% ludności Ŝyjącej poniŜej minimum egzystencji. W mniejszych miejscowościach ubóstwo jest większe - wzrasta wraz ze spadkiem liczby mieszkańców. Obszar ubóstwa w Krasnymstawie dotyczy duŜej części społeczności lokalnej, w których występuje bezrobocie, niepełnosprawność, niski status zawodowy oraz wielodzietność. Decydującym czynnikiem pogłębiającego się ubóstwa jest wciąŜ wysoka stopa bezrobocia (w powiecie krasnostawskim w 2006 roku wynosiła 13,9%). Kolejnym czynnikiem wpływającym na pogłębienie się ubóstwa na terenie Krasnegostawu moŜe być połoŜenie geopolityczne miasta. Obserwuje się znaczne regionalne rozpiętości w skali ubóstwa. Stopa ubóstwa skrajnego w poszczególnych województwach waha się od 8% do 17%. Narodowa Strategia Integracji Społecznej dla Polski do najbardziej zagroŜonych ubóstwem województw obok warmińsko - mazurskiego i podkarpackiego zalicza województwo lubelskie. Z pośród 19 986 mieszkańców Krasnegostawu w 2006 roku 2 604 osób (tj. 13%) korzystało z pomocy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej z tytułu ubóstwa. Z pośród 1 008 rodzin objętych pomocą społeczną aŜ 63% to rodziny ubogie ( wykres 5 ). Tabela nr 3 Typy rodzin korzystających z pomocy społecznej 31 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 ze względu na ilość osób w rodzinie w latach 2004 – 2006 Typy rodzin O liczbie osób 1 2 3 4 5 i 6 więcej Liczba rodzin korzystających z pomocy społecznej ogółem Z powyŜszego 2004 – 2006 wynika, korzystających z 2004 2005 2006 294 361 370 138 187 183 88 156 181 166 71 162 185 175 76 57 47 40 947 982 1 008 zestawienia liczby rodzin korzystających z pomocy społecznej w latach iŜ od pomocy 2004 roku odnotowujemy zjawisko wzrostu społecznej, jest to rezultatem m.in. liczby rodzin realizacji programu „Pomoc państwa w zakresie doŜywiania”, w ramach którego pomoc w formie posiłku moŜe być przyznana bezpłatnie, jeŜeli dochód osoby nie przekracza 150 % kryterium dochodowego, czyli podwyŜszonego w stosunku do ogólnych zapisów ustawy o pomocy społecznej W 2006 roku w ramach ww. programu przyznano 1 804 zasiłków celowych, obsługując 556 rodzin. Natomiast z posiłku skorzystało 549 osób. Wykres nr 5 Liczba rodzin korzystających ze świadczeń MOPS z tytułu ubóstwa 32 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 w latach 2003 – 2006 666 670 660 635 650 622 640 617 630 620 610 600 590 2003 2004 2005 2006 4.2. Problem dzieci i młodzieŜy Polityka społeczna zajmuje się dziećmi jako grupą wymagającą szczególnej troski i ochrony. Działalność na rzecz dzieci i młodzieŜy polega przede wszystkim na ochronie ich praw, wyrównaniu szans Ŝyciowych poprzez ułatwienie dostępu do oświaty, słuŜby zdrowia, wypoczynku oraz asekurowaniu w obliczu ryzyka Ŝyciowego. Na terenie Krasnegostawu działają placówki, które stworzone są na potrzeby dzieci i młodzieŜy pochodzącej z rodzin dysfunkcyjnych. NaleŜą do nich między innymi Ognisko Wychowawcze, Świetlice Terapeutyczne oraz Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna. W powyŜszych placówkach młodzi mieszkańcy miasta mają dostęp do informacji, edukacji i szeroko pojętej kultury. Takie działania są równieŜ prowadzone przez Miejską Bibliotekę Publiczną, w której odbywają się zajęcia pozalekcyjne dla dzieci ze środowisk zagroŜonych wykluczeniem społecznym. Młody klient ma dostęp do miejsc, w którym moŜe się rozwijać i socjalizować, poszerzać i pogłębiać róŜnego rodzaju zainteresowania oraz zdobywać wiedzę. Wszystkie te placówki wyrównują szanse dzieci i młodzieŜy w środowisku lokalnym, niemniej jednak dziecko dla pełnego i harmonijnego rozwoju swojej osobowości, powinno wychowywać się w środowisku rodzinnym, w atmosferze szczęścia, miłości i zrozumienia. Odbiorcami działań Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Krasnymstawie są równieŜ, 33 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 a moŜe przede wszystkim dzieci i młodzieŜ. Formami pomocy skierowanej do dzieci i młodzieŜy są między innymi rehabilitacja, pomoc Ŝywnościowa, pomoc w formie odzieŜy i obuwia, pomoc w formie zakupu zeszytów i przyborów szkolnych oraz wiele innych niekonwencjonalnych form pomocy. Tabela nr 4 Rodzaj świadczeń wypłaconych przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Krasnymstawie (ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb dzieci) Zadania własne MOPS w Krasnymstawie Liczba rodzin korzystających ze świadczeń w 2004 roku Liczba rodzin korzystających ze świadczeń w 2005 roku Liczba rodzin korzystających ze świadczeń w 2006 roku 454 443 448 278 229 143 50 34 31 238 31 36 Posiłki dla dzieci i młodzieŜy Zakup odzieŜy i obuwia Zakup podręczników Pomoc w formie zakupu zeszytów i przyborów szkolnych Od 2005 roku zauwaŜamy znaczny spadek świadczeń wypłacanych przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej z przeznaczeniem na zakup zeszytów i przyborów szkolnych, co jest skutkiem wprowadzenia stypendiów dla dzieci i młodzieŜy. 4.3. Problem bezrobocia Bezrobocie jest zjawiskiem W kraju mamy do czynienia z zaliczanym do najpowaŜniejszych problemów społecznych. bezrobociem strukturalnym i nie jest ono procesem przejściowym lecz długotrwałym zjawiskiem powodowanym wieloma czynnikami zewnętrznymi i wewnętrznymi tj. systemem gospodarczym kraju, polityką podatkową państwa, globalną sytuacją ekonomiczną, strukturą demograficzną, przeszkodami mentalnymi oraz wieloma innymi przyczynami. Statystyki dotyczące bezrobocia w znacznym stopniu zniekształcają obraz zjawiska ze względu 34 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 na duŜy stopień tzw. bezrobocia utajonego oraz powszechności „pracy na czarno”. Bezrobocie powoduje, iŜ standard Ŝycia wielu ludzi stale się obniŜa i rozszerza się obszar dysfunkcji społecznej. Bezrobotnym, zgodnie z definicją ustawową, jest osoba pozostająca bez pracy, ale jednocześnie zdolna i gotowa do jej podjęcia w pełnym wymiarze czasu. Bezrobocie, przyczyniając się do zuboŜenia materialnego, w bezpośredni sposób wpływa na poziom Ŝycia rodzin, wywierając negatywne skutki, zwłaszcza w postaci: ➢ dezintegracji rodziny, ➢ zmniejszenia siły wsparcia emocjonalnego i solidarności pomiędzy członkami rodziny, ➢ zwiększenia ryzyka zaistnienia dysfunkcji Ŝycia społecznego. W 2006 roku stopa bezrobocia (czyli procentowy udział liczby bezrobotnych w liczbie cywilnej ludności aktywnej zawodowo) w kraju wynosiła 14,9%. Powiat krasnostawski charakteryzował się niŜszą (13,9%) w stosunku do województwa lubelskiego (15,5%) i nieco niŜszą w stosunku do kraju stopą bezrobocia. Generalnie w skali całego kraju – z uwagi na poprawę kondycji gospodarki – mamy do czynienia z powolnym zmniejszaniem się stopy bezrobocia. Według danych Powiatowego Urzędu Pracy w Krasnymstawie na dzień 31 grudnia 2006r. w Krasnymstawie pozostawało 1 376 bezrobotnych (wykres nr 6). Wśród nich większą liczebnie grupą były kobiety, które stanowiły 698 ogółu bezrobotnych w mieście. Wykres nr 6 Ogólna liczba bezrobotnych w latach 2003 -2006 Miasto Krasnystaw 1 376 2006 1 587 2005 1 687 2004 1 711 2003 0 500 1 000 35 1 500 2 000 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Wykres nr 7 Bezrobotni ze względu na wykształcenie 305 400 300 369 431 500 100 149 200 122 Liczba bezrobotnych (dane Powiatowego Urzędu Pracy z 2006r.) 0 Wykształcenie bezrobotnych WyŜsze Średnie ogólnokształcące Gimnazjum i poniŜej Policealne i średnie zawodowe Zasadnicze zawodowe W 2006 roku wśród bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Krasnymstawie najliczniejszą grupę stanowią osoby z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym ( 31% ogólnej liczby zarejestrowanych bezrobotnych), zaś najmniej liczebną grupą są osoby legitymujące się wykształceniem średnim ogólnym (11%) oraz wyŜszym (9%). PowyŜszy stan wynika z większej aktywności zawodowej na rynku pracy osób o takim wykształceniu. Natomiast prawie połowa populacji to osoby o niŜszym wykształceniu niŜ średnie i zawodowym (49%). 36 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Tabela nr 5 Bezrobotni w/g staŜu pracy (dane Powiatowego Urzędu Pracy z 2006r.) StaŜ pracy w latach Gmina Do 1 roku 1-5 5-10 10-20 20-30 30 lat i więcej 200 194 127 159 137 15 Miasto Krasnystaw Bez StaŜu 544 W strukturze bezrobotnych według staŜu pracy największy odsetek stanowią osoby dotychczas niepracujące. Liczba osób nie posiadająca Ŝadnego staŜu pracy wynosi 39% ogólnej liczby zarejestrowanych bezrobotnych. Najmniej liczną grupę wśród bezrobotnych stanowią osoby, które legitymują się ponad 30 letnim staŜem pracy. Tabela nr 6 Bezrobotni w/g wieku (dane Powiatowego Urzędu Pracy za 2006r.) Wiek Gmina 15-17 lat 18-24 lat 25-34 lat Miasto Krasnystaw 0 319 416 35-44 lat 45-54 lat 55-59 lat 60-64 lat 243 324 67 7 Analizując bezrobotnych pod względem wieku najliczniejszą grupę stanowią osoby w przedziale wiekowym 25 –34 lata (416 osób), zaś najmniejszą kategorią wiekową są osoby powyŜej 60 lat (7 osób). Wśród zarejestrowanych bezrobotnych w Powiatowym Urzędzie Pracy dominują osoby młode tj. do 34 roku Ŝycia. 37 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 W 2006 roku z pomocy społecznej z tytułu bezrobocia skorzystało 531 rodzin, co stanowi 52,7% ogółu korzystających ze świadczeń Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Wykres nr 8 Liczba rodzin korzystających ze świadczeń MOPS z tytułu bezrobocia i ubóstwa w latach 2003 – 2006 700 666 535 600 635 622 617 538 516 531 500 400 300 200 100 0 2003 2004 Ubóstwo 2005 2006 Bezrobocie Najbardziej na bezrobocie naraŜone są osoby młode bez doświadczenia zawodowego, osoby o niskich kwalifikacjach, kobiety oraz osoby w wieku niemobilnym (powyŜej 45 roku Ŝycia). Problem długotrwałego pozostawania bez pracy jest jednym z podstawowych dylematów socjalnych we współczesnej Polsce. Jest to tym większy problem, iŜ wiąŜe się z problemem wykluczania społecznego, na które naraŜone są osoby bezrobotne i ubogie w większym stopniu, niŜ inne kategorie społeczne. Długookresowe bezrobocie ma wpływ na ekonomiczną i psychospołeczną sferę Ŝycia człowieka bezrobotnego oraz jego rodziny. Jednym z pierwszych skutków utraty pracy jest obniŜenie standardu Ŝycia rodziny. Sytuacja materialna osób dotkniętych bezrobociem zaleŜy od ich standardu Ŝycia w czasie trwania zatrudnienia, a zwłaszcza od posiadanych dóbr trwałego uŜytku, oszczędności lub długów. Problem bezrobocia dotyczy nie tylko osoby nim dotkniętej, lecz takŜe całej rodziny. Pogorszenie stanu funkcjonowanie rodziny jest proporcjonalne do okresu pozostawanie bez pracy, co przejawia się problemami opiekuńczo – wychowawczymi, przemocą czy zanikiem autorytetu rodzicielskiego. 38 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 W tych okolicznościach pojawia się równieŜ groźba przyjmowania przez dzieci negatywnych wzorców osobowych, a w konsekwencji dziedziczenia statusu bezrobotnego. Wzrost liczby bezrobotnych świadczeniobiorców powoduje przyrost ilości zadań z zakresu pomocy społecznej oraz zwiększenie puli wydatków na udzielanie pomocy. Sytuacja taka wymusza równieŜ konieczność dostosowania dotychczasowych form działania do nowych potrzeb. PoniewaŜ moŜliwości budŜetu państwa i samorządu lokalnego są ograniczone, podstawowego znaczenia w pomocy w wychodzeniu z bezrobocia nabiera praca socjalna, która przyjmuje zróŜnicowane formy. Praca socjalna prowadzona przez pracowników socjalnych to między innymi pomoc w planowaniu nowych koncepcji Ŝycia zawodowego, rozbudzanie motywacji do działania ukierunkowanego na zatrudnienie oraz technika kontraktu socjalnego, która pozwala na uzaleŜnienie pomocy – formy, wysokości i okresu wypłacania świadczenia – od aktywności bezrobotnego i jego rodziny. Szczególnie niebezpiecznym zjawiskiem staje się przemoc w rodzinie. Długie pozostawanie bez pracy stymuluje procesy dezintegracji Ŝycia rodzinnego. Przymusowa bezczynność zawodowa i nieuregulowany tryb Ŝycia wyzwalają zachowania dewiacyjne, skierowane na rodzinę i lokalne środowisko społeczne. Negatywne emocje związane z sytuacją bezrobocia przenoszone są na najbliŜszych – ofiarami przemocy i złego traktowania są najczęściej kobiety i dzieci. Długotrwałe bezrobocie z jego negatywnymi psychospołecznymi zachowaniami, wymaga stosowania odpowiednich form oddziaływań. 4.4. Problem niepełnosprawności i osób starszych W rozumieniu ustawy o pomocy społecznej niepełnosprawność oznacza stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy, powodujący trwałe lub okresowe utrudnienie, ograniczenie bądź uniemoŜliwienie samodzielnej egzystencji. Aktualnie niepełnosprawność jest rozumiana jako wynik barier społecznych, ekonomicznych oraz fizycznych, jakie dana jednostka napotyka w środowisku zamieszkania. Niepełnosprawność jest problemem społecznym niemal w kaŜdej zbiorowości. Ten problem dotyczy, równieŜ miasta Krasnegostawu. Z Narodowego Spisu Powszechnego przeprowadzonego w 2002 roku wynika, Ŝe 3 846 osób niepełnosprawnych zamieszkuje Krasnystaw, co daje 19,5 % ogółu ludności miasta. W województwie lubelskim natomiast w 2002 roku liczba osób niepełnosprawnych wynosiła 18,6 % ogółu ludności województwa, z czego 83% to osoby niepełnosprawne prawnie, a 17% biologicznie (Strategia Polityki Społecznej Województwa 39 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Lubelskiego). MoŜna więc wnioskować, Ŝe odsetek ludności niepełnosprawnej jest nieco wyŜszy w Krasnymstawie niŜ średni w województwie lubelskim. Wykres nr 9 Osoby niepełnosprawne w/g kategorii niepełnosprawności (dane Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku) 586 3 260 Osoby niepełnosprawne prawnie Osoby niepełnosprawne biologicznie W powyŜszych zestawieniach zbiorowość osób niepełnosprawnych podzielona została na grupy: ➢ osób niepełnosprawnych prawnie tj. takich, które posiadają odpowiednie orzeczenie wydane przez organ do tego powołany (w Krasnymstawie jest 3 260 osób naleŜących do tej kategorii), ➢ osoby niepełnosprawne biologicznie to takie, które nie posiadają orzeczenia ale odczuwają całkowite lub powaŜne ograniczenie zdolności do wykonywania czynności podstawowych (w Krasnymstawie jest 586 osób tej kategorii). Wykres nr 10 Osoby niepełnosprawne w/g ekonomicznych grup wieku (dane Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku) 40 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 149 1 509 2 188 osoby niepełnosprawne w wieku przedprodukcyjnym osoby niepełnosprawne w wieku produkcyjnym osoby niepełnosprawne w wieku poprodukcyjnym Z danych Narodowego Spisu Powszechnego wynika, Ŝe 1 509 osób niepełnosprawnych jest w wieku poprodukcyjnym, w tym aktywnych zawodowo 571, pracujących 472 oraz bezrobotnych 99. Natomiast 3 251 osób niepełnosprawnych jest osobami biernymi zawodowo (łącznie z osobami w wieku poniŜej 15 roku Ŝycia), które nie są w stanie gotowości do podjęcia zatrudnienia z powodu niskiego poziomu wykształcenia i słabego przygotowania zawodowego, a 24 osoby mają nieustalony status na rynku pracy. Wśród osób niepełnosprawnych z terenu Krasnegostawu najliczniejszą grupę stanowią osoby z wykształceniem podstawowym ukończonym (1 325 osób). Wykształcenie średnie posiada 1 058 osób, wyŜsze 222 osoby oraz 359 osób niepełnosprawnych posiada wykształcenie podstawowe nieukończone lub nie posiada wykształcenia szkolnego. Osoby niepełnosprawne najczęściej pobierają świadczenia rentowe lub korzystają ze świadczeń z pomocy społecznej. W Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Krasnymstawie w 2006 roku pomoc z powyŜszego tytułu otrzymało 484 rodzin, czyli 48,02% ogółu korzystających. Działania prowadzone na terenie Miasta Krasnystaw na rzecz osób niepełnosprawnych i starszych: 1. Opieka nad dzieckiem Na terenie miasta : 41 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 działa przedszkole integracyjne przystosowane do przyjęcia dzieci niepełnosprawnych. Obok normalnej opieki placówka zapewnia usługi rehabilitacyjne zgodnie ze wskazaniami lekarza, w ramach specjalnych usług opiekuńczych świadczone są usługi rehabilitacyjne, terapeutyczne oraz pielęgniarskie dla dzieci niepełnosprawnych, organizacja wycieczek turystyczno - krajoznawczych i integracyjnych dla dzieci. 2. Prowadzenie ośrodków wsparcia Ośrodki wsparcia dla osób dorosłych prowadzone są przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Krasnymstawie. Są to środowiskowe formy pomocy słuŜące utrzymaniu osoby w jej naturalnym środowisku i przeciwdziałaniu instytucjonalizacji. NaleŜą do nich: Dzienny Dom Pomocy Społecznej; Środowiskowy Dom Samopomocy; Mieszkania Chronione. 3. Warsztaty Terapii Zajęciowej • finansowane przez PFRON i prowadzone przez Krasnostawskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób Niepełnosprawnych. Uczestnikami warsztatów są mieszkańcy Krasnegostawu i okolic. Inne działania prowadzone przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Krasnymstawie na rzecz osób niepełnosprawnych: świadczenie usług opiekuńczych, organizowanie turnusów rehabilitacyjnych, pomoc w uzyskiwaniu sprzętu rehabilitacyjnego, przez pracowników socjalnych w ramach prowadzonej pracy socjalnej np. wózki inwalidzkie, balkoniki, aparaty słuchowe itp., organizowanie imprez z udziałem osób niepełnosprawnych tj. • imprezy integracyjne, • wystawy prac plastycznych, • przeglądy artystyczne. pomoc finansowa i rzeczowa. • pomoc jednorazowa na zaspokojenie bieŜących potrzeb takich jak: zakup Ŝywności, opału, zakup odzieŜy i obuwia itp. 4. Na terenie miasta Krasnysnegostawu powołane zostało i prowadzi swoją działalność 42 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Krasnostawskie Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych, które skupia w swoich szeregach wszystkie grupy niepełnosprawności. 5. Stowarzyszenie ”Magnum Bonum”, które prowadzi Ośrodek Terapeutyczno – Rehabilitacyjny, obok innej działalności na rzecz dzieci z poraŜeniem mózgowym. 6. Krasnostawskie Stowarzyszenie Ochrony Zdrowia Psychicznego, która prowadzi działalność na rzecz osób niepełnosprawnych intelektualnie. 4.5. Problem uzaleŜnień Problemy wynikające z naduŜywania alkoholu i zaŜywania narkotyków stanowią obecnie jedną z powaŜniejszych kwestii społecznych. Zjawisko to ma istotny wpływ zarówno na poczucie bezpieczeństwa społecznego (wzrasta liczba nieletnich nietrzeźwych sprawców przestępstw, ale równieŜ nieletnich nietrzeźwych ofiar), jak równieŜ ogólny stan zdrowia populacji, zdolność do konkurencji na coraz bardziej wymagającym rynku pracy, a takŜe na relacje interpersonalne z rówieśnikami oraz środowiskiem rodzinnym. Definiując problem alkoholizmu, przyjmuje się Ŝe jest to całokształt problemów związanych z spoŜywaniem napojów alkoholowych. Rozumie się przez to zarówno podjęcie decyzji dotyczących rozpoczynania picia alkoholu, jak i polegających na niemoŜności przerwania picia alkoholu. Problem alkoholizmu rozpatrywany jest w dwóch płaszczyznach: • jako choroba alkoholowa (utrata kontroli picia, niemoŜność utrzymania się w abstynencji), • jako zagadnienie spoŜycia napojów alkoholowych i akceptowanych przez społeczeństwo wzorów picia, co stwarza konieczności poszukiwania alkoholu). Rozmiary zjawiska uzaleŜnień odnotowane w oficjalnych statystykach róŜnią się od faktycznego stanu. Najlepiej widać to w sferze odczuć społecznych mieszkańców, którzy bardzo często wskazują na alkoholizm jako powaŜny problem społeczny. Z pośród 1 008 rodzin objętych pomocą społeczną przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Krasnymstawie w 2006 roku, 139 rodzin swą trudną sytuację Ŝyciową tłumaczyło problemem alkoholowym. Mniej widoczne jest uŜywanie narkotyków. Aby eliminować niekorzystny wpływ alkoholizmu na społeczność miasta, konieczne jest prowadzenie działań o charakterze profilaktycznym oraz róŜnych form promocji zdrowego stylu Ŝycia. Instytucje zaangaŜowane bezpośrednio w rozwiązywanie problemów alkoholowych miasta Krasnegostawu to: 43 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 ➢ Urząd Miasta Krasnystaw - Pełnomocnik Burmistrza ds. profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, ➢ Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych przy Urzędzie Miasta Krasnystaw, ➢ Zespół Szkół Nr l w Krasnymstawie, ➢ Zespół Szkół Nr 4 w Krasnymstawie, ➢ Zespół Szkół Nr 5 w Krasnymstawie, ➢ Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Krasnymstawie, ➢ Poradnia UzaleŜnień SPZOZ w Krasnymstawie, ➢ Komenda Powiatowa Policji w Krasnymstawie, ➢ Sąd Rejonowy w Krasnymstawie, ➢ Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Krasnymstawie, ➢ Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Krasnymstawie, Jednostki z poza sektora finansów publicznych : ➢ Krasnostawskie Stowarzyszenie Klub Abstynenta „Odnowa” w Krasnymstawie, ➢ Katolickie Stowarzyszenie Pomocy Osobom UzaleŜnionym „AGAPE” w Krasnymstawie, ➢ Fundacja Pomocy Osobom UzaleŜnionym i ich Rodzinom w Dołdze, ➢ Komenda Hufca ZHP w Krasnymstawie, ➢ Uczniowskie Kluby Sportowe w Zespołach Szkół z miasta, ➢ Stowarzyszenie Integracyjne „Magnum Bonum”. Instytucje i organizacje współpracujące: ➢ Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Krasnymstawie, ➢ Krasnostawski Dom Kultury, ➢ Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Krasnymstawie, ➢ Powiatowy Urząd Pracy w Krasnymstawie, ➢ Ognisko Wychowawcze, ➢ Izba Wytrzeźwień w Zamościu, ➢ Parafia Rzymsko Katolicka Matki BoŜej Pocieszenia w Krasnymstawie, 44 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 ➢ Parafia Rzymsko Katolicka Trójcy Przenajświętszej w Krasnymstawie, ➢ Parafia Rzymsko Katolicka Św. Franciszka w Krasnymstawie. WaŜną rolę odgrywają w procesie profilaktyki uzaleŜnień uchwalane corocznie programy profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz działania podejmowane przez Miejską Komisję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w ramach przysługujących jej uprawnień. Kolejnym bardzo niebezpiecznym zjawiskiem patologicznym jest narkomania, czyli uzaleŜnienie od narkotyków (środków odurzających oraz substancji psychoaktywnych). Istotą tego zjawiska jest fizyczna i psychiczna zaleŜność od róŜnego rodzaju środków zmieniających świadomość (amfetamina, marihuana, heroina, kokaina, morfina, LSD itp.). Z problemem uzaleŜnienia od narkotyków borykają się nie tylko osoby bezpośrednio nim dotknięte ale takŜe rodzina, partnerzy oraz przyjaciele którzy przeŜywają stan przygnębienia, lęku, stresu, rozczarowań, i bezradności. Narkomania jest z całą pewnością chorobą, która moŜna i trzeba leczyć. Problem narkomanii narasta we wszystkich regionach kraju i dotyczy wszystkich grup wiekowych. Najbardziej zagroŜone w tym kierunku są dzieci i młodzieŜ. PowyŜszy problem dotyczy równieŜ Krasnegostawu. Z przeprowadzonych postępowań i monitoringu policji wynika, Ŝe rozprowadzanie narkotyków odbywa się w obrębie szkół, kawiarni, w dyskotekach oraz innych miejscach gdzie spotyka się młodzieŜy. Dlatego wszelkie działania mające na celu zapobieganie temu problemowi są waŜne dla społeczności miasta by w przyszłości nie stały się problemem, który mógłby spowodować dezorganizację Ŝycia społeczności. Instytucje biorące udział w przeciwdziałaniu narkomanii na terenie miasta: ➢ Poradnia Terapii UzaleŜnień – od środków psychoaktywnych SPZOZ w Krasnymstawie, ➢ Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Krasnymstawie, ➢ Komenda Powiatowa Policji w Krasnymstawie, ➢ Katolickie Stowarzyszenie Pomocy Osobo UzaleŜnionym „AGAPE” – punk konsultacyjny, ➢ Zespoły Szkół ( podstawowych, gimnazjalnych oraz ponadgimnazjalnych), ➢ Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Krasnymstawie, ➢ Kuratorzy sądowi, ➢ Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Krasnymstawie, ➢ Miejska oraz Powiatowa Biblioteka Publiczna w Krasnymstawie. W analizowanym okresie z tytułu narkomanii miejscowy Ośrodek świadczył pomoc 45 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 6 rodzinom. 4.6. Problem przemocy Jednym z problemów, którym ustawowo zajmuje się Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Krasnymstawie jest problem przemocy w rodzinie. Problem ten jest zjawiskiem mało rozpoznawalnym, wynika to głównie z niechęci ofiar do zwierzania się ze swoich problemów, braku wiary w poprawę sytuacji oraz niechęci do współpracy s z odpowiednimi organizacjami. Problem przemocy występuje przede wszystkim w rodzinach o najniŜszych dochodach oraz wysokim poziomie spoŜycia alkoholu. Poszkodowanym często potrzebna jest pomoc socjalna, materialna, medyczna, prawna a przede wszystkim pomoc psychologiczna i wsparcie. Ofiara przemocy w rodzinie moŜe szukać pomocy w wielu instytucjach, takich jak: policja, prokuratura, organizacje pozarządowe, Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia, Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, pomoc społeczna, słuŜba zdrowia oraz Punkt Konsultacyjny do Spraw Przemocy w rodzinie w Krasnymstawie. W 2006 roku Komenda Powiatowa Policji w Krasnymstawie przeprowadziła 58 interwencji domowych, z czego w 26 przypadków zgłoszono do prokuratury, a w 17 przypadkach uruchomiono procedurę formularzy „Niebieska Karta” związanych bezpośrednio z przemocą domową. W 2006 roku Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Krasnymstawie zgłosił 7 spraw do Komendy Powiatowej Policji w Krasnymstawie dotyczących przemocy w rodzinie oraz wypełniono 11 formularzy „Pomoc Społeczna – Niebieska Kara”. Ponadto w sprawach orzeczonych prawomocnym wyrokiem sądowym pracownicy socjalni na bieŜąco współpracują z kuratorami sądowymi oraz policją. W przypadku stwierdzenia problemu alkoholowego w rodzinie gdzie występuje przemoc pracownik socjalny kieruje wniosek o objęcie przymusowym leczeniem do Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Pracownicy Ośrodka rozpoznają powyŜsze zjawisko w trakcie wywiadu środowiskowego prowadzonego w rodzinie lub z informacji otrzymanych ze środowiska zamieszkania. Po rozpoznaniu występującego problemu w rodzinie pracownik socjalny wypełnia formularz „Pomoc Społeczna – Niebieska Karta” stanowiący załącznik do rodzinnego wywiadu środowiskowego oraz podejmuje współpracę z odpowiednimi słuŜbami tj. policją, sądem, Miejską Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych itp. 46 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 V. ANALIZA SWOT Bardzo uŜyteczną metodą przy określeniu priorytetów rozwojowych jest coraz powszechniej stosowana w pracach nad strategią analiza SWOT. Nazwa SWOT jest akronimem angielskich słów: • Strengths (mocne strony), • Weaknesses (słabe strony), • Opportunities (szanse w otoczeniu), • Treats (zagroŜenia w otoczeniu). Analiza SWOT jest efektywną metodą identyfikacji słabych i silnych stron jednostki oraz badania szans i zagroŜeń, jakie stoją przed jednostką. Wnikliwe opracowanie SWOT jest istotnym etapem procesu planowania strategicznego. 47 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Analiza SWOT została przygotowana w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej. Przedstawione poniŜej czynniki obejmują: • Siły - wewnętrzne uwarunkowania o pozytywnym wpływie na sytuację społeczną, • Słabości - wewnętrzne uwarunkowania o negatywnym wpływie na sytuację społeczną, • Szanse - zewnętrzne uwarunkowania o pozytywnym wpływie na realizację celów, • ZagroŜenia - zewnętrzne uwarunkowania o negatywnym wpływie na realizację celów. Wynik prac obrazują prezentowane poniŜej zestawienia, które zostały odniesione wyłącznie do najwaŜniejszych zdefiniowanych problemów społecznych miasta. 5.1. Analiza SWOT problemu dzieci i młodzieŜy Mocne strony Słabe strony ➔ aktywna działalność pracowników słuŜb społecznych na rzecz pomocy dzieciom i młodzieŜy, ➔ adekwatne do potrzeb zatrudnienie kadry merytorycznej w systemie pomocy społecznej, ➔ wspieranie przez samorząd organizacji pozarządowych i grup nieformalnych pracujących na rzecz dzieci, młodzieŜy oraz prowadzenie działań zapobiegających dysfunkcjom rodziny, ➔ działalność Punktu Konsultacyjnego 48 ➔ ➔ ➔ ➔ ➔ ➔ niedostateczna ilość środków finansowych, słaba współpraca instytucji zajmujących się problematyką dzieci i młodzieŜy, niedostateczna komunikacja pomiędzy pracownikami sfery samorządowej i pozarządowej, deficyt placówek resocjalizacyjnych dla nieletnich, domów dla samotnych matek, niewystarczająca działalność organizacji pozarządowych, ograniczona liczba ofert spędzania czasu Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Mocne strony Słabe strony wolnego dla dzieci i młodzieŜy (kulturalnych, sportowych – np. ściana wspinaczkowa, skatepark, graffiti). do Spraw Przemocy w Rodzinie, ➔ moŜliwość skorzystania z pomocy psychologiczno- pedagogicznej, ➔ prowadzenie doŜywiania dzieci, ➔ istnienie warunków do prowadzenia skutecznej pracy socjalnej. Szanse ➔ ➔ ➔ ➔ ➔ ZagroŜenia ➔ wzrost znaczenia organizacji pozarządowych w pracy na rzecz pomocy dzieciom i młodzieŜy, członkostwo Polski w Unii Europejskiej jest szansą na poprawę polityki społecznej wobec dzieci i młodzieŜy, prowadzenie przez szkoły programów profilaktycznych, propagowanie wolontariatu, rozwój rodzinnych form pomocy dziecku. ➔ ➔ ➔ ➔ ➔ ➔ występowanie zjawiska rozpadu więzi społecznych i zaniku kontroli społecznej, występowanie zagroŜeń funkcjonowania rodziny tj. uzaleŜnień, zjawiska rozpadu więzi rodzinnych, bezrobocia, przemocy w rodzinie, ubóstwa, niski poziom współpracy pomiędzy szkołą, a rodziną, niewystarczająca opieka medyczna w szkołach, funkcjonowanie subkultur, występowanie zjawiska wyuczonej bezradności i uzaleŜnienia od pomocy, niski poziom kultury prawnej społeczeństwa. 5.2. Analiza SWOT problemu bezrobocia Mocne strony Słabe strony ➔ wysoka skala bezrobocia na terenie miasta, wysokie bezrobocie długotrwałe zarówno wśród męŜczyzn, jak i kobiet, ➔ występowanie zjawiska dziedziczenia bezrobocia, ➔ stosunkowo niski poziom wykształcenia osób długotrwale bezrobotnych, ➔ brak organizacji pozarządowych ➔ wzrastający udział osób długotrwale bezrobotnych podnoszących swoje kwalifikacje, ➔ odpowiednie przygotowanie pracowników pomocy społecznej do pracy z osobami bezrobotnymi, ➔ tworzenie mechanizmów prawnych do zawodowej aktywizacji osób bezrobotnych. 49 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Mocne strony Słabe strony wspomagających osoby bezrobotne. Szanse ZagroŜenia ➔ gotowość władz lokalnych do współpracy z partnerami społecznymi w ramach rozwiązywania problemów osób bezrobotnych i długotrwale bezrobotnych, ➔ wzrost programów dla długotrwale bezrobotnych, powiązanych z programami rozwoju zasobów ludzkich, przekwalifikowań i reorganizacją, ➔ wzrost mobilności zawodowej bezrobotnych. ➔ wzrost bezrobocia długotrwałego i zjawisk dziedziczenia bezrobocia, ➔ rozwój zjawiska wykluczenia społecznego, ➔ niski poziom wynagrodzeń będący brakiem motywacji do podejmowania pracy, ➔ istnienie zjawiska nielegalnego zatrudnienia. 5.3. Analiza SWOT problemu niepełnosprawności Mocne strony Słabe strony ➔ stosunkowo duŜa liczba róŜnorodnych organizacji pozarządowych w sferze niepełnosprawności, ➔ istnienie Punktu Informacyjnego dla Osób Niepełnosprawnych, ➔ niski poziom wykształcenia osób niepełnosprawnych w porównaniu do poziomu wykształcenia całego społeczeństwa, ➔ słaby przepływ informacji pomiędzy 50 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Mocne strony Słabe strony ➔ wzrost wiedzy i umiejętności kadry działającej w obszarze pomocy społecznej na temat wspierania osób niepełnosprawnych ➔ wzrost świadomości społecznej związanej z potrzebami osób niepełnosprawnych. ➔ ➔ ➔ ➔ Szanse podmiotami pomocowymi, brak działań upowszechniających w środowisku lokalnym pozytywne wzorce postaw charytatywnych, nierównomierna i niewystarczająca oferta pomocy osobom niepełnosprawnym, niedostateczna baza rehabilitacyjna i oferta opieki nad osobami niepełnosprawnymi, zbyt niskie środki publiczne na wydatki niezbędne do rozwoju bazy społeczno - ekonomicznej ZagroŜenia ➔ ➔ wzrost społecznej akceptacji osób niepełnosprawnych, ➔ likwidowanie barier architektonicznych, ➔ konieczność dostosowania standardów usług do wymogów UE, ➔ moŜliwość wykorzystania funduszy unijnych w realizacji programów wsparcia środowiska osób niepełnosprawnych. ➔ ➔ ➔ ➔ ➔ ➔ ➔ brak edukacji w rozumieniu potrzeb osób niepełnosprawnych, ograniczone moŜliwości na rynku pracy dla osób niepełnosprawnych, słaby rynek pracy chronionej, brak elastycznych form zatrudnienia osób niepełnosprawnych i ich opiekunów, niesprzyjająca pomocy osobom niepełnosprawnym sytuacja ekonomiczno – gospodarcza kraju, brak działań w zakresie upowszechnienia w mediach problematyki niepełnosprawności w celu kształtowania pozytywnych postaw, zbyt drogi sprzęt specjalistyczny typu wózki, samochody słaba sytuacja ekonomiczna osób niepełnosprawnych i rodzin z osobą niepełnosprawną. 5.4. Analiza SWOT problemu uzaleŜnień Mocne strony Słabe strony ➔ ➔ dobrze przygotowana kadra do pracy z osobami uzaleŜnionymi, ➔ 51 duŜa liczba naduŜywających alkoholu, duŜa liczba uzaleŜnionych nie objętych leczeniem, Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Mocne strony Słabe strony ➔ ➔ dysponowanie przez miasto stałymi środkami finansowymi na profilaktykę i rozwiązywanie problemów alkoholowych, ➔ prawidłowe wykorzystanie środków pochodzących z zezwoleń, ➔ dobra współpraca z Kościołem i innymi organizacjami ➔ moŜliwość uzyskania pomocy pedagogicznej w kaŜdej szkole i przedszkolu, ➔ dostępność do lecznictwa odwykowego. ➔ ➔ ➔ ➔ ➔ Szanse ➔ ➔ ➔ ➔ ➔ ograniczona moŜliwość pracy z rodziną, niewystarczająca ilość wyspecjalizowanej kadry, handel narkotykami w dyskotekach, pubach, ograniczone instrumenty prawne w rozwiązywaniu problemu uzaleŜnień, uzaleŜnienie wstydliwym problemem dla rodzin, zakupy alkoholu z nielegalnych źródeł wynikające z przygranicznego połoŜenia województwa. ZagroŜenia ➔ traktowanie uzaleŜnień jako problemu społecznego, istnienie systemu wsparcia dla osób i rodzin wymagających specjalistycznej pomocy, skuteczność i efektywność działań podejmowanych na rzecz osób uzaleŜnionych, dostateczne wykorzystanie systemu informacji, podniesienie poziomu wiedzy społeczeństwa na temat problemów uzaleŜnień. ➔ ➔ ➔ ➔ ➔ niemoŜność sprostania potrzebom w zakresie uzyskiwania pomocy w dziedzinie uzaleŜnień, oznaki zmęczenia, bezsilności i bezradności w społeczeństwie, wzrost liczby osób uzaleŜnionych, obniŜenie wieku inicjacji alkoholowej, marginalizacja osób uzaleŜnionych i ich rodzin, zaburzenia w funkcjonowaniu rodzin osób uzaleŜnionych. 5.5. Analiza SWOT miasta w zakresie rozwiązywania problemów społecznych Mocne strony Słabe strony ➔ 52 niestabilna polityka społeczna państwa, Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Mocne strony ➔ Słabe strony ➔ duŜe wsparcie władz samorządowych dla działań planowanych w strategii, ➔ ➔ dobra baza lokalowa Centrum niewystarczające środki finansowe na pełną realizację zadań, mała koordynacja działań organizacji pozarządowych. Rehabilitacji Społecznej, ➔ wykwalifikowana kadra Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej i instytucji pomocowych, ➔ wsparcie organizacji pozarządowych działających w obszarze pomocy społecznej. Szanse ➔ ➔ ➔ ➔ VI. ZagroŜenia moŜliwość pozyskania środków finansowych z Unii Europejskiej oraz innych źródeł pozabudŜetowych na realizację programów związanych z reintegracją społeczną i zawodową osób zagroŜonych marginalizacją i wykluczeniem społecznym doświadczenie pracowników Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w zakresie metod pracy z grupami i społecznościami lokalnymi – realizacja programu Centrum Aktywności Lokalnej, włączenie do działań organizacji pozarządowych i wolontariuszy, rozwój istniejących placówek pomocowych oraz tworzenie nowych form wsparcia. MISJA 53 ➔ ➔ ➔ duŜy problem ubóstwa sprzyjający wykluczeniu społecznemu, słaba aktywność klientów Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w rozwiązywaniu własnych problemów, obciąŜanie Ośrodka zadaniami nie wynikającymi z ustawy o pomocy społecznej. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Misją Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 – 2013 jest wspieranie osiągania postępu i rozwoju społecznego oraz podnoszenie jakości i warunków Ŝycia mieszkańców w zintegrowanych aktywnych wspólnotach lokalnych, poprzez: poprawę infrastruktury społecznej oraz systemu wsparcia z zakresu pomocy materialnej, bytowej i usługowej, aktywizację zawodową i społeczną, wzmocnienie integracji społecznej wszystkich grup społecznych ze szczególnym uwzględnieniem młodzieŜy, osób niepełnosprawnych i starszych, wspieranie grup szczególnego ryzyka oraz zmniejszanie obszarów wykluczenia społecznego, aktywizację społeczności lokalnej oraz wspieranie lokalnych inicjatyw. Nadrzędnym celem podejmowanych działań jest minimalizowanie nierówności społecznych, przeciwdziałanie marginalizacji uniemoŜliwiającej lub utrudniającej osobie, rodzinie, grupie i społeczności prawidłowego wypełniania ról społecznych. VII. GŁÓWNE CELE STRATEGICZNE 54 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Uwzględniając załoŜenia strategiczne na lata 2007 – 2013 sformułowano następujące cele strategiczne: 1. Wzmocnienie polityki prorodzinnej poprzez tworzenie systemu opieki i wsparcia dzieci i młodzieŜy 2. Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagroŜonych wykluczeniem społecznym jako waŜny element walki z ubóstwem oraz bezrobociem, 3. Rozwijanie działań wspomagających osoby zagroŜone uzaleŜnieniami oraz osoby uzaleŜnione i ich rodziny, 4. Poprawa warunków Ŝycia osób starszych poprzez zmniejszenie wykluczenia społecznego tych osób oraz łagodzenie wszystkich problemów, 5. Wyrównanie szans oraz przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych, 6. Zapobieganie występowaniu przemocy w rodzinie ze szczególnym uwzględnieniem dzieci, osób starszych i niepełnosprawnych. VIII. PLAN DZIAŁAŃ STRATEGICZNYCH NA LATA 2007 - 2013 55 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 8.1 Wzmocnienie polityki prorodzinnej poprzez tworzenie systemu opieki i wsparcia dzieci i młodzieŜy Problem: Rodzina jest podstawową i jedyną w swoim rodzaju instytucją społeczną. Jej dobro w zasadniczy sposób stymuluje rozwój i siłę społeczności lokalnej. W związku z powyŜszym naleŜy ją wspierać wszelkimi dostępnymi środkami, aby mogła prawidłowo wypełniać swoje podstawowe funkcje społeczne i ograniczać jej wykluczenie społeczne. Cel strategiczny 1. Wzmocnienie polityki prorodzinnej poprzez tworzenie systemu opieki i wsparcia dzieci i młodzieŜy Cele szczegółowe: 1. Pomoc w likwidacji przyczyn dysfunkcji oraz prowadzenie systemu wsparcia dla rodziny (psychologicznego, prawnego oraz socjalnego); 2. Współpraca z organizacjami i instytucjami zajmującymi się pomocą rodzinie; 3. Zapewnienie dzieciom i młodzieŜy odpowiednich warunków do Ŝycia i rozwoju zgodnie z ich potrzebami i prawami; 4. Promowanie wartości rodziny i rodzinnego stylu Ŝycia. Kierunki działań do celu szczegółowego 1. 1. Rozwój specjalistycznego poradnictwa, w tym rodzinnego a takŜe terapii rodzinnej; 2. Wspieranie materialne rodzin z systemu pomocy społecznej i świadczeń rodzinnych; 3. Rozwój form pracy socjalnej, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci środowisk niewydolnych wychowawczo; 56 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 4. Podejmowanie inicjatyw i nowatorskich rozwiązań na rzecz ochrony macierzyństwa i dziecka w pełnej rodzinie; 5. Tworzenie warunków do powołania zespołu interdyscyplinarnego ds. oceny sytuacji problemów w rodzinie; 6. Podejmowanie działań uzupełnienia infrastruktury socjalnej miasta tj. świetlic, klubów oraz innych placówek tj. ośrodków wsparcia. 7. Rozwijanie działalności wolontarystycznej w zakresie wsparcia oraz pomocy matkom/ ojcom samotnie wychowującym dzieci. Kierunki działań do celu szczegółowego 2 i 4 1. Zintegrowanie działań na rzecz dzieci i rodzin ze środowiskiem lokalnym, w szczególności z jednostkami organizacji pomocy społecznej, instytucjami oświatowymi, zakładami opieki zdrowotnej, kościołami oraz organizacjami społecznymi; 2. Upowszechnienie informacji o podmiotach świadczących pomoc dzieciom i rodzinie; 3. Inicjowanie oraz rozwój róŜnorodnych form integracji rodzin ze społecznością lokalną: • wspieranie wypoczynku rodzinnego, festynów promujących rodzinne spędzanie czasu, • organizowanie imprez integracyjnych i kulturalnych, spartakiad itp., • wspieranie tworzenia instytucjonalnych form pomocy społeczności lokalnej. Kierunki działań do celu szczegółowego 3. 1. Zabezpieczenie potrzeb bytowych dzieci i młodzieŜy pochodzącej z rodzin najuboŜszych: • finansowanie doŜywiania dzieci i młodzieŜy w szkołach, • organizowanie alternatywnych form spędzania czasu wolnego oraz wypoczynku w czasie ferii zimowych i letnich, • wyposaŜenie dzieci i młodzieŜ w niezbędne podręczniki oraz przybory szkolne, • zapewnienie dzieciom i młodzieŜy odzieŜy i obuwia, • realizacja pomocy stypendialnej dla dzieci i młodzieŜy, • organizacji akcji charytatywnych dla pozyskiwania środków na pomoc dzieciom. 2. Tworzenie interdyscyplinarnego zespołu specjalistów ds. interwencji, w sytuacji zagroŜenia dzieci i młodzieŜy; 57 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 3. Organizowanie róŜnorodnych szkoleń w zakresie podnoszenia kwalifikacji kadry specjalistów pracy z rodziną i dziećmi; 4. Rozszerzenie oferty kulturalno – rekreacyjnej dla dzieci i młodzieŜy z terenu miasta; 5. Tworzenie pozaszkolnych form integracji społecznej dzieci i młodzieŜy w formie instytucjonalnej tj. świetlice socjoterapeutyczne, kluby środowiskowe, kawiarenki i inne; 6. Prowadzenie programów profilaktyczno – prozdrowotnych w środowiskach dzieci i młodzieŜy; 7. Prowadzenie profilaktyki uzaleŜnień dzieci i młodzieŜy: • prowadzenie świetlic socjoterapeutycznych, grup terapeutycznych, samopomocowych. 8. Wspieranie opieki rehabilitacyjnej nad dziećmi i młodzieŜą niepełnosprawną: • prowadzenie ośrodków wsparcia, warsztatów terapii zajęciowej itp., 9. Wspieranie inicjatyw obywatelskich idących w kierunku tworzenia młodzieŜowych organizacji, stowarzyszeń, klubów itp. Podmioty realizujące cel strategiczny: Samorząd gminy, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Szkoły. Partnerzy: Placówki kulturalne i oświatowe, Placówki słuŜby zdrowia, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, policja, kuratorzy, pedagodzy, organizacje pozarządowe. Źródła Finansowania: BudŜet samorządu lokalnego, środki pozyskane z funduszy zewnętrznych: rządowych, pozarządowych, programów celowych, UE. 8.2 Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagroŜonych wykluczeniem społecznym jako waŜny element walki z ubóstwem oraz bezrobociem. Problem: Wysoki poziom bezrobocia uniemoŜliwia realizację celów osobistych, jak równieŜ i zawodowych znacznej grupy mieszkańców miasta pogłębiając obszary ubóstwa. PowyŜsza sytuacja moŜe prowadzić do społecznego wykluczenie znacznej grupy mieszkańców. Cel strategiczny 2. 58 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagroŜonych wykluczeniem społecznym jako waŜny element walki z ubóstwem oraz bezrobociem. Cele szczegółowe 1. Ograniczenie ubóstwa i zapewnienie pomocy materialnej rodzinom najuboŜszym; 2. Rozwijanie aktywnych form pomocy bezrobotnym, ze szczególnym uwzględnieniem osób długotrwale bezrobotnych; 3. Wzmocnienie potencjału kadry pomocy społecznej w pracy z osobami, rodzinami, grupami społecznymi znajdującymi się w sytuacji kryzysowej. Kierunki działań do celu szczegółowego 1. 1. Świadczenie pomocy materialnej lub w naturze dostosowanej do indywidualnych potrzeb osób i rodzin w formach przewidzianych w ustawie o pomocy społecznej; 2. Świadczenie pomocy w formie dopłat do wydatków mieszkaniowych; 3. Realizacja świadczeń rodzinnych; 4. Zabezpieczanie gorącego posiłku osobom tego pozbawionym; 5. Opracowanie co roku bilansu potrzeb w zakresie pomocy społecznej; 6. Rozwijanie poradnictwa dla osób długotrwale korzystających z pomocy społecznej oraz przeciwdziałanie bezradności tej grupy osób; 7. Realizacja programów prowadzących do zaspokojenia podstawowych potrzeb dzieci i młodzieŜy: • doŜywianie w szkołach, • wyprawka szkolna, • zagospodarowanie czasu wolnego (wypoczynek letni i zimowy). 8. Wspieranie i zabezpieczenie materialne dla rodzin zagroŜonych ubóstwem; 9. Inicjowanie i wspieranie inicjatyw prowadzących do powstawania grup samopomocowych mających na celu propagowanie aktywnych postaw wśród środowisk zagroŜonych utratą bezpieczeństwa socjalnego; 10. Przeciwdziałanie dyskryminacji osób i rodzin ubogich poprzez wsparcie inicjatyw lokalnych, 59 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 11. Stworzenie warunków do współpracy z lokalnymi organizacjami i instytucjami oraz organizacjami pozarządowymi i kościelnymi w zakresie uzyskania pomocy materialnej dla rodzin będących w trudnej sytuacji Ŝyciowej oraz innych form wsparcia tych rodzin. Kierunki działań do celu szczegółowego 2. 1. Stała współpraca z Powiatowym Urzędem Pracy w zakresie monitorowania i rozwiązywania problemu bezrobocia: • organizacja prac społecznie uŜytecznych, • zajęcia aktywizujące w Klubie Pracy. 2. Stymulowanie do działania w celu poszukiwania zatrudnienia i przekwalifikowania się poprzez organizowanie grup wsparcia oraz samopomocowych; 3. Objęcie pomocą materialną rodzin dotkniętych problemem bezrobocia; 4. Podjęcie działań w kierunku utworzenia Klubu Integracji Społecznej jako ośrodka wsparcia dla osób wykluczonych społecznie lub zagroŜonych tych zjawiskiem; 5. Tworzenie warunków do powołania Centrum Integracji Społecznej będących kontynuacją działań prowadzonych przez Klub Integracji Społecznej; 6. Tworzenie nowych jednostek sektora ekonomii społecznej oraz innych podmiotów działających na rzecz aktywizacji społeczno – zawodowej, 7. Współpraca z instytucjami rynku pracy przy realizacji programów z Europejskiego Funduszu Społecznego i innych zewnętrznych źródeł finansowych. Kierunki działań do celu szczegółowego 3. 1. Organizowanie szkoleń wewnętrznych oraz motywowanie kadry pomocy społecznej w pracy z osobami znajdującymi się w sytuacji kryzysowej; 2. Kierowanie kadry pomocy społecznej na szkolenia specjalistyczne z zakresu reintegracji społecznej i zawodowej osób wykluczonych społecznie lub zagroŜonych tym zjawiskiem. Podmioty realizujące cel strategiczny: Samorząd gminy, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Powiatowy Urząd Pracy w Krasnymstawie. Partnerzy: Organizacje pozarządowe i kościelne, Instytucje rządowe i samorządowe. Źródła Finansowania: BudŜet samorządu lokalnego, środki pozyskane z funduszy zewnętrznych: rządowych, pozarządowych, programów celowych, UE 60 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 8.3 Rozwijanie działań wspomagających osoby zagroŜone uzaleŜnieniami oraz osoby uzaleŜnione i ich rodziny Problem: UzaleŜnienie przede wszystkim od alkoholu to jeden z problemów na terenie miasta. PowyŜszy problem staje się główną przyczyna szeregu negatywnych zjawisk, które skutecznie ograniczają wydolność rodzin nim dotkniętych. Cel strategiczny 3. Rozwijanie działań wspomagających osoby zagroŜone uzaleŜnieniami oraz osoby uzaleŜnione i ich rodziny. Cele szczegółowe: 1. Zapobieganie powstawaniu nowych problemów związanych z uzaleŜnieniami od alkoholu i narkotyków; 2. Zmniejszenie rozmiaru problemów aktualnie występujących; 3. Zwiększenie zasobów, które są niezbędne do rozwiązywania problemów juŜ istniejących. Kierunki działań do celu szczegółowego 1 – 3. 1. Promowanie ograniczenia spoŜycia alkoholu i zmiany struktury jego spoŜycia, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieŜy; 2. Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej dla osób uzaleŜnionych; 3. Sporządzanie diagnoz oraz prowadzenie działań profilaktycznych mających na celu zmianę zachowań i postaw mieszkańców w sytuacjach związanych z uŜywaniem narkotyków i spoŜywaniem alkoholu; 4. Podejmowanie działań profilaktycznych nakierowanych na środowiska rodzinne; 5. Ograniczenie tempa wzrostu uŜywania narkotyków oraz spoŜywania alkoholu ( zmniejszenie liczby nowych konsumentów, zwłaszcza wśród młodzieŜy); 6. Prowadzenie edukacji eliminującej czynniki zagraŜające prawidłowemu funkcjonowaniu społecznemu (prowadzenie zdrowego stylu Ŝycia szczególnie wśród dzieci i młodzieŜy); 61 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 7. Opracowanie i realizacja lokalnych programów przeciwdziałania narkomanii i alkoholizmowi. Cele oraz kierunki działań są realizowane zgodnie z przyjmowanym corocznie przez Radę Miasta Krasnystaw – Miejskim Programem Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na terenie miasta, który zawiera szczegółowe działania w tym zakresie. Podmioty realizujące cel strategiczny: Samorząd gminy, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Szkoły. Partnerzy: Policja, StraŜ Miejska, kuratorzy, pedagodzy, słuŜba zdrowia, ośrodki leczenia odwykowego, organizacje pozarządowe. Źródła Finansowania: BudŜet samorządu lokalnego, środki pozyskane z funduszy zewnętrznych: rządowych, pozarządowych, programów celowych, UE. 8.4 Poprawa warunków Ŝycia osób starszych poprzez zmniejszenie wykluczenia społecznego tych osób oraz łagodzenie występujących problemów Problem : Zapewnienie opieki i wsparcia osobom starszym niezdolnym do samodzielnego funkcjonowania w środowisku. Cel strategiczny 4. Poprawa warunków Ŝycia osób starszych poprzez zmniejszenie wykluczenia społecznego tych osób oraz łagodzenie występujących problemów 62 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Cele szczegółowe: 1. Poprawa jakości Ŝycia oraz zwiększenie moŜliwości udziału w Ŝyciu społecznym osób starszych; 2. Wspieranie działań aktywizujących najstarsze pokolenie w sferze kultury, rekreacji i turystyki; 3. Dostosowanie systemu wsparcia do potrzeb starzejącego się społeczeństwa; 4. Upowszechnienie wiedzy na temat starzenia się i jego konsekwencji. Kierunki działań do celu szczegółowego 1. 1. Stałe diagnozowanie potrzeb i bezpieczeństwa socjalnego ludzi starszych, 2. Wspieranie przedsięwzięć na rzecz rozwijania róŜnych form pomocy środowiskowej tj. mieszkania chronione, usługi opiekuńcze, kluby, grupy terapeutyczne i samopomocowe i inne; 3. Wspieranie materialne osób starszych w przezwycięŜaniu trudności ekonomicznych np. pomoc w zakupie leków, opału, przyznawanie dodatków mieszkaniowych itp.; 4. Wspieranie rozwoju róŜnych form twórczości seniorów; 5. Uściślenie współpracy organów publicznych z organizacjami pozarządowymi; 6. Wspieranie kształcenia kadr i wolontariuszy działających w obszarze pomocy osobom starszym. Kierunki działań do celu szczegółowego 2. 1. Podejmowanie działań mających na celu tworzenie aktywnych grup społecznych z pośród osób starszych, 2. Wspieranie i motywowanie seniorów do aktywnego spędzania czasu wolnego; 3. Umacnianie w pełnym wypełnianiu ról społecznych; 4. Prowadzenie działań umoŜliwiających osobom starszym korzystanie z pełnych praw w społeczeństwie; 5. Włączenie osób starszych do systemu kształcenia ustawicznego oraz pracy nad własnym rozwojem np. Uniwersytet Trzeciego Wieku itp. Kierunki działań do celu szczegółowego 3. 1. Promowanie i wspieranie inicjatyw na rzecz budowania solidarności międzypokoleniowej; 2. Podejmowanie i wspieranie przedsięwzięć na rzecz rozwijania róŜnych form pomocy 63 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 środowiskowej i rodzinnej osobom starszym poprzez: dzienny dom pomocy społecznej, usługi opiekuńcze, asystencja socjalna, wolontariat; 3. Podejmowanie działań umoŜliwiających korzystanie z usług placówek opieki całodobowej; 4. Podejmowanie i wspieranie działań mających na celu przygotowanie profesjonalnej kadry słuŜb społecznych do pracy z osobami starszymi. 5. Wykorzystanie potencjału wolontariatu we wspomaganiu lub zastępowaniu przepływów więzi wewnątrzrodzinnych. Kierunki działań do celu szczegółowego 4. 1. Podejmowanie i wspieranie przedsięwzięć na rzecz zwiększenie świadomości społecznej nieuchronności starzenia się, 2. Przełamywanie stereotypów na temat osób starszych postrzeganych jako mniej uŜyteczne dla współczesnego społeczeństwa. Podmioty realizujące cel strategiczny: Samorząd gminy, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Krasnostawski Dom Kultury. Partnerzy: organizacje pozarządowe, Powiatowy Urząd Pracy, placówki kulturalne i oświatowe, słuŜba zdrowia, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie. Źródła Finansowania: BudŜet samorządu lokalnego, środki pozyskane z funduszy zewnętrznych: rządowych, pozarządowych, programów celowych, UE. 8.5 Wyrównywanie szans oraz przeciwdziałanie wykluczeniu uczestnictwa Ŝyciu społecznemu osób niepełnosprawnych. Problem : Zapewnienie opieki i pełnego niepełnosprawnym. 64 w społecznym osobom Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Cel strategiczny 5. Wyrównywanie szans oraz przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych. Cele szczegółowe: 1. Kształtowanie świadomości społecznej wobec niepełnosprawności; 2. Wyrównanie szans osób niepełnosprawnych; 3. Integracja i aktywizacja zawodowa osób niepełnosprawnych. Kierunki działań do celu szczegółowego 1. 1. Zwiększenie świadomości społeczeństwa na temat niepełnosprawności; 2. Przeciwdziałanie marginalizacji i dyskryminacji osób niepełnosprawnych; 3. Upowszechnianie problematyki dotyczącej osób niepełnosprawnych – ich praw, potrzeb, moŜliwości udziału w Ŝyciu społecznym; 4. Inicjowanie działań profilaktycznych, promocyjnych i informacyjnych dotyczących osób niepełnosprawnych; 5. Promowanie aktywności społecznej osób niepełnosprawnych; 6. Promowanie twórczości artystycznej osób niepełnosprawnych; 7. Współpraca z samorządami, organizacjami samorządowymi i mediami w zakresie działań na rzecz osób niepełnosprawnych. Kierunki działań do celu szczegółowego 2. 1. Podejmowanie działań zmierzających do likwidacji barier funkcjonalnych, architektonicznych, transportowych oraz komunikacyjnych; 2. BieŜące informowanie niepełnosprawnych o moŜliwościach dofinansowania uczestnictwa osób niepełnosprawnych i ich opiekunów w turnusach rehabilitacyjnych oraz moŜliwościach zakupu sprzętu rehabilitacyjnego; 3. Systematyczne świadczenie osobom niepełnosprawnym w miejscu ich zamieszkania specjalistycznych usług opiekuńczych; 65 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 4. Poszerzenie bazy mieszkaniowej, w tym mieszkań chronionych; 5. Podjęcie działań zmierzających do powiększenia bazy lokalowej w celu zwiększenia opieki i wsparcia osób niepełnosprawnych; 6. Współdziałanie z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie i Państwowym Funduszem Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Kierunki działań do celu szczegółowego 3. 1. Wspieranie rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych poprzez systematyczną współpracę z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie oraz Powiatowym Urzędem Pracy i informowanie środowiska o istniejących moŜliwościach zatrudnienia; 2. Promowanie zatrudnienia osób niepełnosprawnych; 3. Inicjowanie i promowanie działań mających na celu pobudzenie osoby niepełnosprawne do aktywności edukacyjnej, kulturalnej i zawodowej; 4. Wzmocnienie i rozszerzenie współpracy z instytucjami i organizacjami pozarządowymi w działaniach na rzecz osób niepełnosprawnych; 5. Wzmocnienie opieki nad niepełnosprawnym poprzez rozwój róŜnorodnych form wsparcia środowiskowego; 6. Promowanie profesjonalnych form pomocy przy udziale wolontariuszy. Podmioty realizujące cel strategiczny: Samorząd gminy, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Powiatowy Urząd Pracy. Partnerzy: Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, organizacje pozarządowe, placówki kulturalne i oświatowe. Źródła Finansowania: BudŜet samorządu lokalnego, środki pozyskane z funduszy zewnętrznych : rządowych, pozarządowych, programów celowych, UE. 66 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 8.6 Zapobieganie występowaniu przemocy w rodzinie ze szczególnym uwzględnieniem dzieci, osób starszych i niepełnosprawnych Problem : Przemoc domowa wobec dzieci, osób starszych i niepełnosprawnych jako przyczyna dysfunkcji w rodzinie. Cel strategiczny 6 : Zapobieganie występowaniu przemocy w rodzinie ze szczególnym uwzględnieniem dzieci, osób starszych i niepełnosprawnych Cele szczegółowe: 1. Zapobieganie powstawania problemów związanych ze stosowaniem przemocy domowej, 2. Zmniejszenie negatywnych następstw przemocy, 3. Monitorowanie przemocy w rodzinie. Kierunki działań do celów szczegółowych 1 – 3 : 1. Opracowywanie i realizacja programów w zakresie profilaktyki przemocy, 2. Udzielanie pomocy i wsparcia osobom dotkniętym przemocą w rodzinie ze szczególnym uwzględnieniem dzieci, osób starszych i niepełnosprawnych – Punkt Konsultacyjny ds. Przemocy w Rodzinie, 3. Prowadzenie działań zmierzających do ochrony ofiar przemocy poprzez tworzenie schronisk, hosteli itp, 4. Dostarczenie wiedzy społeczeństwu o zjawisku przemocy i sposobach radzenia sobie z tym problemem, 5. Tworzenie warunków do działania grup samopomocowych, klubów wsparcia dla ofiar przemocy. 6. Powołanie Interdyscyplinarnego Zespołu ds. Przeciwdziałania Przemocy w 67 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Rodzinie ze szczególnym uwzględnieniem dzieci, osób starszych i niepełnosprawnych, 7. Współpraca z innymi instytucjami i organizacjami w zakresie profilaktyki przemocy. Podmioty realizujące cel strategiczny: Samorząd gminy, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Komenda Powiatowa Policji, Sąd Rejonowy, Placówki oświatowe, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, SłuŜba zdrowia Partnerzy: kościoły i związki wyznaniowe, organizacje pozarządowe Źródła Finansowania: BudŜet samorządu lokalnego, środki pozyskane z funduszy zewnętrznych : rządowych, pozarządowych, programów celowych, UE. 68 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 IX. Monitoring i wdraŜanie strategii 9.1. Monitoring i ewaluacja Punktem wyjścia do opracowania strategii jest diagnoza problemów na podstawie, której opracowane zostały cele strategiczne oraz zadania do wykonania. Monitoring i ewaluacja zapisów strategicznych polega na stałej ocenie realizowanych zadań oraz wychwyceniu zachodzących zmian w realizacji, które mogą powstać w skutek zmian regulacji prawnych czy teŜ narastania dolegliwości społecznych (schemat 3). PowyŜszy element będzie wykorzystywany do wprowadzania korekt w diagnostyce celów oraz diagnozie. Elementami skutecznego monitoringu i ewaluacji będzie roczna ocena poziomu wdraŜania poszczególnych celów i kierunków działań strategii . Schemat 3 ORGANIZACJA ZARZĄDZANIA STRATEGII DIAGNOZA WYBÓR CELÓW STRATEGICZNYCH PROGRAMY PROJEKTY REALIZACJA MONITORING ANALIZA ZMIAN PONOWNA DIAGNOZA Ostateczny kształt systemu monitoringu które będą realizowane w ramach strategii. 69 będzie EWALUACJA skorelowany z projektami, Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 9.2. Wskaźniki stopnia efektywności realizacji strategii W obszarze polityki społecznej dysponujemy stosunkowo szeroką gamą wskaźników społecznych, za pomocą których moŜna skutecznie oceniać poziom wdraŜanych zmian. Wskaźniki lokalnej efektywności osiąganych celów zostały pogrupowane wobec najwaŜniejszych obszarów realizacyjnych strategii i odnoszą się do poszczególnych celów strategicznych: Cel strategiczny 1 : ➔ Programy i projekty skierowane do dzieci i młodzieŜy, ➔ Działania podejmowane na rzecz dzieci, młodzieŜy i rodzin, ➔ Formy pomocy i wsparcia dzieci, młodzieŜy i rodzin, ➔ Ilość dzieci aktywnie spędzających czas wolny podczas ferii zimowych i letnich, ➔ Ilość dzieci objętych doŜywianiem, ➔ Ilość dzieci wyposaŜonych w niezbędne przybory szkolne, Cel strategiczny 2 : ➔ Programy i projekty skierowane do osób i grup zagroŜonych wykluczeniem społecznym, ➔ Działania podejmowane na rzecz osób i grup zagroŜonych wykluczeniem społecznym, ➔ Formy pomocy i wsparcia osób i grup zagroŜonych wykluczeniem społecznym, ➔ liczba osób zagroŜonych wykluczeniem społecznym korzystających z grup wsparcia i grup terapeutycznych. Cel strategiczny 3 : 70 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 ➔ Programy i projekty skierowane do osób i grup uzaleŜnionych, ➔ Działania podejmowane na rzecz osób i grup uzaleŜnionych, ➔ Formy pomocy i wsparcia osób i grup uzaleŜnionych, ➔ Ilość zorganizowanych kampanii na rzecz profilaktyki antyalkoholowej. Cel strategiczny 4 : ➔ Programy i projekty skierowane do osób starszych, ➔ Działania podejmowane na rzecz osób starszych, ➔ Formy pomocy i wsparcia osób starszych, ➔ Liczba godzin świadczonych usług opiekuńczych w stosunku do występujących potrzeb, ➔ Liczba i wartość udzielonych świadczeń rzeczowych i finansowych osobom starszym, ➔ Liczba osób umieszczonych w Domach Pomocy Społecznych w stosunku do występujących potrzeb, ➔ Liczba osób starszych korzystających ze świadczeń specjalistycznych placówek na terenie miasta. Cel strategiczny 5 : ➔ Programy i projekty skierowane do osób niepełnosprawnych, ➔ Działania podejmowane na rzecz osób niepełnosprawnych, ➔ Formy pomocy i wsparcia osób niepełnosprawnych, ➔ Ilość zlikwidowanych barier architektonicznych i społecznych, ➔ Ilość godzin świadczonych specjalistycznych usług opiekuńczych w stosunku do występujących potrzeb , ➔ Liczba osób niepełnosprawnych korzystających ze na terenie miasta. 71 świadczeń specjalistycznych placówek Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Cel strategiczny 6 : ➔ Programy i projekty skierowane do ofiar przemocy, ➔ Działania podejmowane na rzecz ofiar przemocy, ➔ Formy pomocy i wsparcia ofiar przemocy , ➔ Liczba „ Niebieskich kart” przygotowanych przez jednostki uprawnione w stosunku do występujących potrzeb. X. Zakończenie Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw ma na celu poprawę jakości Ŝycia mieszkańców Krasnegostawu, przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu pewnych grup ludności oraz stworzenie warunków do zaspokajania potrzeb i realizacji własnych scenariuszy Ŝyciowych przez mieszkańców Krasnegostawu. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw wytycza główne kierunki działań strategicznych w zakresie polityki społecznej. Stanowi dokument bazowy, w odniesieniu do którego powinny być konstruowane programy celowe i projekty, skierowane do konkretnych grup odbiorców. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw powinna stanowić takŜe narzędzie, wykorzystywane w procesie pozyskiwania środków finansowych na realizację zadań z zakresu polityki społecznej z funduszy europejskich. 72 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 BIBLIOGRAFIA 1. Golinowska S., Szukiełojć-Bieńkuńska A., Broda-Wysocki P., Kurowski P., Szarfenberg R., MiŜejewski C.: Narodowa Strategia Integracji Społecznej, Warszawa 2003r. 2. Langiewicz M., Domańska A.: Strategia Rozwoju Miasta Krasnystaw, Lublin 2000r. 3. „Polityka Społeczna” Nr 9 „Dzieci głodne, zaniedbane, niedouczone”, Warszawa wrzesień 2004r. 4. „Polityka Społeczna” Nr 10, Warszawa październik 2004r. 5. „Praca Socjalna” Nr 3, Warszawa lipiec – wrzesień 2004r. 6. Podstawowe Informacje ze Spisów Powszechnych gmina miejska Krasnystaw 2002r. 73 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 ZAŁĄCZNIKI Wykaz tabel, wykresów i schematów: Tabela nr 1. Kształtowanie liczby mieszkańców na terenie Miasta Krasnystaw w/g faktycznego zameldowania w latach 1997 – 2006 (ekonomiczne grupy wieku), Tabela nr 2. Mieszkania w/g formy własności (w/g Narodowego Spisu Powszechnego 2002 roku), Tabela n. 3. Typy rodzin ze względu na ilość osób w rodzinie w latach 2004 – 2006, Tabela nr 4. Rodzaj świadczeń wypłacanych przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Krasnymstawie (ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb dzieci), Tabela nr 5. Bezrobotni w/g staŜu pracy (dane Powiatowego Urzędu Pracy z 2006r.), Tabela nr 6. Bezrobotni w/g wieku (dane Powiatowego Urzędu Pracy z 2006r.), Wykres nr 1. Poziom wykształcenia kobiet w przedziale wiekowym 15 lat i więcej (w/g Narodowego Spisu Powszechnego), Wykres nr 2. Poziom wykształcenia męŜczyzn w przedziale wiekowym 15 lat i więcej (w/g Narodowego Spisu Powszechnego), Wykres nr 3. Poziom wykształcenia ogółem w przedziale wiekowym 15 lat i więcej (w/g Narodowego Spisu Powszechnego), Wykres nr 4. Ludność w/g głównego źródła utrzymania (w/g Narodowego spisu Powszechnego z 2002 roku), Wykres nr 5. Liczba rodzin korzystających ze świadczeń MOPS z tytułu ubóstwa w latach 2003 -2006, Wykres nr 6. Ogólna liczba bezrobotnych w latach 2003 -2006, Wykres nr 7. Bezrobotni ze względu na wykształcenie (dane Powiatowego Urzędu Pracy z 2006r.), 74 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Krasnystaw na lata 2007 - 2013 Wykres nr 8. Liczba rodzin korzystających ze świadczeń MOPS z tytułu bezrobocia i ubóstwa w latach 2003 – 2006, Wykres nr 9. Osoby niepełnosprawne w/g kategorii niepełnosprawności (dane Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku), Wykres nr 10. Osoby niepełnosprawne w/g ekonomicznych grup wieku (dane Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku), Schemat nr 1. Metodologia opracowania strategii, Schemat nr 2. Rozkład najwaŜniejszych problemów społecznych na terenie Miasta Krasnystaw, Schemat nr 3. Organizacja zarządzania strategii. 75