Pigułka metodyki

Pigułka metodyki
Opracowanie: Wiesław Bednarczyk
Strategie n-u (W. Okoń)
1. Asocjacyjna (A), nastawiona na
przyswajanie przez uczniów gotowej
wiedzy. Wymaga ona stosowania podającoilustracyjnych metod nauczania, takich jak:
obserwacja, gromadzenie przez uczniów
środków dydaktycznych, przeprowadzanie
wywiadów, czytania podręczników, czy teŜ
zapamiętywania wiadomości podawanych
przez nauczyciela.
Strategie n-u (W. Okoń)
2.
Badawcza
(P),
polegająca
na
samodzielnym zdobywaniu przez uczniów
wiedzy
na
drodze
rozwiązywania
problemów, szukaniu odpowiedzi na
pytania problemowe, rozwiązywaniu zadań
róŜnymi
sposobami,
samodzielnym
podejmowaniu
decyzji,
ocenianiu
i
wartościowaniu
zachowań,
wytworów
pracy.
Strategie n-u (W. Okoń)
3. Operacyjna (O), oparta na róŜnych
działaniach
uczniów,
wymagająca
stosowania
w
nauczaniu
metod
praktycznych. Mogą to być róŜnego typu
doświadczenia i eksperymenty, zajęcia
praktyczne,
wytwórcze,
społecznie
uŜyteczne itp.
Strategie n- u (W. Okoń)
4.Eksponująca
(E),
zmierzająca
do
wyzwalania i pobudzania przeŜyć
uczniów
poprzez
eksponowanie
róŜnorodnych utworów muzycznych,
plastycznych i róŜnych dzieł sztuki, jak
teŜ wykorzystywanie metod ekspresji –
słownej,
muzycznej,
ruchowej,
technicznej, dramowej itp.
Płaszczyzny integracji
I. Integracja treściowa, polegająca na grupowaniu treści
wokół róŜnych tematów dotyczących bliŜszej i dalszej
rzeczywistości przyrodniczej, społecznej, jak teŜ
problemów wysuwanych przez dzieci.
II. Integracja wychowawcza polegająca na równoległym
realizowaniu w procesie edukacyjnym, celów
poznawczych i wychowawczych, co wpływa na
pozytywny rozwój wraŜliwości i świadomości
społeczno-moralnej,
mobilizuje
uczniów
do
współpracy i współdziałania, eliminując przy tym
niezdrową rywalizację.
Płaszczyzny integracji
III. Integracja metodyczna polegająca
oparciu kształcenia na czterech
strategiach nauczania - uczenia się:
przyswajaniu, badaniu, działaniu i
przeŜywaniu.
IV. Integracja organizacyjna polegająca na
wykorzystywaniu pełnej integracji
kształcenia.
Metody
Metody
stosowane
w
przedszkolu
wskazują czynności nauczyciela i dzieci,
które naleŜy tak dobierać, aby osiągnąć
zamierzone cele.
Metody
przyjęte
w
pedagogice
przedszkolnej obejmują swoim zakresem
wychowanie, kształcenie i uwzględniają
właściwości i etapy rozwoju dziecka.
Metody nauczania
Spełniają następujące funkcje:
słuŜą zapoznaniu uczniów z nowym
materiałem;
zapewniają utrwalenie zdobytej
wiedzy;
umoŜliwiają kontrolę i ocenę stopnia
opanowania wiedzy.
Metody nauczania
Uczeń będzie aktywny, gdy:
cel
jest dla niego bliski i wyraźny;
uwzględnia
się jego potrzeby i
zainteresowania;
ma
poczucie bezpieczeństwa (błąd jest
dopuszczalny);
działaniom towarzyszą odczucia i emocje;
Metody nauczania
bierze udział w planowaniu i podejmowaniu
decyzji;
odczuwa satysfakcję;
ma poczucie własnej wartości;
dostrzega się jego wkład pracy, a nie tylko
efekt;
kiedy ma moŜliwość zrealizowania własnych
pomysłów.
Metody nauczania
Aktywizując uczniów zapamiętaj, Ŝe:
- 10% zapamiętujemy z tego, co słyszymy;
- 20% zapamiętujemy z tego, co widzimy;
- 40% zapamiętujemy z tego, o czym
rozmawiamy;
- 90% zapamiętujemy z tego, co robimy.
Metody nauczania
- nie podawać gotowych informacji,
- zachęcać uczniów do stawiania pytań i
poszukiwania na nie odpowiedzi,
- tworzyć warunki do stawania się
odkrywcą i eksperymentatorem,
- wprowadzać
atrakcyjne
środki
dydaktyczne działające na zmysły (wzrost
zapamiętywania informacji do 20%).
Metody nauczania
Stworzenie uczniom moŜliwości dyskusji i
rozmowy zwiększa ilość zapamiętanej
informacji do 40%.
Natomiast umoŜliwienie uczniom uczenia
się poprzez działanie, powoduje, Ŝe
zapamiętują 90% tego, co robią, gdyŜ w
czasie wykonywania czynności angaŜują
całych siebie: umysł, wolę, emocje i zmysły!
Słuchowcy:
·
·
·
·
·
·
·
·
·
lubią dialog i rozmowy,
powtarzają głośno to, co napisali,
rozmawiają ze sobą,
lubią słuchać,
lubią wykłady,
lubią długie wypowiedzi własne,
lubią muzykę,
wolą mówić o dziełach sztuki niŜ je oglądać,
dobrze pamiętają imiona, twarze.
Wzrokowcy:
·
·
·
·
·
·
·
lubią demonstracje lub pokazy,
lubią wykresy i tabele,
lubią opisy,
pamiętają twarze i imiona,
lubią robić notatki,
lubią patrzeć, rysować,
preferują sztuki wizualne.
Jak się uczą?
Czuciowcy:
· uczą się przez wykonywanie i bezpośrednie
zaangaŜowanie,
· lubią emocje, ruch,
· nie lubią czytać,
· pamiętają to, co sami wykonali,
· muszą się poruszać, wiercić, cos trzymać,
· tupią, gestykulują,
· nie lubią słuchać.
Podnoszenie atrakcyjności zajęć
W tym celu naleŜy:
1. Ograniczyć stosowanie metod podających.
2. Stosować metody i techniki aktywizujące,
(samodzielność myślenia i działania, a takŜe
pozytywna motywacji do uczenia się.
3. Organizować tak pracę, aby uczniowie mieli
okazje zaspakajać swoje potrzeby (uznania,
bezpieczeństwa, kontaktów społecznych,
komunikacji, aktywności, samorealizacji itd.).
Podnoszenie atrakcyjności zajęć
4. Uatrakcyjniać zajęcia poprzez wprowadzenie
efektu zaskoczenia, zaciekawienia, nowości.
5. Wykorzystywać na zajęciach odpowiednio
dobrane środki dydaktyczne.
6. Tworzyć małe grupy, które wymuszają
aktywność wszystkich jej uczestników i
sprzyjają obiektywnej ocenie i samoocenie.
7. Tworzyć sytuacje, w których uczniowie stają
się eksperymentatorami i odkrywcami.
Praca w grupie
Praca w grupie:
· zwiększa odpowiedzialność za siebie i innych,
· szczególnie pomaga dzieciom mniej zdolnym i
niepełnosprawnym (poczucie akceptacji),
· stwarza poczucie przynaleŜności do grupy,
· poprawia relacje pomiędzy nauczycielem a
uczniami,
· zachęca do refleksji,
· zwiększa odpowiedzialność za wyniki,
· kształci umiejętność współpracy,
Praca w grupie
·
·
·
·
·
·
·
·
·
wspomaga uczenie się prospołeczne,
nie stresuje,
inspiruje innych,
pomaga dostrzec siebie na tle grupy,
poprawia relacje między uczniami,
daje okazje do rozmów, dyskutowania,
zwiększa poczucie bezpieczeństwa,
daje moŜliwość wymiany doświadczeń,
stwarza dobry klimat.
PODZIAŁ METOD
Cz. Kupisiewicz
Podział z dodanymi metodami aktywizującymi:
metody oparte na słowie: wykład, powiadanie,
pogadanka, opis, dyskusja,
praca z ksiąŜką;
metody oparte na obserwacji i pomiarze: pokaz,
pomiar;
metody oparte na praktycznej działalności
uczniów: laboratoryjna, zajęć praktycznych;
metody aktywizujące: burza mózgów, sytuacyjna,
inscenizacji, problemowa;
K. Kruszewski
Klasyfikacja metod:
metody słowne,
metody oglądowe,
metody praktyczne,
metody gier dydaktycznych.
Obecny podział metod
metody podające:
wykład informacyjny, pogadanka,
opowiadanie, opis, anegdota,
prelekcja, odczyt,
objaśnienie lub wyjaśnienie.
Obecny podział metod
metody problemowe:
wykład problemowy,
wykład konwersatoryjny,
klasyczna metoda problemowa,
Obecny podział metod
metody aktywizujące:
metoda przypadków,
metoda sytuacyjna,
inscenizacja,
Obecny podział metod
gry dydaktyczne:
symulacyjne,
decyzyjne,
psychologiczne;
Inne
metody eksponujące:
film,
sztuka teatralna,
ekspozycja,
pokaz połączony z przeŜyciem;
metody programowane:
z uŜyciem komputera,
z uŜyciem maszyny dydaktycznej,
z uŜyciem podręcznika
programowanego;
metody praktyczne:
pokaz,
ćwiczenia przedmiotowe,
ćwiczenia laboratoryjne,
ćwiczenia produkcyjne,
Integracja i korelacja
Integracja - łączenie moŜliwie jak
największej liczby zabiegów
edukacyjnych (np. wychowanie,
kształcenie, profilaktyka, terapia).
Korelacja - wzajemne powiązanie,
współzaleŜność rozwaŜanych zjawisk
lub obiektów, aspektów dydaktycznowychowawczych.
Zasady nauczania
Zasady nauczania to
normy postępowania dydaktycznego, których
przestrzeganie
pozwala
nauczycielowi
zaznajomić
uczniów
z
podstawami
usystematyzowanej
wiedzy,
rozwijać
ich
zainteresowania i zdolności poznawcze, wpajać
im określone poglądy i przekonania oraz wdraŜać
do samokształcenia.
Zasady nauczania
* zasada systematyczności
* zasady wiązania teorii z praktyką
* zasady poglądowości
* zasady świadomego udziału uczniów
* zasady stopniowania trudności
* zasady trwałości wyników nauczania
* zasada operatywności uczniów
Rodzaje planowania
Planowanie kierunkowe — dotyczy
dłuŜszego okresu np. roku nauki lub
koncepcji nauczania na określonym
szczeblu edukacji.
Planowanie wynikowe — dotyczy działu
programowego czy cyklu tematycznego.
Planowanie
metodyczne
dotyczy
jednostki lekcyjnej lub metodycznej
Scenariusz, a konspekt
Scenariusz – tekst, opracowanie zawierające
dokładne wskazówki dotyczące przebiegu i
realizacji zajęć
Konspekt – krótki zarys, szkic, skrót
streszczenie przebiegu zajęć
Plan – uproszczony, krótki zarys przebiegu
lekcji przedstawiony w formie tytułów
Elementy składowe
Temat
Cele (ogólne, szczegółowe)
Metody
Formy
Środki
Przebieg
Projektowanie – tok działań
1. Na wstępie ustalamy:
- cel główny jednostki, którą chcemy zrealizować,
- cele jednostek dziennych, będących konkretyzacją
celu głównego,
- dobieramy treści ze środowiska, języka polskiego,
matematyki oraz co najmniej dwóch przedmiotów
artystyczno – sprawnościowych,
- określamy cele, które zamierzamy osiągnąć w
trakcie ich opracowywania (integracja treściowa).
- zapisujemy je w rejestrze celów poprzedzających
scenariusz.
Projektowanie – tok działań
2. Dobieramy metody i formy czynności
uczniów, mające na uwadze potrzebę
aktywizacji wszystkich sfer ich
osobowości: intelektualnej, emocjonalnej
i wykonawczej (integracja metodyczna).
Ustalamy sytuacje dydaktyczne i zadania,
w których działania dzieci będą
realizowane (integracja organizacyjna).
Projektowanie – tok działań
3.
Przystępujemy
do
projektowania
scenariuszy
dziennych
jednostek
tematycznych. Pracę rozpoczynamy od
sformułowania tematu w wersji dla
uczniów, najlepiej w formie hasła,
polecenia lub pytania problemowego, które
powinny być dla nich interesujące i
mobilizować ich do działania.
Projektowanie – tok działań
4. Zarysowujemy główne ogniwa jednostki
tematycznej, które obejmują: zajęcia wstępne,
nawiązanie do tematu, sformułowanie i zapis
tematu przy udziale uczniów, opracowanie
nowego materiału, uogólnienie i syntetyzację,
ekspresję róŜnego typu, przerwy śródlekcyjne,
planowanie dnia zajęć. Środkowe ogniwa
(uogólnianie, utrwalanie) mogą powtarzać się
kilkakrotnie, przy opracowaniu nowego materiału,
bowiem dotyczą one zadań naleŜących do róŜnych
przedmiotów nauczania.
Projektowanie – tok działań
5. Określamy tok pracy, który wyznaczają
czynności nauczyciela i uczniów. W części
wstępnej będą to: powitanie, sprawdzenie listy
obecności,
ocena
porządku
w
klasie,
sprawdzenie pracy dyŜurnych, wykonania pracy
domowej itp. Potem winno nastąpić nawiązanie
do tematu w formie sprawdzenia wiadomości
dzieci czy teŜ aktualizacji ich doświadczeń,
pobudzenia motywacji i zainteresowań uczniów
tematem, prezentacją środków dydaktycznych,
swobodną rozmową z uczniami.
Pracę tę kończyć powinno sformułowanie tematu
w wersji zadania dla dzieci i wspólne
projektowanie sposobów jego rozwiązania.
Ogniwo następne to opracowanie nowego
materiału za pomocą odpowiednich dla danego
tematu metod. KaŜdy dzień szkolny powinien
kończyć się podsumowaniem i oceną pracy
uczniów formułowaną przy udziale klasy. NaleŜy
takŜe zaprojektować pracę domową.
Projektowanie – tok działań
6.W
rubryce
„Sposoby
realizacji”
zamieszczamy treść zadań, polecenia,
pytania, teksty przewidziane dla uczniów
oraz krótki opis przebiegu czynności
związanych z przygotowaniem uczniów
do pracy, jej wykonaniem i oceną.
Program własny
•
•
•
•
Wstęp (od autora)
Trochę teorii (uzasadnienie)
Ogólne załoŜenia:
cele, metody, formy pracy, zasady,
środki dydaktyczne, organizacja i
realizacja, czas;
• Treści programowe, tematy jednostek;
• Osiągnięcia i ich sprawdzanie;
•
•
•
•
•
Rezultaty;
Sposoby sprawdzania osiągnięć;
Monitoring i ewaluacja;
Podsumowanie;
Przykładowe scenariusze zajęć.