Przedsiębiorcy nie muszą stosować przepisów niezgodnych z

Przedsiębiorcy nie muszą stosować przepisów niezgodnych z prawem unijnym
29.01.2009 / Bartosz Stradomski / Rzeczpospolita/ Gazeta Prawa i Podatków
Regulacje ustawy VAT ograniczające możliwość odliczenia podatku naliczonego od zakupu
paliwa do samochodu są niezgodne z prawem wspólnotowym. Podatnik nie jest zatem
zobowiązany do ich stosowania
Wyrok ETS stwierdzający niezgodność z prawem wspólnotowym przepisów prawa krajowego
nie stwarza uprawnienia do stoso-wania kombinacji różnych przepisów
Wynika tak z wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości wydanego 22 grudnia 2008 r.
(C-414/07). Trybunał zakwestionował w nim zgodność polskich przepisów z prawem
wspólnotowym. Wyrok wywołał niemałe poruszenie, bo sprawa jest istotna praktycznie dla
wszystkich podatników VAT. Orzeczenie ETS dostarcza polskim przedsiębiorcom argumentów
przy ewentualnym odzyskiwaniu nadpłaconego VAT. Jak jednak pokazują pierwsze
komentarze, ocena wyroku oraz praktyczne możliwości jego wykorzystania wywołują pewne
kontrowersje.
Co stało się przed ETS
Wyrok Trybunału zapadł w związku z zapytaniem prejudycjalnym skierowanym przez
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w zakresie zgodności polskich przepisów z
prawem UE. Chodziło o ocenę, czy polskie przepisy ograniczające możliwość odliczenia
podatku naliczonego przy zakupie paliwa do leasingowanego samochodu nie naruszają prawa
wspólnotowego, co w praktyce sprowadzało się do ustalenia, czy możliwe było wprowadzenie
takiego ograniczenia po wstąpieniu Polski do UE.
1/5
Przedsiębiorcy nie muszą stosować przepisów niezgodnych z prawem unijnym
W wydanym wyroku Trybunał potwierdził obowiązywanie zasady stałości wyrażonej w art. 17
(6) VI dyrektywy (obecnie art. 176 dyrektywy 2006/112) i na tej podstawie orzekł, że Polska z
chwilą przystąpienia do UE nie miała prawa zmienić na niekorzyść podatników przepisów
dotyczących odliczenia podatku naliczonego przy zakupie paliwa do samochodów firmowych,
ponieważ zgodnie z tą zasadą mogła utrzymać w mocy krajowe wyłączenia prawa do odliczenia
VAT, które obowiązywały przed wejściem w życie dyrektywy.
Trybunał zwrócił uwagę, że jeśli Polska zmieniła prawo krajowe w momencie rozpoczęcia
obowiązywania prawa wspólnotowego, to również ta zmiana naruszała zasadę stałości. W
efekcie polskie przepisy są również w tym zakresie niezgodne z prawem unijnym.
Dwa stanowiska
Wśród doradców komentujących wyrok ETS powstał spór co do oceny, jakie są praktyczne
konsekwencje zastosowania wyroku przy korygowaniu podatku naliczonego zapłaconego przy
zakupie paliwa. Według jednych korekta może być przeprowadzona w odniesieniu do zasad
obowiązujących w prawie krajowym sprzed momentu rozpoczęcia obowiązywania prawa
wspólnotowego (czyli według zasad z ustawy z 8 stycznia 1993 r.). Pojawił się jednak pogląd,
według którego wskazanie przez ETS, że przepisy polskiej ustawy o VAT z 11 marca 2004 r. są
niezgodne z prawem unijnym, oznacza, iż nie mogą one mieć zastosowania.
Zgodnie z tym stanowiskiem polskich podatników przy odliczaniu podatku naliczonego od
nabywanych paliw do samochodów nie obowiązują żadne ograniczenia i to bez względu na to,
czy samochody te spełniają kryteria uznające je za ciężarowe jako tzw. samochody z kratką.
Zwraca się bowiem uwagę, że wyrok ETS stwierdzający niezgodność z prawem wspólnotowym
przepisów prawa krajowego nie stwarza uprawnienia do stosowania kombinacji różnych
przepisów czy też tych samych przepisów, ale w różnych wersjach.
Paradoksalnie, gdyby z chwilą wstępowania Polski do UE nie wprowadzono nowej ustawy,
obowiązywałyby dotychczasowe ograniczenia. Nie ma zatem w prawie krajowym żadnych
2/5
Przedsiębiorcy nie muszą stosować przepisów niezgodnych z prawem unijnym
przepisów, które regulowałyby ograniczanie odliczania podatku naliczonego od nabywanych
paliw dla samochodów leasingowanych, które nie byłyby niezgodne z prawem wspólnotowym, a
właśnie do pojęcia „prawa krajowego” odwoływał się w swoim orzeczeniu Trybunał.
Zdaniem resortu
Pewne zamieszanie wprowadziło stanowisko Ministerstwa Finansów z 31 grudnia 2008 r., w
którym zasugerowano, że orzeczenie ETS oznacza powrót do stanu prawnego, jaki
obowiązywał w zakresie odliczania podatku naliczonego od paliw sprzed akcesji – tj. zakaz
odliczania podatku naliczonego od zakupu samochodów osobowych oraz innych niż osobowe,
których dopuszczalna ładowność nie przekraczała 500 kg. Stanowisko Ministerstwa Finansów
zostało wydane niejako w odpowiedzi na liczne komentarze analizujące potencjalne możliwe
skutki dla budżetu, w których straty w związku ze zwrotem podatku naliczonego w wyniku
planowanych korekt, sięgają nawet kilku miliardów złotych!
Stanowisko resortu finansów nie znajduje jednak uzasadnienia w świetle wyroku ETS.
Skutki wyroku teraz...
Praktycznego wymiaru dla możliwości zastosowania tez płynących z orzeczenia ETS nie
sposób przecenić. Oznaczają one, że podatnicy, którzy dokonają korekty swojego rozliczenia
VAT za lata 2005 – 2008 i skorygują swoje rozliczenie w ten sposób, że po stronie podatku
naliczonego wykazywać będą podatek naliczony wynikający z faktur dokumentujących zakup
3/5
Przedsiębiorcy nie muszą stosować przepisów niezgodnych z prawem unijnym
paliwa, mogą w uzasadnieniu korekty powoływać się bezpośrednio na tezy wynikające z wyroku
ETS. Ograniczenie w okresie dokonywania korekt związane jest z przepisem szczególnym z
ustawy o VAT, który dla dokonywania korekt w tym podatku przewiduje okres pięciu lat licząc,
od początku roku, w którym wystąpiło prawo do obniżenia podatku należnego. Zasada ta
powoduje, że prawo do korekty za poszczególne miesiące (okresy rozliczeniowe) 2004 r.
zostało utracone.
Nie ma jednak pewności, co do tego jak zachowywać się będą organy podatkowe w przypadku
składanych przez podatników korekt deklaracji.
Z komunikatu, jaki wydało Ministerstwo Finansów, można domniemywać, że będzie starało się
ograniczyć prawo do korekty tylko do samochodów, które spełniały kryteria przed akcesją Polski
do Wspólnoty Europejskiej. Mając jednak w perspektywie postępowanie przed sądem
administracyjnym można zakładać, że procesy z wniosków składanych przez podatników będą
kończyły się pozytywnie.
... i w przyszłości
Jak wyrok ETS wpływa na sytuację prawną osób, które zamierzają w najbliższej przyszłości
wziąć w leasing samochód osobowy? Będą one dokładnie w takiej samej sytuacji jak krakowska
spółka informatyczna, której sprawa stała się przyczynkiem do postępowania przed ETS.
Przepisy ustawy o VAT ograniczające możliwość odliczenia podatku naliczonego od zakupu
paliwa do samochodu są niezgodne z prawem wspólnotowym i tym samym podatnik nie jest
zobowiązany do ich stosowania.
Oznacza to, że nie ma prawnie skutecznych ograniczeń w odliczaniu podatku naliczonego. Dla
osób, które dopiero planują zawarcie takiej umowy w przyszłości, uzyskanie pozytywnej
interpretacji organu podatkowego będzie dodatkowym zabezpieczeniem.
Autor jest doradcą podatkowym i partnerem w InCorpore Banach, Iniewski, Stradomski
Bez konieczności korekty
4/5
Przedsiębiorcy nie muszą stosować przepisów niezgodnych z prawem unijnym
Dokonując korekty w rozliczeniu VAT. trzeba mieć na względzie obowiązek przeprowadzenia
zmian w rozliczeniu podatku dochodowego w części, w jakiej nieodliczony, uprzednio
niepodlegający odliczeniu, podatek naliczony został rozliczony w kosztach uzyskania
przychodów. Pierwotnie w tym zakresie Ministerstwo Finansów wskazywało na konieczność
dokonania korekt rozliczenia podatku dochodowego, jednak w drugim oświadczeniu z 12
stycznia 2009 r. uznało, że w tym zakresie korekty nie są wymagane. Zgodnie bowiem z art. 12
ust. 1 pkt 4f ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz art. 14 ust. 2 pkt 7d ustawy
o podatku dochodowym od osób fizycznych naliczony VAT stanowi przychód w tej części, w
której podatek ten został uprzednio zaliczony do kosztów uzyskania przychodów.
Oznacza to, że rozliczenie podatku dochodowego po dokonaniu korekty podatku naliczonego
będzie polegało na wykazaniu po stronie dochodów podlegających opodatkowaniu wartości
naliczonego VAT w bieżącym okresie rozliczeniowym bez konieczności dokonywania korekty lat
ubiegłych.
5/5